DÜŞÜK KARBONLU KALKINMA PROJESİ AB BENZİN VE MOTORİN KALİTESİ DİREKTİFİ DÜZENLEYİCİ ETKİ ANALİZİ ÇALIŞMASI 9-12 Nisan 2018, İstanbul Onur AKPULAT Proje Yöneticisi REC Türkiye
Sunum Planı o o o o o o o o o Düzenleyici Etki Analizi: Kavram, Amaç, Süreç Direktifin Kapsamı Mevzuatın Gelişimi Mevcut Durum İklim Boyutu: Tanımlar, Maddeler, Hedefler, AB ve Türkiye Verileri Türkiye de Uygulama Kilit Paydaşlar Sorun Tespiti Önerilen Politika Alanları
DEA Nedir? Yeni veya mevcut bir düzenlemenin ekonomik, çevresel ve sosyal fayda ve maliyetlerini analiz ederek, ilgili paydaşlara ve ülkeye etkilerini ortaya koyan bir araç DEA; Karar vericilerin kullanacağı bir araçtır, Bir düzenlemenin ekonomik etkilerinin çalışılmasından daha geniştir, Bütün bulguları sayısallaştır(a)maz, Ulaşılan sonuçların kalitesi, erişilen bilgi ve veriler ile süreçte izlenilen yöntemin kalitesine bağlıdır, Zaman zaman değerlerin yargılanmasını gerektirir, Hükümet yerine karar alan bir karakutu değildir. Kaynak: OECD, 2014. http://www.oecd.org/gov/regulatory-policy/ria.htm
DEA nın Amacı Politika geliştirme ve düzenleyici kararlar verme süreçlerine kanıta dayalı şekilde destek olmak ve düzenlemenin başarısız olma olasılığını azaltmak Direktiflerin Türkiye için mümkün olan en düşük maliyetler ile uygulanmasını desteklemek Direktifler ile yönetmelikleri karşılaştırması Söz konusu maliyetlerin paydaşlar arasında adil biçimde dağıtılmasına destek olmak Paydaşlar üzerinde güven tesis edilerek, düzenlemenin benimsetilmesi ve düzenlemeye uyumun kolaylaştırılması Paydaşların yönlendirmeleri ışığında direktiflerin uygulanmasının olası olumlu ve olumsuz sonuçlarının gözden geçirilmesi ve muhtemel sorun ve dirençlerin saptanması Avrupa Birliği müzakere sürecinde kullanılabilecek bilgi üretmek
DEA Süreci 1. Düzenleyici Etki Analizi çalışmaları ile ilk olarak Hızlı Tarama ile bu direktiflerin uygulanmasında karşılaşılabilecek sorunlar, buna yönelik çözümler ve politika alanları tespit edilir. Belirlenen bu politika alanları altında zorlukların aşılmasında kullanılabilecek politika seçenekleri, yani uygulama alternatifleri oluşturulur. 2. Bu çalışmalar sonunda ilgili tüm paydaşların onayına sunulacak Ön Düzenleyici Etki Analizi Raporu hazırlanır. 3. ÖnDEA, gerçekleştirilen kapsamlı Danışma Süreci ile ilgili tüm paydaşlara sunulur. Süreç ulusal ve yerel düzeyde, gerekirse uluslararası ölçekte geçekleştirilir 4. Politika seçeneklerinin sosyal, çevresel ve ekonomik fayda ve maliyetleri hesaplanarak, bu seçeneklerden Türkiye için en uygun olanı tespit edilir. Elde edilen tüm bu verile ve analizlerin ışığında oluşturulan Nihai Düzenleyici Etki Analizi Raporu yetkili idareye sunulur.
Direktifin Kapsamı AB Benzin ve Motorin Kalitesi Direktifi (98/70/EC & 2009/30/EC) Karayolu taşıtları, karayolu dışında kullanılan hareketli makineler (denizde olmayan iç suyolları dahil), tarım ve orman traktörleri ile denizde olmayan gezi tekneleri için: a) Pozitif ateşlemeli ve sıkıştırma ateşlemeli motorların teknik gereksinimlerini göz önünde bulundurarak bu motorlarda kullanılacak yakıtlara (benzin, motorin ve gazyağı) yönelik sağlık ve çevre temelli teknik spesifikasyonları ve b) Yaşam döngüsü boyunca oluşan sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik hedefleri belirler.
