4. ÜNİTE ELEKTRİK KAZALARI VE İLK YARDIM KONULAR 1. ELEKTRİK KAZALARININ OLUŞ NEDENLERİ 2. ENERJ ALTINDA ÇALIŞIRKEN ALINACAK GÜVENLİK ÖNLEMLERİ 3. ELEKTRİK ÇARPMASININ NEDENLERİ 4. İLKYARDIMIN ÖNEMİ 5. SUNNİ SOLUNUM 6. KALP MASAJI
4.1 ELEKTRİK KAZALARININ OLUŞ NEDENLERİ İnsan hayatını kolaylaştıran enerji türlerinden birisi de elektrik enerjisidir. Bu enerji türü kullanılırken karşılaşılan problemlerin başında elektrikle ilgili kazalar gelmektedir. Elektrik kazaları genellikle elektrikli aletleri kullanan bireylerin dikkatsizliği, bilgisizliği ve acemiliği sonucunda meydana gelir. Elektrik çarpması sonucunda insanlar, yaralanabilir, sakat kalabilir hatta hayatlarını kaybedebilirler. Bu gibi olumsuz sonuçlarla karşılaşmamak için elektrik kazalarına karşı korunma tedbirlerini öğrenmekte fayda vardır. 4.2 Enerji Altında Çalışırken Alınacak Güvenlik Önlemleri 4.2.1 Elektrik Kazalarından Korunmak İçin Aşağıda Belirtilen Hususlara Uyulması Zorunludur Mecbur kalmadıkça enerji altında çalışılmamalı, elektrik devresinde çalışmaya başlamadan önce enerji kesilmeli, çalışırken enerji verilmemesi için tüm tedbirler alınmalı. Enerji altında çalışma mecburiyeti varsa Kauçuk veya lastik ayakkabı giyilmeli, ayakkabıların altı ıslak olmamalı Makina ve aletlerin fişleri mutlaka tek elle (sağ elle) takılmalı. Makinayı çalıştırmadan önce, kontrol kalemi ile kaçak olup olmadığı kontrol edilmeli, kaçak olan alet ve makinalar tamir edilmeden asla kullanılmamalı. Islak elle elektrikli makina ve düğmelere dokunulmamalı. Çıplak elektrik tellerine dokunulmamalı. Elektriğe çarpılmış birine çıplak elle dokunulmamalı. Mekanik sigorta buşonları tamir edilmemeli, mutlaka yenisi ile değiştirilmeli. Motorlu ve ısıtmalı cihazlarda mutlaka topraklı fiş kullanılmalı, Çalışırken çok dikkatli davranılmalıdır. Elektrik kazalarında vakit kaybetmeden yetkili kişilere haber verilmeli. Elektrik devresi çalışırken duman, yanık kokusu gibi anormal bir değişiklik hissedildiği an derhal elektrik enerjisi kesilmelidir. Güvenli bir iş ortamının sağlanması açısından yukarıda açıklanan hususlara dikkat edilmelidir. İşçi sağlığı ve iş güvenliği Tüzüğü nde elektrik kazalarına karşı alınması gereken hususlar ayrıntılı olarak açıklanmıştır. 82
4.2.2 Elektrik Kazalarında İlkyardım Elektrik tellerine temas halinde yerde yatarken bulunan kişide, elektrik çarpması düşünülmelidir. Bazen kazazede bayılmadan önce kablodan ayrılmayı başarmış olabilir. Yapılması gereken ilkyardım 3 aşamaya ayrılabilir: 4.2.2.1 Ortamın Güvenli Hale Getirilmesi Olay yerine ilk gelen kişiler için öncelik, daha fazla kişinin akım ile temas etmesine engel olacak tedbirleri alarak çevre güvenliğini sağlamak olmalıdır. Daha sonra ise şalterden veya sigortadan elektrik akımı kesilmeli, bu yapılamıyorsa elektrik kaynağı ile kazazedenin teması iletken olmayan (yalıtkan) bir cisim kullanılarak kesilmelidir. Örneğin; tahta bir kutu, plastik veya dokuma pas-pas, telefon rehberi veya kalın bir gazete yığını gibi kuru, yalıtkan nesneler üzerinde durarak yer ile temas etmeden bir süpürge, tahta sandalye veya tabureyle, kazazedenin elektrikle temas halindeki uzvunu elektrik kaynağı olan nesneden veya duruma göre, kaynağı kazazededen ayırmaya çalışılmalıdır. Ya da kazazede, ayaklarına