«İstehsa prosesində əməə gəən tuantıarın inventaraşdırıması Qaydası»nın təsdiq ediməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI NAZİRLƏR KABİNETİNİN QƏRARI «İstehsaat və məişət tuantıarı haqqında» Azərbaycan Respubikasının Qanununa dəyişikikər və əavəər ediməsi barədə» Azərbaycan Respubikası Qanununun tətbiq ediməsi haqqında» Azərbaycan Respubikası Prezidentinin 2007- ci i 31 iyu tarixi 609 nömrəi Fərmanının 1.3-cü bəndinin icrasını təmin etmək məqsədi iə Azərbaycan Respubikasının Nazirər Kabineti qərara aır: 1. «İstehsa prosesində əməə gəən tuantıarın inventaraşdırıması Qaydası» təsdiq edisin (əavə ounur). 2. Bu qərar imzaandığı gündən qüvvəyə minir. Bakı şəhəri, 25 yanvar 2008-ci i 13 Azərbaycan Respubikasının Baş naziri A. RASİZADƏ Azərbaycan Respubikası Nazirər Kabinetinin 2008-ci i 25 yanvar tarixi 13 nömrəi qərarı iə təsdiq edimişdir İstehsa prosesində əməə gəən tuantıarın inventaraşdırıması Q A Y D A S I 1. Ümumi müddəaar 1.1. Bu Qayda «İstehsaat və məişət tuantıarı haqqında» Azərbaycan Respubikasının Qanununa dəyişikikər və əavəər ediməsi barədə» Azərbaycan Respubikası Qanununun tətbiq ediməsi haqqında» Azərbaycan Respubikası Prezidentinin 2007-ci i 31 iyu tarixi 609 nömrəi Fərmanının 1.3-cü bəndinin icrasını təmin etmək məqsədi iə hazıranmışdır və istehsa prosesində əməə gəən tuantıarın inventaraşdırıması qaydasını müəyyən edir. 1.2. Tuantıarın inventaraşdırıması «İstehsaat və məişət tuantıarı haqqında» Azərbaycan Respubikası Qanununun müddəaarına və «Təhükəi tuantıarın sərhədərarası daşınmasına və kənaraşdırımasına nəzarət haqqında» Baze Konvensiyasının (bundan sonra - Baze Konvensiyası) prinsipərinə əsasanmaqa, təhükəi tuantıarın idarə ounması sahəsində beynəxaq standartara uyğun yeni təsnifat sisteminin tətbiqi və tuantının əməə gəməsi üzərində monitorinqə ətrafı nəzarət mexanizminin təmin ediməsi məqsədi iə aparıır.
1.3. Bu Qayda inventaraşdırıma prosesinin həyata keçiriməsinin aşağıdakı ardıcıığını müəyyən edir: - tuantının müəyyən ediməsi; - tuantının təhükəiiyinin təyin ediməsi; - tuantının identifikasiyası və təsnifat sisteminin tətbiqi. 