Mevzuatın Gelişimi Grafik: REC Türkiye, 2017
Bin ton (Milyon kg) Bin ton (Milyon kg) Mevcut Durum AB 28 ve Türkiye de Yıllara Göre Yakıt Tüketimi 300.000 250.000 200.000 Motorin 255.813 150.000 100.000 50.000 0 LPG 15.506 Benzin 74.666 Biyoyakıt 17.290 20.000 15.000 Motorin 19.889 10.000 5.000 0 Benzin 2.028 LPG 3.995 Biyoyakıt 136 Grafik: REC Türkiye, 2017, Kaynak: Eurostat, 2015
Mevcut Durum AB Üye/Aday Ülkelerinde Yakıt Tüketimi (2015) 100% 90% 80% 5% 6% 1% 4%15%4% 14% 15% 21% 6% 8% 70% 60% 50% 40% 30% 70% 64% 53% 76% 78% 75% 20% 10% 0% Motorin Benzin LPG Biyoyakıt Grafik: REC Türkiye, 2017, Kaynak: Eurostat, 2015
Mevcut Durum AB de Ülkelere Göre Yakıt Satışları (2015) Almanya Fransa İtalya İngiltere İspanya TÜRKİYE Polonya Belçika Avusturya Portekiz İsveç Çekya Romanya Macaristan İrlanda Danimarka Yunanistan Finlandiya Hırvatistan Bulgaristan Lüksemburg Slovakya Litvanya Letonya Estonya GKRK Slovenya Malta Hollanda 8.467 7.705 5.803 5.785 5.433 4.795 3.810 3.170 3.122 2.916 2.907 1.911 1.902 1.844 1.805 1.442 1.036 793 316 166 120 7 14.038 29.461 28.953 25.602 23.081 43.243 41.240 Motorin 0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000 45.000 6.196 2.759 4.931 1.811 2.199 1.448 3.427 2.098 1.705 1.715 1.690 1.795 3.288 1.979 758 614 398 817 277 264 318 469 572 95 5 9.723 10.427 Milyon Litre Milyon Litre *Romanya için 2014 verisi kullanılmıştır. **Hollanda verisinde eksiklikler olduğu düşünülmektedir. Grafik: REC Türkiye, 2017; Kaynak: EEA, 2016; EPDK, 2016 17.407 Benzin 24.300 0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000
Mevcut Durum Türkiye de İllere göre Motorin Satışları (2015) Harita: REC Türkiye, 2017, Kaynak: EPDK, 2016
Mevcut Durum Türkiye de İllere göre Benzin Satışları (2015) Harita: REC Türkiye, 2017, Kaynak: EPDK, 2016
Mevcut Durum AB de Yakıt Satışlarına Göre Emisyon Trendi (SOx) SOx: -%98 Kaynak: EC, 2017b
Mevcut Durum AB de Yakıt Satışlarına Göre Emisyon Trendi (Pb) Pb: -%95 Kaynak: EC, 2017b
Mevcut Durum AB de Yakıt Satışlarına Göre Emisyon Trendi (Diğer) VOC: -%80 NOx: -%51 PM10: -%42 PAH: -%62 Kaynak: EC, 2017b
İklim Boyutu: Tanımlar "2009/30/EC" Yaşam Döngüsü Sera Gazı Emisyonları: Yakıta (karıştırılmış bileşenler dahil) dair tüm net CO 2, CH 4 ve N 2 O salımları. Hammadde çıkarma ya da işleme, arazi kullanımı değişimi, taşıma, dağıtım, yakma ve bu emisyonların oluşabileceği diğer tüm aşamalar dahil. "Well to Wheel (WtW)" Birim Enerji Başına Sera Gazı Emisyonları: Arz edilen yakıtla bağlantılı toplam CO 2 eşdeğeri sera gazı emisyonlarının, arz edilen yakıtın toplam enerji içeriğine oranı (alt ısı değeri olarak)
İklim Boyutu: Maddeler Yaşam Döngüsü Sera Gazı Emisyonları Madde 7a-1 Üye ülkeler birim enerji başına yaşam döngüsü sera gazı emisyonlarının izlenmesi ve raporlanmasından sorumlu dağıtım şirketlerini belirler. 01.01.2011 itibariyle belirlenen dağıtım şirketleri arz edilen yakıtın sera gazı yoğunluğunu yetkili idareye asgari olarak aşağıdaki bilgiler sağlanarak yıllık olarak raporlar. a) Her yakıt türünün toplam hacmi ile nereden satın alındığı ve menşei b) Birim enerji başına yaşam döngüsü sera gazı emisyon miktarı
