BiR DURUM DEĜERLENDiRMESi Amerika, Rusya ve Güçlerin Kavga Arenası Suriye 16 Ekim 2016
Haramoon Çağdaş Araştırma Merkezi, Genel olarak Arap bölgesi özel olarak da Suriye ile ilgili araştırmalar ve bilimsel çalışmalar üreten, Medya, kültür ve araştırma alanlarında faaliyet gösteren ve kar amacı gütmeyen bağımsız bir kuruluştur. İnsan Haklarıyla ilgili diyalog ve saygı değerlerinin yaygınlaştırılması, demokratik bilincin yayılması, Sivil toplumun performansının geliştirilmesi ve Kültürel gelişim gibi konularla da ilgilenmektedir. Bununla Birlikte, Suriye Toplumuna hizmet veren bazı kuruluşlara da Suriye ulusal kimliği altında Siyasi ve medya alanlarında danışmanlık ve eğitim hizmetleri sunmaktadır. Haramoon Çağdaş Araştırma Merkezi, hedefini geçekleştirmek için (Politika Çalışmaları Birimi, Sosyal Araştırmalar Birimi, Kitap İnceleme Birimi, Hukuki Araştırmalar Programı, Çeviri Birimi) gibi bir dizi Uzman birimden oluşmaktadır. Ayrıca (Siyasi Girişim Programı, Hizmet ve Medya Kampanyası Programı, Kamuoyu Oluşturma Programı, Kültür ve Diyalog Destek Programı, Belgelendirme ve Gözetim Programı ve Suriye nin Geleceği Programı) gibi çeşitli programlar ile de desteklenmektedir. Suriye durumu ve bölgeni ihtiyaçları kapsamında merkezimiz yeni programlar açabilir. Söz konusu programları gerçekleştirmek için dersler, seminerler, konferanslar ve eğitim kursları gibi birçok organizasyonlar tertip etmektedir.
Suriye de ABD - Rusya anlaşmazlığı çıkmaza girdi, Amerika Rusya nın Suriye deki rolünü kısıtlamaya gidecek gibi görünüyor, Ancak Rusya nın bu meydan okumayı kabul etmesi mümkün mü? Geçtiğimiz 19 Eylül den bu yana Suriye sorunuyla ilgili birçok tehlikeli gelişme yaşandı. Gözlemcilere göre bu gelişmelerin bazıları Suriye yle doğrudan alakası olmayan gelişmelerdi. ABD ve Rusya arasında Suriye kriziyle ilgili imzalanan anlaşma bittikten sonra, taraflara birbirini suçlamaya başladı. Birkaç gün sonra da Amerika nın başını çektiği koalisyon uçakları, Deir El-zor kentindeki rejim ordusuna ait mevkileri bombaladı. Ardından ABD den yanlışlıkla vurulduğu açıklaması gelirken, Rusya da misilleme olarak Halep e insani yardım götüren uluslararası yardım konvoyunu vurdu. Rusya bu intikamla yetinmeyerek Halep e geniş bir hava operasyonu düzenledi, operasyonda konvansiyonel Silahların yanı sıra uluslararası yasaklanmış silahlar da kullandı. İran ve Hizbullah destekli Esed ordusu ise Halep e karadan saldırarak kentin bazı bölgelerini ele geçirdi. Avrupa ülkeleri ise, bu istisnai gelişmeler karşısında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyini söz konusu gelişmelerin tartışılması için topladı. Ayrıca konuyla ilgili, Amerika ve Rus yetkililerden karşılıklı çok sert açıklamalar geldi. Bazılarına göre Amerika ve Rusya arasında yaşanan bu gerginliğin ve sert açıklamaların amacının Propaganda olduğu yolunda, çünkü ABD ve Rusya anlaşmasının maddelerinden birisi de, "Suriye deki durumun normalleşmesi için Halep te ortak çaba göstermek". Ancak Rusya ya göre Suriye'de durumun normalleşmesi için Suriye muhalefetinin kökten kazınmasından geçiyor, Amerika ya göreyse çatışmaların durması