Halı Pazarı Olarak ALMANYA TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER GENEL VE SEKTÖREL BİLGİLER İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE ve MEVZUAT ŞUBESİ ARALIK 2007
Halı Pazarı Olarak ALMANYA İÇİNDEKİLER I. ALMANYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER... 1 Giriş... 1 Temel Ekonomik Göstergeler... 3 Alman Sanayiinin Genel Görünümü... 4 Nüfus Yapısı... 5 Ekonomi... 6 II.ALMANYA HALI PAZARI VE PAZARA GİRİŞ... 7 Almanya Halı Pazarı... 7 Almanya Pazarına Giriş ve Pazarlama... 8 Alman İş Kültürünün Temel Noktaları... 11 Çalışma Uygulamaları... 12 İş İlişkileri... 12 Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar... 13 III. ALMANYA NIN HALI SEKTÖRÜ DIŞ TİCARETİ... 14 Almanya nın Makina Halısı Dış Ticareti... 14 Makina Halısı İhracatı Yapan Ülkeler Arasında Almanya... 15 Makina Halısı İthalatı Yapan Ülkeler Arasında Almanya... 15 Almanya nın En Çok Makina Halısı İthal Ettiği Ülkeler... 16 Almanya nın El Halısı Dış Ticareti... 17 El Halısı İthalatı Yapan Ülkeler Arasında Almanya... 17 Almanya nın En Çok El Halısı İthal Ettiği Ülkeler... 18 IV. TÜRKİYE ALMANYA DIŞ TİCARET İLİŞKİLERİ... 19 Türkiye - Almanya Genel Dış Ticaret... 19 Türkiye Almanya Toplam Halı Dış Ticareti... 23 Türkiye nin Halı İhracatında Almanya nın Yeri... 27 Türkiye nin Halı İthalatında Almanya nın Yeri... 28 Türkiye- Almanya Makine Halısı Ticareti... 29 Türkiye nin Makina Halısı İhracatında Almanya nın Yeri... 30 Türkiye- Almanya El Halısı Ticareti... 31 Türkiye nin El Halısı İhracatında Almanya nın Yeri... 32 V. FAYDALI ADRESLER... 33 VI. YARARLANILAN KAYNAKLAR... 35 AÇIKLAMA: Bu çalışmada kullanılan istatistiklerde el halısı için 5701,570210 ve 570220 GTİP başlıklarındaki halılar, makina halısı için ise 570210 ve 570220 GTİP başlıkları hariç 5702,5703,5704 ve 5705 GTİP başlıklarındaki halılar alınmıştır. ii
Halı Pazarı Olarak ALMANYA I. ALMANYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER Giriş 82,5 milyonluk nüfusu ve yıllık 1 trilyon doları aşan ihracat performansıyla ABD ve Japonya ile birlikte Dünyanın en önemli sanayileşmiş ülkeleri arasında kabul edilen Almanya, Orta Avrupa da, Kuzey Denizi ile Alp Dağları arasında yer almaktadır. Komşu ülkeleri Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Hollanda, Fransa, Polonya, İsviçre, Belçika, Lüksemburg ile Danimarka dır. 3 Ekim 1990 tarihinde Demokratik Almanya Cumhuriyeti ile birleşmesi ile Avrupa nın ortasındaki konumu daha bariz duruma gelmiştir. Almanya, doğu ile batı ve İskandinav ile Akdeniz havzası arasında bir köprü durumundadır. Avrupa Birliği ve NATO üyelikleri ile Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri arasında da etkin bir köprü rolünü üstlenmiş bulunmaktadır. Almanya, Avrupa Birliği nin lider ülkesi ve en büyük pazarı konumundadır. Ekonomideki bu performans özellikle dış ticaret sayesinde elde edilmiştir. Almanya G8 diye adlandırılan ve yılda bir kez Dünyanın en zengin ülkelerinin liderlerini bir araya getiren, topluluğun üyesidir (ABD, Japonya, Almanya, Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Kanada ve Rusya). Ayrıca, Almanya yüksek alım gücüyle ülkemiz ihracatındaki en önemli pazarlardan biri olma özelliğini de taşımaktadır. Devlet federatif yapıdadır. Almanya 16 eyaletten oluşmaktadır. (Baden Württemberg, Bavyera, Berlin, Brandenburg, Bremen, Hamburg, Hessen, Mecklenburg-Vorpommern, Aşağı Saksonya, Kuzey Ren-Vestfalya, Rhineland-Palatinate, Saarland, Saksonya, Saksonya- Anhalt, Schleswig-Holstein, Thüringen). Federal Meclis iki ayrı meclisten oluşmaktadır. Bundestag (Federal Meclis) dört yıl için seçim bölgelerinin nüfusuna göre genel seçimlerle seçilir. Bundesrat ise senato mahiyetindedir: Nüfus sayısına bakılmaksızın her eyaletin iki temsilcisinden oluşur. Yasama yetkisi 1
Federal Meclis e aittir. Ancak Anayasa nın Federal Meclis e bıraktığı alanın dışında Eyalet Meclisleri de yasama yetkisine sahiptirler. Yürütme yetkisi Federal Hükümete aittir. Hükümet Başkanı, Cumhurbaşkanının önerisi üzerine Federal Meclis tarafından seçilir. Hükümet üyeleri ise, Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından atanır veya azledilirler. Federal Cumhurbaşkanı beş yıllığına Federal Meclis Genel Kurulu tarafından seçilir. Daha çok sembolik bir pozisyonda olan Federal Cumhurbaşkanı ülkeyi temsil eder ve yasa ile başka türlü düzenlenmedikçe federal yargıç ve memurları atar. Türk-Alman ilişkilerinin tarihi, 800 yıl öncesine kadar uzanmaktadır. 1500 lü yıllarda Kanuni Sultan Süleyman zamanında başlayan ilişkiler, 1761 yılında Osmanlı İmparatorluğu ile Prusya Krallığı arasında bir "Barış ve Dostluk Anlaşması" imzalanması ile pekiştirilmiştir. 19. yüzyıl, Türk-Alman ilişkilerinde yeni bir dönemin başlangıcı sayılır. Uzun bir geçmişe sahip olan ikili siyasi ilişkiler, bu dönemde askeri ve teknik işbirliğine dönüşmüş ve zamanla kültürel ve ticari alanlara da yayılmıştır. 30 Ekim 1961 tarihinde Almanya ile Türkiye arasında imzalanan "Türk işçilerinin Almanya Federal Cumhuriyeti'ne Gönderilmesine Dair Anlaşma" ile iki ülke arasındaki ilişkilerde yeni bir dönem başlamış ve Türk işçileri çalışmak üzere Almanya'ya gitmeye başlamışlardır. Akabinde 1964 yılında Sosyal Güvenlik Anlaşması imzalanmıştır. Türk işçileri 1973 yılına, yani Almanya'nın yurtdışından işçi alımını durdurduğunu açıklamasına kadar çalışmak üzere Almanya'ya gitmişlerdir. 1967 yılında Almanya'daki Türk nüfusu 150 bin civarında iken günümüzde bu rakam 2.3 milyona ulaşmış durumdadır. Türkiye-Almanya ticari ilişkilerine yakından bakıldığında, 2007 yılı Ocak-Ekim döneminde Almanya ya ihracatımızın % 2,4 oranında artarak 9,8 milyar dolara ulaştığı görülmektedir. Almanya nın genel ihracatımızdaki payı ise %11,4 tür. Aynı dönemde Almanya ya halı ihracatımız ise % 4,4 oranında artarak 24,5 milyon dolar düzeyine ulaşmıştır. İki ülke arasındaki ticari ilişkiler ithalat boyutuyla ele alındığında ise, 2007 yılı Ocak-Ekim dönemde Türkiye nin Almanya dan genel ithalatının % 7,0 oranında artarak 13,9 milyar dolara ulaştığı görülmektedir. Aynı dönemde Almanya dan yaptığımız halı ithalatı ise % 7,1 artarak 8,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2
