KALDIRMA ARAÇLARINDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
1. AMAÇ : Kaldırma makinaları ve araçları ile yapılan çalışmalarda İSG uygulamaları hakkında bilgi aktarmaktır.
2. HEDEF : Kaldırma makinaları ve araçları ile yapılan çalışmalardan kaynaklanan tehlike ve risklerin belirlenmesi, değerlendirilmesi, gerekli risk kontrollerine karar verilmesi ve bunları uygulayacak duruma gelebilmektir.
1. GİRİŞ 2. KALDIRMA MAKİNALARI 2.1 - Kaldırma Makinaları Tanımı 2.2 - Kaldırma Makinalarındaki Kaza Nedenleri 2.3 - Kaldırma Makinalarının Gruplandırılması 2.3.a - Vinçler 2.3.b - Forkliftler 2.3.c Asansörler 2.3.d Diğer Kaldırma Makinaları (Konveyör Bantlar, Transpaletler, Palangalar, Krikolar, Caraskallar) 2.4 - Kaldırma ve İndirme Sistemi Ekipmanları 2.5. Kaldırma Makinalarındaki Kontroller 2.5.1 - Fiziki (Gözle) Muayene Deneyleri 2.5.2 - Şartnamelere Uygunluk Deneyleri 2.5.3 - Yük Kaldırma Yeterlilik Deneyleri
1. GİRİŞ : İnsanların kendi güçleri ile yerinden kaldırıp taşıyamayacağı yüklerin bir yerden, belirli mesafedeki diğer bir yere kaldırılıp götürülmesi ve yerleştirilmesi için asırlardan beri çeşitli tip ve kapasitedeki kaldırma ve taşıma araçları kullanılmıştır. Endüstrinin gitgide büyümekte olduğu günümüzde, bu işlemler her işyerinde yapılmakta ve bu sayede yük kaldırma ve taşıma işleri kolaylıkla yapılabilmektedir.
Bu süreçler; Verimlilikte artış sağlar. Zaman kaybında azaltır. Maliyetlerin düşmesini gerçekleştirir. Personelin yorulması azalır.
Kaldırma makinalarında gerçekleştirilen işlerde ve yüklerin yüksekte taşınması sırasında oluşacak kazaların olumsuz etkileri, yüklerin zemin üzerindeki taşınmasına göre daha fazla olmaktadır. Bu tür kazalar; Taşınan yükte, Kaldırma makinasının kendisinde, Operatörde ve Çevrede ciddi hasarlara neden olmaktadır. Bunun sonucunda; işyerinde iş tıkanıklığı, zaman, maliyet ve itibar kaybı yaşanmakta, çoğu zaman da çalışan insanların yaralanmasına veya ölmesine neden olmaktadır.
2.1. Tanımlar Kaldırma Makinası ve Araçları: Herhangi bir yükü bulunduğu yerden kaldırıp yer değiştirerek bir başka yere indiren veya istifleyen, gerektiğinde bu yükün yer değiştirme işlemini yükü kısa mesafelerde taşıyarak gerçekleştiren araçlara kaldırma makinaları denir.
2.1. Tanımlar Operatör: Kaldırma makinelerini kuran, çalıştıran, ayarlayan, bakımını yapan, temizleyen, tamir eden, hareket ettiren kişi veya kişilerdir. (03.03.2009 tarih ve 27158 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Makine Emniyeti Yönetmeliği Ek-I
Tehlike Bölgesi: Çalışanın sağlık ve güvenliğinin tehlikede bulunduğu, iş ekipmanı bünyesinde ya da çevresinde bulunan kişiler için sağlık ve güvenlik yönünden risklerin bulunduğu bölgeye denir. Maruz Kimse: Tamamen ya da kısmen tehlike bölgesinde bulunan kişilere denir.
İş Ekipmanı : İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet, tesis ve tesisata verilen isimdir. İş Ekipmanının Kullanımı : İş ekipmanının çalıştırılması, durdurulması, kullanılması, taşınması, tamiri, tadili, bakımı, hizmete sunulması ve temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyettir. Özel Risk Taşıyan İş Ekipmanı : Tehlikelerin, teknik önlemlerle tam olarak kontrol altına alınamadığı iş ekipmanıdır.
Bakım : İş ekipmanında yapılan her türlü temizlik, ayar ve kalibrasyon gibi işlemlerin tamamıdır. Periyodik Kontrol : İş ekipmanlarının, yönetmelikte öngörülen aralıklarda ve belirtilen yöntemlere uygun olarak, yetkili kişilerce yapılan muayene, deney ve test faaliyetlerdir. Periyodik Kontrolleri Yapmaya Yetkili Kişi : Yönetmelikte belirtilen iş ekipmanlarının teknik özelliklerinin gerektirdiği ve istisnalar saklı kalmak kaydıyla ilgili branşlardan mühendis, tekniker ve yüksek teknikerlerdir.
2.2 - Kaldırma Makinalarındaki Kaza Nedenleri : Kaldırma işlemleri nedeniyle tehlike arz eden makineler, temel sağlık ve güvenlik gereklerini karşılamak zorundadır. Kaldırma makinalarında meydana gelen kazaların nedenleri, 4 temel başlık altında toplanmaktadır.
a. Tasarım ve imalat, b. Montaj, c. Yetersiz bakım ve kontrol, d. Kullanım hataları.
EU OSHA (Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı) (Merkezi İspanya nın Bilbao kentidir. Bu ajans; AB nin yan kuruluşu olarak, iş sağlığı ve güvenliği konusunda ülkelerin gelişmesine yönelik olarak çalışmalar yapmakta ve bu konuyla ilgili bilgileri paylaşmaktadır.) Bu ajans; kaldırma makinalarında meydana gelen iş kazalarının başlıca nedenlerini şu şekilde sıralamaktadır. Bom veya kaldırma makinalarının enerji hatlarıyla teması (kazaların %45 i), Kaldırma mekanizmasının altında durma, Makinenin devrilmesi, Yükün düşmesi,
Emniyetli bir operasyonun sürdürülebilmesi için gerekli olan teknik periyodik kontrollerin ve bakımların yapılmaması veya aksatılması. Bomun çökmesi, Karşı ağırlığın sisteme zarar vermesi, Dayama ayaklarının yanlış kullanımı, Düşmeler ve, Bağlama elemanı hataları olarak sıralamak mümkündür.
2.3 - Kaldırma Makinalarının Gruplandırılması : Kaldırma makinaları, günümüzde oldukça önemli ve fonksiyonel özelliklere sahiptirler. Bu tür makinalar; inşaat, maden, yol yapımı, liman işleri ve fabrikalardaki her türlü kaldırma işlerinde yaygın olarak kullanılmaktadırlar.
Kaldırma makinalarının çeşitleri çok fazladır. Yaygın olarak kullanılan ve gün geçtikçe önemi artan kaldırma makinalarından başlıcaları şunlardır : 1) Vinçler, 2) Forkliftler, 3) Asansörler 4) Diğer Kaldırma Makinaları (Konveyör Bantlar, Transpaletler, Palangalar, Krikolar, Caraskallar)
Kaldırma Makinalarının ana üniteleri olan motor ve şanzımanları dışında: Kaldırma ve indirme sistemi, Taşıma sistemi ve Frenleme sistemlerinden oluşur.