2. Tuantının identifikasiyası 2.1. İstehsa prosesində əməə gəən tuantıarın inventaraşdırımasını aparmaq məqsədi iə müəssisə rəhbəri səahiyyəti şəxsi və inventaraşdırma vaxtını təyin edir. İstehsaçı inventaraşdırmanı müqaviə iə hər hansı bir ixtisasaşdırımış təşkiata da həvaə edə biər. 2.2. İnventaraşdırma aparan şəxs müəssisənin ərazisinə baxış keçirdikdən sonra bu ərazidə tuantı əməə gəə biən mənbəəri müəyyən etmək üçün müəssisədə mövcud oan bütün texnooji reqamentəri və digər normativ sənədəri nəzərdən keçirir. 2.3. Tuantının əməə gəmə mənbəyi bir texnooji reqamentə təsvir edimiş sənaye müəssisəsi və ya onun sahəsi (sexi) oa biər. 2.4. Əgər müəssisə bir reqament üzrə işəyirsə və bu reqamentdə bütün istehsa qurğuarı təsvir edimişdirsə, bu müəssisə tuantıarın müəyyən ounma mənbəyi kimi göstəriir. 2.5. İstehsa prosesində istifadə ounan xammaa, köməkçi materiaara, qurğuara, digər texniki sənədərə və reqamentdəki göstəriciərə görə materia baansı tərtib ediir və nəticədə qurğuarda əməə gəən tuantıarın dəqiq miqdarı müəyyən ounur. 2.6. Müəssisənin ərazisində başqa tuantı mənbəyi kimi digər müəssisədən gətiriən tuantı oa biər. Əgər ərazidə digər müəssisədən gətirimiş tuantı oarsa, onda daşınma barədəki nəqiyyat sənədəri yoxanıır və həmin tuantının növü, miqdarı və tərkibi haqqında qeydər aparıır. 2.7. Müəssisədə tuantıarın bir hissəsinin əməə gəmə mənbəyi ərazidə ema və ya utiizasiya edimək üçün saxanıması oa biər: 2.7.1. əgər tuantı əməə gəmə ərazisində ema və ya utiizasiya ediirsə, onda ema sahəərində oan bütün qurğuar müəyyən ounur, tuantı keyfiyyətinə və kəmiyyətinə görə identifikasiya ediir; 2.7.2. emaa və utiizasiyaya yararı omayan, ya da ema ouna biməyən tuantının müəssisədən kənaraşdırıması və yaxud başqa müəssisəyə veriməsi araşdırıır. 2.8. Tuantının müxtəif səbəbərə görə müəssisənin ərazisində və əməə gəmə sahəsində saxanıması araşdırıır. Əgər tuantı daşınma, ema və ya təkrar istifadə üçün əraziərdə saxanıırsa, onda ərazidə müvafiq qurğuarın oması, saxanıma sahəsinin statusu, tuantının xüsusiyyəti və müəssisədə mövcud şəraitin səviyyəsi yoxanıır. 2.9. Müəssisənin ərazisindən tuantıarın daşınması nəqiyyat sənədərinin yoxanıması you iə müəyyən ediir. 2.10. Bu Qaydanın 2.2-2.9-cu bəndərinə uyğun oaraq, inventaraşdırımanı aparan şəxs müəssisədə əməə gəən tuantının mənbəyini, növünü (xüsusiyyətini), miqdarını, ema metodunu, saxanımasını və daşınmasını əks etdirən sənəd (cədvə şəkində) tərtib edir. 2.11. Sabit texnooji reqamentə işəyən istehsaatda tuantıarın inventaraşdırıması 5 idə bir dəfədən az omayaraq aparıır.