Temel Ekonomik Göstergeler Almanya Dünya nın üçüncü büyük sanayisine sahiptir. Gelişmiş ülkelerin aksine Alman ekonomisinin temeli, üretim ve üretime bağlı hizmetlerden oluşmaktadır. Sanayi sektörü Almanya milli hasılasının %30 unu oluşturmaktadır. Almanya Dünya nın en önemli çelik, çimento, kimyasal maddeler, makina, taşıt araçları, elektronik üreticisi ülkesidir. Ülke, 2007 yılı tahmini verileri itibariyle; 82,5 milyonu aşan nüfusu ve 2,7 trilyon dolara yaklaşan GSYİH ile büyük bir ticari güç konumundadır. Aşağıda verilen temel ekonomik göstergeler, Almanya ekonomisinin gücünü ortaya koymaktadır. Başkenti Yüzölçümü Nüfusu Ortalama Yaşam Süresi Berlin 357,021 km² 83 milyon (2007 tahmini) 79 yıl Para Birimi Euro ( ) GSYİH (Satın Alma Paritesi) 2,63 trilyon $ (2006) Kişi Başına Düşen GSYİH 31,900 $ (2006) GSYİH Büyüme Hızı % 2,6 (2007 tahmini) Sektörlere Göre GSMH Tarım % 1 Sanayi % 29 Hizmet % 70 Sektörlere Göre İşgücü Tarım % 2,8 Sanayi % 33,4 Hizmet % 63,8 Başlıca İhracat Ürünleri Başlıca İthalat Ürünleri Karayolları Demiryolları Havaalanı Sayısı Makina,taşıt araçları,kimyasal ürünler, demir-çelik, gıda, tekstil. Makina, taşıt araçları, gıda, demir-çelik, kimyasal ürünler, tekstil. 231.581km 47.201km 554 adet 3
Alman Sanayiinin Genel Görünümü Tüm batılı sanayi ülkelerinde olduğu gibi Almanya nın sanayii de yıllardır yapısal bir dönüşüm geçirmektedir. Sanayinin önemi eskiye oranla azalırken hizmet sektörü sanayinin yerini almaktadır. Yine de sanayi, Alman ekonomisinin en önemli sektörü olmayı sürdürmekte ve ABD gibi büyük sanayi ülkelerine göre daha geniş bir temel üzerinde yükselmektedir. Almanya da çalışanların yaklaşık 10 milyonu sanayide istihdam edilmektedir. En önemli sanayi alt sektörleri, sırasıyla otomotiv (227 milyar euro ciro, 777.000 çalışan), elektroteknik (152 milyar euro ciro, 799.000 çalışan), makina sanayisi (142 milyar euro ciro, 868.000 çalışan) ve kimya sanayisidir (113 milyar euro ciro, 429.000 çalışan). Geleneksel sanayi kolları arasında yer alan tekstil ya da demirçelik sanayii gibi alanlarda son dönemlerde, pazarların küçülmesi ve düşük ücret uygulanan ülkelerin rekabeti dolayısıyla büyük gerilemeler kaydedilmiştir. Buna paralel olarak örneğin ilaç sanayisinde olduğu gibi, Alman kökenli firmaların yabancı firmalarla yaptıkları evliliklerle veya firmanın yabancılar tarafından satın alınmasıyla, mülkiyet kısmen veya tamamen yabancı firmalara geçmiştir. Alman ekonomisinin uluslararası rekabet gücünü, sadece büyük kuruluşlar değil, bunlardan daha da önemlisi on binlerce küçük ve orta ölçekli işletme (500 çalışana kadar) sağlamaktadır. Özellikle makina sanayii ve yan sanayide olduğu gibi gelecek vaat eden ve çoklukla firma kümeleşmesi (cluster) denen yapıda (aynı sektörde faaliyetlerde bulunan firmaların ve diğer kuruluşların aynı merkezde yoğunlaşması biçiminde) organize olan nanoteknoloji ve biyoteknoloji gibi alanlarda da orta ölçekli işletmeler ön plana çıkmaktadır. Orta ölçekli işletmeler, 20 milyondan fazla kişiyi istihdam ederek açık arayla en büyük işveren konumundadır. Sanayinin amiral gemisi niteliği kazanmış olan makina sanayisinde, firmaların çoğunluğu 200 den az çalışan istihdam etmesine karşın, Alman makina sanayisi, Dünya nın ihtiyaç duyduğu makina donanımlarını en yüksek kalitede üretmektedir. Bu alanda Almanya, Dünya ticaretindeki % 19,3 lük payla lider konumdadır. Tekstil makineleri üretiminde de Almanya Dünya nın en önemli üretici ve ihracatçı ülkelerinden biridir. Almanya nın tekstil makinesi ihracatı 2006 yılında % 6,9 artarak 3,6 milyar euro ya ulaşmıştır. Almanya 2006 yılında Çin e (Hong Kong dahil) 953 milyon euro değerinde tekstil makinesi satmıştır. Bu makinelerin % 52 si örme, 4
% 34 ü iplik, % 10 u terbiye, % 4 ü ise dokuma makinelerinden oluşmuştur. Almanya nın en önemli sektörlerinden biri de otomotivdir. Her yedi çalışandan biri bu sektörde istihdam edilmekte, ihracatın yüzde 40 ı bu sektör tarafından gerçekleştirilmektedir. Almanya altı üretici firma olan Volkswagen, Audi, BMW, Daimler Chrysler, Porsche ve Opel (General-Motors) ile Japonya ve ABD yle birlikte en büyük 3 otomobil üreticisinden biridir. Her yıl Almanya daki üretim bantlarından yaklaşık 6 milyon otomobil geçmekte, Alman firmaları yurtdışında da 4,8 milyon araç üretmektedirler. Son derece yüksek bir dinamizme sahip olan Almanya hizmet sektöründe ise yaklaşık 28 milyon kişi çalışmaktadır. 12 milyon kişi özel ve kamu hizmet şirketlerinde çalışırken yaklaşık 10 milyon kişi ticaret, turizm ve taşımacılıkta, altı milyon kişi de finans, kiralama ve şirket hizmetlerinde çalışmaktadır. Bu sektördeki KOBİ lerin payı % 40 civarındadır. Çin ve Hindistan gibi Asya nın atılım halindeki ülkeleriyle Almanya arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin önemi de her geçen gün artmaktadır. Günümüzde hızlı büyüyen tüm ülkeler, zengin ülkelerle aralarındaki farkı kapatacak rekabet avantajlarına sahiptir. Alman dış ticaret politikası da bu olguyu dikkate alarak şekillenmektedir. Nitekim uluslararası ticari bağlantılarını güçlendirmeden, Almanya nın modern bir sanayi ülkesi olma konumunu koruması mümkün değildir. Aynı zamanda bu gelişme Almanya nın önüne yeni zorluklar da çıkarmaktadır. Bu bağlamda Alman ekonomisi, ekonomi politikasının yanısıra ücret artışlarının sınırlandırılması sayesinde rekabet gücünü artırmayı başarmıştır. Nüfus Yapısı 2007 yılı tahmini verilerine göre Almanya da 82,5 milyon kişi yaşamaktadır. Toplam nüfusun %20 si 65 yaşın üzerinde, %66 sı 15-64 yaş, %14 ü 0-14 yaş aralığındadır. Toplam nüfusun % 88 i şehirlerde ya da banliyölerde yaşamaktadır. Kilometrekarede 231 kişi yaşamaktadır. Almanya da nüfusu 100 binin üzerinde olan 90 büyük şehir bulunmaktadır. Büyük şehirlerinden bazıları; Berlin, Hamburg, Münih, Frankfurt ve Köln dür. Almanya Federal İstatistik Dairesi ne göre Almanya da yaşlı ve genç nüfus arasındaki fark büyüyecektir. 2050 yılında nüfusun yarısından fazlası 48 yaşın üstünde, nüfusun üçte biri 60 yaşında ya da daha yaşlı olacaktır. Almanya nın genel nüfusunun, diğer 5
