Kasım Ayında Gökyüzünde Neler Var? Dr. Tuba Sarıgül 02/11/2017-17:52 Kasım ayı, gökyüzü gözlemcilerine iki göktaşı yağmuru gözlemleme fırsatı veriyor. Birincisi ayın ilk yarısında en yüksek etkinliğe ulaşan Boğa (Taurid) göktaşı yağmuru. Boğa göktaşı yağmurunun kaynağı 2P/Encke kuyrukluyıldızı. Göktaşı yağmurunun iki kolu var. Güney Boğa göktaşı yağmuru 5 Kasım da en yüksek etkinliğe ulaşacak. Kuzey kolunun en etkin olduğu tarih ise 12 Kasım. Bu tarihlerde saatte birkaç (yaklaşık 10) göktaşı gözlemlenebilir. Göktaşları gece yarısında güneydoğu ufkunun üzerinde ortaya çıkacak. Göktaşlarının gökyüzünde ortaya çıktığı noktayı Boğa Takımyıldızı na bakarak bulabilirsiniz.
American Meteor Society 5 Kasım da Ay, dolunay evresinden yeni çıktığından Güney Boğa göktaşı yağmurunun gözlemlenmesini zorlaştırabilir. Kuzey Boğa göktaşı yağmurunun en aktif olduğu tarih olan 12 Kasım da ise sondördün evresinden yeniay evresine yaklaşan Ay, göktaşlarının fark edilmesini olumsuz etkilemeyecek. Boğa göktaşı yağmuru sırasında parçacıklar gökyüzünde görece daha yavaş hareket ettiği ve parçacıkların boyutu daha büyük olduğundan, çok parlak göktaşlarını diğer göktaşı yağmurlarındakinden daha uzun süre gözlemlemek mümkün.
Aslan göktaşı yağmuru Aslan göktaşı yağmuru sırasında çekilmiş bir fotoğraf Kasım ayında gözlemlenebilecek ikinci göktaşı yağmuru Aslan (Leonids) göktaşı yağmuru. Kaynağı 55P/Tempel-Tuttle kuyrukluyıldızı olan Aslan göktaşı yağmurunun en etkin olduğu tarih 17-18 Kasım. Saatte en fazla 15 göktaşının gözlemlenebileceği bu tarihte Ay, yeniay evresinde olduğundan göktaşı gözlemini bozamayacak. Göktaşlarının ortaya çıktığı noktayı gece yarısından sonra güneydoğu ufkunun üzerinde Aslan Takımyıldızı na bakarak bulabilirsiniz. Ancak Aslan göktaşı yağmurunda parçacıklar hızlı hareket ettiklerinden gökyüzünde kısa sürede kaybolacaklar.
6 Kasım da Ay yerberi, 21 Kasım da ise yeröte konumda. Bu tarihlerde Ay ve Dünya arasındaki mesafe sırasıyla 361.400 km ve 406.100 km. 6 Kasım da güneşin doğuşundan kısa süre önce Ay, Boğa Takımyıldızı nın en parlak yıldızı Aldebaran ı örtecek yani bir kızıl dev olan Aldebaran ın ışığının Dünya ya ulaşmasını engelleyecek.
Kasım ayında gezegenler Merkür Merkür, 24 Kasım da en büyük doğu uzanımı konumunda. Yörüngesi Güneş e en yakın gezegen olduğundan Merkür ün gözlemlenmesi hayli zordur. Merkür en büyük doğu uzanımı ve en büyük batı uzanımı konumlarındayken Güneş ile arasındaki açısal mesafe en büyüktür. Bu konumlarda olduğu dönemler Merkür gözlemi için en uygun zamanlardır. Ancak 24 Kasım da Merkür gece saatlerinde ufkun altında olacağından güneşin batışından kısa sıra önce güneybatı ufkunun üzerinde gözlemlenebilir. Venüs Venüs üst kavuşum noktasına doğru yaklaşıyor. Bu nedenle kasım ayı boyunca Venüs ile Güneş arasındaki açısal mesafe her geçen gün azalıyor. Venüs, güneşin doğuşundan kısa süre önce doğu ufkunun üzerinde gözlemlenebilir. 17 Kasım da Venüs ve Ay gökyüzünde birbirine yakın görünecek.
Mars Mars, kasım ayında güneşin doğuşundan önce doğu ufkunun üzerinde gözlemlenebilir. Üst kavuşum noktasından uzaklaşmaya başlayan Mars, kasım ayının ilerleyen günlerinde daha erken doğmaya başlıyor. 15 Kasım da Mars ve Ay gökyüzünde birbirine yakın görünecek. Üç gezegen ve Ay bir arada Stellarium - 16 Kasım sabahı doğu-güneydoğu ufku 15-17 Kasım tarihleri arasında Venüs, Mars ve Jüpiter ile yeniay evresine yaklaşan Ay gökyüzünde bir arada. Üç gezegen ve onlara eşlik eden Ay ı doğu-güneydoğu ufkunun üzerinde güneşin doğuşundan kısa süre önce gözlemleyebilirsiniz.
Jüpiter 26 Ekim de kavuşum konumundan ayrılan Jüpiter, bu tarihten sonra güneşin doğuşundan önce gökyüzünde ortaya çıkmaya başlayacak. Kasım ayının ortasına kadar Başak Takımyıldızı nda gözlemlenebilecek gezegen, ay sonunda Terazi Takımyıldızı na yaklaşıyor. Satürn Satürn, kasım ayı boyunca güneşin batışından önce güney-güneybatı ufkunun üzerinde gözlemlenebilir. 21 Kasım da Satürn ve Ay birbirine yakın görünecek. Her iki gökcismini gökyüzünde Yay ve Yılancı takımyıldızlarının arasına bakarak bulabilirsiniz. Uranüs ve Neptün Kasım ayında Güneş Sistemi nin en uzak iki gezegeni Neptün ve Uranüs basit bir teleskop yardımıyla gözlemlenebilir.
Uranüs, güneşin batışından sonra doğu ufkunun üzerinden doğacak, gece yarısından hemen önce güney ufkunun üzerinde en yüksek noktaya ulaşacak ve güneşin doğuşundan önce batı ufkunun üzerinde gözden kaybolacak. Uranüs, kasım ayı boyunca Balıklar Takımyıldızı nda gözlemlenebilecek. Neptün ise güneşin batışından gece yarısına kadar güney ufkunun üzerinde Kova Takımyıldızı nda gözlemlenebilir. Kaynak: TÜBİTAK Bilim Genç Web Sayfası