veya kollarının altından gövdesine dolanacak bir ip yardımıyla, hiç temasta bulunmadan çekerek elektrik akımından uzaklaştırılabilir. Mutlak mecburiyet halinde ise kazazede kuru ve bol elbisesinden tutulup çekilerek uzaklaştırılabilir. Ancak bu son bir çare olarak yapılmalıdır. Elektrik akımının kesilmiş olduğundan mutlak emin olunmadan kazazedenin vücuduna temas edilmemeli ve iletken zemine veya malzemeye basılmamalıdır. Kesinlikle nemli ve ıslak cisimler veya metalik bir aletle elektrik kaynağını uzaklaştırmaya çalışmamalıdır. Akım kesilmeden kazazedenin ve akımın bulunduğu bölgeye yaklaşılmamalıdır. Bu konuda TEDAŞ yada İtfaiye yetkililerinden yardım istenmelidir. Yüksek voltaj nedeniyle meydana gelen kazalarda ise mutlaka akım kesilmelidir. Resmi yetkililerden elektrik akımının kesildiğini ve gerekiyorsa, izole edildiğini öğrenmeden kazazedeye yaklaşılmamalıdır. En az 18-20 metrelik bir güvenlik mesafesi aşılmamalı ve çevredekiler de yaklaştırılmamalıdır. Bu husus, özellikle tren ve tramvay elektrik hatlarındaki hasarlarda hayati önem taşır. Yaralanmalar için Acil yardım (112) Elektrik akımının kesilmesi için Elektrik Arıza (186) Kurtarma yapılması gerekiyorsa İtfaiye (110) Servisleri aranmalıdır. 83
4.2.2.2 Kazazedenin Hayati Fonksiyonlarının Değerlendirilmesi ve Kalp-Solunumun Yeniden Canlandırılması Akımından uzaklaştırılmış kazazedenin öncelikle bilinç durumu değerlendirilir, vücudunu sıkan kemer, kravat vb çıkarılır veya gevşetilir. Bilinç kapalı ise ağız içi kontrol edilir. Kazazedenin ağzında takma diş, yabancı cisim varsa çıkarılmalıdır. Daha sonra solunumu kontrol edilip, durmuş ise derhal suni solunuma başlanmalıdır, ardından dolaşım kontrolü yapılmalıdır, kalp durmuş ise en kısa sürede dış kalp masajına başlanmalıdır (NOT: Bu müdahalelerin uygulamalı ilkyardım eğitimi almamış kişiler tarafından yapılması sakıncalıdır). Temel yaşam desteği; solunum ve dolaşım tekrar başlayıncaya, sağlık görevlileri gelinceye veya yorgunluktan tükeninceye kadar devam ettirilmelidir. Solunum ve dolaşımı var şuuru kapalı ise sabit yan yatış pozisyonu verilmelidir. 4.2.2.3 Elektrik Yanıkları ve Düşmelere Bağlı Yaralanmalarda Yapılacak İlkyardım Muhtemel bir kafa veya boyun yaralanması varsa, omuriliğin korunması için hastanın hareket ettirilmemesi için azami gayret gösterilmelidir. Daha ileri bir yaralanmayı önlemek için hastanın yanan giysisi, ayakkabıları ve kemeri çıkartılmalıdır. Resim 4.1 Elektrik yanığı Vücuduna yapışmış durumda bulunan giysiler çıkartılmamalıdır Yanık bölgesinde bilezik, künye, yüzük varsa kesilerek çıkarılmalıdır 84
Yanık üzerine yoğurt, salça, diş macunu sürülmemelidir Hastayı zaman kaybetmeden hastaneye götürülmelidir Yanık yerine asla yağ, krem, diş macunu, kolonya, pudra gibi maddeler uygulanmamalıdır Temiz bir sargı beziyle yanık yerinin üstü tam olarak kapatılmalıdır 4.2.2.4 Korunma Elektrik kazalarının oluş nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilmektedir: Elektrik enerjisi hakkında yeterli bilgiye sahip olmamak Elektrik devresinde yeterli yalıtımın olamaması, ya da dış etkenlerle zamanla yalıtma özelliğini kaybetmesi Elektrik işlerinde çalışanların kendilerine aşırı güvenmesi, risk alması Elektrik işlerinde çalışanların işlerini benimsememesi