ülkelerden göçlere rağmen 2013 yılından itibaren azalması öngörülmektedir. Kadın başına 1,4 çocuk doğum oranı nedeniyle genç yaş grupları, örneğin 50 yaşına kadar olan nüfusun sayıları düşük seyredeceği tahmin edilmekte ve Almanya da uzun yıllardan beri ölenlerin sayısının doğanlardan fazla olması, nüfusun azalmasındaki en büyük etken sayılmaktadır. Şu an yönetimde olan Almanya Başbakanı Angela Merkel in açıkladığı planları arasında, düşük doğum oranını yükseltmek ve doğum yapan kadınların çalışmaya devam etmelerini kolaylaştırmak için çocuk bakım merkezleri sayılarını hızlı bir biçimde arttırmak vardır. Ayrıca Almanya da doğum yapan kadınlar son 12 ayda aldıkları ücretin belli bir oranını çalışmadan da alabilmektedir. Bu teşviklerin etkisiyle Almanya daki doğum oranının bir miktar artması beklenebilir. Ekonomi En gelişmiş sanayi ülkelerinden biri olan Almanya, ABD ve Japonya nın ardından en büyük ulusal ekonomi konumundadır. 82,5 milyonluk nüfusuyla da Avrupa Birliği nin (AB) en büyük ve en önemli pazarı konumundadır. Alman ekonomisi 2001 ile 2005 arası sıkıntılı bir dönemden geçtikten sonra son iki yıllık dönemde nispeten toparlanmıştır. Asya ve Rusya krizlerinden sonra 2001 yılında % 1,2, 2002 yılında ise sadece % 0,1 büyüyebilen Alman ekonomisi, 2003 yılında ise % 0.2 oranında küçülmüştür. Üç yıllık duraklama döneminden sonra yüksek dış talebin de etkisiyle hareketlenen ekonomi, 2004 yılında % 1.3 büyürken 2005 yılında ise %1 civarında bir büyüme gerçekleştirmiştir. 2006 yılında % 2,9 oranında büyüyen Alman ekonomisinin 2007 büyüme oranı ise OECD tarafından % 2,6 olarak tahmin edilmektedir. 2007 yılının başından itibaren artan KDV oranının etkisiyle tüketiciler, 2007 yılında yapacak oldukları bir takım harcamaları öne çekerek 2006 yıl sonuna kadar yapmışlardır. Bu durumda 2007 yılındaki özel tüketim harcamalarının 2006 yılındaki seviyenin altında kalması tahmin edildiyse de, 2007 yılının mevcut verileri, özel tüketim harcamalarının, KDV oranlarının arttırılmasından beklenildiği kadar yüksek bir oranda etkilenmediğini ortaya koymaktadır. Güncel verilere göre, Almanya ekonomisi bir toparlanma içerisindedir. 2007 yılında içerisinde işsizlik oranında ciddi bir düşme gerçekleşmiş ve özel tüketim harcamaları beklenenden yüksek çıkmıştır. 2007 yılının ilk 6
yarısında nispeten düşük gerçekleşen ekonomik büyümenin ardından, (1. çeyrekte % 0,3 ve 2. çeyrekte % 0,5) üçüncü çeyreğinde GSYİH nin tahminlerin üzerinde geçekleşerek % 0,7 oranında artması da 2007 yılının Alman ekonomisi için hiç de kötü geçmediğini göstermektedir. 2007 yılında Almanya nın dış ticaret verileri de olumlu gelişmeler göstermiştir. Ocak-Eylül döneminde ülkenin toplam ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre % 10,1 oranında artarak 719,1 milyar euro olarak gerçekleşmiştir. Sözkonusu dönemde toplam ithalat ise bir önceki yıl aynı döneme göre % 6,6 artış göstererek 571,4 milyar euro olmuştur. Öte yandan, son dönemde Alman ekonomisiyle ilgili olumsuz gelişmeler de yaşanmaktadır. Ülkenin sanayi üretimi 2007 yılının son aylarında artan enerji fiyatları ve enerji üretiminde yaşanan düşüşe paralel olarak düşüş sürecine girmiş bulunmaktadır. Nitekim, Alman Federal Ekonomi Bakanlığının açıkladığı rakamlara göre Ekim ayında Almanya sanayi üretimi bir önceki yıl aynı döneme göre % 0,3 azalmıştır. Uzmanlara göre, 2008 yılı için Alman ekonomisinde sıkıntıların artacağı da kaçınılmaz görünmektedir. Öncelikle, 2007 yılının son aylarında dolar karşısında hızlı bir artış göstererek tarihi zirveleri gören Euro nun aşırı değerli hale gelmesinin, şu ana kadar ciddi bir olumsuz etkiye yol açmasa da, orta vadede Alman ekonomisinin en önemli sacayağı olan ihracatını olumsuz etkilemesi olasıdır. Bunun ötesinde, yılın başında perakende KDV oranlarının % 19 a çıkmasının 2007 yılı ilk dokuz aylık döneminde genel tüketime ciddi derecede olumsuz etkisi olmadıysa da, artan enerji fiyatlarıyla birlikte bu yılın son çeyreği ve özellikle 2008 yılında, 2006 ve 2007 ye göre yavaşlaması beklenen ekonomik büyüme ile paralel olarak tüketim harcamalarında da yavaşlama beklenmektedir. II.ALMANYA HALI PAZARI VE PAZARA GİRİŞ Almanya Halı Pazarı Almanya Dünya nın en önemli halı pazarlarından birisidir. Bundaki tek etken Alman halkının yüksek alım gücü ve tüketimi olmayıp, aynı zamanda başta Hamburg ve Frankfurt limanları olmak üzere, Almanya nın Avrupa halı pazarı için başlıca dağıtım merkezi olmasından ve ithal edilen halıların bir kısmının diğer Avrupa ülkelerine yeniden ihraç (re-export) edilmesinden kaynaklanmaktadır. 7
Domotex başta olmak üzere büyük halı fuarları da ülkenin bu işlevini daha da önemli hale getirmektedir. 1998 de Dünya nın en büyük halı ithalatçısı olan Almanya nın hali ithalatı bu tarihten sonra belirgin bir durgunluğu girmiş ve halı ithalatında Dünya birinciliğini ABD ye kaptırmıştır. 2006 yılında ülkenin halı ithalatı yaklaşık 1 milyar 266 milyon dolar olarak gerçekleşerek 2005 yılına göre % 1,7 oranında artmıştır. ABD de bulunan OTF (On The Frontier) adlı özel danışmanlık kuruluşunun yaptığı bir araştırmaya göre, Alman tüketicisi halı alırken genelde parlak renkler ile toprak/doğal tarzı tonları tercih etmektedir. Alman halı müşterisi genelde motif olarak çağdaş ve basit çiçek motiflerine rağbet etmekte, karmaşık çiçek desenlerini tercih etmemektedir. Alman halı pazarında fiyat önemli bir faktör olup, tüketiciler giderek fiyat unsurunu daha fazla önemsemektedirler. Almanya Pazarına Giriş ve Pazarlama İhracat etkinlikleri planlanırken her pazarın kendine özgü kar merkezleri olduğu göz önünde bulundurulmalı ve buna göre değerlendirme yapılmalıdır. Bu yöntem izlendiğinde, bazı ihraç pazarlarının kesinlikle para kazandırmadığı, öte yandan bazılarının da oldukça karlı olduğu ortaya çıkmaktadır. Yeni pazarlara açılırken, şirketin ürün yelpazesi arasında kalitesi ve standartları ile yabancı pazarlarda tercih edilecek, talep görecek ürünler seçilmelidir. Yabancı bir ülkede ister üretime ister dağıtıma yönelik olsun, bir şirket kurmak, sermayeye ve personele dayalı bir girişimdir. Bu nedenle bu konularda etkin yabancı bir ortakla, işbirliği anlaşması çerçevesinde iş yapmakta yarar vardır. Bu ortak, bir ithalatçı, bir satış temsilcisi ya da ticari temsilci olabilir. Böyle bir ortaklığın sunduğu en büyük avantaj ortağınızın mevcut pazar ve bu pazardaki pazarlama prosedürleri ile ilgili bilgi ve tecrübesi olmasıdır. Bu konuda karşılaşılan tek risk, ortağınızın kredi durumudur ki bu da elbette önceden araştırılmalıdır. Bir ithalatçı aracılığıyla ya da buna benzer bir kurumla çalışırken, pazarlama etkinliklerinin ilk aşamalarında yani size uygun ortak seçme aşamasında çok dikkatli olmak gerekmektedir. Bir işbirliği anlaşması imzalandıktan sonra, bu kontratı feshetmek zordur. Bu durumda ortaya çıkabilecek güçlükleri azımsamamak gerekir. 8
