SULTAN MEHMET REŞAT IN RUMELİ SEYAHATİ 19 BAKİ SARISAKAL
MANASTIR İstasyonda istirahatı hümayun için koltuklar vesaire ihzar edilmiş ise de Zat-ı Şahane vagonlarından çıkmamışlar vagonlarının iki taraflı penceresinden halkı selamlamışlardır. Burada da kurbanlar kesildiği gibi Yusuf Beyzade Hakkı Bey padişahın teşrifinden dolayı bir nutuk irad etmiş daha sonra kerimesi Nüzhet Hanım: Padişahım babacığım, bir câriyenizin şu nâciz takdîmesini kabul buyurursanız, bütün Florinalı evlâdlarınızı ebedî bahtiyârlıklara nâil edeceksiniz. diyerek irad ettiği nutuktan sonra vagona ihzar olunarak kabul ve Aferin kızım. Memnun oldum diye çocuğun ismini öğrenerek bir lira ihsan buyrulmuştur. Florina dan sonra Manastır yakınlaşmış idi. Kınalı dan da geçildikten sonra Manastır İstasyonu na tam saat dört buçukta muvasalat olunmuştur. Manastır Tren İstasyonu İstasyonda mebusat ve konsoloslar ve sai memurin, Selanik ten avdet eden heyeti istikbaliye, ciheti askeriyeden nizamiye, redif fırka ve alay kumandanlarıyla, kolordu ve fırka erkanı zabıtanı, süvari liva alay kumandanlıkları ve topçu alay kumandanı, süvari topçu, obüs, istihkam, telgraf taburları kumandanları büyük üniformalarıyla, ulema ve meşayih, her anasırdan rüsai ve ruhaniye, müessesat maliye müdürleri, muteberan memleket, erkanı matbuat sırasıyla, ahzı mevki etmiş idiler. Mebusattan Tarayan Tali, Dimitroviç (Manastır), Basri, Şevket Efendi (Debre), Mişa Efendi (Gorice), Yorgi Başo ve Amakus Efendiler (Serfiçe) bulunuyorlardı. Bu sırada İsmail Paşa Un Fabrikasının üst katında ve Namazgâh Tepesine nazarı cihette bulunan bir zabıtanın flama işaretiyle, Namazgâh Tepesindeki Süvari Topçu Taburu ndan bir batarya 21 pare top atmış ve Padişah derin velveleleriyle Manastır afakına tebeşir olunmuştur. Zat-ı Hazreti Padişahi istasyon binası içinde son derecede mükemmel bir surette hazırlanan mahalde bir müddet istirahatla mebusanı huzuru hümayunlarına kabul ve mebusan namına Basri Bey bir konuşma yapmıştır.... Yalnız ilk meşrûtiyet Padişah ı olarak değil Osmanlılık aleminde, meşrûtiyetperverlikde de birinciliği muhafaza buyuran büyük ve mukaddes vücûd-u şahanenizin pay-ı taht hâriçlerine sâye-i endâz seyahât olmasını tekâmül-ü meşrûtiyet içün bir nîmet ad iderler... şeklindeki konuşması ile Padişah ı memnun etmiştir. Padişah Hazretleri buna cevaben: Pek baliğ olan beyanatınız beni mütehassıs etti. Bilhassa beyanı mahzuziyet ederim. buyurmuşlar ve bade kapı önünde hazır bulunan saltanata arabasına teşrif ile şehzade Ziyalettin Efendi Hazretleri, Sadrazam Paşa, Şehzade Ömer Hilmi Efendi, Dahiliye Nazırı Bey ve erkanı saire arabalarıyla caddelerin tarafında asker ve mektep şakirdanı bulunuyor, bayrakları etrafında esnaf cemiyetleri, dört gözle intizar ediyorlardı.
