1924 1925 EĞĠTĠM ÖĞRETĠM YILI SONUNDA MEZUN OLAN ÜÇ ÖĞRENCĠNĠN BURDUR LĠSESĠ HAKKINDAKĠ DUYGU VE DÜġÜNCELERĠ Osman KOÇIBAY Makalemizde Rumi 1340-1341 (Miladi 1924-1925) Eğitim Öğretim yılı sonunda Burdur Lisesi nden mezun olan Hasan Efendi, Mehmed Efendi ve Sabri Efendi nin şahâdetnâmelerini 1 aldıklarında, Burdur Lisesi Öğrenci Kütük Defteri nde öğrencilere ayrılan bölüme yazmış oldukları duygu ve düşüncelere yer verdik. Makalemizin başında Burdur Lisesi nin tarihi hakkında kısa bir bilgi vermeyi uygun gördük. Burdur Lisesi nin Kısa Tarihçesi: Elde edilen kaynak ve bilgiler ışığında Burdur Lisesi'nin tarihi 1868-1869 2 yıllarına kadar dayanmaktadır. Burdur Lisesi bugünkü Zafer Mahallesi nde taş bir binada Mekteb-i Rüşdiye (Ortaokul) adı ile açılmıştır 3. Bilinen ilk öğretmeni Muallim-i Evvel Muhammed Nuri Efendi'dir 4. Öğrenim süresi 3 yıldı 5. 1906 yılında 3 sınıflı Rüştiye Mektebi ne 2 sınıf daha ilave edilerek İdâdî Mektebi (Orta Öğretim) ne dönüştürülmüştür 6. Bu tarihte 1 okul müdürü, 1 müdür yardımcısı, 6 öğretmen görev yapmakta ve 86 öğrenci öğrenim görmektedir 7. 1915 yılında bir sınıf daha eklenerek 6 sınıflı idâdî olmuş ve 1923 yılına kadar bu şekilde eğitim-öğretime devam etmiştir 8. 1923 yılında idâdîlerin kaldırılmasıyla tek devreli lise olarak Burdur Lisesi adını almış ve 2 yıl devam etmiştir. 1925 yılında ortaokula dönüştürülmüştür. Bu tarihten 1946 yılına kadar Zafer Mahallesi ndeki kilise binasında Burdur Ortaokulu olarak eğitim öğretime devam etmiştir 9. 1946 yılında Özel İdare, Vekâlet 10, Belediye ve halkın yardımlarıyla yapılan yeni binada 11 eğitim öğretime devam edilmiştir. 24 Eylül 1951 tarihinde lise bölümü açılarak yeniden Burdur Lisesi adını almıştır 12. 12 Mayıs 1971 Burdur Depremi nde lise binası ağır hasar görmüştür. 1974 yılına kadar depremin hemen ardından yapılan 7 barakada eğitim - öğretime devam edilmiştir. Burdur Lisesi 1974 yılından itibaren yeni yapılan binada eğitim öğretime devam etmektedir 13. Burdur Lisesi bünyesinde bulunan ortaokul, 1994 yılında Merkez Ortaokulu 14 adıyla başka bir binaya taşınmıştır. Tarihçi. 1 ġahâdetname: Diploma. 2 Hicri 1286 (Miladi 1869) Konya Vilayeti Salnamesi, Konya Vilayeti Matbaas ı, Hicri 1286, s. 78. (Bkz. EK-1, s. 5) 3 Komisyon, Burdur İli Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Eğitim, Gültürk Ofset Tanıtım, s. 51. 4 Hicri 1286 (Miladi 1869) Konya Vilayeti Salnamesi, s. 78. 5 Komisyon, Burdur İli Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Eğitim, s. 51. 6 Komisyon, Burdur, İs mail Akgün Matbaası, İstanbul 1955, s. 62. 7 Rumi 1322 Tarihli Konya Vilayet Salnâmesi, s.130. 8 Komisyon, Burdur, s. 62. 9 a.g.e., s. 62. 10 Vekâlet: Milli Eğitim Bakanlığı. 11 Yeni binanın temeli 1936 yılında atılmıştır. 12 Komisyon, Burdur, s. 62-63. 13 Komisyon, Burdur İli Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Eğitim, s. 51. 14 Bugünkü Hüsnü Bayer İlköğretim Okulu (Burdur Lisesi nin iş yoğunluğunu azaltmak, eğitim ve öğretimde niteliğin yükseltilmesini sağlamak ve hizmetlerin daha sağlıklı sürdürülebilmesi için ilimiz Valilik Makamının 26.08.1994 tarih ve 400/6611sayılı olurları ile Merkez Ġlköğretim Okulu adı verilerek 1994 1995 eğitim 1