Acelecilik ve dikkatsizlik Görevi dışında bilgisi olmadığı halde olaya müdahale etmek İş disiplinine uymama Koruyucuların kullanılmaması Üretimde kaliteli malzeme kullanılmaması Gerekli periyodik muayenelerin zamanında yapılmaması İşyerlerinde elektrik kazalarından korunmak için şu hususlara uyulması gerekir : Mecbur kalmadıkça enerji altında çalışmayınız. Elektrik devresinde çalışmaya başlamadan önce enerjiyi kesiniz. Siz çalışırken sizden habersiz enerji verilmemesi için tüm tedbirleri alınız. Enerji altında çalışma mecburiyeti varsa Kauçuk veya lastik ayakkabı giyiniz. Ayakkabılarınızın ıslak olmamasına dikkat ediniz. Sadece sağ elinizi kullanarak çalışınız. Tüm dikkatinizi işinize veriniz. Elektrik kazalarında vakit kaybetmeden yetkili kişiye haber veriniz. 85
Elektrik devresi çalışırken duman, yanık kokusu gibi anormal bir değişiklik hissederseniz derhal enerjiyi kesiniz. Resim 4.2 İşyerlerinde elektrik kazalarından korunmak Resim 4.3 İşyerlerinde elektrik kazalarından korunmak Uzman kişiler tarafından elektrikli ve elektronik ev aletleri belirli aralıklarla kontrol edilmeli periyodik bakımları yapılmalıdır. Elektrik kablo ve prizleri çocuklardan uzak tutulmalı, sigortalar normal dirençte bağlanmalı, ev araçları tamir amacıyla açılmamalı, insanlar elektrik ve tehlikeleri konusunda uyarılmalı bilgilendirilmelidir. Çocukların elektrik yanıklarından korunması için; prizlerin kapaklı olması, çocuk uyanıkken ütü yapılmaması, kordonların açıkta bırakılmaması, çamaşır makinesi, buzdolabı gibi cihazların topraklı prizde çalıştırılması, banyoya çocukların yalnız girmemesi ve su ısıtıcılarının çocukların ulaşabileceği yerde olmaması gibi önlemler 86
alınmalıdır. Tüm elektrikli ev aletlerini sudan uzak tutmak çok önemlidir. Elektrikli bir cihaza dokunurken ellerin ıslak olmadığından emin olunmalıdır. Vücudunun herhangi bir yeri ile elektrik iletkenine temas halinde olan bir kişi, toprağa veya suya aynı anda temas edecek olursa, vücut, elektrik için çok ideal bir iletim yolu haline gelir. Böyle bir durumda elektrik, vücut üzerinden toprağa akacaktır. Bu sebeple elektrikli aletleri sudan uzak tutmak gereklidir. Resim 4.4 İşyerlerinde elektrik kazalarından korunmak Resim 4.5 İşyerlerinde elektrik kazalarından korunmak Elektrikli bir alete dokunmadan önce ellerin kuru olması ve sudan uzak yerde durulması önemlidir. Diğer bir önemli nokta da, elektrik yüzünden çıkan yangınlarda su yerine yangın söndürücü kullanmaktır. Ayrıca mevcut şebekeye eklenecek 87
konutlarda ve işyerlerinde, toprak kaçak akım koruma cihazları kullanılarak oluşabilecek olumsuz bir durum engellenebilir. Güç hatlarında çalışanların yalıtkan botlar, sert şapkalar, plastik eldivenler ve özel yalıtımlı aletler kullanması gereklidir. Yüksek gerilim taşıyan nakil hatları, özellikle yağışlı havalarda akım atlamasına neden olabileceğinden bunlara yaklaşmak oldukça tehlikelidir. 4.3 ELEKTRİK ÇARPMASININ NEDENLERİ Elektrik hakkında gerekli bilgiye sahip olmamak, Elektrik devrelerinde yalıtımla ilgili kurallara uymamak, Elektrikle uğraşan bireyin kendine aşın güven duyarak risk alması, Dikkatsizlik, tedbirsizlik ve acelecilik. 