İklim Boyutu: Maddeler Madde 7a-2 Yaşam Döngüsü Sera Gazı Emisyonları Üye ülkeler 31.12.2020 tarihine kadar dağıtım şirketlerinden arz edilen yakıtların birim enerji başına muhtemel yaşam döngüsü sera gazı emisyonlarının 2010 yılı baz alınarak kademeli olarak en fazla %10 a kadar azaltılmasını talep eder. Bağlayıcı Hedef 31.12.2020 6% Tercihe Bağlı Ara Hedefler *Birden fazla Dağıtım Şirketi bir araya gelerek tek bir şirket olarak hedefi yerine getirebilir. 31.12.2017 4% 31.12.2014 2% Opsiyonel Hedefler 31.12.2020 (Elektrik, CCS, vb yoluyla) 2% 31.12.2020 (ETS yoluyla) 2% Kaynak: EC, 2017a
İklim Boyutu: Maddeler AB de Yaşam Döngüsü Sera Gazı Emisyonları Hedef %6* 10% 5% 2010-94,1 gco 2 eq/mj 66 Milyon Ton CO 2 e 2020-88,5 gco 2 eq/mj 85% o o o o Biyoyakıtlar "Yenilenebilir kaynaklı" elektrik kullanımı Daha az karbon yoğun fosil yakıt kullanımı (LPG, LNG ve CNG gibi gaz yakıtlar) Hammadde çıkarımı sırasındaki yanma ve atmosfere yayılmaları azaltma Yakma/Egzoz Gazı İşleme ve Dağıtım (Downstream) Hammadde Çıkarma (Upstream) Kaynak: EC, 2014; EC, 2017c; EJ, 2017
İklim Boyutu: AB Verileri Ulaşım Kaynaklı Sera Gazı Emisyonları (2015) Toplam Emisyonlar 4.307.968 kton Enerji Kaynaklı Emisyonlar 3.357.970 kton Ulaşım Kaynaklı Emisyonlar 905.888 kton Atık 3% Tarım 10% Sanayi 9% Enerji 78% Diğer Sektörler 22% Enerji Sanayi 37% İmalat Sanayi ve İnşaat 14% Ulaşım 27% Karayolu 95% Havayolu (Yurtiçi) 2% Diğer 0,5% Denizyolu (Yurtiçi) 2% Demiryolu 0,5% Ulaşım Kaynaklı Emisyonları: 905.888 kton = Toplam Emisyonların %21 i Sadece Karayolu Ulaşımı Kaynaklı Emisyonlar: 862.089 kton Toplam Emisyonların %20 si > Tarım/Sanayi/Atık Kaynaklı Emisyonlar Grafik: REC Türkiye, 2017; Kaynak: UNFCCC, 2015
İklim Boyutu: Türkiye Verileri Ulaşım Kaynaklı Sera Gazı Emisyonları (2015) Toplam Emisyonlar 475.056 kton Enerji Kaynaklı Emisyonlar 340.040 kton Ulaşım Kaynaklı Emisyonlar 75.789 kton Tarım 12% Atık 3% Enerji 72% Enerji Sanayi 40% Ulaşım 22% Karayolu 91% Havayolu (Yurtiçi) 6% Denizyolu (Yurtiçi) 1% Sanayi 13% Diğer Sektörler 21% İmalat Sanayi ve İnşaat 17% Diğer 1% Demiryolu 1% Ulaşım Kaynaklı Emisyonlar: 75.789 kton = Toplam Emisyonların %16 sı Sadece Karayolu Ulaşımı Kaynaklı Emisyonlar: 69.309 kton Toplam Emisyonların %15 i > Tarım/Sanayi/Atık Kaynaklı Emisyonlar Grafik: REC Türkiye, 2017; Kaynak: UNFCCC, 2015
İklim Boyutu: Maddeler Biyoyakıtların Sürdürülebilirliği Madde 7b Biyoyakıtlardan kaynaklı sera gazı emisyonları, yerini alacağı fosil yakıttan kaynaklı sera gazı emisyonlarından; 05.10.2015 öncesi tesisler için; 05.10.2015 sonrası tesisler için; o o %35 (2018 e kadar) %50 (2018 den sonra) o %60 daha az olmalıdır. Üretimden kaynaklı etkileri asgari düzeye çekmek amacıyla "Sürdürülebilirlik Kriterleri" Üretim için yüksek biyoçeşitlilik ve yüksek karbon stoğu içeren sahalar kullanılamaz.