1. Hasan Efendi nin Burdur Lisesi Hakkındaki Duygu ve DüĢünceleri 15 : Adı Mekteb (Okul) Numarası : 22 : Hasan Efendi ġakird 16 in Mekteb Hakkında Hâtırat ve Ġhtisâsat 17 ı Bugün ebediyyen 18 vedâ ettiğim mektebimin kuru sıraları, arkadaşlarımın hârr 19 ve samimi duyguları arasında şen ve mesud 20 geçen dokuz senelik hayat-ı mâziye 21 mi hayalimde tekrar canlandırmak istemiyorum. Fakat heyhât 22!.. Şimdi o parlak dakikalar karanlıklar içerisine gömülmüş bir yıldız kadar uzak pek uzak bulunuyor. Onlara tekrar kavuşmak için mâzinin karanlık uçurumlarından, yalçın kayalarından atlamak lazım. Fakat kuvvetimin bu arzuma kâfi 23 olmadığını görüyor, gözümden birkaç damla sıcak gözyaşımın yuvarlandığını hissediyorum. Yalnız, yalnız bir şey beni müsterih 24 ediyor. O da muhterem muallimlerimin gönlüme bırakmış oldukları sonsuz ve derya bir şefkat ve benim de onlara karşı ebediyen beslediğim hürmet 25 tir. Aliyy-ül â'lâ 26 derecede şahâdetnâmemi aldım. 17 Ağustos 1341 (17 Ağustos 1925) İmza öğretim yılında bu isimle öğretimine başlamıştır. Valilik Makamının 27.08.1996 tarih ve 8112 sayılı oluru ile Merkez Ġlköğretim Okulu adı Hüsnü Bayer Ġlköğretim Okulu olarak değiştirilmiştir.). 15 Burdur Lisesi Arşivi Öğrenci Kütük Defteri, bkz. EK-2, s. 6 16 ġâkird: Öğrenci. 17 Ġhtisâsat: Hisler, duygular. 18 Ebediyyen: Sonsuza kadar, ebedi olarak, sonsuz. 19 Hârr: Sıcak, çok sıcak, kızgın, yakıcı. 20 Mesud: Mutlu, saadetli. 21 Hayat-ı mâziye: Geçmiş yaşam. 22 Heyhât: Eyvah, yazık, ne yazık, ne kadar uzak. 23 Kâfi: Yeterli. 24 Müsterih: Rahatlık, rahata erme. 25 Hürmet: Saygı. 26 Aliyy-ül â'lâ: Pekiyi. 2
2. Mehmed Efendi nin Burdur Lisesi Hakkındaki Duygu ve DüĢünceleri 27 : Adı Mektep (Okul) Numarası : 197 : Mehmed Efendi ġâkirdin Mekteb Hakkında Hâtırat ve Ġhtisâsatı Sekiz senelik mekteb hayatımın artık nihayete erdiğini gösteren şahâdetnâmemi aldığım zaman mektebin kuru sıraları üzerinde sevgili arkadaşlarımla geçirdiğim mesud ve bulunmaz dakikalar canlandığını gördüm. Öteden beri, gönlümün en derin ve sonsuz arzularıyla takîb ettiğim bu kıymetli kâğıd parçası, bana istikbâl 28 imin parlak ablarla 29 kudretli gösteriyordu. Mektebimin haritalarla, büyük levhalarla müzeyyen 30, beyaz dîvâr 31 lı sınıfları, arkadaşlarımın gönlüme samimiyet duyguları aşılayan şen ve munis 32 sadâ 33 ları hayatımda; bir zevk, hiç sönmeyecek ebedî bir zevk, parlak bir hâtıra bıraktı. Ben istiyordum ki; bana bir saâdet yuvasını andıran mektebimde, arkadaşlarım arasında daima böyle yaşayalım. Beni hiçbir iftirâk 34 onlardan uzak bulundurmasın Heyhât Şimdi bunlar yanık ve susuz gönüllere serinlik ümitleri sunan bir serâb: Kuru, (?) bir serâb oldu. Yalnız bir şey beni müteselli 35 ediyor: Cehâletin en büyük düşmanı muhterem muallimlerime nihayetsiz bir hürmet Aliyy-ül â'lâ derecede şahâdetnâmemi aldım. 5 Ağustos 1341 (5 Ağustos 1925) İmza 27 Burdur Lisesi Arşivi Öğrenci Kütük Defteri, bkz. EK-3, s. 7 28 Ġstikbâl: Gelecek. 29 Abb: Işık, nur. 30 Müzeyyen: Bezenip süslenmiş, ziynetli. 31 Dîvâr: Duvar. 32 Munis: Cana yakın. 33 Sadâ: Ses 34 Ġftirâk: Ayrılık 35 Müteselli: Teselli bulan, avunan. 3