2.3.a- Vinçler : Malzemeleri ve yükleri kaldırmak, bunları başka bir yöne dönerek veya hareket ederek aktarmak, yerlerini değiştirmek, yüklemek veya boşaltmak gibi işler de kullanılan makinalara Vinç (Crane) denir. Vinçler, düşey ve yatay hareketleri sayesinde genel anlamda her türlü yükün yerini değiştirebilen makinelerdir. Çok değişik tip ve özellikte olanları mevcuttur.
Vinçler; 1) Hareket Kabiliyetlerine, 2) Kaldırma Kabiliyetlerine ve 3) Kumanda Sistemlerine göre 3 ana başlık altında incelenebilir.
1) Hareket Kabiliyetlerine Göre Vinçler : a) Sabit Vinçler, b) Lastik Tekerlekli Vinçler, c) Paletli Vinçler, d) Köprü Üzerinde Yürüyen Vinçler, e) Kule Vinçler olmak üzere beş grupta toplanırlar.
2) Kaldırma Kabiliyetlerine Göre Vinçler : a) Hidrolik Halatlı Vinçler, b) Teleskobik Bomlu Vinçler, c) Kurtarıcı Vinçler, d) Halatlı Vinçler, e) Fabrika Tipi (Köprülü,Pergel) Vinçler, f) Manuel Zincirli Caraskal Ve Halatlı Vinçler, g) Gırgır Vinçler olmak üzere yedi grupta toplanırlar.
3) Kumanda Sistemlerine Göre Vinçler : a) Mekanik Kumandalı Vinçler, b) Hidrolik Kumandalı Vinçler, c) Hava Kumandalı Vinçler, d) Elektrik Kumandalı olmak üzere dört grupta toplanırlar.
Kaldırma Makinalarında Önleyici Tedbirler Sıra Tedbir Aşaması Tedbir Konusu 1 2 3 4 5 Temininde Güvenlik Tedbirleri Yapısal Güvenlik Tedbirleri Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Bakım ve Onarımda Güvenlik Tedbirleri Hurdaya Ayırmada Güvenlik Tedbirleri Şartname, Kullanım Amacı, Servis Hizmetleri ve Kullanıcı El Kitabı Tasarım, İmalat, Nakliyat, Montaj ve Denemeler Operatör ve İşaretçi (Manevracı) eğitimi ve İSG İşaretlemesi Bakım ve onarımcıların eğitimi. Bakım ve onarımda güvenlik. Devreye almada güvenlik Halatların, Dişli yağlarının ve Balataların Hurdaya ayrılması
1. Teminde Güvenlik Tedbirleri İşveren, herhangi bir iş ekipmanı satın almak için şartname hazırladığında; İş ekipmanının kullanım amacını, Teknik özelliklerini, Kullanım yerini,
Teminde Güvenlik Tedbirleri İlgili standartlara uygun olması gerektiğini (CE), CE İşareti (Belgesi) : Üzerinde bulunduğu ürünün; insan, hayvan ve çevre sağlığı açısından risk taşımadığını temsil eden ve Conformity Europen kelimelerinin ilk harflerinden meydana gelmiştir. Diğer bir ifadeyle ürünün, güvenli bir ürün olduğunu gösteren bir işarettir. Bu işareti taşıyan makineler, Avrupa Birliği pazarlarında satılabilmektedir. Bu işareti taşıyan makine, AB direktiflerinden birinin veya birkaçının kapsamındaki şartları sağlamaktadır. CE işareti taşıyan makinenin AB direktiflerine göre sahip olması gereken asgari şartları sağlamaktadır.
Teminde Güvenlik Tedbirleri CE İşaretine Ait Özellikler : CE işaretinin harfleri; dikey boyutlarda aynı olmalı ve yüksekliği 5 mm den küçük olmamalıdır. CE işareti, boyutları uygun olduğu takdirde ürüne iliştirilmelidir.
Teminde Güvenlik Tedbirleri
2. Yapısal Güvenlik Tedbirleri Kaldırma Makinaları; Bilimin ve tekniğin gerekleri ile ilgili standartlara uygun olarak tasarlanıp imal edilecek ve Makina Emniyeti Yönetmeliği (89/392 EEC) gereği onaylanmış kuruluşlarca gerekli test ve deneylerden geçirilecektir.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Kaldırma Makinalarında; Kullanım amacına uygun malzemelerin seçilmesine ve kullanılmasına dikkat edilecektir.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Halatların, tambur üzerine düzgün sarılmasını sağlayıp, halatların tambur kanalındaki yiv üzerine gelerek kesilmelerini önlemek için halat kılavuzları (sarıcıları) olmalıdır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Tamburların başlarında, halat kurtulmalarını ve fırlamalarını önlemek için fatura (flanş) bulunacaktır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Halatın ucu tambura iyi bağlanmış olmalı ve yük tutma elemanı en alt seviyede bulunduğu zaman, yivli tambur üzerinde en az 2 sarım halat kalmalıdır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Kaldırma Makinaları; Çelik (tel) halatların güvenlik katsayısı en az 6 olarak alınacaktır. İp halatların güvenlik katsayısı en az 3 olmalıdır.
Vinç kabinleri; Yapısal Güvenlik Tedbirleri ergonomik gereklere göre uygun ve iyi görüş sağlayan, operatörü atmosferik şartlardan ve dış ortamın etkilerinden koruyacak nitelikte yapılacaktır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Kabinde; periyodik olarak kontrolleri yapılan yangın söndürücü ve merdiven bulunacaktır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Kabinin zemini, kaymaz malzemeden yapılacaktır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Kabinler; zehirli gaz, toz ve dumanlara karşı korunaklı olmalıdır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Kabinde; tehlike anında kullanılmak üzere halat, ip veya halat merdiven olmalıdır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Vinç kabininde bulunan şalterden başka, çalışma alanındaki vincin kumanda kutusu üzerinde, vince hareket veren akımı kapatabilecek acil durdurma anahtarı veya şalter bulunmalıdır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Vinçlerde taşıma kabininin düşme riski, alınan güvenlik önlemlerine rağmen engellenemiyorsa, emniyet kat sayısı daha yüksek olan güvenlik halatı kullanılmalı ve kabin her çalışma günü kontrol edilmelidir.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Vince ait parçaların indirilip kaldırılması için, ikinci vinç veya caraskal gibi kaldırma makinaları olmalıdır. Bomlu vinçlerde, bom açısı ve uzunluğuna göre kaldırma kapasitesini gösteren şema bulunacaktır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Vinç üzerine görülebilecek şekilde, vincin en fazla kaldırma kapasitesini belirten yük çizelgesi bulunmalıdır. Buna göre; vinçlerde çizelgede belirlenmiş kapasite dışında yük kaldırılmamalıdır. SWL : 10 Ton Safety Working Limit
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Vinç yük kancalarında, yüklerin kurtulmasını önleyici emniyet (güvenlik) mandalları bulunacaktır.
3. Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Kaldırma aracını kullanan operatör, gerekli özel eğitimlere tabi tutularak belgelendirilecektir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri İş Makinası kullanacak operatörler; G sınıfı sürücü belgesi almalıdır. G sınıfı sürücü belgesi alacak operatörlerin 18 yaşında olmaları zorunludur.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri İş makinesi operatörlük belgesi, hangi tip makine kullanılacak ise o makine türüne göre makinenin kullanılabilmesi için gerekli olan belgedir. İş sahası, şantiye, fabrika içinde veya araç parkında bu belge ile makine kullanılabilmektedir. İş makinesi operatörlük belgesi ile taşıt trafiğine açık yollarda makine kullanılamaz. Taşıt trafiğine açık olan yollarda makineyi kullanmak için G sınıfı sürücü belgesi almak gereklidir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Operatörle birlikte çalışacak işaretçi (manevracı) olarak adlandırılan elemanlarda, gerekli eğitimlere tabi tutularak belgelendirilecektir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Vinçlerde yük kaldırılmadan önce, işaretçi tarafından etrafta çalışanlar, çalışma bölgesinden uzaklaştırılmalıdır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Vinç kabinlerinde, sadece görevli operatör bulunacaktır. İlgililer, vinç dururken ve operatörlerle işaretleşerek vinçlere çıkıp, inmelidirler.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Operatörler, bütün görevlilerden başla işareti almadan çalışmaya başlamayacaktır. Operatörler, çalışma esnasında kimden gelirse gelsin her dur işaretine uyacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri İŞARETÇİLER (MANEVRACILAR) : Kule vinçlerde; operatörlerle, işaretçiler arasında iletişimi sağlamak için gerekli tedbirler alınacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri İŞARETÇİLER (MANEVRACILAR) : İşlemler sırasında yetiştirilmiş operatörler ve işaretçiler kullanılmalıdır. Operatör ve işaretçi arasında önceden kodlanmış el ve kol işaretleri kullanılacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri İŞARETÇİLER (MANEVRACILAR) : Kaldırma ve taşıma işinde birden çok manevracı çalışıyor ise, vinç operatörü sadece bir kişiden işaret alacaktır. Manevracı, çalışmalar esnasında görülebilecek bir yerde durmalıdır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Kaldırma makinası ile yükler, dik olarak kaldırılacaktır. Birden çok kaldırma makinası ile birlikte yapılan çalışmalar, yetkili teknik elemanların koordinasyon ve nezaretinde yürütülecektir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Vinç ile insan taşınmamalıdır. Kaldırılan yükler, çalışan insanların üzerinden geçirilmemelidirler. Yüklerin, çalışanların üzerinden geçirilmesini önlemek için, teknik, idari ve organizasyonel her türlü tedbir alınacaktır. Kaldırma makinaları, yükleri itip çekmede kullanılmayacaktır. Kaldırma makinalarında, basınçlı gaz tüplerinin taşınmasından kaçınılacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Operatörler, kaldırma makinalarında bir yük asılı bulunduğu müddetçe makinalarından ayrılmayacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Teleskobik katlanır bomlu vinçler, bomu uygun şekilde indirilmeden operatörlerce terk edilmeyecektir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Halatlı-bomlu vinçlerde yük bomla değil, halattambur mekanizması ile kaldırılacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Elektrikli mıknatıslı vinç, dinlenme halinde iken, mıknatıslar vinç üzerinde asılı olarak yüksekte bırakılmayacak, bunlar ya doğrudan doğruya yere değdirilecek veya bu iş için yapılmış platformlar üzerine indirilecektir. Mıknatıslar kullanılmadıklarında, vinç üzerinden çıkarılacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Elektrikli mıknatıslı vinçlerde, kaldırma, taşıma veya erimiş maden potası taşınması gibi işlerde, işçiler çalışma sahasında bulundurulmayacaktır. Elektrikli vinçler, uygun ve yeterli şekilde topraklanmalıdır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Kule vinçlerle çalışmalarda; yağış, don, sis ve rüzgar gibi atmosferik şartlar dikkate alınacaktır. Kule vinçlerde, rüzgarın hızı 50 Km/h aştığında çalışma durdurulacaktır. ANEMOMETRE (Yelölçer) : Rüzgarın hızını ölçen alettir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Vinçlerde; açık havada çalışan kancaları aydınlatacak sistem bulunacak ve vincin özel aydınlatma lambaları olacaktır. Operatörler vinci terk etmeden önce, bütün kumandaları kapalı duruma getirecektir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Motorlu seyyar vinçlerin kaldıracakları en ağır yükler, kabinlerin içinde veya dışında yazılı olarak belirtilmelidir.
Aynı sahada birden çok vinç kullanılacaksa, vinçlerin birbirinin çalışma alanlarına girmeyecek şekilde montajı yapılmalıdır.
Vincin çalışma sahası işaretlenmeli ve vincin geçit yollarına malzeme bırakılmamalıdır. Yükün kaldırılacağı alanda, kancanın geriye kaçabileceği, yükün sallanma periyodu dışına çıkabileceği alanlar bulunmalıdır. Operatörün, kancayı görüş sahası kapatılmamalıdır.
Raylı vinçlerin yükseltmeyi sınırlandırıcı sistemi, doğrudan doğruya vincin kasnağı veya kancası tarafından harekete geçilen uygun akım kesme sistemi ve yükün, beklenmedik biranda inmesini önleyebilecek şekilde yapılmış olmalıdırlar.
Ray üstünde çalışan vinçler, ray uçlarında en az tekerleklerin yarıçapı yüksekliğinde kilitlenip emniyete alınmalı ve ayrıca takozlar bulunmalıdır. Birlikte aynı yükü kaldıran iki raylı vincin her biri için birer adet işaretçi tarafından kumanda verilmelidir.
Raylı vinçlerin kabin kapılarının sahanlık veya geçit seviyesinden 30 cm. den daha yüksekte bulunduğu durumlarda, bu kapıların önüne uygun basamaklar yapılmalıdır.
Köprülü ve asma vinçlerin, köprü ve vinç arabası tekerlerinde, uygun kol ve ayak koruyucuları bulunmalıdır. Köprü ayaklı gezer vinçlerin geçtiği yol boyu ve rayların her iki tarafı serbest olarak tutulmalı ve buralar en az 75 cm. eninde olmalıdır.
Vincin ekipmanlarının yağlanması sırasında, elektrik akımı kesilmelidir. Operatör vinci terk ederken, bütün kumanda kollarını 0 durumuna getirmeli ve ana şalteri kapatmalıdır.
Açık havada çalışan vinçlerde, paratoner takılarak yıldırım düşmelerine karşı güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Paratonerler ve yıldırım düşmelerine karşı alınan diğer koruyucu tertibatlar, en az yılda 1 defa kontrol edilmelidir.
Kaldırma makinaları, kabul edilen en ağır yükün 1,25 katını etkili ve güvenli bir şekilde kaldırabilecek ve askıda tutabilecek güçte olmalıdır. Bu yüke dayanıklı frenleri olmalıdır.
Yükler dik olarak indirilip kaldırılmalıdır. Yüklerin eğik olarak kaldırıldığı durumlarda manevralar sorumlu bir kişi nezaretinde yapılmalı ve yükün kötü durumuna karşı tedbir alınmalıdır. Yükler, çalışanların üzerinden geçirilmemelidir.
Açık havada çalışan vinçlerin kabinleri kapalı olacak ve bunların operatöre en geniş görüş alanını sağlayacak şekilde yukarı kaldırılabilen sürgülü pencereleri bulunacak ve soğuk havalarda uygun şekilde ısıtılacaktır.
Hareket halindeki vinç kabinleri içinde veya vinç arabaları üzerinde, yalnız görevli kimseler bulunacak ve vinç operatörleri, hiç bir kimsenin yük üzerine binmesine veya boş halat veya kancalara asılmasına izin vermeyecektir.