Almanya pazarı, sanayileşmiş batı pazarları arasında en zorlu olanlarından birisidir. Yüksek alım gücü, geniş pazar potansiyeli, ithalatın kolaylığı, ithal mallardaki yoğun artış; (özellikle de işlenmiş ürünlerde) gibi etkenler rekabet ortamını oldukça güçleştirmektedir. Bunun sonucu olarak da oldukça yıkıcı bir rekabet yaşanmaktadır. Almanya da derinlemesine düşünülmüş, planlanmış ve yazılı hale getirilmiş bir ihraç pazarlama stratejisine gerek duyulur. Bu strateji, Alman pazarının çeşitli bölgesel farklılıklarını içeren, tek tip olmayan, bir pazar olduğunu göz önünde bulundurmak zorunluluğundadır. Pazarlama için çok önemli olan bir nokta insanın gözünden kolaylıkla kaçabilir: Farklı bölgeler arasındaki tamamen farklı tüketim, yaşam ve farklı düşünce biçimlerinin varlığı, yabancı bir firmanın tüm mallarının dağıtım ve pazarlamasını tek firmaya vermesini engellemektedir. Genellikle yabancı firmalar, farklı bölgelerde çalışan ticari temsilcilikleri tercih ederler. Temsilcilerin etkinlik alanları kesin olmamakla beraber, genellikle Alman Eyaletleri nin sınırlarıyla belirlenir; bu arada ekonomik bölgeler de elbette göz önüne alınır. Federal Alman Eyaletleri nin siyasi sınırları Almanya nın ekonomik bölgeleriyle eş değildir. Ekonomik bölgeler daha çok endüstriyel etkinlikler, iş gücü, zanaat ve ticaretin yoğunluğuyla belirlenir. Genellikle Almanya yı 4-6 farklı temsilcilik bölgesine bölme alışkanlığı olsa da, edinilen deneyimler bu temsilcilik bölgelerinin her firma için bireysel olarak belirlenmesinin daha doğru olduğunu göstermiştir. Çünkü bu bölgeler, teslimat programı ve hedef tüketici kitle gibi farklı faktörlere göre belirlenmektedir. Yabancı üreticilerin Federal Almanya daki belirli dağıtım kanallarını kullanmaları zorunlu değildir. Ürün satışları firmanın tercihine göre farklı yöntemlerle gerçekleşebilir. Örneğin: - Geleneksel ithal sektörü - Toptancılar - Doğrudan ithal yapan toptancılar - Perakende satış kurumlarının satınalma birlikleri - Doğrudan ithalat yapan sanayi kurumları - Tüccarlar ya da komisyonla çalışan temsilciler gibi aracılar. İthalat yapan firmalar genellikle belirli ürünler ya da ülkeler üzerinde uzmanlaşırlar. Deneyimleri sayesinde bu tür ortaklar özellikle Alman pazarının kendine özgün koşullarını iyi tanımayan yabancı üreticilerin Almanya pazarına girişini kolaylaştırır. Bunun dışında ithal işlemleri perakendecilere, sanayiye ve el sanatları üreticilerine 9
satış yapan toptancılar tarafından da yürütülür. Toptancılar genellikle belirli bir ürün ya da belirli sektörler üzerinde yoğunlaşırlar. Çoğu bulundukları bölgede güçlü olan toptancılardan yalnızca birkaçı tüm Almanya genelinde temsil edilmektedir. Genellikle ithalat yapan firmalar kendilerine risk alarak ithalat yaparlar. Bu nedenle üretim yapan yabancı firma, temsilcisinin fiyatlandırma politikasına karışamaz ve ürününün son olarak kime satıldığını bilemez. Bu tür ithalat firmaları üretici ile Almanya kapsamında ya da önceden belirlenmiş satış alanları için özel satış sözleşmeleri imzalar. Bu sözleşmeler ithalatçıya sözleşme kapsamındaki alan içinde imtiyazlar tanıyan özel ticaret düzenlemeleridir. Bu nedenle, bu sözleşme uyarınca farklı alıcıların bu imtiyazlı temsilcinin bölgesine ürün getirmeleri bu sözleşmeyle engellenmelidir. Yine de pazarda güçlü bir konumu olan ticari kuruluşlar, üretici ile doğrudan temasa geçmek isterler. Bu nedenle temsilci bu yeni iş anlaşmasının kurulmasında hiç bir emeği olmasa da komisyonunu isteyebilir. İmtiyazlı dağıtıcının belirli bir satış seviyesini tutturması gerekir. Üretici için mallarının imtiyazlı dağıtıcı tarafından satılması, satın alma, kredi ve ödeme gibi risklerin artması anlamına gelir. Bu nedenle temsilci seçiminde çok dikkatli olunması gerekir. İthalatçıların ya da aracı satıcıların aldıkları komisyonlar genellikle söz konusu ürüne bağlıdır ve değişir. Bu komisyon ortalama tüketiciye perakende satış yoluyla ulaşan ürünlerde %20, kullanıcı sektöre işlenmek üzere doğrudan ya da yarı işlenmiş ürün satıcıları aracılığı ile ulaşan mallarda %25-33 arasındadır. Bu oranlar taraflar arasında her sektörün kendine özgü kuralları çerçevesinde belirlenir. Alman tüketim malları sektöründe, doğrudan ithalat yapan perakendeciler, mağaza zincirleri, posta ile satış yapan kurumlar ve perakendeci satınalma birliklerinin, pazardaki konumlarını oldukça güçlenmiş bulunmaktadır. Almanya ya ithal edilen tüketim mallarının %50 sinin doğrudan ya da el değiştirerek bu tür ticari kurumlar aracılığıyla tüketiciye ulaştırıldığı bilinmektedir. Yine aynı kurumlar, kendi ürün spesifikasyonları doğrultusunda ve kendi isimlerini taşıyan ürünleri, yurtdışında ürettirmektedirler. Ticari temsilcilerden sonra, bağımsız temsilciler denilen ve yabancı firmaların dağıtım ortağı olan firmalar da, Almanya pazarında oldukça etkin bir şekilde faaliyet göstermektedirler. Almanya da kendi dağıtım merkezleri olan, ancak ürünlerinin satışlarını kendi pazarlama elemanlarıyla yapmak istemeyen firmalar, bu tür bağımsız ticari temsilcilerle çalışırlar. 10
Bu temsilci başkaları adına kendisi hiç bir risk üstlenmeden mal satar. Bunun karşılığında da satış üzerinden komisyon alır. Bazı durumlarda bu temsilciye belirli bir ücret de ödenebilir. Eğer fatura karşılığında firma adına para tahsilatı yapıyorsa bu tahsilat için ve tediye makbuzu verme işlemini üstlenirse de bu işlem için komisyon alır. Eğer ticari temsilciden firma adına yabancı bir pazara girmesi istenirse, bu işin kurulma aşamasında ortaya çıkabilecek beklenmedik masrafları ödemesi için kendisine önceden bir ödenek verilir. Yapılan araştırmalar Almanya daki sanayicilerin %60 ının ticari temsilcilerle çalıştığını göstermektedir. Bu nedenle ticari temsilcilikler kendilerini temsil ettikleri firmayla birlikte bir rekabet ortamında bulunmakta ve bunun gereği olarak da kendi satış teşkilatıyla ya da bir başka deyişle kendi mobil satış ekibiyle satışları yürütmeye çalışmaktadırlar. Brüt gelirleri tamamen performanslarına dayanan ticari temsilciliklerin bu alandaki verimliliği daha iyi, daha ucuz temsilcilik hizmeti sunmalarından ve farklı firmaları aynı anda temsil ettikleri için daha etkin olmalarından kaynaklanmaktadır. Yine de böyle bir ticari temsilcilikle çalışma kararını almadan önce şirket ve sektörde ürünle ilgili özel ve detaylı bir incelemenin yapılması gerekmektedir. Genel referans noktaları olarak bazı komisyonlar aşağıda belirtilmiştir. % 7-10 Satışı kolay küçük ev gereçleri % 6 Başlıca elektrikli ev araç ve gereçleri % 12 Elektrikli yan ürünler ve iletim modülleri % 15 Standart makine aletleri % 7 Teknik lambalar % 20 Tebrik kartları Almanya da ticari temsilcilikler, diğer ülkelerden farklı olarak yasalarla daha iyi korunurlar. Kontratın sona erdirilmesi durumunda temsilci tazminat isteme hakkına sahiptir ve bu komisyon son beş yılda alınan komisyon ortalaması üzerinden hesaplanır. Alman İş Kültürünün Temel Noktaları Almanya ile başarılı bir şekilde iş yapmanın en önemli şartlarından birisi Alman sosyal ve iş kültürünü anlamak ve buna uygun davranışlar sergilemektir. Almanya pazarında başarılı olmak için dikkat edilmesi gereken unsurlar aşağıda özetlenmektedir. 11