Türkiye de Uygulama o T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın 01.04.2017 tarih ve 30025 sayılı Benzin ve Motorin Türlerinin Çevresel Etkilerine Dair Yönetmelik o 98/70/AT sayılı AB Benzin ve Motorin Kalitesi Direktifi dikkate alınarak hazırlanmıştır o Yönetmelik kapsamında tanımlanan yakıtların ithalatı, temini ve sunumunda EN 228 (Benzin) ve EN 590 (Motorin) standardı kapsamında EPDK tarafından belirlenen teknik özellikler esas alınır. o Yürürlüğe girme tarihi 01.01.2018 o ÇŞB ve EPDK uygulayıcı kurumlar
Türkiye de Uygulama o Motorin Türlerine Biodizel Harmanlanması Hakkında Tebliğ (16.06.2017, 30098) Harmanlama Oranı En Az %0,5 (V/V) o Benzin Türlerine Etanol Harmanlanması Hakkında Tebliğ (07.07.2012, 28346) (16.06.2017, 30098) Harmanlama Oranı En Az %3,0 (V/V) o Yürürlüğe girme tarihi 01.01.2018 o EPDK uygulayıcı kurum
Türkiye de Uygulama Biyoyakıt Üretimi ve İhtiyacı (2015) Motorin Tüketimi Asgari Biyodizel Biyodizel Biyodizel Harmanlama Oranı İhtiyacı Üretimi 19.889.000 ton x 0,005 = 99.445 ton > 69.341 ton Benzin Tüketim Asgari Biyoetanol Biyoetanol Biyoetanol Harmanlama Oranı İhtiyacı Üretimi 2.028.000 ton x 0,03 = 60.840 ton > 57.765 ton Toplanan Bitkisel Atık Yağ (2017) Kaynak: Eurostat, 2017, ÇŞB, 2016 27.565 ton (2016) 32.000 ton (2017 Ekim) Kaynak: ÇŞB, 2017
Türkiye de Uygulama Elektrikli ve Hibrid Araç Satışları (2017)
Türkiye de Uygulama Elektrik Araç Şarj İstasyonları Şarj İstasyonu Sayısı 2016 2017 1000 1500 Şarj İstasyonu Firması 11 (6 Yerli + 5 Uluslararası) Kullanıma açık 400 Kaynak: TEHAD, 2018; OD, 2018; Eşarj, 2018
Kilit Paydaşlar Biyoyakıt Üreticileri Dağıtım Şirketleri
Sorun Tespiti Yönetmelik kapsamındaki yakıtların Yaşam Döngüsü Sera Gazı Emisyonlarının azaltılmasına ilişkin herhangi bir tedbir olmaması Sera gazı emisyonları dışında direktif ile azaltımı öngörülen diğer kirleticilere ilişkin ulusal mevzuatın tam uyumlu olduğu görülmüştür.
