Vertigo (Baş Dönmesi)

Vertigo (Baş Dönmesi) Prof. Dr. Tayfun KİRAZLI Prof. Dr. Cem BİLGEN Yrd. Doç. Dr. Kerem ÖZTÜRK Uzm. Dr. Sercan GÖDE Uzm. Dr. İsa KAYA Dr. Halil İbrahim MAVİLİ Bornova - İZMİR

EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK KİTAPLARI SAĞLIK SERİSİ Vertigo (Baş Dönmesi) Prof. Dr. Tayfun KİRAZLI Prof. Dr. Cem BİLGEN Yrd. Doç. Dr. Kerem ÖZTÜRK Uzm. Dr. Sercan GÖDE Uzm. Dr. İsa KAYA Dr. Halil İbrahim MAVİLİ Ekim 2013, Birinci baskı ISBN: 978-605-338-023-8 36 Bu kitabın tüm yayın hakları Ege Üniversitesi ne aittir. Kitabın tamamı ya da hiçbir bölümü yazarının önceden yazılı izni olmadan elektronik, optik, mekanik ya da diğer yollarla kaydedilemez, basılamaz, çoğaltılamaz. Ancak kaynak olarak gösterilebilir. Proje Üst Yöneticileri Ege Üniversitesi Rektörü: Prof. Dr. Candeğer Yılmaz EÜ Tıp Fakültesi Dekanı: Prof. Dr. Kamil Kumanlıoğlu Yayın Yönetmenleri: Prof. Dr. Ayşenur Oktay, Prof. Dr. Tahir Yağdı Yayın Alt Kurulu Başkanı: Prof. Dr. Ufuk Çağırıcı Sağlık Kitapları Serisi Çalışma Grubu: Prof. Dr. Elvan Erhan, Prof. Dr. Mehtap Çınar, Prof. Dr. Alpaslan Çakan Koordinasyon: EÜ Tıp Fakültesi Yayın Bürosu Kapak İllüstrasyonu: Merve Evren Sayfa Tasarım: Hülya Sezgin Fotoğraf: BİTAM Basım Yeri: Ege Üniversitesi Basımevi Bornova, İZMİR Tel : 0 232 388 10 22 e-posta : bsmmd@mail.ege.edu.tr

Değerli Okuyucumuz; Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2012 yılının sonu itibariyle 500 öğretim üyesi, 600 e yakın araştırma görevlisi, 2000 in üzerinde tıp öğrencisi ile yaklaşık 2000 yataklı hastanede eğitim, öğretim ve araştırma yapmakta ve sağlık hizmeti vermektedir. Bu dönemde yaklaşık 900 bin poliklinik hastasına ve 54 bin yatan hastaya tedavi uygulanmış, 2750 doğum gerçekleştirilmiş, 80 bin acil servis hizmeti verilmiştir. Ülkemizin en büyük sağlık kurumlarından olan fakültemiz hastanesinde 2011 yılında 16 bin olan özellikli ameliyat sayısı 2012 yılında yaklaşık 18 bine çıkmıştır. Verilen sağlık hizmetleri yanında Öğretim Üyelerimizin ulusal ve uluslararası dergilerde 1 yıl içinde yayınlanan bilimsel makale sayısı 800'ün üzerindedir. Bu rakamlar Ege Üniversitesi Tıp Fakültesini ülkemizin en büyük sağlık kurumlarından birisi yapmaktadır. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi nin en önemli vizyon ve misyonunu toplumsal sorumluluk bilinci oluşturmaktadır. Bu bilinçle çalışan Ege Tıp topluma nitelikli ve kaliteli sağlık hizmeti vermekte; Toplum Sağlığı Hizmeti ni diğer tüm görevlerinin üzerinde tutmaktadır. Ege Tıp Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı, Türkiye de bir ilk olarak ve 11 yıldır Sağlık Halk Kongresi düzenleyerek toplum sağlığı için hizmet anlayışını gerçek bir bilgilendirme, uygulama ve deneyim paylaşımı şeklinde sürdürmektedir. Bilimsel araştırmalarla elde edilen bilgilerin kalıcılığı ve yaşama geçirilmesi; bunların başvuru kaynağı belgelere dönüştürülmesi ile sağlanır. Ege Tıp Halk Kitapları Sağlık Serisi bu anlayışımızın bir ürünüdür. Bu seride III