2.12. İstehsaçı aparımış inventaraşdırma və tuantıarın dövriyyəsi haqqında Azərbaycan Respubikasının Ekoogiya və Təbii Sərvətər Naziriyinə məumat verməidir. 3. Təhükəi tuantının identifikasiyası 3.1. Müəssisədə əməə gəən tuantı üzrə ümumi nəticə ədə edidikdən sonra tuantının təhükəi oması və onun ətraf mühitə və insan sağamığına təsiri müəyyən ediir. 3.2. Tuantının təhükəi omasını sübut etmək üçün onun tərkibini təşki edən maddəərin fiziki-kimyəvi xassəəri, toksikik sinfi, yanma qabiiyyəti və s. xüsusiyyətəri araşdırıır. 3.3. Tuantının identifikasiyası bu tuantının pasport məumatarı və ya tuantının hansı növə və xüsusiyyətə aidiyyətini müəyyənəşdirən yoxama sınaqarı əsasında həyata keçiriir. Bundan əavə tuantının identifikasiyası üçün aşağıdakı mənbəərdən də istifadə ouna biər: - prosesdə istifadə ounan xamma haqqında məumatardan; - oxşar növ tuantıarı oan başqa müəssisənin məumatarından; - mövcud normativ-texniki sənədərdəki məumatardan; - kimyəvi-sorğu ədəbiyyatındakı məumatardan; - oxşar tuantıara əaqədar baş vermiş qəza haarı haqqındakı tarixi məumatardan. 3.4. Əgər tuantı bir neçə kimyəvi maddənin qarışığından ibarətdirsə, bu hada ik növbədə əsas ekooji əhəmiyyəti komponentin tərkibdə oan miqdarı və onun təhükəi xüsusiyyəti nəzərə aınmaıdır. 3.5. Əsas ekooji əhəmiyyəti komponentin identifikasiyasında təhükəi tuantının tərkibində oan hər hansı bir komponentin ətraf mühitə göstərdiyi ekooji cəhətdən ən zərəri xassəsi əks ounur. 3.6. Tuantı haqqında müəyyən ediən hər bir təhükəiik xüsusiyyətinin növü Baze Konvensiyasının müvafiq əavəərinə uyğun oaraq identifikasiya (eyniəşdirmə) ediir. 3.7. İdentifikasiya (eyniəşdirmə) üçün aşağıdakı dörd əsas nəticə ədə ounur: - təhükəi tuantının növü; - təhükəi tuantının miqdarı; - əsas təhükəiik; - yanaşı təhükəiik. 3.8. Tuantının təhükəiik xüsusiyyəti identifikasiya edidikdən sonra tuantının növü təsnif ounur (sinifərə ayrıır). Bunun üçün qarışıqda oan ən təhükəi kimyəvi maddəərdən başanmaı və 1 nömrəi əavədə göstəriən prioritet qaydaya uyğun düzüüş gözəniməidir. Bu düzüüşə görə təhükəiik xüsusiyyətəri iə sağamığa və təhükəsiziyə tez təsiredici xüsusiyyətərə (partayış, yanma) maik oan maddəərə uzunmüddəti təsir göstərən maddəərə nisbətən daha çox üstünük veriir. 3.9. Tuantıarın toksikik əmsaının hesabanması müvafiq qaydaya uyğun oaraq aparıır. Nəzərə aınmaıdır ki, toksikik əmsaı aşağı oduqca, zərəri təsir riski bir o qədər yuxarı our. 3.10. Bütün bunardan sonra müəssisənin təsərrüfat fəaiyyəti nəticəsində əməə gəmiş hər bir təhükəi tuantı növü üzrə 2 nömrəi əavəyə uyğun oaraq inventaraşdırma bankı tərtib ediir. 4. Təhükəi tuantıarın təsnifat sistemi və ondan istifadə