Yük kaldırma işlerinde, görüş alanı içinde çalışılmalıdır. Görüş alanı dışında çalışılıyorsa, işaretçiden yararlanılmalıdır. Operatör ve işaretçiler tarafından, kullanılan işaret ve sinyallerin anlamları bilinmelidir.
Araca hareket halinde iken, inip binilmemelidir. Araç temiz tutulmalı, yağlı, gresli, çamurlu ve buzlu olmamalıdır. Yakıt doldurulurken, statik elektriğe ve ateşe dikkat edilmelidir.
Yüksek gerilim hatları yakınında çalışan vinçlerin, gerilim hatlarına yaklaşma mesafesi en fazla 3048 cm. olmalıdır. Bu çalışmalarda; enerji kesilmeli ve hat topraklanmalıdır. İşaretçi görevlendirilmelidir. Saha içinde gereksiz kişiler bulundurulmamalıdır.
Hiç kimsenin makineye yaklaşmasına izin verilmemelidir. Kuru kenevir veya kuru plastik halat kullanılmalıdır.
Eğer makine elektriğe temas ederse; - Sakin olunmalı, - Herkes makineden uzaklaştırılmalı, - Makine ters yönde hareket ettirilerek temas kesilmelidir.
Operatör, makine çalışmıyorsa, kendini araçtan en uzak yere atarak ayrılmalıdır. Gerekli emniyet tedbirlerini almadan makineye temas etmemelidir.
Yük bağlantıları sağlam olmalı, Sapanlar ve kancalar uygun olmalı, Ani kalkış ve duruşlardan sakınılmalıdır.
Yükün veya başka bir şeyin, boma çarpmamasına dikkat edilmelidir. Yük halatı ve bom yüksekliği, mümkün olabildiğince kısa tutulmalıdır.
Araç platformunun sağlam şekilde zemine oturması sağlanmalıdır. Yükleme işlemi, kamyonun önünden yapılmamalıdır. Yüklü vaziyette araç hareket etmemelidir.
Eğer aracın hareket etmesi gerekiyorsa: Yük, yere yakın olmalıdır. Zemin düz ve sağlam olmalıdır. Yükün yana doğru sallanmaları önlenmelidir. Bütün personel makineden uzaklaştırılmalıdır. İki veya daha fazla vinç ile bir yük kaldırılmamalıdır.
5 Ton veya daha fazla yük kaldıran raylı vinçlerde; 2 elektrikli fren veya 1 elektrikli ve 1 mekanik fren bulunmalıdır. İSG Tüzüğüne göre 10 ton yük kaldıran vinçlerde; toplam 2 adet fren bulunmalıdır.
Vinç ile yük, 25 30 cm. kaldırıldıktan sonra frenlerin kontrol edilmesi gerekir. Eğer normalin üzerinde bir yük kaldırılıyorsa; yük 3 5 cm. kaldırıldıktan sonra frenler test edilmelidir.
4. Bakım ve Onarımda Güvenlik Kaldırma makinaları, her çalışmaya başlamadan önce operatörleri tarafından kontrol edilecektir.
Bakım ve Onarımda Güvenlik Kaldırma makinaları, periyodik olarak yılda bir kez yetkili teknik elemanlar tarafından kontrol ve deneylere tabi tutulacaktır.
Bakım ve Onarımda Güvenlik Vinç üzerine ve uygun yerlere, bakım ve onarım yapıldığına ilişkin uyarı levhaları konulmalıdır.
Bakım ve Onarımda Güvenlik Bakım ve onarım çalışmalarına başlanmadan önce bakımcı, operatör ve yetkililer arasında yazılı bir protokol yapılacaktır.
Bakım ve Onarımda Güvenlik Kaldırma aracına bakım ve onarım yapan elemanlarda, özel olarak gerekli eğitimlere tabi tutularak belgelendirilecek ve bu konuda özlük dosyalarına bilgi konulacaktır.
Bakım ve Onarımda Güvenlik Vinç üzerinde herhangi bir onarıma başlanmadan önce, bütün kumanda sistemi stop durumuna getirilmeli ve iki şalter kapatılarak, bunlardan biri sıkıca kilitlenecektir.
Herhangi bir yerde tamirat yapılacağı zaman basınç düşürülmelidir. Hidrolik basınç başlıklarını, tapalarını ve radyatör kapaklarını açarken dikkatli olunmalıdır. Akünün su seviyesi kontrol edilirken fener kullanılmalı, sigara ve açık ateşten sakınılmalıdır.
Bakım ve Onarımda Güvenlik Raylı vinçlerin bakım ve onarımı için uygun bir yer ayrılacak ve işlemler bu alanda yürütülecektir.
Bakım ve Onarımda Güvenlik İşyerinde bir bakım yönetim sistemi oluşturularak; kaldırma araçlarının bakım ve onarım kayıtları düzenli olarak işlenecek ve bu kayıtlar 10 yıl süre ile saklanmalıdır.
2.4 - Kaldırma ve İndirme Sistemi Ekipmanları: I. Tamburlar II. Zincirler III. Kancalar IV. Halatlar V. Sapanlar
2.4.a) Tamburlar : Tambur; kaldırma makinalarında halatın sarılıp boşalmasıyla yükü harekete geçiren düz veya yivli ekipmandır. Halatın, bu ekipmana düzgün sarılmasının önemi çok büyüktür. Bu nedenle halatların, tambur üzerine düzgün sarılmasını sağlayıp, halatların tambur kanalındaki yiv üzerine gelerek kesilmelerini önlemek için halat kılavuzları (sarıcıları) olmalıdır. Vinç tamburları, elektrik motoru ile veya dizel motorlu makine gücü ile döndürülürler. Düz tambur Yivli Tambur Kesiti
Tambur flanşının genişliği, sarılan bir halatın çapının 2,5 katı olmalıdır. Tambur ve makara çapı, halat çapının 16 katından az olmayacaktır.
Vinçlerde; tambur yivleri ile kullanılan halat çapı birbirine orantılı olmalıdır. Aksi halde iyi bir sarım olmayacağı için halat ömrü kısalır ve sarma işi kötü yapılır.
2.4.b) Zincirler : Kaldırma makinalarında yüklerin kaldırılmasında halkalı veya levhalı zincirler kullanılır. Levhalı zincirlere GALL zincirleri de denilir İki tip zincir de, özel olarak yapılarak sertleştirilmiştir. Kaldırma zincirleri, yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde seçilmiş bir güvenlik katsayısına sahip olmalıdır. Genel bir kural olarak bu katsayı 4 tür. Halkalı (Baklalı) Zincir Levhalı (Gall) Zincir
2.4.b) Zincirlerde Güvenlik Kuralları : Zincirlerde, düğüm ve büklüm olmamalıdır. Kırılan bir kaldırma veya bağlama zinciri, telle bağlanmamalı veya civatalarla tutturulmamalıdır. Sert ve köşeli yükler kaldırılırken, köşelerle zincirler arası uygun yastıklarla beslenmelidir.
2.4.b) Zincirlerde Güvenlik Kuralları : Kaldırma ve bağlama zincirleri, kullanılmadıkları zaman, uygun kancalara asılmalı, bunların paslanması önlenmeli, ayrıca ezilmelere ve korozif maddelerin etkilerine karşı korunmalıdır.
Zincirler; kullanılacakları işin özelliğine ve kaldıracakları yükün ağırlığına göre seçilirler. Zincirin baklalarında ezilme, aşınma veya çatlaklık varsa zincir değiştirilmelidir. Zincir baklalarındaki aşınma, bakla kalınlığının dörtte birini geçmişse zincir kullanılmamalıdır.