ve Suriye rejiminin müzakerelere yeniden dönmesidir. Moskova, Suriye ile ilgili stratejik stratejik konumunu koruyacağını açıkladı, Rusya dışişleri bakanı Sergey Lavrov ülkesinin ABD - Rusya anlaşmasının sürdürmek istediğini ancak Suriye deki askeri operasyonların da devam edeceğinin altını çizdi. ABD ise Rusya yla işbirliğinin bittiğini ve alternatif "B" planına geçileceğini vurgulandı. ABD dışişleri bakanlığı Sözcüsü John Kirby, "Suriye de iç savaşın devam etmesi durumunda bazı aşırıcı grupların saldırılarını sınır ötesine taşıyabileceği ve Rusya nın şehirlerinde dahi saldırıların olabileceği" yönünde uyarıda bulundu. Kirby, "Rus askerleri ceset torbalarında ülkelerine dönebilir. Rusya kaynaklarını ve daha fazla savaş uçağını kaybedebilir." şeklinde konuştu. Diğer yandan, ABD 1
dışişleri bakanı John Kerry ise, Suriye'deki savaşın sona erdirmek için diplomatik çabalar yeterli olmadığını ve ABD'nin bir askeri harekât başlatabileceği yönünde açıklamalar yaptı. Rusya ise, "ABD nin Şam yönetimine askeri operasyon başlatması halinde bölgede büyük depremi tetikleyeceği" uyarısında bulundu. Rusya bu açıklamayı Amerika nın Suriye ye müdahale ihtimalini göz önünde bulundurarak yaptı. Rusya nın "depremi tetikleyeceği" ifadesini kullanmasının nedeni, ABD nin Suriyeli muhalif guruplara uçak savar vermesinden endişe duyduğunun bir kanıtı. ABD ve Rusya dışişleri baklanları daha sonra Cenevre de bir araya gelmiş ancak bu görüşme gergin bir havada geçmiş ve bir sonuca varılamamıştı. ABD ise Rusya nın Suriye de operasyonlarına devam etmesi ve insani yardımların ulaştırılmasını engellemesi nedeniyle "B" planına başvuracağını duyurdu. Rusya tarafı, ABD dışişleri bakanı John Kerry nin diplomatik çabaları durdurma tehdidini ciddiye almadı. Çünkü Rusya ABD nin mevcut koşullarda Suriye ye müdahale edemeyeceğinin farkındadır. Özellikle de başkanlık seçimlerinin yaklaştığı şu günlerde Rusya ya karşı bir maceraya girmesi imkansız gibi görünmektedir. Rusya nın Suriye konusunda ABD nin uyarılarına karşısında vurdumduymaz tavırları, ABD nin 13 Ekim de Rusya ile Suriye konusunda işbirliğini durdurmasına neden oldu. Ayrıca ABD, Rusya yı verdiği vaatleri yerine getirmemekle suçluyor ve Suriye de istikrarın sağlanması için Esed rejiminin hesap vermesi gerektiğin her fırsata vurguluyor. Rusya, Suriye deki askeri varlığına, İran ve Esed rejiminin de destekleriyle, ABD ile karşı karşıya gelmekten çekinmiyor. Rusya, Türkiye nin Suriye nin kuzeyindeki operasyonlarına sessiz kalması karşılığında Türkiye nin Halep konusuna kayıtsız kalacağını düşünüyordu. Ancak Rusya nın hesapları yanlış çıkacak gibi görünüyor. Bazılarına göre Rusya Suriye bataklığına saplandı ve bu bataklıktan çıkmanın yolların arıyor. Rusya nın Suriye ye kara harekâtı başlatması, İran ve Esed rejimine güvenmediğini ve her geçen gün Suriye batağına daha fazla saplandığının bir göstergesidir. Diğer yandan, ABD Suriye konusunda iç sorunlar yaşıyor, ABD nin Rusya ile terörle mücadele konusunda ortak "koordine merkezi" kurma konusunda anlaşması, ABD yönetimiyle Pentagon un arasının açılmasına neden olmuştu. Çünkü ABD ordusu ve CIA ABD 2