yayınlanan kitaplarımızın önemi ve farkındalık yaratacak temel özelliği; ülkemizin önceliğinde olan güncel sağlık konuları yanında; güncelliğini yitirmiş olsalar bile, ciddi bir sağlık sorunu olduğunu düşündüğümüz konuları da ele almış olmalarındadır. Ege Tıp Halk Kitapları Sağlık Serisi yazarlarının tümü Ege Üniversitesi nde görev yapan ve konusunda uzman öğretim üyeleridir. Serideki kitapların konu seçimleri ve içeriklerinin hazırlanmasında birden çok bilim insanının görüşlerinin yansıtılması sağlanmıştır. Seride yayınlanan kitaplardaki grafik ve fotoğraflar çoğunlukla kurumumuzun ürünüdür. Serimizin dil editörü her kitabı sadelik ve anlaşılabilirlik yönünden incelemektedir. Neden böyle bir seriye gereksinim duyulmuştur? Sağlık konularında dolaşımda olan, kolay ulaşılan ve günlük yaşamda kullanılan bilgilerin çoğunun gerçek bilimsel bilgi olup olmadığı kaygısı, bilim insanları olarak bizleri daha da sorumlu davranmaya ve güven sarsılmasına neden olan özensizliklerden uzak durmaya sevk etmektedir. Birçok konuda doğru ve güvenilir bilginin üretimi ve yayılması üniversitelerin öncelikli görevleri arasındadır. 2013 yılı kitaplarımız Daha İyi Bir Dünya İçin Yeni Yollar, Herkes İçin Sağlık EXPO 2020 Aday Şehir İzmir e adanmıştır. Saygılarımızla... Prof. Dr. Kamil Kumanlıoğlu Prof. Dr. Candeğer YILMAZ Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Ege Üniversitesi Dekanı Rektörü IV

Prof. Dr. Tayfun KİRAZLI 1957 yılında İzmir de doğmuştur. 1981 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi nden mezun olmuştur. 1985 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz (KBB) Hastalıkları Anabilim Dalında Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı, 1991 yılında Yardımcı Doçent, 1993 yılında Doçent ve 2000 yılında da Profesör unvanlarını almıştır. İyi derecede İngilizce bilmektedir. Evli ve 2 kız çocuğu babasıdır. Prof. Dr. Tayfun Kirazlı nın yazılmış iki kitabı, değişik kitaplarda bölüm yazarlığı ile yerli ve yabancı yayınlanmış 100 ün üzerinde çalışması vardır. Prof. Dr. Cem BİLGEN 1967 yılında İzmir de doğmuştur. 1991 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi nden mezun olmuştur. 1992 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi KBB Hastalıkları Anabilim Dalı nda uzmanlık eğitimine başlayarak 1996 yılında uzman ünvanını almıştır. Aynı yıl Ege Üniversitesi KBB Hastalıkları Anabilim Dalı nda uzman olarak göreve başlamıştır. 2001 yılında Yardımcı Doçent, 2004 yılında Doçent ünvanı almıştır. 2007 yılında Odyoloji Yüksek Lisansını Dokuz Eylül Üniversitesi nde tamamlamıştır. 2011 yılında Ege Üniversitesi KBB Hastalıkları Anabilim Dalı nda profesör kadrosuna atanmıştır. Halen Ege Üniversitesi KBB Hastalıkları Anabilim Dalı nda Profesör doktor kadrosunda görev yapan Dr. Cem Bilgen iyi derecede İngilizce ve Fransızca bilmektedir. V

Yrd. Doç. Dr. Kerem ÖZTÜRK 1978 yılında doğmuştur. 2001 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi nden mezun olmuştur. 2006 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi KBB Anabilim Dalında Tıpta Uzmanlık ünvanını almıştır. 2008 2009 yılları arasında Tavşanlı 82. Yıl Devlet Hastanesinde Uzman Doktor ardından Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi KBB Anabilim Dalında Uzman Doktor olarak görev yapmıştır. Türk Otorinolarengoloji ve Baş Boyun Cerrahisi Derneği üyeliği yapmaktadır. Uluslararası hakemli dergilerde yayımlanan çok sayıda makaleleri bulunmaktadır. Uzm. Dr. Sercan GÖDE 1979 yılında İzmir de doğmuştur. 1997-2004 yılları arasında Ankara, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi nden (İng.Tıp) mezun olmuştur. 2004-2010 yılları arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, KBB Hastalıkları Anabilim Dalında asistan, 2010-2012 yılları arasında Çayeli Devlet Hastanesi, KBB Hastalıkları Uzman Hekimi olarak görev yapmıştır. Çok sayıda araştırmacı olarak katıldığı klinik araştırmalar bulunmaktadır. İyi derecede ingilizce bilmektedir. Halen Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi KBB Hastalıkları Anabilim Dalında görev yapmaktadır. VI