Bir zincirin sağlamlığı, en zayıf baklasının sağlamlığı kadardır. Bu nedenle zincirler kullanılmadan önce mutlaka gözle muayeneye tabi tutulmalıdır. Baklalardaki boyuna uzama %5 i geçmişse, zincir kullanılmamalıdır.
Kaldırma Makinelerinde Kullanılan Zincirlerin Dezavantajları Oldukça ağır ve pahalı bir konstrüksiyon oluştururlar. Gürültülü çalışırlar. Çalışma hızları sınırlı ve düşüktür. Aşırı yükte veya zayıflama sonucu belirti göstermeden aniden koparlar.
2.4.c) Kancalar : Yük kaldırmada kullanılan kancalar, demir, dövme çelik veya benzeri malzemeden yapılırlar. Üzerlerine takılan yükün kancadan kurtulup düşmemesi için, kanca üzerlerinde güvenlik (emniyet) mandalı gibi uygun emniyet sistemleri bulunmalıdır. Standart Yük Kancası Çiftli Yük Kancası
Kancalardaki Güvenlik Katsayıları : Elle çalıştırılan kaldırma araçlarının kancalarının güvenlik katsayısı 3 olmalıdır. Mekanik olarak çalıştırılan kaldırma araçlarının kancalarının güvenlik katsayısı 4 olmalıdır. En ağır yüklerde kullanılan kancaların güvenlik katsayısı 5 olmalıdır. Erimiş maden, yakıcı ve aşındırıcı maddeler gibi tehlikeli yükleri taşıyan kaldırma araçlarının kancalarının taşıma gücü, taşıyacakları yükün en az 5 katına eşit olmalıdır.
2.4.d) Halatlar : a) İp, kendir ya da sentetik örgülü halat, b) Çelik (Tel) halat olmak üzere ikiye ayrılır.
1) İP HALATLAR : İp halatlar; çelik halatlara oranla yük kaldırma kabiliyetleri ve ömürleri daha azdır. Ancak; parçalı yüklerin kolay bağlanabilmesi ve çözülebilmesi açısından pratiklik sağlaması nedeniyle kullanım avantajları vardır.
İp Halatları Kullanırken Dikkat Edilecek Konular; İşe ve yüke uygun olmalıdır. Her kullanımdan önce kontrol edilmelidir. Islak ve gergin bekletilmemelidir. Islak ip halatlar, kurutularak kullanılmalıdır. Kirli ip halatlar, yıkanıp kurutulduktan sonra kullanılabilir.
İp halatlar, demir askılara asılmamalıdır. Asit ve aşındırıcılardan korunmalıdır. Keskin kenarlı yük köşelerinde özel tedbirler alınmalıdır.
2) ÇELİK HALATLAR : Çelik halatı, genel bir ifade ile "çalışan bir makina parçasıdır" şeklinde tanımlamak mümkündür. Bu tanımlamada temel elemanlar; Demetleri meydana getiren teller, Bir öz etrafında helisel olarak sarılmış demetler, Halatın merkezinde, demetlere destek görevini yapan öz şeklinde ifade etmek mümkündür.
ÇELİK HALATLAR Teller, demetler ve özler değişik kompozisyonlarda (yapılarda) örülerek değişik halat çeşitleri meydana getirilir.
ÇELİK HALATLAR
Çelik halatlar; endüstride yük çekme, yük kaldırma ve kuvvet transmisyonları gibi işlerde kullanılır. Avantajları ; 1. Aynı ağırlık ve çapta oldukları halde daha dayanıklı olması, 2. Islak ve kuru halde dayanımının aynı kalması, 3. Değişik iklim şartlarında uzunluğunun çok önemli oranda değişmemesi, 4. Uzun ömürlü ve dayanıklı olmasıdır.
Çelik Halatların Kullanılmasında Dikkat Edilecek Konular: Çelik halat, yapılan işe ve kaldırılacak yüke uygun olarak seçilmelidir. Keskin kenarlı yük köşelerinde özel tedbirler alınmalıdır. Belirli periyotlarla uygun gres yağı ile yağlanmalıdır. Kaynak alev ve ısılarına maruz bırakılmamalıdır.
Çelik halatlarda, uç kısımları dışında herhangi bir eklenti bağı olmamalıdır. Çelik halatların bağlantı kısımlarında tellerin aşınması, kopması ve bağlantının gevşemesi gibi hallerde, halatın 1 3 metresi uygun şekilde kesilmeli ve halatın başları yeniden uygun şeklinde bağlanmalıdır.
ÇELİK HALATLARIN MUAYENESİ Bir çelik halat incelenirken aşağıdaki kontroller yapılmalıdır : Halat çapındaki incelme, İç ve dış tellerdeki aşınmalar, Halatların adımı, Tel ve demetlerdeki darbe izleri, Kazıma izleri, Korozyon, Kırılmış teller ve bunların kırılış şekilleridir.
KIRIK TELLER a- Hareketli halatlarda, bir halat sarımında rastgele dağılmış 6 ve daha fazla kırık tel varsa veya 1 kordonda 3 ve daha fazla kırık tel varsa, b- Askı veya duran halatlarda, bir halat sarımında 3 veya daha fazla kırık tel varsa, c- Bir bağlantının yakınında 1 veya daha fazla kırık tel varsa, d- Kordonlar arasındaki çubuklarda herhangi bir kırık belirtisi varsa halatlar değiştirilmelidir.
ÇELİK HALAT ÇAPINDAKİ AZALMA Halatlarda kullanım süresi içerisinde bazı şekil bozuklukları meydana gelmektedir. Aşağıda çeşitli halatlardan oluşan bazı şekil bozuklukları görülmektedir. 4 2 5 Halatın çapının incelmesi 1. Normal çap 2. Demet açısının ve çapının değişimi 3. İncelmiş çap 4. Normal halat kesimi 5. İncelmiş halat kesimi 1. Normal halat sarımı 2.Uzama halat sarımı
HALAT ÇAPINDAKİ AZALMA
HALAT ÇAPINDA AZALMA Bir halatın çapı; 1. 19 mm ye kadar çaplı halatlarda 1 mm. 2. 22 28 mm arasında çaplı halatlarda 1,5 mm. 3. 32 38 mm arasında çaplı halatlarda 2 mm. incelme meydana gelmişse halatlar değiştirilmelidir.
ÇELİK HALATLARIN AÇILMASI : Çelik halatlar, genelde makaraya sarılı veya kangal şeklinde teslim edilmekte olup kullanım veya aktarma amacı ile halat açılması sırasında, tedbirlere uyulması gerekmektedir. Halat açılması sırasında meydana gelen aşırı halkalanmalar, daha sonraki işlemlerde "burulma veya gam oluşumu gibi değişik yapılarda istenmeyen kalıcı hatalara neden olurlar. Gamlaşan halatların tamiri mümkün değildir ve bu durum halatların devre dışı kalmalarına neden olur. Bu tür kullanım hatalarından dolayı meydana gelen halat hasarlanmaları sonucunda, yüklerin kaldırılmaları esnasında ciddi problemler ortaya çıkabilir.