Çalışma Uygulamaları Randevuların önceden organize edilmesi gerekmektedir. Elektronik posta ile alınacak bir randevu için en az bir ay, telefonla alınacak olan bir randevunun ise en az bir veya iki hafta öncesinden alınmasında fayda vardır. Tatil ve festival zamanlarına dikkat ederek, Alman iş ortağının Haziran, Ağustos ve Aralık aylarında uzun dönemli tatile çıkabileceğini göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Almanlar için randevulara tam zamanında gitmek çok önemlidir. 5-10 dakikalık gecikmeler bile saygısızlık olarak kabul edilebilir. Bu yüzden zorunlu hallerden dolayı geç kalma durumunda karşı tarafın bu durumdan haberdar edilmesinde yarar vardır. Alman firmalarında iyi tanımlanmış bir hiyerarşik sistem vardır. Departmanlar ve kişiler için sorumlulukları ve yetkileri açık ve net olarak belirtilmiştir. Karar alma süreci yavaş ve detaylı bir süreçten oluşmaktadır Almanlar özel hayat ile iş hayatı arasındaki ayırıma büyük önem vermektedirler. Bu ayırıma özen gösterilmesi beklenir. Bu yüzden, kişisel ilişki kurmak zaman almaktadır. İş İlişkileri İlk isimle hitap etme şeklini sadece aile yakınları ve çok yakın arkadaşlar kullanırlar. Uzun süreden beri birlikte çalışan insanlar bile birbirlerine soyadları ile hitap etmektedirler. Bu yüzden her zaman soyadı kullanılması gerekmektedir. Erkekler için soyadlarının önüne Herr, kadınlar için ise soyadlarının önüne Frau" ekleyerek hitap etmek gerekmektedir. İş toplantıları selamlaşma, el sıkışma ve kartvizitlerin değişimi ile başlar. Gelişlerde ve ayrılışlarda kısa, ancak sıkı bir el sıkışma şekli standart bir davranış biçimidir. İlk varışta ve ayrılışta kişilerle ayrı ayrı el sıkışılması beklenir. Tanışmalar esnasında göz kontağı çok önemlidir. Karşılıklı konuşma sürdüğü müddetçe göz kontağında bulunmanızda fayda vardır. Toplantılar genel bir tartışma ortamı, fikir alışverişi yapmak için değil bir sonuca ulaşabilmek amacı ile yapılmaktadır. Alman işadamı farklı bir şey yapmak konusunda isteksizdir. Toplantılara çok iyi organize olmuş, mantıklı ve dikkatlice planlama yaparak katılınmasında fayda görülmektedir. Çok miktarda veri, argüman ve teklifi destekleyici kanıtların toplantıya götürülmesinde yarar vardır. 12
Herhangi bir konuda yapılacak olan hiçbir abartma tolere edilmemektedir. Sadece uzmanı olunan iş ile ilgili işbirlikleri teklif etmek uygundur. Her türlü işi yaparız, hallederiz şeklindeki ifadelerden kaçınılmalıdır. Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Alman tarafın temsilcisi tarafından hediye verilinceye kadar hediye vermemeye özen gösteriniz. Hediye verme olayı Alman iş ahlakının önemli bir parçası değildir. Hediye sadece gerektiği zaman verilmeli ve yanlış yorumlara neden olmamalıdır. Yemeğe davet edilme durumlarında, teşekkürleri ifade edebilmek amacıyla bir hediye verebilirsiniz. Çok pahalı hediye vermemeye özen gösterilmedir. Aksi takdirde karşı tarafa rüşvet veriyor imajı yaratılabilir. Sokakta gülümseme, gülme gibi hareketlerin yapılmasından iş hayatında pek hoşlanılmamaktadır. Bu tür davranışlar, aile içinde ve yakın akrabalar için daha uygun bir davranış olarak kabul edilmektedir. Toplum içerisinde el sallama ve bağırma hoş karşılanmamaktadır. Ellerin cepte tutulmasından ve sakız çiğnemekten kaçınılmadır. Başparmakla O.K. anlamında yapılan işaret iyi karşılanmamaktadır. Bacak bacak üstüne atılması durumda, ayak bileğinin dizin üzerine gelecek şekilde koyulmaması gerekmektedir. Başkalarının sözünü kesmemeye özen gösterilmesi ve cevap vermeden önce konuşan kişinin konuyu tam olarak anlatmasına izin verilmesi uygundur. İlk olarak tanıştırılma durumunda, uçuş, otel konaklama ve ülkenizle ilgili soruların gelmesi beklenmelidir. Almanlar politika konuşulmasından çok hoşlanırlar. Eğer iyi derecede hazırlanılmamışsa onlarla politik konularda tartışmaya girmeyiniz. Kompliman yapılması da bu kültürün bir parçası değildir, hatta utanmalara ve rahatsızlıklara bile neden olabilir. 13
III. ALMANYA NIN HALI SEKTÖRÜ DIŞ TİCARETİ Almanya nın halı ihracatı 2002 yılından 2006 yılına kadar sürekli artmıştır. 5 yıllık bir süreçte yıllık ortalama % 13 oranında artarak 417 milyon dolardan 620,7 milyon dolara ulaşmıştır. Almanya nın halı ithalatı ise 2002 yılından 2006 yılına kadar geçen süreçte 2005 te bir miktar azalmış ancak 2006 yılında tekrar artarak 1 milyar 265 milyon doları geçmiştir. Birim:$ YILLAR ALMANYA'NIN HALI İHRACATI VE İTHALATI HALI İHRACATI YILLIK ARTIŞ ORANI (%) HALI İTHALATI YILLIK ARTIŞ ORANI (%) 2002 417.055.000-1.056.336.766-2003 464.633.000 11,4 1.171.574.137 10,9 2004 522.609.000 12,5 1.273.169.469 8,7 2005 571.618.000 9,4 1.244.994.450-2,2 2006 620.715.000 18,8 1.265.815.896 1,7 Kaynak: Comtrade, Aralık 2007 Almanya nın Makina Halısı Dış Ticareti Birleşmiş Milletler verilerine göre, Almanya nın makina halısı dış ticareti verileri aşağıdaki tabloda görülmektedir. Almanya nın makina halısı ihracatı 2002 yılından itibaren önemli oranlarda artmış ve 2006 yılında 558 milyon 482 bin dolara ulaşmıştır. Birim:$ YILLAR ALMANYA'NIN MAKİNA HALISI İHRACATI VE İTHALATI MAKİNA HALISI İHRACATI YILLIK DEĞİŞİM ORANI (%) MAKİNA HALISI İTHALATI YILLIK DEĞİŞİM ORANI (%) 2002 364.620.000-737.940.766-2003 416.655.000 14,3 856.917.137 16,1 2004 467.031.000 12,1 929.759.469 8,5 2005 516.797.000 10,7 943.175.450 1,4 2006 558.482.000 19,6 968.313.896 2,7 Kaynak: Comtrade, Aralık 2007 14