4.1. Təhükəi tuantıarın 3 nömrəi əavədəki təsnifat sistemi Baze Konvensiyasının 3 nömrəi əavəsinə əsasən H-kodarına uyğun təhükəiik xüsusiyyətərini və tuantıarın kodunu, növünü, xassəərini və tövsiyə ounan zərərsizəşdirmə üsuarını ifadə edir. 4.2. Nəzərdə tutuan emaın və zərərsizəşdirmənin ətraf mühitə təsirinin qiymətəndiriməsi və təhükəi tuantıarın ayrı-ayrı qrupar üzrə növərə böünməsi əsas ekooji əhəmiyyəti komponentin identifikasiyasına əsasanır. 4.3. Əgər tuantının tərkibində iki təhükəi komponent vardırsa və birinci komponentin birdən çox təhükəi xassəsi oarsa, bu hada tuantının kodu təsnifat üçün istifadə ounan təhükəiik xüsusiyyətərinin prioritet qaydasına müvafiq təyin ounur. 4.4. Təhükəi tuantıarın təsnifat sisteminin ümumi strukturunda aşağıdakı ardıcııq gözəniir: - təhükəi tuantıar qrupu (H - kodarı əsasında); - üzvi tuantı; - haogen tərkibi; - azot tərkibi; - kükürd tərkibi; - digər üzvi tərkibi; - qeyri-üzvi tuantı; - təkif ounan ema üsuu və əsas ekooji əhəmiyyəti komponentə müvafiq böünmə; - təhükəi tuantıara çirkənmiş materiaar. 4.5. Təsnifat sistemində təsvir ounan birəşməərin aid edidiyi kodar aşağıdakı qaydada tərtib ediir: - kodun tiredən əvvəki hissəsi (məsəən: H 4.1-) təhükəiik xüsusiyyətərinin kodaşdırımasını yəni «təhükəi tuantı qrupu»nu müəyyən edir; - tiredən sonra birinci rəqəm (məsəən:-1) təhükəi tuantının yarımqrupunu, sonuncu iki rəqəm isə (məsəən:-1.02) təhükəi tuantının spesifik növünü müəyyən edir. 4.6. Təhükəi tuantının qrupu əsas təhükəiiyi H kodundan istifadə ediməkə təyin ounur. 4.7. Təhükəi tuantıarın fiziki-kimyəvi xassəərinə görə yarımqrupu təyin ediir. Yarımqrupara ayrımış birəşməər aşağıdakı ardıcııqa tərtib ediir: - üzvi birəşməər; - qeyri-üzvi birəşməər; - bu birəşməərə çirkənmiş materiaar. 4.8. Təhükəi tuantıarın hər yarımqrupuna bir neçə növə aid tuantı daxi oarsa, tuantı növünün təyini zamanı prioritet qaydaya uyğun düzüüş gözəniməidir. 4.9. Təhükəi tuantıarın identifikasiyası və təsnifat sistemi bu Qaydaya uyğun oaraq aparıdıqdan sonra, ədə edimiş məumatar təhükəi tuantının pasportuna və inventaraşdırıması üzrə banka (iik hesabat da daxi omaqa) daxi ediir. tuantıarın inventaraşdırıması Qaydası»na 1 nömrəi əavə
Baze Konvensiyasının 3-cü əavəsinə uyğun təhükəi tuantıarın növərinin siyahısı Sıra -si Baze Konvensiyasının kodu 1. H1 Partayıcı maddəər 2. H3 Tezaışan mayeər 3. H4.1 Tezaışan bərk maddəər Təhükəi tuantıarın növü 4. H4.2 Öz-özünə aışma qabiiyyəti maddəər 5. H4.3 Su iə təmasda tez aışan qazar əməə gətirən maddəər 6. H5.1 Oksidəşdirici maddəər 7. H5.2 Üzvi peroksidər 8. H6.1 Çox zəhəri (toksiki) maddəər 9. H6.2 Youxdurucu maddəər 10. H8 Korroziv maddəər 11. H10 Su, hava və ya turşuara təmasda toksik qazar ayıran maddəər 12. H11 Toksik maddəər (uzunsürən və ya xroniki xəstəikər əməə gətirən) 13. H12 Ekotoksik maddəər 14. H13 Kənaraşdırıdıqdan sonra yuxarıda göstəriən xüsusiyyətərin birinə maik oan başqa materiaar əməə gətirə bimə qabiiyyəti oan maddəər «İstehsa prosesində əməə gəən tuantıarın inventaraşdırıması Qaydası»na 2 nömrəi əavə İstehsa prosesində əməə gəən tuantıarın inventaraşdırma bankı Bank -si Doduruma tarixi Tuantının adı Tuantının növü Müəssisənin adı VÖİN kodu Ünvan Teefon Tuantının yaranma mənbəyi İ T D X B
Kodu Müəssisədə əməə gəən tuantı-nın miqdarı Başqaarından aınan tuantı-nın miqdarı Başqaarına veriən tuantının miqdarı müəssisə daxiində miqdarı istifadə metodu Kənaraşdırma saxanıma başqa təşkiata veriən tuantıar miq- təşkia-tın darı adı və ünvanı imza Qeyd. Bankda tuantının yaranma mənbəyini göstərən şərti işarəər aşağıdakıarı ifadə edir: İ - istehsa prosesində; T - topanıma yerində; D - daşınma zamanı; X - xidmət sahəsində; B - basdırıma yerində. İ s t e h s a p r o s e s i n d ə ə m ə ə g
ə ə n u a n t ı a r ı n i n v e n t a r a ş d ı r ı m a s ı
TƏHLÜKƏLİ TULLANTILARIN TƏSNİFAT SİSTEMİ Baze Konvensiyasının kodu Təhükəi tuantıarın kodu Təhükəi tuantıarın xassəəri Təkif ounan (nəzərdə tutuan) zərərsizəşdirimə üsuu 1 2 3 4 H 1 H 1.0-0.00 Partayıcı maddəər: H 1.0-1.00 partayıcıar H 1.0-1.01 əgər qurudurarsa, partayıcı oan maddəər ancaq nəzarət ounan partayış you iə H 1.0-1.02 H 1.0-1.03 H 1.0-1.04 H 1.0-1.05 H 3 H 3.0-0.00 tez aışan mayeər: H 3.0-1.00 tez aışan mayeər sikəənmədən, sürtünmədən, yanğından və ya başqa aışma mənbəərindən partaya biən maddəər çox həssas partayıcı meta birəşməəri iə əməə gəə biən maddəər qızdırıma (qızma) vaxtı partaya biən maddəər hava və ya su iə təmasda partaya biən maddəər ancaq nəzarət ounan partayış you iə ancaq nəzarət ounan partayış you iə ancaq nəzarət ounan partayış you iə ancaq nəzarət ounan partayış you iə H 3.0-1.01 haogen tərkibi üzvi mayeər təhükəi tuantıarın yandırıması H 3.0-1.02 azot tərkibi üzvi mayeər sement sobaarında H 3.0-1.03 kükürd tərkibi üzvi mayeər sement sobaarında H 3.0-1.04 digər üzvi mayeər sement sobaarında H 4.1 H 4.1-0.00 Tez aışan bərk maddəər: H 4.1-1.00 tez aışan bərk maddəər H 4.1-1.01 haogen tərkibi üzvi bərk maddəər sement sobaarında