HALATLARDA GAM (BURULMA) OLUŞUMU
HALATLARDA SEPETLEŞME
HALAT TELLERİNİN İPLİKLEŞMESİ
HALAT EZİLMESİ
2.4.e) SAPANLAR : Kaldırma makinası sapanlarının üzerinde etiketleri bulunacak, düzenli olarak kontrolleri yapılacak, kontrol kayıtları tutulacak ve uygun şartlarda saklanması sağlanacaktır.
SAPANLAR : Bir sapanı oluşturan ve sapanla birlikte kullanılan bütün metalik aksamlar, yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde seçilmiş bir çalışma katsayısına sahip olmalıdır. Genel bir kural olarak sapanların metalik aksamlarındaki bu katsayı 4 tür.
SAPANLAR : Dokuma halat veya sapanların çalışma katsayısı malzemeye, imalat yöntemine, ölçülerine ve kullanımına bağlıdır. Bu katsayı yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde seçilmelidir. Genel bir kural olarak bu katsayı, kullanılan malzemelerin çok iyi kalitede olması ve imalat yönteminin amacına uygun olması koşuluyla 7 ye eşittir.
SAPANLAR : Sapanlarda; kalın dokunma yapıldığı malzeme üzerine bilgilerin işaretlendiği etiketin rengi; Poliomid (YEŞİL), Polyster ( MAVİ), Polipropilon (KAHVERENGİ) olmalıdır.
SAPANLAR : Dokuma halat ve sapanlarda, herhangi bir düğüm, uçsuz sapanlar hariç olmak üzere sapan uçlarındakiler dışında ek bağlar veya bağlantılar olmamalıdır.
SAPANLAR : Eşit kollu sapanlarla uygun şekilde taşınamayacak yükler için, kolları eşit boyda olmayan sapanlar kullanılacaktır. Birden fazla kollu sapanlar kullanıldığında, sapan kollarının başları, aynı halkaya bağlanacak ve sapan kolları uygun açıklıkta olacaktır.
2.5. Kaldırma Makinalarında Yapılan Kontroller : 2.5.1 - Fiziki (Gözle) Muayene Deneyleri : Bu deney; çalışma şartları ile test ve deneylerden dolayı vincin taşıyıcı yapısında uygunsuzluğun meydana gelip gelmediğini tespit etmeye yaramaktadır. 2.5.2 - Şartnamelere Uygunluk Deneyleri : Kaldırma makinalarının imalat öncesi belirlenen teknik şartnamelere uygunluğunun tespiti için yapılır.
2.5.3 - Yük Kaldırma Yeterlilik Deneyleri : A. Statik Yük Deneyleri: Kaldırma makinaları ve kaldırma ekipmanları, statik deneylerde aşırı yüke, kalıcı bir şekil bozukluğu veya yapısal bir kusur meydana gelmeksizin dayanacak şekilde tasarlanmalı ve imal edilmelidir. Genel bir kural olarak vinçlerin periyodik kontrollerinde yapılacak olan statik deney yükü, beyan edilen yükün en az 1,25 katı alınmalıdır. Statik deneyde; kademeli olarak artırılan deney yükü yerden 10 20 cm. kaldırılarak kullanım kataloglarında daha fazla bir süre belirtilmediği takdirde 10 dakikadan az olmamak şartı ile deney için gerekecek süre kadar asılı tutulmalıdır. Deney sonucunda vinçte hiçbir çatlak, kalıcı biçim değişikliği, boya kalkması, vincin çalışma emniyetini etkileyecek bir durum ve bağlantılarında gevşeme veya hasar görülmemelidir.
B. Dinamik Yük Deneyleri : Kaldırma makinası elemanlarının ve frenlerinin emniyetli olup olmadığının tespiti amacı ile yapılan deneylerdir. Dinamik Deney Yükü: Kaldırma Kapasitesi x 1,1 dir. Bu deney, vincin her hareketi için ana elemanlarına en fazla yük geldiği konumlarda uygulanır. Deneyler vincin hareketlerinin tüm sınırları boyunca defalarca tekrar edilmelidir. Deneyler makinenin enerjisinin kesilmesi durumunda da bütün hareketlerini kapsamalı ve en az 60 dakika boyunca kontrol edilmelidir. Deney sonucunda vinç mekanizmalarının ve frenlerinin emniyetle işlediği görülmelidir. Deney sonunda yine fiziki muayene yapılır.
C. Kararlılık Deneyleri: Kaldırma aracının kararlılığını test etmek amacıyla yapılan deneylerdir. Vincin, statik kanca deney yüküyle devrilmeyeceğinin kontrolü için yapılır. Kararlılık deney yükü: Kaldırma kapasitesi x 1.25 tir. Kararlılık deneyleri belirlenmiş çalışma alanında ve kararlılığın en az olduğu zamanlarda yapılır. Deneyler esnasında maruziyet alanında kimse bulunmamalıdır. Deneyler makinenin enerjisinin kesilmesi durumunda da bütün hareketlerini kapsamalı ve en az 60 dakika boyunca kontrol edilmelidir. Deney sonunda yine fiziki muayene yapılır.
2.3.b. FORKLİFT : Bu iş makinesi ile malzemelerin yüklenmesi, boşaltılması, istiflenmesi ve taşınması gibi işlemler yapılmaktadır. Çok geniş kullanım yerleri vardır. Örnek olarak; işletmelerin depolama, gümrük alanları, yedek parça ve malzeme ambarları gibi yerlerdeki çeşitli işlemleri ekonomik olarak ve kısa sürede yapan iş makineleridir.
Forkliftler; kullandıkları enerji türüne göre; 1) Elektrikli (akülü, bataryalı), 2) Benzin, 3) Dizel ve 4) LPG li olmak üzere 4 e ayrılırlar.
Forkliftlerde Uyulması Gereken Güvenlik Önlemleri : Forkliftler, operatör belgesi olan kişilerce kullanılmalıdır. Forkliftlere, sürücü hariç kimse binemez. Forklift kullanacak operatörlerin kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanması gerekli değildir. Forkliftler, yılda bir kez yetkili bir teknik eleman tarafından kontrol edilmeli ve rapor düzenlenmelidir. Forklift çatallarında insan taşınmamalıdır.
Forkliftlerde Güvenlik Önlemleri : Uygun aparat monte edilmeden, forklift çatallarına yük asılarak kaldırılmamalıdır. Forklift çatalının altına girilmemelidir. Çataldaki yükün üstüne insan alınmamalıdır. Çatala doğrudan insan alınmamalıdır.
Forkliftin üzerine insan alınmamalıdır. Forkliftlerin geri hareketlerinde çalışanları uyarmak için sesli ve ışıklı uyarı sistemi olmalıdır Forkliftlerde, atölye içinde ve dışında 10 km. hız sınırı aşılmamalıdır. Forkliftlerin, yerleşim yeri içinde ve dışında hızları en fazla 20 km/h olmalıdır.
Yüksek hızlarda ani manevra, duruş ve kalkış yapılmamalıdır. Dönüşlerde, bina giriş ve çıkışlarında, insanların yanında hız düşürülmeli ve korna kullanılarak uyarıda bulunulmalıdır.
Gevşek ve kaygan zeminlerde forklift kullanılmamalıdır. Zemin yapısına göre izin verilen maksimum yük değerleri, asansör taşıma kapasitesi ve tavan yüksekliği gibi değerler aşılmamalıdır. Güvensiz veya dengesiz yükler taşınmamalıdır. Yük, çatallara dengeli olarak dağılmalı ve tek çatalla yük taşınmamalıdır.