Önerilen Politika Alanları PA1 - Fosil Yakıtların Yaşam Döngüsünden Kaynaklı Emisyon Azaltımı (%6 Hedefine Yönelik) Politika Seçenekleri o Seçenek 1 - Biyoyakıt Kullanımı Ağırlıklı (%10 biyoetanol ve %7 biyodizel limitleri) o Seçenek 2 - Elektrik Kullanımı Ağırlıklı o Seçenek 3 - Daha Düşük Karbonlu Fosil Yakıt Kullanımı Ağırlıklı (Gaz Yakıtlar)
Önerilen Politika Alanları PA2 - Biyoyakıtların Yaşam Döngüsünden Kaynaklı Emisyon Azaltımı (%35 Hedefine Yönelik) Politika Seçenekleri o Seçenek 1 - Yetiştiricilikteki Emisyonları Azaltım Ağırlıklı o Seçenek 2 - İşlemedeki Emisyonları Azaltım Ağırlıklı o Seçenek 3 - Taşıma ve Dağıtımdaki Emisyonları Azaltım Ağırlıklı
Önerilen Politika Alanları PA3 Emisyon Azaltımı Geçiş Stratejisi Politika Seçenekleri o Seçenek 1 - Hızlı Uyum o Seçenek 2 - Kademeli Uyum
TEŞEKKÜRLER Onur AKPULAT Proje Yöneticisi REC Türkiye oakpulat@rec.org 0530 465 79 39
Referanslar 1. ÇŞB, 2016, Monitoring transposition and implementation of the EU environmental acquis, Turkey Implementation Questionnaire, Year 19 (2016), T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2. ÇŞB, 2017, 2017 Ekim Ayı İtibari İle 32 Bin Ton Bitkisel Atık Yağ Toplandı, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. URL: http://www.csb.gov.tr/2017-ekim-ayi-itibari-ile-32-bin-ton-bitkisel-atik-yag-toplandi-bakanlik-faaliyetleri-22039 3. EC, 2009. Directive 2009/30/EC amending Directive 98/70/EC on fuel quality, Consultation paper on the measures necessary for the implementation of Article 7a(5), European Commission. URL: http://ec.europa.eu/environment/air/transport/pdf/art7a.pdf 4. EC, 2014. Commission Staff Working Document, Impact Assessment on the calculation methods and reporting requirements pursuant to Article 7a of Directive 98/70/EC. URL: http://eur-lex.europa.eu/legalcontent/en/txt/pdf/?uri=celex:52014sc0296&from=en 5. EC, 2017a. European Commission Climate Action, Reducing emissions from transport, Fuel Quality. URL: https://ec.europa.eu/clima/policies/transport/fuel_en 6. EC, 2017b. Commission Staff Working Document, Evaluation of Directive 98/70/EC. URL: https://ec.europa.eu/transport/sites/transport/files/swd20170178-fuelqualitydirective.pdf 7. EC, 2017c. Report from the Commission to the European Parliament and the Council in accordance with Article 9 of Directive 98/70/EC. URL: https://ec.europa.eu/transport/sites/transport/files/com20170284- evaluationreportfuelqualitydirective.pdf 8. EEA, 2016. EU fuel quality monitoring - 2015, EEA Report No 36/2016, European Environment Agency. URL: https://www.eea.europa.eu/publications/eu-fuel-quality-monitoring-2015 9. EJ, 2017. EU fuel quality directive - a new target for carbon savings in transport, Engineers Journal. URL: http://www.engineersjournal.ie/2017/02/15/eu-fuel-quality-directive/ 10. EPDK, 2016. Petrol Piyasası 2015 Yılı Sektör Raporu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu. URL: http://www.epdk.org.tr/tr/dokumanlar/petrol/yayinlarraporlar/yillik 11. Eurostat, 2017. Final Energy Consumption, Supply, transformation and consumption of oil - annual data, Environment & Energy Database. URL: http://ec.europa.eu/eurostat/data/database 12. UNFCCC, 2015. Greenhouse Gas Inventory Data - Detailed data by Party, United Nations Framework Convention on Climate Change. URL: http://di.unfccc.int/detailed_data_by_party 13. TEHAD, 2018. Türkiye de Kurulu Elektrikli Araç Şarj İstasyonları, Türkiye Elektrikli ve Hibrid Araçlar Derneği. URL: http://tehad.org/2017/01/16/turkiyede-kurulu-elektrikli-arac-sarj-istasyonlari/ 14. OD, 2018. Elektrikli Araç Şarj İstasyonları Haritası, Otodünya. https://www.otodunya.com/elektrikli-arac-sarjistasyonlari-haritasi 15. Eşarj, 2018. Elektrikli Araç Şarj Tarifeleri, Eşarj Elektrikli Araçlar Şarj Sistemleri. URL: https://esarj.com/uyelik