H 4.1-1.02 azot tərkibi üzvi bərk maddəər sement sobaarında H 4.1-1.03 kükürd tərkibi üzvi bərk maddəər sement sobaarında H 4.1-1.04 digər üzvi bərk maddəər sement sobaarında H 4.1-1.05 qırmızı fosfor və fosforun bəzi birəşməəri sement sobaarında H 4.1-2.00 Tərkibində tez aışan mayeər oan bərk maddəər: H 4.1-2.01 çirkənmiş torpaqar təhükəi tuantıar poiqonu və ya sement sobaarında 1 2 3 H 4.1-2.02 tikinti və söküntü vaxtı əməə gəən tuantıar H 4.1-2.03 adsorbentər, qabaşdırma və süzgəc materiaarı H 4.2 H 4.2-0.00 Öz-özünə aışma qabiiyyəti maddəər: H 4.2-1.00 öz-özünə yanmağa meyii maddəər H 4.2-1.01 pirafosfor metaar, narın dispersiyaı H 4.2-1.02 metaarın akiəri H 4.2-1.03 ağ fosfor (sarı fosfor) H 4.2-1.04 digərəri H 4.3 H 4.3-0.00 Su iə təmasda tez aışan qazar əməə gətirən maddəər: H 4.3-1.00 H 4.3-1.01 H 4.3-1.02 H 4.3-1.03 qəəvi metaar, qəəvi torpaq metaar metaarın fosfidəri qəəvi metaarın hidridəri kasium-karbid H 4.3-1.04 digərəri, məsəən aüminium posası H 5.1 H 5.1-0.00 Oksidəşdirici maddəər: H 5.1-1.00 H 5.1-1.01 H 5.1-1.02 H 5.1-1.03 H 5.1-1.04 H 5.1-1.05 H 5.1-1.06 H 5.1-1.07 oksidəşdirici maddəər (azot turşusunun 70 %-i və ya N2O2-nin 60 %-i kimi və ya daha gücü effekti oanar) haogen və onarın duzarı-əsası turşuar azot və onun duzarı-əsası turşuar kükürd və onun duzarı-əsası turşuar xrom birəşməəri digər turşuar və onarın duzarı qəəvi metaarın/qəəvi-torpaq metaarın qeyri-üzvi peroksidəri digər oksidəşdirici maddəər H 5.2 H 5.2-0.00 Üzvi peroksidər: H 5.2-1.00 H 5.2-1.01 üzvi peroksidər peroüzvi turşuar, persoar, peroksidər və ya hidroperoksidər H 6.1 H 6.1-0.00 Çox zəhəri (toksiki) maddəər: H 6.1-1.00 yüksək toksiki üzvi maddəər H 6.1-1.01 H 6.1-1.02 haogen tərkibi üzvi maddəər azot tərkibi üzvi maddəər
H 6.1-1.03 digər üzvi maddəər 1 2 3 H 6.1-2.00 Yüksək toksiki qeyri-üzvi maddəər: H 6.1-2.01 H 6.1-2.02 H 6.1-2.03 H 6.1-3.00 H 6.1-3.01 H 6.1-3.02 H 6.1-3.03 H 6.1-3.04 H 6.1-4.00 H 6.1-4.01 H 6.1-4.02 H 6.1-4.03 H 6.1-4.04 H 6.1-5.00 H 6.1-5.01 H 6.1-5.02 H 6.1-5.03 H 6.1-5.04 H 6.1-5.05 sərbəst sianidər taiumun, beriiumun və civənin birəşməəri digər yüksək toksiki qeyri-üzvi maddəər Üzvi toksik maddəər: haogen tərkibi üzvi maddəər azot tərkibi üzvi maddəər kükürd tərkibi üzvi maddəər digər üzvi maddəər Qeyri-üzvi toksik maddəər: civə və onun birəşməəri arsen və onun birəşməəri ağır metaarın birəşməəri digər qeyri-üzvi toksik maddəər Tərkibində H 6.1-1, H 6.1-2, H 6.1-3 və H 6.1-4 sinifərinin materiaı oan tuantıar: müddəti keçmiş dərmanar və digər əczaçııq maddəəri yerqazan maşına qazma vaxtı çıxarıan torpaq və ya qrunt tikinti və ya söküntü vaxtı əməə gəən tuantıar oduncaq (ağac) və oduncaq məhsuarı absorbentər, qabaşdırma və süzgəc materiaarı H 6.1-5.06 doğranmış və ya xırdaanmış tuantıar H 6.2 H 6.2-0.00 Youxdurucu maddəər: H 6.2-1.00 H 6.2-1.01 H 6.2-1.02 H 6.2-1.03 youxucu maddəər insan və ya heyvan