Uzm. Dr. İsa KAYA 1981 yılında Iğdır da doğmuştur. 2005 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi nden mezun olmuştur. 2005-2006 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Bölümünde, 2006-2011 yılları arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi KBB Hastalıkları Anabilim Dalında görev yapmıştır. 2011-2012 yılları arasında Kars Sarıkamış Devlet Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı, Sarıkamış Devlet Hastanesi Başhekimi, Sarıkamış Sağlık Grup Başkanı, Sarıkamış Toplum Sağlığı Merkezi Sorumlu Hekimi olarak göev yapmış olup, halen Sarıkamış Devlet Hastanesi Hastane Yönetecisi/Başhekim olarak görev yapmaktadır. Dr. Halil İbrahim MAVİLİ 1984 yılında Kadıköy/İSTANBUL da doğmuştur. İlköğretimi Küplüce ilköğretim okulu Üsküdar/Istanbul da, Ortaöğretimi Yunus Emre İlköğretim Okulu Mustafakemalpaşa/Bursa da, Liseyi de Bursa Ali Osman Sönmez Fen Lisesinde tamamlamıştır. 2008 yılında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun olmuştur. 2009 yılından beri Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi KBB Anabilim Dalında Araştırma Görevlisi olarak görev yapmaktadır. İyi derecede İngilizce bilmektedir. Bekardır. VII

İÇİNDEKİLER Giriş 1 1. Baş Dönmesi Nedir?... 3 2. Baş Dönmesi Olan Hastalarda Muayene Yöntemleri...11 3. Eng Testi...12 4. Baş Dönmesini Artıran Nedenler...14 5. Kulağa Bağlı Baş Dönmesi Nedenleri...14 6. Nörolojik Hastalıklara Bağlı Baş Dönmeleri...15 7. Baş Dönmesiyle Birlikte Görülen Psikiyatrik Hastalıklar...15 8. Baş Dönmelerinde Genel Tedavi Prensipleri...37 Kaynaklar...40

GİRİŞ Vertigo (Baş Dönmesi) Denge bozukluğu yapan nedenlerin büyük bir kısmı özverili çalışmaların sonucunda yalın bir dil kullanılarak okuyucuyla buluşmaya hazır hale gelmiştir. Vertigo hakkında bilinmeyenleri ve yanlış bilinenleri açıklığa kavuşturması adına vertigo kitabını halkımıza sunmaktan mutluluk duymaktayız...

EÜ Tıp Fakültesi Halk Kitapları Sağlık Serisi ~ 36 2

1. BAŞ DÖNMESİ NEDİR? Vertigo (Baş Dönmesi) Baş dönmesi (vertigo) denildiğinde hastanın dengesini sağlamadaki her türlü problem anlaşılır. Bu durum hastayı yatağa düşürüp gözlerini dahi açamayacağı şiddetten hafif dengesizlik hissine kadar değişebilir. Yapılan araştırmalara göre polikliniklere başvuran her 100 hastadan 5 tanesi denge bozukluğundan yakınmaktadır. Özellikle Kulak Burun Boğaz ve Nöroloji gibi denge bozukluklarıyla yakından ilgilenen kliniklerde bu oran daha da artmaktadır. Dünyada doktora başvuru nedenlerinde de dengesizlik, ağrıdan sonra en sık neden olarak bilinmektedir. Ortalama yaşam süresinin bütün dünyada giderek artması dengesizlik ve baş dönmesi gibi şikayetlerin daha da sık görülmesinin önemli bir sebebidir. Dengesizlik genel olarak ağırlık merkezimizin hem hareket anında hem de hareketsiz anlarda dayanma düzlemi içine düşmesindeki bozukluklar olarak tanımlanabilir. Bu yüzden denge bozukluğu olan hastalar dayanma düzlemini genişletmek için ayaklarını açarak yürür ve hareketleri son derece yavaştır. Dengeyi sağlamada rol oynayan organ ve sistemler arasında omurilik, beyin, iç kulak (labirent), gözler, kaslar ve eklemler sayılabilir. Bu organları etkileyen herhangi bir hastalık baş dönmesi ile birlikte o organa ait diğer belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. 3