4.4 İLKYARDIMIN ÖNEMİ Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır. Yapılan bilimsel çalışmalarda; herhangi bir felaket durumunda olaydan etkilenen insanlara ilk müdahalenin %73 civarında hemen olay yerinde bulunanlar tarafından yapıldığı, kazalarda bu oranın %90 civarında olduğu, kazalar nedeniyle gerçekleşen ölümlerin yaklaşık %50 sinin ilk yarım saat içinde meydana geldiği tespit edilmiştir. Bu sonuçlar herhangi bir kaza veya felakete maruz kalmış kişilere tıbbi yardım ulaşıncaya kadar bilinçli ve etkin ilk yardım uygulamasıyla ölümlerin azaltılabileceğini göstermekte olup, bunun için bireylerin ilk yardım konusunda eğitilmelerinin son derece önemli olduğunu ortaya koymaktadır. 4.5 SUNNİ SOLUNUM Solunum sistemi, üst solunum yolu (ağız, burun, boğaz ) ve al solunum yolundan (larenks, trakea, bronşlar, akciğerler) oluşmaktadır. Diyaframa, göğüs kafesi kasları ve yardımcı solunum kasları, solunumun düzenli olmasını sağlarlar. Solunum, oksijenli havanın ağız ve burun yolu ile alınarak akciğerlere gönderilmesi, orada havanın içindeki oksijenin kana geçerek, kandaki karbondioksitin de ciğerlerdeki havaya geçmesi, burada kirlenen havanın tekrar geri dönerek tekrar ağız ve burun yolu ile dışarı atılmasıdır. 88
4.5.1 Solunum Hava Yolu Şekil 4.1 Solunum sistemi organları Solunum ile İlgili Sorunlar ve Muhtemel Nedenleri Solunum hızlı ve yüzeysel ise, nedeni: Egzersiz, koşma, ateşli hastalıklar, şok, zehirlenme vb. olabilir. Solunum derin, zorlanarak, kesik kesik ise, nedeni: Solunum yolu kısmen tıkalı ya da akciğer sorunu olabilir. Kişi konuşamıyor, öksüremiyor ve refleks olarak iki eliyle boğazını tutuyorsa, nedeni: Soluk yolu yabancı cisimle tıkanmıştır. Bir süre sonrada bilinç kaybı gelişir. 89
4.5.2 Solunum Hava Yolunun Açılması Üst solunum yolu diyeceğimiz ağız, burun, gırtlak ve nefes borusu kaza sırasında balgam, kan, tükürük, takma diş, dışardan gelen yabancı cisimler vb. nedenler ile tıkanabilir. Hava yolu tıkanan kazazedenin solunumu durabilir. Hatta bu tıkanma dışarıdan yapılacak suni solunuma dahi engel olabilir. Suni solunum öncesi kazazedeye verilecek özel bir pozisyon ile kazazedenin hava yolu açılır. Kazazedenin omuzu biraz yükseltilerek başın geriye atılması hava yolunun doğal şekilde açılmasını sağlar. Ancak müdahale; hava yolunun açılması ile birlikte, kalp masajı gibi sert bir zeminde yapılması gereken bir başka müdahaleyi de içeriyorsa kazazedenin omuzlarının yükseltilmesi mümkün olmayabilir. Bu neden ile boyun bir el ile kaldırılırken diğer el ile de alın bastırılarak hava yolu açılır. Bu hareket boynu uzatır ve dili boğazın gerisinden uzak tutar. Hatta bu şekilde havayolu açıldıktan sonra kazazede suni solunuma gerek kalmaksızın kendiliğinden nefes almaya dahi başlayabilir. Kazazedenin hava yolu açıldıktan sonra solunumun kendi kendine başlayıp başlamadığını kontrol ederiz. 4.5.3 Ağız ile Suni Solunum Yapmak Kalp atışının olmasına rağmen kazazedenin solunumu durmuşsa hava yolu açılmalı, hava yolu açılması ile solunum kendi kendine başlamadıysa derhal suni solunuma geçilmelidir. Suni solunum, solunumu durmuş kazazedenin akciğerlerine dışarıdan onları şişirecek kadar hava verilerek serbest çıkışın sağlanmasıdır. Suni solunum sadece kendiliğinden solunum yapamayan kişiler için uygulanır. Resim 4.6 Ağız ile suni solunum 90
