PROGRAMI Mart 2018
1. Bernard van Leer Vakfı Bernard van Leer Vakfı, kuruluşundan bugüne sosyal ve ekonomik olarak dezavantajlı konumdaki çocukların olanaklarını arttırmak hedefiyle çıktığı yolda yarım milyar dolardan fazla yatırım yapmış bir Vakıftır. Bernard van Leer 1900 lerin başında bir paketleme ve taşıma şirketi kurarak dünyanın birçok ülkesinde yatırımlar yapmıştır. II. Dünya Savaşı nın yarattığı yıkıma şahit olan Bernard, bundan etkilenerek toplumun gelişimine katkıda bulunmak istemiştir. Vakfı 1949 yılında kuran Bernard ın 1958 de vefatının ardından şirketin ve Vakfın yönetimini devralan oğlu Oscar, Vakfın erken çocukluk dönemine odaklanmasına karar vermiştir. 2000 yılına kadar 50 ye yakın ülkede erken çocukluk dönemiyle ilgili çalışmalara destek veren Vakıf, şu anda küresel programının yanı sıra Brezilya, Fildişi Sahili, Hindistan, Hollanda ve Türkiye gibi farklı coğrafyalarda erken çocuklukla ilgili çalışmalara destek vermektedir. Türkiye deki çalışmalarına 1989 yılında başlayan Vakıf üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, şirketler ve yerel yönetimlerle iş birlikleri yaparak dezavantajlı ailelerin çocuklarına yönelik çeşitli araştırma, iletişim ve uygulama projelerini desteklemiştir. 2015-2020 döneminde Vakıf stratejisi Kent95, Ebeveynler+ ve Yaygınlaştırma için Yapıtaşları olmak üzere üç temel alana odaklanmaktadır. Ebeveynler+ Programı, çalıştığımız ülkelerde var olan hizmet altyapılarına ebeveyn destek programlarını dahil etmenin yöntemlerini araştırmakta ve bu alanlara yatırım yapmaktadır. Kent95 programında ise kentlere üç yaşında sağlıklı bir çocuğun boyu olan 95 cm den bakmanın, kent planlaması, hizmetler ve altyapı açısından yaratacağı olumlu etkileri, kentle ilgili karar vericilerle tartışmaya açmayı hedeflemektedir. Yaygınlaştırma için Yapıtaşları ise, Ebeveynler+ ve Kent95 programlarını içerik açısından besleyen bir program olarak kurgulanmıştır. Programın hedefi, erken çocukluk dönemi ile ilgili yapılan bilimsel çalışmalara toplumun ve kamuoyunun dikkatini çekmek, kaynak sağlayıcılar ve karar vericilerin bu doğrultuda etkili programlar hayata geçirmelerine destek olmaktır.
2. Programlar 2.1. Ebeveynler+ Programı Stratejik Hedefleri Etkisi ispatlanmış Ebeveynler+ projeleri için hükümet, belediyeler, özel sektör, uluslararası kuruluşlar ve diğer vakıflarla stratejik ortaklıklar kurmak. 2.2. Kent95 Programı Stratejik Hedefleri Kent95 in tasarım ilkelerini uygulamak için öncü kentlerle stratejik ortaklıklar kurmak ve bunun hem çocuklar hem de kent üzerindeki olumlu etkilerini göstermek. 2.2.1. Bileşenleri Ebeveyn rehberliği Ebeveynleri oyun ve hikâye anlatma gibi konularda yeni fikirlerle desteklemek ve çocuklarının hızla gelişen beyinlerini geliştirmelerine yardımcı olmak. Yeşil alanlar/parklar Var olan fiziksel alanları küçük çocukların doğayı ve kendilerini keşfetmeleri için ve ebeveynlerinin dinlenmek ve tanışmak için kullanacakları alanlara dönüştürmek. Veriye dayalı karar verme Mahalle düzeyinde çocuklar, bakım verenler, hizmetler ve altyapıyla ilgili veri toplayarak, kaynakların daha iyi kullanılmasını ve sektörler arası koordinasyonu sağlamak. Aileler için hareketlilik Küçük çocuklar ve bakım verenlerin sağlık, çocuk bakımı, güvenli oyun alanı ve sağlıklı gıda gibi hizmetlere ulaşımlarını yürüyerek ya da bisikletle yapabilmelerini sağlamak. 2.3. Yaygınlaştırma için Yapıtaşları Programı Stratejik Hedefleri Kaynak sağlayanlara ve karar vericilere erken çocukluk dönemi programlarını yaygınlaştırmaları için teknik destek sağlamak.