İstasyon Caddesi üzerinde birinci ve ikinci taklar, Belediye tarafından inşa ettirilmiş idi. Hürriyetin ilanı için manastır da ilk atılan top mevkiinde bir Osmanlı Sancağı dalgalanıyor, yine orada inşa olunan abide merasimine mahsus olarak hazırlanmıştı. Manastır Vilayet Haritası
Caddelerde hep tarihi manzaralar, tarihi maiyeti tespit ediyordu. 10 Temmuz Caddesindeki üçüncü tak, Bulgar cemaatinin, dördüncü tak Ulahlar, beşinci tak Rumlar, altıncı tak Sırp Cemaatinin sadakat nişanı idi. Yedinci tak da Osmanlı Bankası tarafından yaptırılmış, Divanı Umumiye, askeri binalar tezyinat azime ve muhteşemiye mahal zuhur olmuş idi. Yapılan bu taklar Bunlar Kırmızı, Beyaz örtü ve çam dallarıyla süslenmişti. Takın birisinde de Ziya Paşanın şu beyti asılmıştı: Bir milletin mukadder olunca saâdet-i Müfevvez ider bir âdile hakk-ı hükûmeti. Bir sabık takip olunduğu halde İstasyon, 10 Temmuz, Atıf Bey Caddelerinden ve Demir Köprüden geçerek Niyazi Bey Caddesindeki Daire-i Belediye den müteakip Daire-i Hümayuna teşrif buyurmuşlardır. Manastır Hükümet Konağı Manastır da bir gün evvel tellallar indirilmiş ve herkesin bir günlük tedarikatta bulunması, çünkü dükkanların kapalı bulunacağı ilan edilmiş idi. Onun için bütün Manastır civarı halkı ile bütün sancaklardan toplanmış binlerce ahali güzergah padişahide bulunuyorlardı. Padişah Hazretleri İstasyon dan kasabaya iner inmez Cephanelik ve Kirhor Baba Tepelerinden münavebe ile 21 pare daha top atılmış ve İstasyonda maiyeti şahane Süvari Bölüğüyle, polis, jandarma ve Nizamiye Süvarisinden bir bölük tarafından resmi selam ifa olunmuştur. Musevi vatandaşlar tarafından Atıf Bey Caddesinde Demir Köprü methaline kurulmuş olan tak o kadar muhteşem ve kıymettar idi ki 10 bin liraya sigorta edilmiş olması kıymetini ispata kâfidir. Bu takın üzerine asarı atikadan halı ve bir de gümüşten bir avize takılı idi. Drahor boyu Kırmızı, Beyaz, Yeşil bayraklarla süslenmişti. Padişah ın ikamet ettiği binanın bahçesine nadide çiçekler ekilmişti. Sultan Reşat latif sulardan, orman manzaralarından çok hoşlandığından dolayı, Manastır ın ortasından geçen Drahor suyuna,
Belediye tarafından güzel bir çağlayan meydana gelecek şekilde bir set yapıldı. Ayrıca Hanlarönü nde Manastırlı memur ve gençler de üzerine de Bab-ı Hürriyet yazılı bir tak yaptırmıştır. Manastır Hanlarönü Kamer Kıraathanesi sahibi tarafından selâtin azam hazretinin tasviri ile bir levha nazarı dikkatlerden kaçması imkânsız idi. Hükümet Konağı, İttihat ve Terakki Kulübü önünde de taklar inşa edilmiş ve gayet mükellef, muhteşem bir bina-i muazzam olan son tak ise Daire-i Hümayun pişegahında kurularak elektrikle tenvir olunmuş idi. İttihat ve Terakki Kulübü önündeki levha cemiyetin kudretini temsil edecek derecede muhabbet engiz idi. Taklarda birer veciz ibare yazılmış idi. Manastır
Manastır da Sultan Mehmet Reşat ın Kullandığı Kabul Salonu
Telgrafhane, Şemsi Paşa nın yaptırmış olduğu telgrafhane göğsünde muhterem atafının açtığı fethai hürriyet ile ilanı iftihar ediyordu. Bütün güzergâhtaki Drahor un karşılıklı sahilindeki izdihamı gözle görmeyince tasavvur etmek imkânsız görünür. Zat-ı Şahane, Daire-i Hümayuna teşrif buyurduklarından Zat-ı Hümayunlarına mahsus sancak çekilmiş ve bütün Manastır da bayram eden halkın münasip hareketi idi. İkametgâhı hümayunlarında büyük dalgalar yapıyordu. Zat-ı Hazreti Padişahi bütün yorgunluğuna rağmen pencereye çıkıyor ve aşağıda bila fasıla devam ömür ve afiyetine duahan olan bu vefakar tebaasına işar iltifat ediyordu. Akşama doğru Niyazi Bey in Resne İnkılâp Mektebi talebesi beyaz keçeden serpuşlarıyla, çarıklarıyla, omuzlarındaki silahlarıyla Daire-i Hümayun önünden resmigeçit yapmışlar ve yine pencereye çıkıp temaşa eden Hazreti padişahî pek ziyade mahzuz olarak tekrar geçmelerine irade buyurmuşlardır. Manastır Hürriyet Fedaileri Bu yavrucaklardaki ciddiyet, bu ciddiyet içindeki cazibe emin olmalıdır ki yalnız Resne kahramanının bu İnkılâp Mektebine münhasır gibidir. İnşallah bunlardan daha mafsul surette bahşedilecek, Manastır daki hayatı Meşrutiyet ten, hissiyat ve mevcudiyet milliyeden uzun uzadıya bahsolunacaktır. Muvasalatı hümayun gecesi askerler bir fener alayı tertip etmişler, nazargah hümayundan geçmişler ve pek ziyade mahzuziyet seniyye mucip olmuşlardır. Zat-ı Hazreti Padişahi mahzuziyetlerini Harbiye Nazırı Paşa ile de askerine tebliğ etmiş ve Harbiye Nazırı Paşa askere gelerek: Zat-ı Şahane pek mütehassıs oldular. Mahzuziyetlerini tebliğ ediyorlar demiş ve kendiside iştirak ederek Padişahım Çok Yaşa duasını yapmışlardır. Zat-ı Şahane askerin duasını dinlediği zaman (Ordu benimle iftihar ediyor. Ben de ordum ile iftihar ediyorum) kelamını buyurmuşlardır.
Manastır da Sadrazam Paşa dan Sadaret kaymakamı Necmettin Bey e varid olan telgrafın suretidir: Zat-ı Hazreti Padişahi önümüzdeki Pazartesi günü alaturka saat beş te Donamayı Hümayun ile Dersaat e muvasalat buyuracaklardır. 10 Haziran Sadrazam İbrahim Hakkı 1 Manastır Manastır Askeri Okul 1 Tanin 24 Haziran 1911