Forklift, başka forkliftlerin çalışma sahasında kullanılmamalıdır. Forklift, başka bir forklifti itmek veya çekmek amacıyla kullanılmamalıdır. Forkliftin arızalanarak çalışmadığı durumlarda, yetkili servise haber verilmelidir. Forklift; yük düzeltme, sürükleme, itme, devirme gibi işler için kullanılmamalı ve yükseğe kaldırılmış yükle birlikte hareket edilmemelidir.
Forklift çatallarındaki yükün görüş alanını kısıtladığı durumlarda, forklift geri geri kullanılmalıdır. Operatör; forkliftin devrilmesi durumunda kabin dışına atlamamalı, koltukta oturmalı ve kabine sıkıca tutunmalıdır. Forkliftlerle rampalardan çıkarken daima ileri, inerken de geriye doğru hareket edilmelidir. Yüzeyin eğimli olduğu yerlerde, yük kaldırılmamalı ve manevra yapılmamalıdır. Forkliftlerin gideceği servis yolları, 35 dereceden fazla eğimli olmamalıdır. Forkliftle yük taşırken, yükün yerden yüksekliği 30 cm. yi geçmemelidir.
Forklift operatörü, güvenlik açısından en önemli unsurdur. Bu nedenle iş öncesinde veya işyerinde keyif verici madde kullanılmamalıdır. Forkliftler; ıslak, yağlı el ve ayakkabı ile kullanılmamalıdır. Forklift kullanma kurallarına, güvenlik önlemlerine ve tüm uyarı işaretlerine uyulmalıdır. El ve ayaklar, forklift hareket halindeyken kabin dışına çıkarılmamalıdır. Forklift park alanına park edilmeli, çatalları aşağı indirilmeli, levyeleri boşa alınmalı, el freni çekilmeli ve motor durdurulduktan sonra kontak anahtarı alınmalıdır. Bir forklift park edildiğinde basıncının boşaltılmaması gereklidir.
Kapalı alanlarda çalışan forkliftlerin, geliş ve gidiş yolları işaretlenmelidir. İşletmelerin, giriş ve çıkış kapılarında diğer taraf görünmüyorsa; gözetleme penceresi yapılmalıdır. İşletmelerde; araç yolları ile yaya yolları birbirinden ayrılmalıdır. İşletmelerde; sağa ve sola dönüşlerde tehlike yaşanmaması için ayna konulmalıdır. Parlayıcı maddelerin bulunduğu depolarda; akülü, susturuculu ve statik elektriğe karşı önlem alınmış türde forklift kullanılmalıdır.
İSTİFLEME : İşyerlerinde malzemeler, aydınlatmayı engellemeyecek, makina ve tesisatın çalışmasını güçleştirmeyecek, geçitlerde gidiş ve gelişi aksatmayacak ve yangın söndürme tesisatının kullanılma ve çalışmasını engellemeyecek ve devrilmeyecek şekilde ve ağırlıklarına dayanacak taban üzerine ve ancak 3 metre yükseklikte istiflenecektir. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 489)
2.3.c. ASANSÖRLER : Asansör : Belirli seviyelerde hizmet veren, esnek olmayan ve yatay düzlemle 15 den fazla bir açı oluşturan kılavuzlar boyunca hareket eden bir taşıyıcıya sahip olan ve; (1) İnsanların, (2) İnsanların ve yüklerin taşınmasına yönelik olarak görev yapan bir tertibattır.
08.11.2008 Tarihli, 27058 sayılı Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği gereğince; Asansörün hizmete alınmasını müteakip 2 yıl sonra, devamında yılda en az 1 kez olmak üzere kontrollerinin yapılması gerekmektedir. Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği nin amacı, insanların ve/veya yüklerin taşınmasında kullanılan asansörlerin hizmete alındıktan sonra çevrenin, insanların ve canlıların sağlık ve güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde kullanımlarını sağlamak üzere; işletilmesi, bakımı ve yıllık kontrolleri için uyulması gereken kuralları belirlemektir.
2.3.c. ASANSÖRLER : KIRMIZI ETİKET : Yapılan test ve denetimler sonrasında, can ve mal güvenliği için yüksek risk taşıyan ve en kısa sürede giderilmesi gereken uygunsuzlukların tespit edildiği asansörlere iliştirilen etikettir. Kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansör, tespit edilen uygunsuzluklar giderilinceye kadar kullanım dışı bırakılması amacıyla ilgili bağlı bulunulan belediyeye bildirilir ve asansör mühürlenerek kullanıma kapatılır.
2.3.c. ASANSÖRLER : SARI ETİKET : Yapılan test ve denetimler sonrasında, can ve mal güvenliği için kabul edilebilir seviyede risk oluşturan asansörlere iliştirilen etikettir. Sarı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansörde mevcut uygunsuzlukların giderilip giderilmediğine dair kontroller, söz konusu kontrolü takip eden bir sonraki periyodik kontrol/muayene içinde A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır. Mevcut uygunsuzlukların giderilmediğinin tespit edilmesi durumunda ise asansöre kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilir.
2.3.c. ASANSÖRLER : YEŞİL ETİKET : Yapılan test ve denetimler sonrasında, can ve mal güvenliği için hiçbir risk taşımayan asansörlere iliştirilen etikettir.
2.3.c. ASANSÖRLER : Asansörlerde Alınacak Güvenlik Önlemleri : İş yerlerinde kullanılacak insan ve yük asansörlerinin, yürürlükteki mevzuatın ve tekniğin öngördüğü şekilde imal ve inşa edilerek kurulması ve bakımlarının yapılması şarttır. Asansör boşluğundan, asansörün çalışmasına özgü tesis ve tertibattan başka hiç bir şekilde halat, tel ve boru gibi malzemeler veya tesis geçirilmeyecektir. Asansör makine dairesi veya boşlukları, geçit olarak kullanılmayacak ve buralara hiç bir şey depo edilmeyecektir. Bu yerlere girilmesini sağlayacak kapılar, her zaman kilitli bulundurulacak ve ancak sorumlu elemanlar tarafından açılacaktır.
Yük asansörlerinde, insan taşınmaması esastır. Bu yasağı belirten levhalar, her kat kapısına ve kabin içine, görülür bir şekilde konulacaktır. Ancak, işin gereği olarak insan taşınması halinde, insan asansörlerindeki güvenlik koşulları, bu asansörlerde de bulunacaktır. Bütün asansör kabinlerinde, taşıyabilecekleri en çok yükü açıkça gösteren levhalar bulundurulacaktır.
Kat kontağı bulunmayan yük asansörlerinde, asansörcü bulundurulacaktır. Bina dışında kurulan yük asansörlerinin çerçevesi, tabandan en az 3 metre kadar sağlam bir şekilde örtülecek ve ayrıca kapıların bulunduğu cephenin yüksekliği boyunca tamamen kapatılacaktır. Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerde, kıvılcım tehlikesine karşı, asansörlerin kabin kızakları ile kapıların çarpan kısımları, ağaç veya kıvılcım çıkarmayan metal veya alaşımlarından yapılmış olacaktır.
DİĞER KALDIRMA MAKİNALARI : Konveyör Bantlar : İşletmelerde sürekli malzeme iletiminde görev yapan makinalardır. Erişilebilen yüksek taşıma kapasitesi, uzun mesafelere yük taşıma yeteneği, transport yolunun kavisli olabilmesi, basit tasarım, hafif yapı ve güvenilir işletme gibi özellikler bantlı konveyörleri en çok kullanılan kaldırma makinalarından biri durumuna getirmiştir. Taşınan malzeme ıslak veya kuru olduğu gibi, taneli veya parça halinde de olabilir.
