GÜNEŞ SİSTEMİ. 1-Havanın bulutsuz olduğu bir günde gökyüzüne gece ve gündüz baktığımızda neler görürüz?

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "GÜNEŞ SİSTEMİ. 1-Havanın bulutsuz olduğu bir günde gökyüzüne gece ve gündüz baktığımızda neler görürüz?"

Eser Işık
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 üneş Sistemi ÜNEŞ SİSTEMİ Bu bölümde üneş Sistemi hakkında bilgi sahibi olacaksınız A Acaba yalnız mıyız? Etkinlik A 1-Havanın bulutsuz olduğu bir günde gökyüzüne gece ve gündüz baktığımızda neler görürüz? 2-ece gördüklerimiz ile gündüz gördüklerimiz aynı mı? Değilse nedenlerini yazınız. Bulutsuz bir havada gece gökyüzüne baktığımızda, içinde sayılamayacak kadar çok gökcisimleri (yıldız, gezegen, kuyruklu yıldız vb.) bulunan sınırsız bir boşluk görürüz. Bu boşluğa Evren adı verilir. -1-

2 üneş Sistemi B eceleri gördüğümüz pırıltılı şeyler de ne? Bize ne kadar uzaktalar? Evren'deki yerimiz nedir? Bizden başka canlılar var mı şu koskoca Evren'de? C Araştıralım-Öğrenelim 1. Astronomi nedir? 2. NASA hakkında bilgi toplayınız. 3. Astronot kime denir? İnsanoğlu yukarıdaki sorulara ilk çağlardan beri cevap aramıştır. özle görülemeyecek kadar uzakta olan cisimleri görmek için teleskop icat etmiştir. Zamanla uzay araçları yaparak diğer gök cisimlerine ulaşmıştır. D Evrende gök cisimlerinin bazıları ısı ve ışık yayar. Bunlara yıldız denir. üneş bir yıldızdır. Bazı gök cisimleri ise ısı ve ışık yaymaz, kendilerine en yakın yıldızdan aldığı ışığı yansıtırlar. Bunlara da gezegen denir. Dünya bir gezegendir. Yıldızlardan bize en yakın olanı üneştir. üneş bizim için çok önemli bir gök cisimidir. Çünkü Dünyamız onun çevresinde döner ve ondan ısı ve ışık alır. -2-

3 üneş Sistemi Tartışalım Öğrenelim üneş'in bize ışık göndermediğini düşünürsek Dünya'da neler olabileceğini tartışınız. Pluton E Neptün Etkinlik C 1. Şekil E'de kaç tane gezegen vardır? Uranüs 2. ezegenleri büyükten küçüğe sıralayınız. Satürn 3. üneş'e en yakın ve en uzak gezegenin isimlerini yazınız. Mars Jüpiter 4. Dünya'mıza en yakın ve en uzak gezegenlerin isimlerini yazınız. Dünya üneş Merkür Venüs üneşin çevresinde dönen tek gezegen Dünya değildir. Dünyadan başka 8 tane daha gezegen vardır. üneş ve güneşin etrafında dönen gezegenlerin oluşturduğu topluluğa üneş Sistemi denir. Dünyamızın içinde bulunduğu üneş Sistemi Samanyolu galaksisinde yer almaktadır. ökcisimleri birbirine o kadar uzaktadır ki arasındaki mesafeleri kilometre veya milyar kilometre ile ifade edemeyiz. Onun yerine ışık yılı uzunluğu kullanılmaktadır. -3-

4 üneş Sistemi DÜNYA'NIN ŞELİ VE HAREETLERİ Bu bölümde dünyanın şeklini ve kendi ekseni çevresinde dönmesinin sonuçlarını öğreneceksiniz. Eski çağlarda insanlar, Dünya'nın şekli hakkında değişik görüşlere sahipti. ünümüzde uzaydan çekilen fotoğraflarda Dünya'nın kendine özgü bir şekli olduğu ortaya çıkmıştır. Acaba Dünya'mızın şekli nasıldır? A Dünya'mız kutuplarda basık, ekvatorda şişkince bir görünümdedir. Dünya'nın kendine özgü bu şekline geoid adı verilir. Ancak yaygın olarak Dünya'nın şekli yuvarlak, veya küre biçiminde kabul edilmektedir. Bu yüzden Dünya'ya yerküre de denilir. B Yerküre,Dünya'nın şeklinin küçük bir modelidir. Yerkürenin bir ekseni vardır ve yerküre bu eksen çevresinde döner. Dünya'nın da yerküredeki gibi bir ekseni olduğu varsayılır. Dünya kutuplardan eğik olarak geçtiği düşünülen bu eksen etrafında dönmektedir. -4-