Aletsiz suni solunum için üç farklı metot vardır. Ağızdan ağza suni solunum. Ağızdan buruna suni solunum. Silvester metodu ile suni solunum. 4.5.3.1 Ağızdan Ağza ve Ağızdan Buruna Suni Solunum Şekil 4.2 Ağızdan Ağza ve Ağızdan Buruna Suni Solunum Ağızdan ağza suni solunum, kurtarıcının kazazedenin burnunu kapatarak ağzından hava üflemek şeklinde yaptığı yarı aktif suni solunumdur. Aletsiz suni solunum yöntemleri arasında en etkin olanıdır. Ağızdan buruna suni solunum ise kurtarıcının kazazedenin ağzını kapatarak burnundan hava üflemek şeklinde yaptığı yarı aktif suni solunumdur. Kazazedenin ağzını açamadığı, ağız ve çevresindeki yara veya kimyasal bulaşıklar nedeni ile ağızdan ağza suni solunum ihtimalinin olmadığı durumlarda tercih edilir. Akciğerlerdeki havanın boşalması, kurtarıcının ağzını çekmesi ile kendi kendine pasif şekilde olur. Kurtarıcı hava verdiğinde kazazedenin göğsünde şişme olduğunu görmelidir. Eğer şişme olmuyorsa hava yolunu kontrol etmeli ve bunun için gerekirse parmaklarını kullanmalıdır. Suni soluk vermenin periyodu dört yaş üstü insanlarda beş saniyede bir, yani dakikada on iki keredir. Suni solunum, kazazede kendi kendine nefes alıp vermeye başlayıncaya veya işlem yetkili kişi tarafından devir alınıncaya kadar devam ettirilmelidir. Suni solunum sırasında ara sıra kalp atışlarının da kontrolünde yarar vardır. Eğer kalp durursa derhal yaşam desteğine yani kalp masajı ile birlikte suni solunuma geçilmelidir. Eğer kalp atıyor, solunum eski haline dönmüş, fakat kazazedenin bilinci hâlâ kapalı ise, kazazede bilinç kaybı pozisyonuna getirilir. 91
4.5.3.2 Silvester Yöntemi Silvester yöntemi, kalbi atan fakat solunumu durmuş kazazedeye yaptırılan hareket ile pasif şekilde hava alıp vermesini sağlayan suni solunum yöntemidir. Sırtı yere gelecek şekilde sert zemine yatırılan kazazedenin omuzları yastık, ceket gibi bir şeyle yükseltilir. Kazazedenin baş tarafına geçilir ve her iki el ile kazazedenin el bileklerinden tutulur. Bu vaziyette kazazedenin diyaframına baskı yapılarak pasif olarak hava vermesi ve kollarının geri çekilerek pasif şekilde hava alması sağlanır. Periyot ağızdan ağza da olduğu gibi dakikada on iki kez olup kazazede kendi kendine soluk alıp vermeye başlayıncaya veya yetkili kişi işlemi devir alıncaya kadar devam edilir. 4.6 KALP MASAJI 4.6.1 Dış Kalp Masajına Başlamadan Önce Hazırlık Şah damarından nabız kontrol edilmeli (üç parmak şekilde görüldüğü gibi şah damarı üzerine yerleştirilip 5 saniye süre ile nabız alınmaya çalışılmalı). Resim 4.7 Nabız kontrolü Nabız alınamıyorsa kazazede sert zemine sırtüstü yatırılmalı Tercihen kazazedenin sağ tarafına diz çökülmeli Sternum kemiğinin (iman tahtası) alt ucundan 2-3 parmak yukarı kısım belirlenmeli veya kemiğin orta noktası belirlenerek alt yarısının orta-alt kısmı belirlenmeli Bir elin ayası buraya yerleştirilmeli Diğer el üzerine yerleştirilmeli 92
Resim 4. 8 Bası yapılacak bölgenin tespiti 4.6.2 Dış Kalp Masajı Altın Kural Resim 4.9 Bası noktası Parmaklarınızı göğüs kafesi ile temas ettirmemelisiniz ki (sadece el ayası temas etmeli) güç tek bir noktadan verilsin Dirseklerinizi bükmemelisiniz ki; göğüs kemiği üzerine dik olarak baskı uygulanılabilsin. Her baskıda göğüs kafesinin 4 cm aşağıya inmesi sağlanmalı Bu işlem dakikada 80-100 kez (iki saniyede üç kez) uygulanmalı Sıkıştırma ve gevşetme süreleri eşit olmalı İşlem sırasında ellerin göğüs üzerindeki yeri değişmemeli 93