Almanya makina halısı ithalatı 2002 yılından itibaren sürekli artarak 2006 yılında 968 milyon 313 bin 896 dolara ulaşmıştır. Bu ithalat rakamı Almanya nın Dünya nın önemli makina halısı pazarlarından birisi olduğunu ortaya koymaktadır. Makina Halısı İhracatı Yapan Ülkeler Arasında Almanya Almanya, dünyanın önemli makina halısı ithalatçısı ülkelerinden birisi olduğu gibi aynı zamanda önde gelen makina halısı ihracatçısı ülkelerinden de birisidir. 2006 yılında Almanya, 558 milyon 482 bin dolar değerinde makina halısı ihracatı yapmıştır. 2006 yılında Almanya Dünya makina halısı ihracatından Türkiye gibi % 5,4 pay almıştır. Birim:$ DÜNYA MAKİNA HALISI İHRACATÇILARI ARASINDA ALMANYA 2006 PAY % BELÇİKA 2.574.451.494 24,8 HOLLANDA 1.082.501.883 10,4 ABD 964.181.848 9,3 ÇİN 868.382.432 8,4 HİNDİSTAN 770.060.070 7,4 TÜRKİYE 558.510.499 5,4 ALMANYA 558.482.000 5,4 İNGİLTERE 380.977.291 3,7 FRANSA 314.923.516 3,0 KANADA 217.870.687 2,1 İLK 10 ÜLKE TOPLAMI 8.290.341.720 79,8 DÜNYA TOPLAMI 10.390.639.390 100 Kaynak: Comtrade, Aralık 2007 Makina Halısı İthalatı Yapan Ülkeler Arasında Almanya Aşağıdaki tablodan da açıkça görüldüğü üzere Almanya Dünyanın üçüncü büyük makina halısı pazarıdır. Birleşmiş Milletler in istatistik veritabanına göre dünya makina halısı ithalatının %10,1 i Almanya tarafından yapılmaktadır. 15
Birim:$ DÜNYA MAKİNA HALISI İTHALATÇILARI ARASINDA ALMANYA 2006 PAY % ABD 1.577.088.866 16,7 İNGİLTERE 1.415.025.294 15,0 ALMANYA 948.934.000 10,1 KANADA 729.093.034 7,7 JAPONYA 459.844.764 4,9 FRANSA 399.068.329 4,2 HOLLANDA 367.706.331 3,9 BELÇİKA 248.478.648 2,6 AVUSTRALYA 197.642.964 2,1 MEKSİKA 194.946.905 2,1 İLK 10 ÜLKE TOPLAMI 6.537.829.135 69,3 DÜNYA TOPLAMI 9.430.993.529 100 Kaynak: Comtrade / Aralık 2007 Almanya nın En Çok Makina Halısı İthal Ettiği Ülkeler 2006 yılı itibariyle ithalat rakamları ve payları aşağıdaki tabloda verilmektedir. ALMANYA'NIN EN ÇOK MAKİNA HALISI İTHALATI YAPTIĞI ÜLKELER Birim:$ 2006 PAY % BELÇİKA 352.883.000 37,2 HOLLANDA 193.555.000 20,4 HİNDİSTAN 65.109.000 6,9 ÇİN 65.006.000 6,9 İSVİÇRE 55.424.000 5,8 İLK 5 ÜLKE TOPLAMI 731.977.000 77,1 TÜRKİYE 23.227.704 2,4 DİĞER ÜLKELER 193.729.296 20,4 TOPLAM 948.934.000 100 Kaynak: Comtrade, Aralık 2007 Almanya nın en fazla makina halısı ithalatı yaptığı ilk beş ülke ve payları; Belçika (%37,2, Hollanda (%20,4), Hindistan( %6,9), Çin (% 6,9) ve İsviçre (%5,8) olarak sıralanmaktadır. Türkiye, yukarıdaki tablodan da görüldüğü üzere Almanya nın makina halısı ithalatından önemli bir pay (%2,4) alamamaktadır. 2006 yılında Almanya Türkiye den 23 milyon 227 bin 704 dolar değerinde makina halısı ithal etmiştir. 16
Almanya nın El Halısı Dış Ticareti Almanya nın el halısı ihracatı 2002 yılında 52 milyon 435 bin dolar iken 2006 yılında 62 milyon 233 bin dolara ulaşmıştır. Birim:$ YILLAR ALMANYA'NIN EL HALISI İHRACATI VE İTHALATI EL HALISI İHRACATI YILLIK DEĞİŞİM ORANI (%) EL HALISI İTHALATI YILLIK DEĞİŞİM ORANI (%) 2002 52.435.000-318.396.000-2003 47.978.000-8,5 314.657.000-1,2 2004 55.578.000 15,8 343.410.000 9,1 2005 54.821.000-1,4 301.819.000-12,1 2006 62.233.000 12,0 297.502.000-1,4 Kaynak: Comtrade, Aralık 2007 Almanya nın el halısı ithalatı rakamları incelendiğinde ise dalgalı bir seyir göze çarpmaktadır. Ayrıca 2002 yılına göre 2006 yılında Almanya el halısı ithalatı azalmıştır. 2006 yılında Almanya 297 milyon 502 bin dolarlık el halısı ithal etmiştir. El Halısı İthalatı Yapan Ülkeler Arasında Almanya Almanya Dünya el halısı ithalatından %16,4 oranında bir pay almaktadır. Dünyanın en fazla el halısı ithalatı yapan ülkesi olan ABD nin ardından Almanya ikinci sırada yer almaktadır. DÜNYA EL HALISI İTHALATÇILARI ARASINDA ALMANYA Birim:$ 2006 PAY % ABD 683.290.321 37,8 ALMANYA 297.502.000 16,4 İTALYA 101.449.498 5,6 TÜRKİYE 89.585.989 5,0 İNGİLTERE 78.717.443 4,4 JAPONYA 60.147.314 3,3 FRANSA 51.989.723 2,9 KANADA 44.900.360 2,5 İSVİÇRE 43.018.994 2,4 HOLLANDA 40.652.991 2,2 İLK 10 ÜLKE TOPLAMI 1.491.254.633 82,4 DÜNYA TOPLAMI 1.809.302.972 100 Kaynak: Comtrade / Aralık 2007 17
2006 yılında Amerika Birleşik Devletleri 683,3 milyon dolar el halısı ithal ederken Almanya 297,5 milyon dolar el halısı ithalatı yapmıştır. Almanya nın En Çok El Halısı İthal Ettiği Ülkeler Almanya, 2006 yılında ithal ettiği el halılarının %35,7 sini İran dan, %28,4 ünü Hindistan dan, %11,8 ini Nepal den, %10,4 ünü Pakistan dan gerçekleştirmiştir. Birim:$ ALMANYA'NIN EN ÇOK EL HALISI İTHALATI YAPTIĞI ÜLKELER 2006 PAY % İRAN 106.091.000 35,7 HİNDİSTAN 84.477.000 28,4 NEPAL 35.186.000 11,8 PAKİSTAN 30.917.000 10,4 İLK 4 ÜLKE TOPLAMI 256.671.000 86,3 TÜRKİYE 7.141.040 2,4 DİĞER ÜLKELER 33.689.960 11,3 TOPLAM 297.502.000 100 Kaynak: Comtrade, Aralık 2007 Adı geçen dört ülkenin toplam payı %86,3 tür. Almanya, 2006 yılında el halısı ithalatının %2,4 ünü Türkiye den gerçekleştirmiştir. 18
IV. TÜRKİYE ALMANYA DIŞ TİCARET İLİŞKİLERİ Türkiye - Almanya Genel Dış Ticaret Almanya, Türkiye nin en yoğun ticari ilişkilerde bulunduğu ülkelerin başında gelmektedir. 2006 yılında 85,7 milyar dolar değerinde gerçekleşen Türkiye genel ihracatında, Almanya nın 9,7 milyar dolar ile yaklaşık %11,3 lük payı bulunmaktadır. 2006 yılında Türkiye nin genel ihracatı 2005 yılına kıyasla %16,8 oranında artarken, Almanya ya gerçekleşen ihracat bu değerin çok daha altında, %2,4 oranında artmıştır. 2007 yılının Ocak-Ekim dönemi itibariyle ise, Türkiye genel ihracatı 86,1 milyar dolar ve Almanya ya ihracat 9,8 milyar dolar olmuştur. İthalat sözkonusu olduğunda, 2006 yılında 137 milyar dolar değerinde Türkiye genel ithalatında Almanya dan yapılan ithalatın payı %10,6 iken; 2007 yılının Ocak-Ekim dönemi itibariyle bu pay %10,1 e gerilemiştir. Türkiye nin Almanya ile dış ticaretini halı ticareti ile birlikte değerlendiren bir tablo aşağıda yeralmaktadır. Birim: $ TÜRKİYE - ALMANYA TİCARİ İLİŞKİLERİ 2005 2006 DEĞİŞİM 2007 YILLIK YILLIK % OCAK - EKİM ALMANYA'YA İHRACAT 9.455.049.952 9.681.098.410 2,4 9.826.212.520 TÜRKİYE GENEL İHRACAT 73.444.821.000 85.761.134.000 16,8 86.154.700.644 ALMANYA'NIN PAYI % 12,87 11,29 11,41 ALMANYA'DAN İTHALAT 13.633.887.595 14.584.277.814 7,0 13.870.027.719 TÜRKİYE GENEL İTHALAT 116.774.150.907 137.032.202.105 17,3 137.036.443.476 ALMANYA'NIN PAYI % 11,68 10,64 10,12 ALMANYA'YA HALI İHRACATI 26.775.824 27.955.638 4,4 24.558.833 TÜRKİYE HALI İHRACATI 669.988.603 742.651.817 10,8 775.316.163 ALMANYA'NIN PAYI % 4,00 3,76 3,17 ALMANYA'DAN HALI İTHALATI 8.086.032 8.659.243 7,1 8.659.243 TÜRKİYE HALI İTHALATI 144.698.053 166.281.079 14,9 167.950.118 ALMANYA'NIN PAYI % 5,59 5,21 5,16 Kaynak DTM Bilgi Sistemi / Aralık 2007 Türkiye den Almanya ya genel ihracat, 2000 yılından 2007 yılının Ocak-Ekim dönemine kadar geçen sekiz yıla yakın süreç içerisinde devamlı artmış, ancak artış oranları bazen %25 in üzerine çıkarken, bazı yıllar %10 un altına inerek dalgalı bir seyir izlemiştir. 19