Konveyör Bantlarda Alınacak Güvenlik Önlemleri : Bant konveyör boyunca güvenlik teli bulunmalıdır. Yüksekten geçen konveyörlerin kenarlarında yürüyüş platformu olmalıdır. Zeminde bulunan konveyörlerin üzerinden geçilmesi için geçitler oluşturulmalıdır.
Transpaletler : İnsan kontrollü veya motor gücüyle çalışan paletlere yüklenmiş yükleri, hidrolik pompa gücüyle kaldırarak yatay olarak taşımaya yarayan araçlardır. İki adet çataldan oluşurlar ve paletlerin üzerindeki boşluklara, bu çatalların girmesi ve çatalların yukarı doğrultuda kaldırılmasıyla yükleme yapılmış olur.
DİĞER KALDIRMA MAKİNALARI : Palanga : Hareketli ve sabit makara gruplarından oluşan sistemlere palanga denir. Krikolar Lift Caraskal
GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden; Levha, Renk, Sesli veya ışıklı sinyal, Sözlü iletişim, El veya kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veren, tehlikelere karşı uyaran ya da talimat veren işaretlerdir.
RENK ANLAM VEYA AMAÇ TALİMAT VEYA BİLGİ Kırmızı Yasak İşareti Tehlike Alarmı Yangınla Mücadele Ekipmanı Tehlikeli hareket Dur, kapat, düzeneği acil durdur veya tahliye et Ekipmanların yeri ve ne olduğu bilgisi Sarı Uyarı İşareti Dikkatli ol, önlem al veya kontrol et. Mavi Emredici İşaret Özel davranış Yeşil Acil Kaçış, İlkyardım Tehlike Yok Kapılar, çıkışlar veya ekipmanlar. Normale dön
GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ Yasak İşareti : Yapılması yasak ve tehlikeli olan bir davranışı belirleyen işaretlerdir. Kırmızı kısımlar, işaret alanının en az %35 i olmalıdır. Uyarı İşareti : Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum hakkında uyarıda bulunan işaretlerdir. Sarı kısımlar, işaret alanının en az %50 si olmalıdır. Emredici İşaretler : Mavi kısımlar, işaret alanının en az %50 si olmalıdır. Acil Çıkış ve İlkyardım İşaretleri : Acil çıkış yolları, ilkyardım veya kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretlerdir. Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği ne göre; Acil çıkış ve ilkyardım işaretleri için yeşil kısımlar, işaret alanının en az %50 sini kapsamalıdır Bilgilendirme İşareti : Bilgi veren işaretlerdir.
SABİT VE KALICI İŞARET LEVHALARI Yasaklamalar, uyarılar ve yapılması zorunlu işler ile acil kaçış yollarının ve ilk yardım bölümlerinin yerlerinin belirtilmesi ve tanıtılması gereklidir. Yangınla mücadele ekipmanının bulunduğu yerler, işaret levhası ve kırmızı renkle kalıcı şekilde işaretlenmelidir. Engellere çarpma veya düşme riski olan yerler, işaret levhası ve güvenlik rengi ile kalıcı şekilde belirlenecektir. Trafik yolları güvenlik rengi ile kalıcı olarak işaretlenecektir.
GEÇİCİ İŞARETLER Gerekli hallerde ve işaretlerin birlikte ve birbirinin yerine kullanılma imkanı da dikkate alınarak; tehlike sinyali vermek, insanların belli bir takım hareketleri yapması ve acil tahliyesi için ışıklı işaretler, sesli sinyaller ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır. Gerekli durumlarda, tehlikeye yol açabilecek ya da tehlikeli manevralar yapan kimseleri yönlendirmek için el işaretleri ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır.
İŞARETLERİN BİRLİKTE VE BİRBİRİNİN YERİNE KULLANILMASI Aynı derecede etkili ise birbirinin yerine engel veya düşme tehlikesi olan yerlerde; işaret levhası veya güvenlik rengi ışıklı işaret, sesli sinyal veya sözlü haberleşme el işaretleri veya sözlü haberleşme Birlikte ışıklı işaret ve sesli sinyal. ışıklı işaret ve sözlü haberleşme. el işaretleri ve sözlü haberleşme.
GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ İşletmelerde doğal ışığın zayıf olduğu yerlerde; işaret levhaları için fluoresan renkler, reflektör malzeme veya yapay aydınlatmalar kullanılmalıdır.
GENEL İŞARETLER Anlamı Tarifi Şekil BAŞLAT Hazır ol Başlama komutu Avuç içleri öne bakacak şekilde her iki kol yere paralel DUR Kesinti / ara Hareketi durdur Avuç içi öne bakacak şekilde sağ kol yukarı kalkık TAMAM İşlemin sonu Her iki kol göğüs hizasında eller kenetli
DİKEY HAREKETLER Anlamı Tarifi Şekil KALDIR Sağ kol avuç içi öne bakacak şekilde yukarı kalkıkken yavaşça daire çizer İNDİR Sağ kol avuç içi içeri bakacak şekilde yere doğru indirilmişken yavaşça daire çizer DÜŞEY MESAFE Mesafe her iki elin arasındaki boşlukla ifade edilir
İLERİ GERİ YATAY HAREKETLER Anlamı Tarifi Şekil Her iki kol avuç içleri yukarı bakacak şekilde bel hizasında bükülüyken kollar dirsekten kırılarak yukarı hareket eder Her iki kol avuç içleri aşağı bakacak şekilde göğüs önünde bükülüyken kollar dirsekten kırılarak yavaşça gövdeden uzaklaşır SAĞ İşaretçinin sağı* Sağ kol avuç içi yere bakacak şekilde yere paralel sağa uzatılmışken sağa doğru yavaşça küçük hareketler
YATAY HAREKETLER Anlamı Tarifi Şekil SOL İşaretçinin solu* Sol kol avuç içi yere bakacak şekilde yere paralel sola uzatılmışken sola doğru yavaşça küçük hareketler YATAY MESAFE Eller arasındaki boşluk mesafeyi ifade eder
TEHLİKE Anlamı Tarifi Şekil KES Acil dur. Avuç içleri öne bakacak şekilde her iki kol yukarı kalkık HIZLI Bütün hareketler daha hızlı YAVAŞ Bütün hareketler daha yavaş
5. Hurdaya Ayırmada Güvenlik Tedbirleri Kaldırma makinası halatlarının hurdaya ayrılma kriterleri önceden belirlenmelidir. Hurdaya ayrılmasına karar verilen halatlar uygun şekilde depolanacak ve elden çıkarılması sağlanacaktır.
Hurdaya Ayırmada Güvenlik Tedbirleri Kaldırma makinasında kullanılan yağların değişiminde imalatçı verilerine dikkat edilecek ve değiştirilen yağlar yangına ve çevre kirliliğine sebep olmayacak şekilde kısa süreli depolanacak ve uygun şekilde bertarafa gönderilecektir. Kaldırma makinalarında kullanılan balata ve kavrama artıklarının asbest içerebileceği de dikkate alınarak, uygun şartlarda depolanmasına ve işyerinden en kısa sürede bertarafa gönderilmesine dikkat edilecektir.