5 üneş Sistemi Bir gün nasıl oluşur? C Ekvator ece ündüz Aydınlanma çizgisi Dünya'mız model kürede gördüğümüz gibi kutuplardan geçtiği düşünülen hayali eksen etrafında batıdan doğuya doğru döner. Bir tam dönüşü 24 saatte tamamlar. Buna bir gün denir. Dünya'mız kendi ekseni etrafında dönerken güneşe dönük yüzü aydınlanır, diğer yüzü ise karanlıkta kalır. Böylece gece ve gündüz oluşur. Bir gün 24 saat yani 144 dakikadır. Dünya'mız üzerinde 36 meridyen olduğu için 144 dakikada üneş'in önünden 36 meridyen geçer. 1 gün =24 saat 1 saat=6 dk. 24 saat (1gün) =24x 6 dk.=144 dk. Dünya'da 36 meridyen olduğuna göre; 144:36=4dk. 15 o Doğu Meridyeni 6 o D Doğu Meridyeni Birbirini takip eden iki meridyen yayı arasındaki zaman farkı 4 dakikadır. Ancak Dünya'mız kendi ekseni etrafındaki dönüşü batıdan doğuya doğru olduğundan, doğuda bulunan yerler çizim D'de görüldüğü gibi günü daha önce yaşamaya başlarlar ve saatleri batıdakilere göre daha ileridir. Bir ülkenin çeşitli yerleri arasındaki yerel saat farkları buna göre hesaplanır. 5:

6 o Örnek: 3 doğu meridyeni üzerindeki İzmit kentinde yerel saat 1:'iken aynı anda 36 doğu meridyeni üzerindeki Amasya'da yerel saat kaçdır? Bu tür soruları çözerken şu sıra izlenmelidir. üneş Sistemi o 1. Meridyen farkı bulunur. o o o 36-3=6 2. Zaman farkı bulunur. 6x4=24dakika 3. Yerel saat bulunur. 1:' :24' + 1:24' 3 o 36 o Doğu Meridyeni Doğu Meridyeni İzmit Amasya 1:?! Doğuda güneş önce doğduğu için gün önce yaşanmaya başlanır. Bu yüzden yerel saatin daha ileri olacağını unutmayınız. Etkinlik C o (reenwich) o o 3 5 E Londra İzmit Bakü 9: 1. Çizim E'deki şehirleri doğudan batıya doğru sıralayınız.?? 4. Bakü'nün yerel saatini bulunuz. 2. üneş ilk önce hangi şehirde doğar? Neden? 5. İzmit'in yerel saatini bulunuz. 3. Yerel saat hangi şehirde daha ileridir? -6-

7 Etkinlik D üneş Sistemi F Çizim F'den yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1. Tablo 'deki bilgileri oklar kullanarak eşleştiriniz. Zaman üneş ışınının geliş açısı ölge Boyları Sabah Öğle Akşam Dik Eğik 2. ün içerisinde sıcaklık en fazla ne zamandır? Neden? Uzun ısa Uzun Yeryüzünde güneş ışınlarının düşme açısı günün her saatinde değişir. üneş'in doğmasıyla birlikte sabah başlar ve bu sırada güneş ışınları eğik gelir. Işınlar sonra gittikçe daha dik gelmeye başlar. üneş ışınlarının gün içinde en dik geldiği an, o yerin öğle vakti olur. Daha sonra güneş ışınlarının geliş açısı yine eğik olur. Bu durum üneş'in battığı akşam vaktine kadar devam eder. Etkinlik E 1. Dünya'mız hayali ekseni çevresinde bugünkünden daha hızlı dönseydi ne gibi değişiklikler olurdu? 2. Dünya'mızın dönüş yönünü tam tersine çevirseydik ne gibi değişikliklerle karşılaşırdık? 3. Dünya'mızın hiç dönmediğini düşünelim. Sizce neler olur? -7-

8 üneş Sistemi MEVSİMLER Bu bölümde mevsimler hakkında bilgi sahibi olacaksınız. A Ekvator Etkinlik A Çizim A'ya göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1. uzey ve güney yarım kürede yaşanan mevsimleri yazınız. 2. Yaşanan mevsimleri dikkate alarak güneş ışınlarının hangi yarım küreye daha dik açı ile düştüğünü yazınız. 3. Hangi yarım kürede gölge boyu daha kısadır? Neden? 4. ece süresi sizce hangi yarım kürede daha uzundur? 5. ündüzü daha uzun yaşamak için hangi yöne gitmeliyiz? -8-