yönetiminin bu kararlarını desteklemiyor. Bazı raporlara göre ABD ordusu bu anlaşmayı kabul etmediğinin dolaylı bir şekilde göstermek için Deir El-Zor dak, Esed askerlerini vurmuştur. Avrupa ülkeleri ise Suriye de ateşkesin sağlanması, güvenli bölge kurulması ve Esed ordusu tarafından abluka altına alınan Halep şehrine insani yardımların ulaştırılması için çaba gösteriyorlar. Ancak Rusya Suriye konusunda alınan bütün kararları engellemek için elinden geleni yapmaktadır. Suriye muhalefeti artık Washington a güvenmiyor, çünkü ABD Suriye deki yaşanan daram ve Rusya nın Suriye de işlediği suçlara karşısında kayıtsız kalmıştır. Ancak bazılarına göre ABD ile Rusya arasındaki anlaşmazlık bu kez çok ciddi, çünkü ABD her yıl askeri savunmasına Rusya nın sekiz ve Çin in altı katı bir para harcamaktadır. Söylentilere göre ABD, Rusya ya meydan okuyor ve ABD seçimleri alacağı kararları etkilemeyecektir. Öte yandan, bazıları Amerikan ının meydan okumasına Rusya nın karşılık vererek Suriye ye daha çok uçak ve göndermesinden ve Suriye şehirlerini ağır bombardımana tutmasından endişe duymaktadırlar. Rusya nın böyle bir adım ataması durumunda zarar göreceği çok açık, ancak Suriye halkının Rusya dan daha fazla zarar göreceği de bir hakikatedir. Görünüşe göre ABD Rusya ilişikleri bozulma dönemine girdi, ABD nin Rusya ile Suriye konusunda ilişkileri kesmesi CIA den alternatif çözüm istemesi ve Rusya nın da Esed rejimine sınırsız desteği, bölge güvenliğini sarsabilir. Bu sarsılmadan en çok zarar gören taraf Rusya olacak. Öte yandan Suriye halkı için ise tam bir kaos olacaktır. ABD nin Suriye ye doğurgudan müdahale etmesi şimdilik uzak bir ihtimal görünüyor. Ancak Rusya yı Suriye de zor durumda bırakmak için Suriyeli muhalif guruplara ağır silahlar gönderebilir. Böylelikle Rusya Suriye batağında daha fazla yara alarak Suriye deki konumunu değiştirebilir. Ancak bu seçenek Rusya için etkili pek etkili bir seçenek olmayacaktır..çünkü Rusya Suriye de çok eski füzeleri kullanıyor ve Rusya Suriye de yolun yarsında teslim olmayacaktır. Rusya Suriye sorununu, Batılı ülkeler karşı koz olarak kullanıyor. Ayrıca kendini Rusya nın yeni Sezar ı olarak gören Rusya Başkanı Putin in Suriye de geri adım atması çok zor. 3
ABD - Rusya kavgasından en büyük zarar gören taraf Suriye halkı oldu, Rusya Suriye kentlerini yakıp yıkmaya devam ediyor. Bunun yanında Esed ordusu da Suriye yerleşim alanlarını orantısız güç kullanarak bombalıyor, Terör örgütler her geçen gün artıyor ve PYD nin devlet kurmaya çalışıyor, Suriye halkının durumunu soran yok. Rusya ve ABD arasında diplomatik kanalların kapandığına dair kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, böyle bir şey olması halinde önümüzdeki günlerde iki tehlikeli gelişme yaşanabilir; Birincisi, Büyük bir ihtimal, Rusya geri adım atarak insani yardımların Halep e ulaşmasına izin verecek ve böylece diplomasi yolunu tekrar açılmış olacaktır. İkincisi ise, ABD Suriyeli muhaliflere uygulanan silah ambargosunu kaldıracak ve Halep in düşmesi önüne geçecek, çünkü Halep in düşmesi durumunda siyasi çözüm yollarının tıkanmasına yol açacaktır. 4