Bu ülkeden ithalat ise, 2001 yılında 2000 yılına kıyasla %25 kadar gerilemiş, ancak izleyen üç yıl boyunca %30 un üzerinde yüksek oranlı artışlar kaydedilmiştir. 2006 yılında Almanya ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi 24 milyar doları aşmıştır. 2007 yılının ilk on ayı içerisinde ise ticaret hacmi 24 milyar dolara çok yaklaşmış durumdadır. 2000 yılından 2007 yılının Ocak-Ekim dönemine kadar Türkiye ile Almanya arasında dış ticaretin seyrini gösteren bir tablo, aşağıda verilmektedir. Birim: $ YILLAR GENEL İHRACAT TÜRKİYE - ALMANYA DIŞ TİCARETİ YILLIK DEĞİŞİM (%) GENEL İTHALAT YILLIK DEĞİŞİM (%) 2000 5.179.844.047-7.198.209.397-2001 5.366.944.918 3,6 5.335.443.468-25,9 2002 5.868.812.970 9,4 7.041.532.433 32,0 2003 7.484.930.597 27,5 9.452.963.795 34,2 2004 8.745.282.461 16,8 12.515.655.290 32,4 2005 9.455.049.952 8,1 13.633.887.595 8,9 2006 9.681.098.410 10,7 14.584.277.814 16,5 2007* 9.826.212.520 13.870.027.719 (*) : Ocak - Ekim Kaynak DTM Bilgi Sistemi / Aralık 2007 Türkiye nin Almanya ya ihracatı tüm maddeler itibariyle incelendiğinde, 2007 yılının ilk on ayı itibariyle en fazla ihraç edilen mamüllerin başında Fasıl 61 kapsamındaki örme giyim eşyaları, Fasıl 87 kapsamındaki motorlu kara taşıtları ile Fasıl 84 kapsamındaki nükleer reaktör, kazan, makina ve cihazların geldiği görülmektedir. Bu ilk üç ürün grubunu takiben Fasıl 62 kapsamındaki dokuma konfeksiyon mamülleri, Fasıl 85 kapsamındaki elektrikli makina ve cihazlar ile Fasıl 63 kapsamındaki mensucattan mamül diğer hazır eşyalar, en fazla ihraç edilen ürünler içerisinde yeralmaktadır. Almanya ya en fazla ihraç edilen ilk yirmi ürün grubunun beş tanesi, tekstil ve konfeksiyon mamülleridir. 20
Almanya ya en fazla ihracatı yapılan ilk 20 ürün grubu aşağıdaki tabloda verilmektedir. TÜRKİYE'DEN ALMANYA'YA GENEL İHRACAT EN FAZLA İHRAÇ EDİLEN İLK 20 ÜRÜN GTİP 2006 2007 2006 / 07 BAŞLIĞI KAPSAM OCAK - EKİM OCAK - EKİM DEĞİŞİM % 61 ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 1.627.904.388 1.848.446.440 14 87 84 MOTORLU KARA TAŞITLARI,TRAKTÖR,BİSİKLET,MOTOSİKLET VE DİĞER NÜKLEER REAKTÖRLER,KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI 1.009.508.664 1.531.326.360 52 829.197.486 1.236.926.851 49 62 ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 763.309.092 824.676.109 8 85 63 ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI MENSUCATTAN MAMUL DİĞER EŞYA,KULLANILMIŞ EŞYA,PAÇAVRALAR 653.266.100 655.360.826 0 363.162.666 365.542.840 1 73 DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA 205.077.911 294.844.626 44 08 20 YENİLEN MEYVALAR,KABUKLU YEMİŞLER,TURUNÇGİL VE KAVUN KABUĞU SEBZE,MEYVA,BİTKİ PARÇALARI,SERT KABUKLU YEMİŞ KONSERVELERİ 275.103.499 289.720.634 5 264.888.519 289.137.695 9 40 KAUÇUK VE KAUÇUKTAN EŞYA 200.380.239 264.512.166 32 76 ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA 160.517.907 231.913.449 44 89 GEMİLER,SUDA YÜZEN TAŞIT VE ARAÇLAR 111.550.509 194.956.651 75 72 DEMİR VE ÇELİK 68.657.225 152.952.266 123 39 PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA 94.494.579 138.494.852 47 94 MOBİLYALAR,AYDINLATMA,REKLAM LAMBALARI,PREFABRİK YAPILAR 102.914.101 127.575.964 24 52 PAMUK 63.539.099 84.966.751 34 69 SERAMİK MAMULLERİ 62.062.847 80.245.378 29 07 YENİLEN SEBZELER VE BAZI KÖK VE YUMRULAR 57.871.475 74.622.736 29 54 DOKUMAYA ELVERİŞLİ SUNİ VE SENTETİK LİFLER 65.943.787 71.474.248 8 71 İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL MAMULLERİ,MADENİ PARALAR İLK 20 ÜRÜN TOPLAMI ALMANYA'YA GENEL İHRACAT İLK 20 ÜRÜNÜN TOPLAMDA PAYI % 50.671.114 70.567.137 39 7.030.021.207 8.828.263.979 26 7.807.402.331 9.826.212.520 26 90 90 Kaynak DTM Bilgi Sistemi / Aralık 2007 Türkiye nin Almanya dan ithalatında ise Fasıl 84 kapsamındaki nükleer reaktör, kazan, makina ve cihazlar ile Fasıl 87 kapsamındaki motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet ve motosiklet benzerleri, en fazla ithal edilen ürünlerdir. 21
Almanya dan en fazla ithal edilen ilk 20 ürün grubuna dair veriler, aşağıdaki tablodan görülebilir. TÜRKİYE'NİN ALMANYA'DAN GENEL İTHALATI EN FAZLA İTHAL EDİLEN İLK 20 ÜRÜN GTİP 2006 2007 2006 / 07 BAŞLIĞI KAPSAM OCAK - EKİM OCAK - EKİM DEĞİŞİM % 84 87 85 NÜKLEER REAKTÖRLER,KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI MOTORLU KARA TAŞITLARI, TRAKTÖR, BİSİKLET, MOTOSİKLET VE DİĞER ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI 2.992.754.202 3.542.713.240 18 2.402.222.338 2.561.758.766 7 1.041.304.299 1.208.309.283 16 39 PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA 931.353.926 1.109.716.894 19 72 DEMİR VE ÇELİK 493.134.704 549.074.279 11 30 ECZACILIK ÜRÜNLERİ 404.535.455 518.319.085 28 90 OPTİK,FOTOĞRAF,SİNEMA,ÖLÇÜ,KONTROL,AYAR CİHAZLARI,TIBBİ ALET. 433.953.577 490.298.820 13 29 ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR 316.904.930 360.829.859 14 48 KAĞIT VE KARTON;KAĞIT HAMURUNDAN KAĞIT VE KARTONDAN EŞYA 309.938.063 318.351.793 3 38 MUHTELİF KİMYASAL MADDELER 271.550.110 292.498.056 8 32 DEBAGAT VE BOYACILIKTA KULLANILAN HÜLASA, BOYA, MACUN, SAKIZLAR 267.754.157 277.311.322 4 73 DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA 203.324.358 232.749.014 14 40 KAUÇUK VE KAUÇUKTAN EŞYA 136.204.133 170.857.721 25 55 SENTETİK VE SUNİ DEVAMSIZ LİFLER 129.163.703 154.125.509 19 76 ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA 131.571.154 133.391.469 1 34 SABUNLAR,YÜZEY AKTİF ORGANİK MADDELER,YIKAMA-YAĞLAMA MADDE. 103.286.593 131.025.616 27 98 HARP SİLAHLARI 59.642.854 124.082.278 108 89 GEMİLER,SUDA YÜZEN TAŞIT VE ARAÇLAR 138.418.371 121.934.874-12 94 33 MOBİLYALAR,AYDINLATMA,REKLAM LAMBALARI,PREFABRİK YAPILAR UÇUCU YAĞLAR, REZİNOİTLER, PARFÜMERİ, KOZMETİKLER VB İLK 20 ÜRÜN TOPLAMI ALMANYA'DAN GENEL İTHALAT İLK 20 ÜRÜNÜN TOPLAMDA PAYI % 73.654.581 104.925.419 42 87.073.785 103.953.465 19 10.927.745.293 12.506.226.762 14 12.117.566.447 13.870.027.719 14 90 90 Kaynak DTM Bilgi Sistemi / Aralık 2007 22