3. İstanbul95 Programının Amacı İstanbul95, Bernard van Leer Vakfı nın Kent95 küresel programının Türkiye uyarlamasıdır. İstanbul a üç yaşında sağlıklı bir çocuğun boyu olan 95cm den bakmanın, kentin planlanması, kamu hizmetleri ve altyapı açısından yaratacağı farkları, kentle ilgili karar vericilerle tartışmayı ve bu yönde yatırımlar yapmayı, İstanbul daki ilçe belediyelerinin yürüttükleri çocuk ve ebeveynleri destekleyici program ve projelerle ilgili var olan kapasitelerini güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Program, İstanbul daki ilçe belediyelerinin, 0-3 yaş arası çocuklar ve ebeveynlerine yönelik sunduğu hizmetleri ve altyapıları geliştirmeleri için bir teknik destek programı olarak tasarlanmıştır.
4. Programın Paydaşları Ebeveyn Rehberliği 0-3 Yaş Ev Ziyareti Programı İçerik Geliştirme Yeşil alanlar/parklar Küçük Çocuklar ve Aileleri için Park Tasarımı ve Uygulama Veriye dayalı karar verme Çocuğa ve Aileye Yönelik Hizmetlerin İncelenmesi Haritası
5. Program Bileşenleri İstanbul95 programı, 0-3 yaş arası çocuklar ve ebeveynlerine yönelik Ev Ziyareti Temelli Ebeveyn Rehberliği Projesi, 0-3 yaş arası çocuklar ve ebeveynlerine uygun park ve yeşil alan tasarımını içeren Yeşil Alanlar / Parklar ve Veriye Dayalı Karar Verme olmak üzere üç bileşen üzerinden ilerlemektedir. Program kapsamında Beyoğlu, Maltepe, Sarıyer ve Sultanbeyli Belediyeleri nin yürüttükleri çocuk ve ebeveynleri destekleyici program ve projelere ek olarak ayrıca, erken çocukluk döneminin önemine dikkat çeken saha etkinlikleri, seminer ve atölye çalışmaları ile sergi ve konferanslar gerçekleştirilecektir. 5.1. Ebeveyn Rehberliği Erken çocukluk olarak tanımlanan 0-3 yaş dönemi, fiziksel, bilişsel ve sosyo-duygusal becerilerin gelişiminin en hızlı olduğu dönemdir. Bu dönemde çocukların elde edecekleri becerilerin gelişiminde çevrenin ve özellikle de ebeveynlerin desteği büyük önem taşımaktadır. Program kapsamında yürütülecek Ev Ziyareti Temelli Ebeveyn Rehberliği Projesi nin amacı, dezavantajlı mahallelerden seçilen aileleri gebelikten başlayarak beslenme, sağlık, bakım, doğum sonrası stres ve depresyon, çocuk ve beyin gelişimi konularında bilgilendirmek ve hazırlanan eğitsel malzemeler yoluyla onlara destek sunmaktır. Boğaziçi Üniversitesi nin hazırlamış olduğu müfredat, sahada Beyoğlu, Maltepe, Sarıyer ve Sultanbeyli Belediyeleri nin sosyal uzmanları tarafından uygulanacaktır. Üniversite ev ziyaretçilerine içerik konusunda destek sağlayarak, çalışmaların teknik işleyişini tüm program boyunca takip edecektir. Ziyaretler sırasında bakım verenlerle beslenme, çocuk ve beyin gelişimi, dil gelişmi, doğum sonrası stres ve depresyonla başa çıkma, olumlu ilişkiler inşa etme ve bağlanma gibi bilgiler paylaşılacaktır. Ev Ziyareti Temelli Ebeveyn Rehberliği Projesi, her bir katılımcı ilçede dezavantajlı mahallelerden seçilen 120, toplamda 480 aile ile pilot olarak yürütülecektir.
İstanbul95 programı süresince gerçekleşen ev ziyaretlerinde, çocuklardaki 0-3 yaş arası bilişsel gelişim takip edilecek ve ihtiyaç duyulan konularda aileler eğitim, sağlık ve beslenme gibi alanlarda var olan kamu hizmetlerine yönlendirilecektir. Boğaziçi Üniversitesi tarafından hazırlanan, bakım ve çocuk gelişimiyle ilgili bilgilendirme kartları ve belediyeler tarafından tedarik edilecek çocuğun ilk 6 ayda ihtiyacı olan gelişim ve bakım malzemelerinden oluşan bebek sepetleri ev ziyaretleri programına dahil edilen ailelere verilecektir. Pilot olarak uygulanacak programın yaratacağı sosyal ve ekonomik etkinin ölçümlenmesi için Boğaziçi Üniversitesi bir etki analizi çalışması yürütecektir. Çalışma çocukların fiziksel, bilişsel, dil ve sosyo-duygusal gelişimlerini, ebeveyn çocuk etkileşimini ve programın ekonomik etkisini ölçmeyi hedeflemektedir. Frekans Araştırma, Boğaziçi Üniversitesi ile işbirliği halinde anket çalışmaları için veri toplayacak, toplanan veriler Boğaziçi Üniversitesi tarafından değerlendirilecektir.