3. Sabri Efendi nin Burdur Lisesi Hakkındaki Duygu ve DüĢünceleri 36 : Adı : Sabri Efendi Mektep (Okul) Numarası : 30 ġâkirdin Mekteb Hakkında Hâtırat ve Ġhtisâsatı 1340 1341 sene-i dersiyesini 37 ikmâlen 38, hayatımın en müzehher 39 ve tatlı hâtıralarını vefâkâr 40 ve ulvî 41 sînesine gömdüğüm sevgili mektebimden ayrılırken onun yumuşak ağuş 42 unda, kuru fakat munis sıraları, beyaz dîvârları arasında son defa dolaşan hasarâtlı 43 nazar 44 larım orada geçen sekiz senelik bir hayatın bütün tatlılık ve rathalığı 45 ile tekrar canlandığını görüyor. Evvelce bana, istikbâlimin bütün saâdet ve ümîdlerini berrak bir ayna gibi gönlüme aksettirerek gülümseyen o haritalı beyaz dîvârların üzerinde bugün ağır ve muzlim 46 bir hicrân 47 gölgesi (?). Anneciğinin iyilik(?) ve müşfik ağuşundan ayrı düşmüş bir çocuk. (?) ve tesellisiz bir çocuk gibi etrafıma bakıyorum: Fakat kendim yalnız kendimden başka kimseyi göremiyorum!.. Şimdi ruhumun bu iri iftirâka, her ümîd ve saâdetten mahrum bir zavallı (?) feryâdını dinliyor ve bu hicrânın her elem ve acısını sükûn içinde uyutmak istiyorum. Fakat Ne mümkün Sevgili mektebime bugün ebediyen vedâ etmek mecbûriyetindeyim. Yalnız bu ayrılığın şu son senelerinde orada geçirmiş olduğum safahât 48 ve ihtisâsatı kayd edeceğim şu anda der-hayat 49 eylediğim ma'rûzât 50 ım arasında başta müdürlüğümüz olduğu halde hey'et-i ta'limiye 51, hey'et-i idare 52 ve hademelerle talebe arkadaşlarımdan cümleten hoşnudan ayrıldığımı. Yalnız Müdür Muavini Rasim Bey in tahsil hayatımın şu son senelerinde bir talebeye karşı hiç bir vicdân ve mantığın kabul edemeyeceği bir tarzda ara sıra garazâmiz 53 sözlerine sarf olduğumu ve bu sözlerin tamamen gayr-i (?) vesilelerle sarf edildiği gibi (?) bir noktaya matuf 54 olmadığını ve bu sebebden gönlümde açılan bir yaranın hayatımın sonuna kadar kanayacağını son ihtisâsatım olarak kayd ile mektebden ayrılıyorum. 1 Ağustos 1341 (1 Ağustos 1925) İmza 36 Burdur Lisesi Arşivi Öğrenci Kütük Defteri, bkz. EK-4, s. 8 37 Sene-i dersiye: Ders yılı. 38 Ġkmâlen: Tamamlayarak 39 Müzehher: Çiçeklenmiş, çiçekle donanmış. 40 Vefâkâr: Vefalı 41 Ulvî: Yüce 42 AğuĢ: Kucak, sığınılan yer. 43 Hasarât: Zararlar 44 Nazar: Bakış. 45 Rath: Yumuşak. 46 Muzlim: Karanlık. 47 Hicrân: Ayrılık. Ayrılıktan gelen keder, sızı, acı. 48 Safahât: Aşamalar. 49 Der-hayat: Hayatta 50 Ma'rûzât: Arz olunanlar. Arz edilenler, takdim edilenler. Küçükten büyüğe bildirilenler. 51 Hey'et-i ta'limiye: Öğretmenler. 52 Hey'et-i idare: Yöneticiler. 53 Garazâmiz: Maksatlı, kasıtlı. 54 Matuf: Yönelik. 4
EK 1: Hicri 1286 (Miladi 1869) Konya Vilayeti Salnamesi Sayfa 78. Burdur Mekteb-i RüĢdiyesi ile ilgili bilgi sayfanın en altındadır. 5
EK 2: Hasan Efendi nin Burdur Lisesi Hakkındaki Duygu ve DüĢünceleri ni anlatan ve kendi el yazısı ile yazmıģ olduğu metin (Burdur Lisesi ArĢivi Öğrenci Kütük Defteri 1924-1925). 6
EK 3: Mehmed Efendi nin Burdur Lisesi Hakkındaki Duygu ve DüĢünceleri ni anlatan ve kendi el yazısı ile yazmıģ olduğu metin (Burdur Lisesi ArĢivi Öğrenci Kütük Defteri 1924-1925). 7
EK 4: Sabri Efendi nin Burdur Lisesi Hakkındaki Duygu ve DüĢünceleri ni anlatan ve kendi el yazısı ile yazmıģ olduğu metin (Burdur Lisesi ArĢivi Öğrenci Kütük Defteri 1924-1925). 8