Türkiye Almanya Toplam Halı Dış Ticareti Türkiye nin halı ihracatı, 2006 yılında 742,6 milyon dolar ve ithalatı 166,2 milyon dolar değerinde olmuştur. 2006 yılında 909 milyon dolara dayanan toplam ticaret hacmi, 2007 yılının ilk on ayında 943 milyon doları aşmıştır. Almanya nın Türkiye nin halı ihracatında payı 2006 yılı için % 3,76 ve 2007 yılı Ocak-Ekim dönemi için % 3,17 olarak hesaplanmaktadır. Benzer şekilde, Almanya nın Türkiye toplam halı ve yer kaplamaları ithalatından aldığı pay, 2006 yılı için % 5,21 ve 2007 yılının Ocak-Ekim dönemi için % 5,16 dır. Bu seyir içerisinde, Almanya nın Türkiye halı ticaretindeki payının oransal olarak azaldığı çıkarımı yapılabilir. Aşağıdaki tabloda, Türkiye ile Almanya arasındaki halı ticaretine ilişkin veriler, 2000 yılından 2007 yılının Ekim sonuna kadar olan yedi yılı aşkın süreçte ele alınmış ve yıllık değişimler hesaplanmıştır. Birim: $ TÜRKİYE - ALMANYA HALI VE YER KAPLAMALARI TİCARETİ İHRACAT YILLAR BİRİM MİKTAR DEĞER YILLIK DEĞİŞİM (%) MİKTAR İTHALAT DEĞER YILLIK DEĞİŞİM (%) 2000 KG 2.158.333 911.939 28.369.823 M² 962.763 415.121 2001 KG 2.871.996 304.532 44.260.184 56,0 M² 1.563.604 192.075 2002 KG 3.459.052 373.049 30.124.781-31,9 M² 1.531.528 226.634 2003 KG 4.947.018 446.249 31.719.580 5,3 M² 2.546.170 291.757 2004 KG 4.874.557 467.151 29.209.428-7,9 M² 2.046.227 352.646 2005 KG 5.376.317 897.696 26.775.824-8,3 M² 2.179.473 571.547 2006 KG 5.788.267 873.123 27.955.638 4,4 M² 2.376.166 503.760 2007* KG 6.097.261 739.243 24.558.833 M² 2.543.214 521.563 (*) : Ocak - Ekim Kaynak DTM Bilgi Sistemi / Aralık 2007 7.019.316 1.580.265 2.595.284 2.482.999 2.589.950 8.029.266 8.086.032 8.659.243-77,5 64,2-4,3 4,3 210,0 0,7 23
Tablodan, Almanya ya halı ihracatının 2000 yılından bu yana bir artıp bir azalarak dalgalı bir seyir izlediği görülmektedir. 2001 yılında 2000 yılına kıyasla %56 oranında artışı, 2002 yılında %31,9 oranında düşüş, 2003 yılında %5,3 oranında artış, 2004 ve 2005 yıllarında sırasıyla yine %7,9 ve %8,3 oranında düşüşler izlemiştir. 2006 yılında ibre yine artış yönüne kaymış ve Almanya ya %4,4 oranında artışla hemen hemen 28 milyon dolar değerinde 2,3 milyon metrekare halı ihracatı gerçekleştirilmiştir. 2007 yılının ilk on ayı içerisinde Almanya ya halı ihracatı miktar olarak 2,5 milyon metrekareye çıkmış, değer olarak ise 24,5 milyon doları aşmıştır. 2006 yılının Ocak-Ekim dönemine kıyasla değer olarak artış %46 olarak hesaplanmaktadır. Halihazırda Almanya, Türkiye nin halı ihracatında 10.büyük pazar konumundadır. Diğer yandan, Almanya Türkiye nin halı ithalatında 6. sırada yeralmaktadır. Bu ülkeden ithalat, 2000 yılından 2007 yılına kadar ele alınarak incelendiğinde, büyük dalgalanmalar görülmektedir. Zira 2000 yılında Almanya dan 7 milyar dolar değerinde 415 bin metrekare halı ithal edilirken, 2001 yılında bu rakamlar neredeyse beşte birine inmiş; izleyen üç yıl değer olarak 2,5 milyon dolar civarında seyretmiştir. 2005 yılında ithalat miktarı ikiye katlanırken, değer üç katından fazla artarak 8 milyon dolara yükselmiştir. 2006 yılına gelindiğinde, Almanya dan halı ithalatı değer olarak hemen hemen aynı seviyede kalmıştır. 2007 yılının Ocak-Ekim döneminde ise halı ithalatı değer olarak 8,6 milyon dolara yükselmiştir. Türkiye nin Almanya ya halı ve yer kaplamaları ihracatı ürün bazında incelendiğinde, 57 03 30 19 00 00 GTİP li polipropilenden tufte edilmiş halı ve yer kaplamaları ile 57 02 42 90 00 00 GTİP li sentetik-suni elyaftan, hav yapılı halılar, açık ara ilk sıralarda yeralmaktadırlar. 57 03 30 19 00 00 GTİP li polipropilenden tufte edilmiş halıların bu ülkeye ihracatı, 2007 yılının ilk on ayı içerisinde 2006 yılının aynı dönemine kıyasla %170 oranında artarak neredeyse üçe katlanmıştır. Diğer yandan 57 02 42 90 00 00 GTİP li sentetik-suni elyaftan, hav yapılı halılar, 2006 yılının ilk on ayında hiç ihraç edilmezken, 2007 Ocak-Ekim döneminde 9,2 milyon dolar gibi yüksek bir tutar ile ihraç edilmiştir. En fazla ihraç edilen ilk 20 ürün grubu içerisinden altısında 2007 yılının Ocak-Ekim dönemi itibariyle değer olarak %2 ile %47 arasında değişen oranlarda düşüşler kaydedilmiştir. Almanya ya en fazla ihraç edilen halılarını ürün detayına inildiğinde, ağırlığın makina halılarında olduğu görülmektedir. 24
Türkiye den Almanya ya en fazla ihraç edilen halılara ilişkin, ürün bazında istatistikler aşağıdaki tabloda verilmektedir. TÜRKİYE'DEN ALMANYA'YA HALI İHRACATI EN FAZLA İHRAÇ EDİLEN İLK 20 ÜRÜN 2006 2007 2006 / 07 GTİP KAPSAM OCAK - EKİM OCAK - EKİM DEĞİŞİM % 570330190000 570242900000 570390900000 570110900012 570249009011 570241900000 570292900000 570500300019 570232900000 570210009011 570310000000 570190909019 570110900011 570110900090 570500900039 570330890000 570110100019 570292100000 570500100019 570110900014 HALI VE YER KAPLAMASI (POLİPROPİLENDEN, TUFTELİ) SENTETİK/SUNİ ELYAFTAN KADİFE ŞEKLİNDE DOKUNMUŞ HAZIR EŞYA HALI VE YER KAPLAMASI (DOKUNABİLİR DİĞER MADDELERDEN, TUFTELİ DÜĞÜMLÜ/SARMALI HALI/YER KAPLAMALARI (YÜNDEN/KILDAN, İPEK %10 -)(EL YAPIMI, PAMUKTAN PASPASLAR (HAVLI, HAZIR EŞYA, TUFTE/FLOKE EDİLMEMİŞ) YÜN/İNCE KILDAN KADİFE ŞEKLİNDE DOKUMALAR (HAZIR EŞYA HALİNDE) YER KAPLAMASI (DİĞER SENTETİK/SUNİ MADDEDEN, HAVSIZ, HAZIR EŞYA, TUFTESİZ / FLOKESİZ DİĞER HALI VE YER KAPLAMASI (DOKUNABİLİR DİĞER SENTETİK/SUNİ MADDEDEN, DİĞER) YER KAPLAMASI (SENT/SUNİ MADDEDEN, HAVLI, HAZ.EŞYA OLMAYAN, TUFTESİZ/FLOKESİZ) KİLİMLER; YÜN VE İNCE KILDAN, TUFTE/FLOKE EDİLMEMİŞ HALI VE YER KAPLAMASI (YÜN/İNCE KILDAN, TUFTE EDİLMİŞ) DÜĞÜMLÜ/SARMALI HALI VE YER KAPLAMALARI (DİĞER, SUNİ LİFDEN) DÜĞÜMLÜ/SARMALI HALI/YER KAPLAMALARI (YÜNDEN/KILDAN, İPEK %10 -)(EL YAPIMI, DM2 8 DÜĞÜMLÜ/SARMALI HALI/YER KAPLAMALARI (DİĞER, YÜNDEN/KILDAN, İPEK %10-) DİĞER HALI VE YER KAPLAMALARI (DOKUNABİLİR DİĞER MADDELERDEN, DİĞER) HALI VE YER KAPLAMASI (DOKUNABİLİR DİĞER MADDE; DİĞERLERİ) DÜĞÜMLÜ/SARMALI HALI/YER KAPLAMALARI (DİĞER, YÜNDEN/KILDAN, İPEK %10+) YER KAPLAMASI (POPLİPROPİLENDEN, HAVSIZ, HAZIR EŞYA, TUFTESİZ/FLOKESİZ) DİĞER HALI VE YER KAPLAMASI (YÜN/İNCE KILDAN, DİĞER) DÜĞÜMLÜ/SARMALI HALI/YER KAPLAMALARI (YÜNDEN/KILDAN, İPEK %10 -)(EL YAPIMI, DM2 2 3.751.928 10.124.106 170 0 9.260.257-1.034.390 1.164.552 13 434.920 645.948 49 417.997 510.976 22 0 493.731-314.588 436.478 39 186.146 344.497 85 154.942 282.732 82 206.834 202.653-2 195.517 150.185-23 35.250 124.094 252 128.212 109.731-14 18.188 87.871 383 128.718 68.713-47 48.924 67.044 37 119.588 63.846-47 0 62.876-62.518 57.410-8 8.547 40.199 370 İLK 20 ÜRÜN TOPLAMI ALMANYA'YA HALI İHRACATI İLK 20 ÜRÜNÜN TOPLAMDA PAYI % 7.247.207 24.297.899 235 16.787.937 24.558.833 46 43 99 Kaynak DTM Bilgi Sistemi / Aralık 2007 25