Resim 4.10 El ve Parmakların pozüsyonu Resim 4.11 Dirseklerin pozüsyonu 4.6.3 Dış Kalp Masajına Son Verme Aralıklarla (en seyrek üç dakikada bir) kendiliğinden çalışmaya başlayıp başlamadığını anlamak için nabız kontrol edilmeli Kalp kendiliğinden çalışmaya başladığı anda işleme son verilmeli Kalp kendiliğinden çalışmaya başlamadıysa, tıbbi yardım gelinceye kadar uygulamaya devam edilmeli 94
ÖZET İnsan hayatını kolaylaştıran enerji türlerinden birisi de elektrik enerjisidir. Bu enerji türü kullanılırken karşılaşılan problemlerin başında elektrikle ilgili kazalar gelmektedir. Elektrik kazaları genellikle elektrikli aletleri kullanan bireylerin dikkatsizliği, bilgisizliği ve acemiliği sonucunda meydana gelir. Elektrik tellerine temas halinde yerde yatarken bulunan kişide, elektrik çarpması düşünülmelidir. Bazen kazazede bayılmadan önce kablodan ayrılmayı başarmış olabilir. Uzman kişiler tarafından elektrikli ve elektronik ev aletleri belirli aralıklarla kontrol edilmeli periyodik bakımları yapılmalıdır. Elektrik kablo ve prizleri çocuklardan uzak tutulmalı, sigortalar normal dirençte bağlanmalı, ev araçları tamir amacıyla açılmamalı, insanlar elektrik ve tehlikeleri konusunda uyarılmalı bilgilendirilmelidir. Elektrik Çarpmasının Nedenleri: Elektrik hakkında gerekli bilgiye sahip olmamak, Elektrik devrelerinde yalıtımla ilgili kurallara uymamak, Elektrikle uğraşan bireyin kendine aşın güven duyarak risk alması, Dikkatsizlik, tedbirsizlik ve acelecilik. Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır. Dış kalp masajı Altın Kural Parmaklarınızı göğüs kafesi ile temas ettirmemelisiniz ki (sadece el ayası temas etmeli) güç tek bir noktadan verilsin Dirseklerinizi bükmemelisiniz ki; göğüs kemiği üzerine dik olarak baskı uygulanılabilsin. Her baskıda göğüs kafesinin 4 cm aşağıya inmesi sağlanmalı Bu işlem dakikada 80-100 kez (iki saniyede üç kez) uygulanmalı Sıkıştırma ve gevşetme süreleri eşit olmalı İşlem sırasında ellerin göğüs üzerindeki yeri değişmemeli 95
Dış kalp masajına son verme Aralıklarla (en seyrek üç dakikada bir) kendiliğinden çalışmaya başlayıp başlamadığını anlamak için nabız kontrol edilmeli Kalp kendiliğinden çalışmaya başladığı anda işleme son verilmeli Kalp kendiliğinden çalışmaya başlamadıysa, tıbbi yardım gelinceye kadar uygulamaya devam edilmeli 96
DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi elektrik kazalarının oluş sebeplerinden değildir? a) Dikkatsizlik b) Acelecilik c) İyi bilmek d) Yalıtmaya önem vermek 2. Aşağıdakilerden hangisi elektrik kazalarından ilk yardım kurallarından değildir? a) Yiyecek verilmez b) Nabız yoksa kalp masajı yapmalıyız c) Yaralıyı iletkenden uzaklaştırın d) Sigortaları açmalıyız 3. Aşağıdakilerden hangisi İlk yardımın temel ilkelerinden değildir? a) Su içirmek b) Teşhis c) Taşıma d) Tedavi 4. Aşağıdakilerden hangisi ilk safhada görülen boğulma belirtilerinden değildir? a) Nefes darlığı b) Bilincinin yerinde olması c) Kısmı bilinç kaybı d) Nabızın artması 5. Ağızdan ağza suni teneffüs metodundan değildir? a) Burun açık kalır b) Ağız çevresi temizlenir c) Sırt üstü yatırılır d) Ağızın açılması sağlanır 97