dərisi, qan, sarğı materiaarı iti kəsici-deşici aətər (iynəər, cərrah bıçağı və s.) istifadə ounmuş tibb preparatarı (məsəən, vaksinər) və youxucu aboratoriya tuantıarı H 6.2-1.04 yuxarıda göstəriən maddəərin qarışığı H 8 H 8.0-0.00 Korroziv maddəər: H 8.0-1.00 H 8.0-1.01 H 8.0-1.02 H 8.0-1.03 H 8.0-1.04 H 8.0-2.00 H 8.0-2.01 H 8.0-2.02 üzvi korroziv maddəər haogen tərkibi üzvi maddəər azot tərkibi üzvi maddəər kükürd tərkibi üzvi maddəər digər üzvi maddəər Qeyri-üzvi maddəər: turşuar hidroksidər 1 2 3 H 8.0-2.03 turş qudronar və yağar H 8.0-2.04 haogenər və onarın birəşməəri H 8.0-2.05 fosfor birəşməəri H 8.0-2.06 digər qeyri-üzvi korroziv maddəər H 8.0-3.00 Tərkibində H 8.0-1 və H 8.0-2 sinifərinin materiaarı oan tuantıar: H 8.0-3.01 yerqazan maşına qazma vaxtı çıxarıan torpaq və ya qrunt H 8.0-3.02 tikinti və ya söküntü vaxtı əməə gəən tuantıar H 8.0-3.03 oduncaq (ağac) və oduncaq məhsuarı H 8.0-3.04 absorbentər, qabaşdırma və süzgəc materiaarı H 8.0-3.05 doğranmış və ya xırdaanmış tuantıar H 10 H 10.0-0.00 Su, hava və ya turşuara təmasda toksik qazar ayıran maddəər:
H 10.0-1.00 su, hava və turşuara təmasda toksik qazar əməə gətirən maddəər H 10.0-1.01 H 10.0-1.02 H 10.0-1.03 H 10.0-1.04 H 10.0-1.05 hipoxoridər qeyri-üzvi sufidər və poisufidər qeyri-üzvi arsenidər və fosforidər digər qeyri-üzvi maddəər üzvi maddəər H 11 H 11.0-0.00 Toksik maddəər ( uzunsürən və ya xroniki xəstəikər əməə gətirən): H 11.0-1.00 üzvi mənşəi konserogen maddəər H 11.0-1.01 H 11.0-1.02 haogenəşdirimiş turş qudronar və kub qaıqarı haogen tərkibi yağar H 11.0-1.03 digər haogenəşdirimiş üzvi maddəər H 11.0-1.04 H 11.0-1.05 H 11.0-1.06 kömür və oduncaq qətranarı neft qətranarı və kub qaıqarı neft tərkibi qazma paçıqarı (məhuarı) H 11.0-1.07 işənmiş yağar və neft şamarı H 11.0-1.08 H 11.0-1.09 kreozit və poisikik aromatik karbohidrogenər su-yağ qarışıqarı H 11.0-1.10 H 11.0-2.00 H 11.0-2.01 digər üzvi maddəər Qeyri-üzvi mənşəi konserogen maddəər: ağır metaarın qeyri-üzvi birəşməəri 1 2 3 H 11.0-2.02 asbest H 11.0-2.03 H 11.0-2.04 H 11.0-3.00 H 11.0-3.01 H 11.0-3.02 H 11.0-3.03 H 11.0-3.04 bərkidimiş (möhkəməndirimiş) asbest digər qeyri-üzvi mənşəi konserogen maddəər Teratogenər: haogen tərkibi üzvi maddəər azot tərkibi üzvi maddəər kükürd tərkibi üzvi maddəər ağır meta tərkibi üzvi maddəər H 11.0-3.05 digər üzvi maddəər H 11.0-3.06 H 11.0-3.07 H 11.0-4.00 H 11.0-4.01 H 11.0-4.02 H 11.0-4.03 H 11.0-4.04 ağır meta tərkibi qeyri-üzvi maddəər digər qeyri-üzvi maddəər Mutagenər: haogen tərkibi üzvi maddəər azot tərkibi üzvi maddəər kükürd tərkibi üzvi maddəər ağır meta tərkibi üzvi maddəər H 11.0-4.05 H 11.0-4.06 