9 üneş Sistemi Deneyelim - Öğrenelim B Mevsim değişikliğini bir deney yaparak görebiliriz. Bunun için okulumuzdaki model küreyi ve bir lambayı kullanabiliriz. üneş ışınları dik düştüğü zaman daha dar bir alana yayılır. Orada ışığın ısıtıcı etkisi fazla olacağından yaşanan mevsim yazdır. üneş ışınları eğik düştüğü zaman daha geniş bir alana yayılır. Bu da ışığın ısıtıcı etkisini azaltır ve kış yaşanmasına yol açar. Dünya'mız kendi ekseni etrafında dönerken bir taraftan da üneş'in çevresinde döner. Dünya üneş etrafındaki bu hareketini 365 gün 6 saatte tamamlar. Bu süreye yıl denir. Bir yıl içinde mevsimlerin başlangıç tarihleri olarak 4 önemli gün dönümü vardır. 21 Mart C 21 Haziran İlkbahar ış 21 Aralık üneş Yaz Sonbahar 23 Eylül -9-

10 Mevsimlerin oluşması, Dünya'nın güneş etrafındaki hareketinin yanı sıra eksen eğikliğinden de kaynaklanmaktadır. üneş Sistemi 9. utup Dairesi D Dünya'mızın üneş karşısındaki konumunun devamlı değişmesi sonucunda, güneş ışınları bir yere yıl boyunca değişen açılarla düşer, bu da mevsimlerin oluşumunu sağlar. üneş ışınları 21 Haziran'da uzey Yarım üre'de. uzey paraleline dik düşer. Bu paralele Yengeç Dönencesi denir. üney Yarım ürede'de 21 Aralık'ta da. üney paraleline dik düşer. Bu paralele ise Oğlak Dönencesi denir. Yengeç Dönencesi E k v a t o r Oğlak Dönencesi. utup Dairesi 9 Özel Paralel Daireleri E 9 21 Haziran Durumu: Yengeç Dönencesi Ekvator Oğlak Dönencesi üneş üneş ışınları uzey Yarım üre'deki Yengeç Dönencesi'ne dik düşer. uzey Yarım üre'de yaşanan mevsim yazdır. uzeye doğru gidildikçe gündüz süresi uzar. 9 Aynı anda üney Yarım üre'de ise yaşanan mevsim kıştır. üneye doğru gidildikçe geceler uzar. Etkinlik B 1. Çizim F,, ve H'den yararlanarak boşlukları doldurunuz. 21 Aralık Durumu: uzey Yarım üre'de yaşanan mevsim... uzeye doğru gidildikçe... uzar. üneş 9 Yengeç Dönencesi Ekvator F üneş ışınları üney Yarım üre'deki... Dönencesi'ne dik düşer. üney Yarım üre'de yaşanan mevsim... üneye doğru gidildikçe... uzar. Oğlak Dönencesi 9-1-

11 üneş Sistemi 21 Mart Durumu: 9 uzey Yarım üre'de... mevsimi başlar. Yengeç Dönencesi E k v a t o r üneş üney Yarım üre'de... mevsimi başlar. Oğlak Dönencesi 9 H 9 23 Eylül Durumu: üneş Yengeç Dönencesi E k v a t o r uzey Yarım üre'de yaşanan mevsim...'dır. Oğlak Dönencesi üney Yarım üre'de......mevsimi başlar Mart ve 23 Eylül tarihlerinde güneş ışınları ekvatora tam 9 derecelik açıyla düşer. Bu tarihlerde Dünya'nın her yerinde 12 saat gece 12 saat gündüz yaşanır. ece ve gündüzün eşit olma durumuna Ekinoks durumu denir. -11-

Benzer belgeler

MEVSİMLER VE İKLİM A. MEVSİMLERİN OLUŞUMU

MEVSİMLER VE İKLİM A. MEVSİMLERİN OLUŞUMU MEVSİMLER VE İKLİM Ülkemizde hepimizinde bildiği gibi dört mevsim yaşanmaktadır. Bu mevsimler ilkbahar, yaz, sonbahar ve kış mevsimleridir. Peki ilkokuldan beri özellikleriyle beraber öğrendiğimiz bu mevsimler