EÜ Tıp Fakültesi Halk Kitapları Sağlık Serisi ~ 36 Dengeyi sağlamamız bu organlar arasındaki üst düzey karışık ilişkiler sonucu gerçekleşir. Vertigo hastalarını genellikle başlangıçta KBB ve Nöroloji doktorları muayene etse de; iç hastalıkları ve göz hastalıkları doktorları da vertigo hastalarının başvurduğu diğer uzmanlardır. 4

Denge duygumuz sinir sisteminin aşağıda belirtilen bölümleri arasındaki kompleks ilişkilerle sağlanmaktadır. 1. Gözler vücudun uzay içindeki yerini (baş aşağı vs.) ve hareketin yönünü belirler. 2. İç kulak (labirent); hareketin yönünü yani dönüp dönmediğini, ileri veya geri, yukarı veya aşağı hareketi algılar. 3. Eklemlerdeki basınç reseptörleri vücudun hangi parçasının aşağıda olduğunu ve neresinin temas ettiğini belirler. 4. Kaslardaki ve eklemlerdeki algılama reseptörleri vücudun hangi parçasının hareket ettiğini belirler. 5. Santral sinir sistemi (beyin ve omurilik) yukarıda saydığımız bu 4 sistemden bilgileri işleyerek dengemizin oluşmasını sağlar. 5

EÜ Tıp Fakültesi Halk Kitapları Sağlık Serisi ~ 36 Not: 46

Yayımlanmış Kitaplarımız Hipertansiyon Osteoporoz (Kemik Erimesi) Düşmeler ve Önlenmesi Obezite Meme Kanseri Cerrahisine Bağlı Lenfödem

Yayımlanmış Kitaplarımız Kan Yağları ve Kalbimiz Her Yaş İçin Spor ve Sağlık Diyabetik Ayak Sağlıklı Beslenme Varis

Yayımlanmış Kitaplarımız Göğüs Ağrısı, Kalp Krizi, Aspirin Kullanımı Herediter Anjioödem Kanın Pıhtılaşmasını Önleyen İlaçlar ve Kalbiniz, Atriyal Fibrilasyonlu Yaşam Kalp Yetersizliği ile Yaşamak, Kalp Pili İle Yaşamak, Kalp İlaçlarını Nasıl Kullanalım Kalp Hastalığında Cinsel Yaşam/Şeker Hastalığı/ İnme Teşhis ve Ameliyatsız Tedavi

Yayımlanmış Kitaplarımız Mitral Kapak Sarkması Nedir? Koroner Arter Baypas Ameliyatınız, Kalp Kapağı Ameliyatınız Damar Sertliği ve Risk Faktörleri Guatr ve Tiroid Hastalıkları Diyabetim ve Ben Çocuklarda Yanık ve Korunma Yolları

Yayımlanmış Kitaplarımız Sünnet Çocuklarda Fıtık ve İnmemiş Testis Sağlığımız ve Genetik Uyku Bozuklukları ve Tedavi Yaklaşımları Şaşılık ve Tedavisi

Yayımlanmış Kitaplarımız Kadınlarda İdrar Kaçırma Şikayeti ve Tedavi Yöntemleri Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar Sağlıklı Beslenme ve Zeytinyağı Sjögren Sendromu Nedir? (Kuru Göz-Kuru Ağız) İşitme Kayıpları

Yayımlanmış Kitaplarımız Sağlık İçin Vazgeçilmez Kaynak: SU Sağlık İçin Süt İçin İnsanoğlunun Evrimsel Sağlık Sorunu Çölyak Hastalığı Kefir Sağlığıma Kefil Vertigo (Baş Dönmesi)

Yayıma Hazırlanan Kitaplarımız Glutensiz Yaşam Biçimi Ses Kısıklığı ve Nedenleri Çocukluk Çağında Epilepsi