5.2. Yeşil Alanlar / Parklar Bir çocuğun en ciddi işi oyun oynamaktır. Çünkü çocuk oynayarak keşfeder, keşfederken deneyimler ve öğrenir. Bu nedenle, çocuğun altın çağı olarak kabul edilen ilk üç yılda çocukları ve ailelerini ihtiyaç duydukları ve erken çocukluk gelişimini destekleyen parklar, oyun alanları, bahçe ve kamusal alanlar ile buluşturmak büyük önem taşır. Kente 3 yaşındaki sağlıklı bir çocuğun gözünden, yani 95 cm den bakmak sadece çocukların gelişimine hizmet etmez. Yanı sıra, yetişkinlere de çocukları daha iyi anlama, onlara yaklaşma ve paylaşma fırsatı verir. Columbia Üniversitesi Mimarlık Fakültesi nin Kent Laboratuvarı Studio-X Istanbul ve Superpool Mimarlık, Istanbul95 programına iki alanda katkı sunmaktadır. Superpool Mimarlık, program kapsamında rol alan belediyelerin belirleyeceği kamusal alanlarda yapılacak, 0-3 yaş arası çocuklar ve ebeveynlerine yönelik oyun alanları ve parkları tasarlayacak ve belediyeler için kamusal alan tasarımı rehberi hazırlayacaktır. Program kapsamında yürütülecek farkındalık çalışmaları arasında, kent tasarımı ve erken çocukluk konularıyla ilişkili uzmanlarla atölye çalışmaları, Hollanda ve Danimarka daki oyun alanları konusundaki iyi örneklerin yerinde incelenmesinin de yer aldığı çalışma ziyaretleri, disiplinler arası seminer ve konferanslar da yer almaktadır. Programda ayrıca, Studio-X Istanbul ve Superpool Mimarlık işbirliğiyle Kadir Has Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi nde Tasarım Yüksek Lisans programı öğrencileri için disiplinler arası bir stüdyo dersi açılacaktır. Ders, bu alanda Türkiye de bir ilk olma özelliğine sahiptir.
5.3. Veriye Dayalı Karar Verme Bernard van Leer Vakfı nın küresel stratejisi olan Kent95, küçük çocuklar ve ebeveynleriyle ilgili veri temelli karar mekanizmalarını harekete geçiren, yerel yönetimlerin doğrudan desteğini alarak sahada bilimsel çalışmalarla ilerleyen bir program olma özelliğine de sahiptir. İstanbul95 Programı kapsamında TESEV ve Kadir Has Üniversitesi İstanbul Çalışmaları Merkezi İstanbul ilçelerindeki emlak rayiç bedelleri ve TÜİK verilerine dayanarak çocuğa ve aileye yönelik hizmetlerin incelendiği ilçe haritalarını geliştirmiştir. Tüm saha çalışmalarının da zemini oluşturan haritalar, İstanbul95 programının katkı sunmayı hedeflediği dezavantajlı bölgelerin seçiminden, ev ziyaretlerine katılacak ailelerin seçimine kadar tüm kararların alınmasına temel oluşturmaktadır. Geliştirilen haritaların, üzerinde ilgili belediyelerin sunduğu hizmetlerin de yer aldığı etkileşimli haritalar İstanbul95 Programı nın web sitesi üzerinden kullanıma açılmıştır.
Eğitim Yatırımlarının Geri Dönüşü Carneiro ve Heckman (2003) 6. Erken Çocukluk ve Beyin Gelişimi ile İlgili Grafikler İlk 6 yıl erken çocukluk eğitimine yapılan her 1 dolarlık yatırım, ekonomiye 7 ile 10 dolar arası dönüş sağlıyor. İnsan Beyninin Gelişimi Erken Deneyimlere Bağlı Sinaps Oluşumu Nelson, C.A. (2000) Çocukların duygusal, bilişsel, zihinsel ve duyusal işlevlerinin en çok geliştiği yıllar 0-6 yaş dönemi olarak belirtiliyor.
Artarak Çoğalan Dil Deneyimi (Toplam Dil Deneyimi) Hart, B. ve Risley. T. (2003) Yapılan bir araştırmaya göre ilk 36 ayda SES açısından avantajlı ailelerin çocukları düşük gelirli ailelerin çocuklarından 30 milyon kelime daha fazla duyuyorlar. Beslenme ve Gelişim S.M. Grantham-McGregor vd. (1991) Erken müdahale bodurluğun dezavantajlarını azaltıyor.
7. İletişim Türkiye Temsilcisi Yiğit Aksakoğlu yigit.aksakoglu@bvleerf.nl Program Koordinatörü Neslihan Öztürk neslihan.ozturk@bvleerf.nl Adres: Bernard van Leer Vakfı İstanbul Ofisi: General Yazgan Sok. No: 14 Tünel - Beyoğlu - İstanbul Hollanda Ofisi: PO Box 82334, 2508 EH The Hague, The Netherlands Web sitesi: bernardvanleer.org/tr www.istanbul95.org Twitter: @BvLFoundation @istanbul_95 Instagram: @urban95cm @istanbuldoksanbes Facebook: BvLFoundation kids95