H 11.0-4.07 H 11.0-5.00 H 11.0-5.01 H 11.0-5.02 H 11.0-5.03 H 11.0-5.04 digər üzvi maddəər ağır meta tərkibi qeyri-üzvi maddəər digər qeyri-üzvi maddəər Tərkibində H 11.0-1, H 11.0-2, H 11.0-3 və H 11.0-4 sinifərin materiaarı oan tuantıar: yerqazan maşına qazma vaxtı çıxarıan torpaq və ya qrunt tikinti və ya söküntü vaxtı əməə gəən tuantıar oduncaq (ağac) və oduncaq məhsuarı absorbentər, qabaşdırma və süzgəc materiaarı
H 11.0-5.05 doğranmış və ya xırdaanmış tuantıar H 12 H 12.0-0.00 Ekotoksik maddəər H 12.0-1.00 Üzvi maddəər: H 12.0-1.01 poixoraşdırımış benefiər və terfiniər (PXB və PXT) H 12.0-1.02 xorftorkarbohidrogenər H 12.0-1.03 haogen tərkibi üzvi maddəər H 12.0-1.04 azot tərkibi üzvi maddəər 1 2 3 4 H 12.0-1.05 kükürd tərkibi üzvi maddəər sement sobaarında H 12.0-1.06 digər üzvi maddəər sement sobaarında H 12.0- Qeyri-üzvi maddəər: 2.00 H 12.0- ağır meta tərkibi qeyri-üzvi maddəər fiziki-kimyəvi ema 2.01 H 12.0- beriium və onun birəşməəri fiziki-kimyəvi ema 2.02 H 12.0- digər qeyri-üzvi maddəər fiziki-kimyəvi ema 2.03 H 12.0-3.00 Tərkibində H 12.0-1 və H 12.0-2 sinifərin materiaarı oan tuantıar: H 12.0- yerqazan maşına qazma vaxtı çıxarıan torpaq və ya poiqon 3.01 qrunt H 12.0- tikinti və ya söküntü vaxtı əməə gəən tuantıar poiqon 3.02 H 12.0- oduncaq (ağac) və oduncaq məhsuarı poiqon 3.03 H 12.0- absorbentər, qabaşdırma və süzgəc materiaarı poiqon 3.04 H 13 H 13.0-0.00 Kənaraşdırıdıqdan sonra yuxarıda göstəriən xüsusiyyətərin birinə maik oan, başqa materiaar əməə gətirə bimə qabiiyyəti oan H 13.0-1.00 H 13.0-1.01 H 13.0-2.00 H 13.0-2.01 maddəər : yuxarıda göstəriən istəniən xassəyə maik oan, basdırıdıqdan sonra başqa materiaar əməə gətirə biən (məsəən: yuyuma, yuyuub çıxardıma) tuantıar yuxarıda göstəriən istəniən xassəyə maik oan, basdırıdıqdan sonra başqa materiaar əməə gətirə biən (məsəən: yuyuma, yuyuub çıxardıma) üzvi tuantıar Yuxarıda göstəriən istəniən xassəyə maik oan, basdırıdıqdan sonra başqa materiaar əməə gətirə biən (məsəən: yuyuma, yuyuub çıxardıma) qeyri-üzvi maddəər yuxarıda göstəriən istəniən xassəyə maik oan, basdırıdıqdan sonra başqa materiaar əməə gətirə biən (məsəən: yuyuma, yuyuub çıxardıma) qeyriüzvi maddəər təhükəi tuantıarın yandırıması və ya sement sobaarında yandırıması təhükəi tuantıarın yandırıması və ya sement sobaarında fiziki-kimyəvi ema
Təhükəi tuantıarın təsnifat sistemi Dünya Bankının dəstəyi iə JacobsGİBB Ltd (İngitərə), İntegrated Skis Ltd (İngitərə və Azərbaycan) və AzSpetsProminvest (Azərbaycan) kompaniyaarı tərəfindən hazıranmış «Təhükəi tuantıarın idarə ounması sistemi» ayihəsinin (2002-ci i) 1-ci cidinə əsasən tərtib ounmuşdur.