Elektrik eğitiminin temel hedefleri

Transkript

1

2 Elektrik eğitiminin temel hedefleri Elektriğin klasik özellikleri, İnsan üzerindeki etkileri, Klasik kaza çeşitleri, Güvenlik önlemleri, Güvenlik alet ve donanımları, KKD ler ve kullanımı

3 Eğitim Eksikliğine Dayalı Hatalı Davranışlar Elektrikle ilgili kazaların meydana gelmesinde bilgi eksikliğinin büyük oranda etkili olduğu görülmüştür. Bu bilgi eksikliğine dayalı olarak bir çok insanın riskli çalışma yaptığı, bu çalışması sırasında elektriğe kapılma tehlikesinin çok yüksek olduğunun farkında değildir. Yine bir çok insan bilgi eksikliği nedeniyle, elektrikle ilgili güvenlik donanımlarını, alet ve aparatları kaldırmakta, söküp atmakta veya işe yaramaz hale getirmektedir.

4 Elektrik Enerjisi ve Tanımlar

5 Elektrik Akımı Nasıl Oluşur Bir İletkenden birim zamanda geçen elektrik yükü miktarına akım denir. Elektrik akımı iletkenin atom yapısındaki elektronların hareketiyle meydana gelmektedir. Bu maddeye elektrik uygulandığında elektronlar negatif (-) 'den pozitif (+) yönüne doğru hareket etmeye başlar. Bu harekete "Elektrik Akımı" denir. Birimi ise "Amper" 'dir. İletkenin herhangi bir noktasından 1 saniyede 6.25*10^18 elektron geçmesi 1 Amperlik akıma eşittir. Akımlar "Doğru Akım" (DC) ve "Alternatif Akım" (AC) olarak ikiye ayrılır.

6 Elektrik Çarpması nedir? Elektrik akımının vücuttan geçecek şekilde kişinin bir elektrik kaynağı ile teması sonucu yaralanması veya ölümü dür. Etkileyen faktörler Elektrik devresinin tamamlanıp tamamlanmadığı Akımın gerilimi (Voltaj) Akımın cinsi (ASC, DC) Akımın şiddeti (Amper) Akımın geçtiği yol Akımın dokulardan geçtiği süre Vücut dokularının direnci

7 Elektrik Akımının İnsana Etkisi Elektrik akımı iletken cisimler üzerinde hareket eder. Elektrik akımı yalıtkan cisimlerde elektron akımını sağlayamadığı için bu cisimler elektrik akımını iletmezler Elektrik akımı elektronları harekete geçirdikleri iletken cisimler üzerinde etkilerini gösterirler.

8 İnsan vücudu homojen bir yapıya sahip olmamakla birlikte iletken bir yapıya sahiptir. Yani insan vücudu elektrik akımını iletir. Bu nedenle de elektrik akımının tüm olumsuz etkileri insan vücudunda da meydana gelir.

9 Elektrik akımının iletken cisim üzerindeki geçişini sağlayabilmesi için devrenin tamamlanması gerekmektedir. İnsan vücudu söz konusu olduğunda, elektrik akımının insan vücudundan çıkarak devresini tamamlaması gerekmektedir. Bu nedenle, insanların elektrik çarpılmalarında en klasik yöntem elektriğin insan vücuduna girişini ya da çıkışını engellemektir.

10 Elektrik Voltaj ve Akım Değerleri Küçük Gerilim; 50Volt ve altı Alçak Gerilim; 1000Volt ve altı Yüksek Gerilim; 1000Volt üstü İnsan için 50Volt ve üstü TEHLİKELİDİR 1-8mA arası şok etkisi 15-20mA kramplar mA solunum kesilmesi kalp durması 100mA den büyük, ÖLÜM

11 İnsan Vücudunun Özellikleri İnsan vücudunun her yeri ayni iletkenlik veya direnç seviyesinde değildir. Bu nedenle, alçak gerilime maruz kaldığında elektrik akımı direnci en düşük yolu tercih etmektedir. Bu yol da dolaşım sistemi ve kalptir. Kalpten geçen elektrik akımı fibrilasyona ve şok sonucu ölüme neden olmaktadır.

12 Yüksek gerilimde elektrik akımı tüm vücutta etkili olmakta, vücuda uygulanan elektriksel alan şiddetinin daha fazla olması nedeniyle dolaşım sistemi dışındaki bir çok organ da iletken hale gelmektedir. Yüksek gerilim nedeniyle, vücuda giriş ve çıkışlarında, deri dokusunun direncinin daha yüksek olması sonucu aşırı ısı oluşmakta ve dokusunda yanıklar meydana gelmektedir. Genellikle alçak gerilime maruz kalan vücutta şok, yüksek gerilime maruz kalan vücutta ise ağır yanıklar meydana gelir.

13 Elektrik kazaları Makina yakınındaki elektrik kaçağı ile madeni kısımlarının elektriklenmesi sonucu oluşan kazalar :% 26 İzalasyon hatalarından oluşan kazalar :% 23 Enerji iletim hatlarıyla temas sonucunda oluşan kazalar :% 20 Elektrik direkleri üzerinde veya yakınında oluşan kazalar :% 12 Elektik kısa devreleri sonucu yangın :% 7.6 Patlama sonucu oluşan kazalar :% 5.9 Gerilim yakınında ki işlerde oluşan kazalar :% 5.5

14 İnsanın elektrik akımından korunmasında temel prensip Elektrik akımının insan vücudundan geçişini önlemekte iki temel ilke vardır. İnsan üzerinde önlem Sistem üzerinde önlem

15 İnsan Üzerinde Önlem İstenmeyen elektrik akımının insan vücudu üzerinden devresini tamamlamaması için, insan vücudunun olası elektrik akımı girebilecek kısımlarının yalıtkan hale getirilmesi prensibine dayanmaktadır. Elektrik akımı ihtimali bulunan iletken cisimlerle temas etmesi söz konusu olan kişilerin ellerine gerilim gücüne uygun yalıtkan eldiven giymeleri, akımın vücuda girişini engelleyecektir.

16 İzole Eldiven

17

18 Vücudun kontrol dışı elektrik tertibatlarına temas riski bulunduğunda, izole önlük veya elbise giyilmelidir. Başın elektrik hatlarına veya tertibatlarına temas etme riskine karşı, İzole baret giyilmelidir.

19 İzole Baret

20 İnsan vücuduna giren akımın devreyi tamamlamasına engel olan başka bir yöntem de izole çizme veya izole ayakkabı uygulamasıdır.

21 İzole Çizme

22 İzole Ayakkabı

23 İzole Ayakkabı

24 İnsan üzerindeki önlemler sadece uygun KKD verilmesi ile sınırlı değildir. İnsan, KKD kullanmadan da elektrik akımından korunabilir. Elektrik akımının özelliklerinin bilinmesi, nerelerde kaçak akım tehlikesi var ve buna karşı nasıl çalışılması gerektiğinin bilinmesi durumunda da elektrik kazalarından korunmak mümkündür. Bu nedenle çalışanlara elektrik güvenliği konusunda eğitim verilmesi de insan üzerindeki önlemler kapsamında ele alınabilir.

25 Sistem Üzerinden Önlem İzole etme Koruyucu Hat İletkeni İle koruma (Topraklama, Sıfırlama) Kaçak akım önleme Uzakta bulundurma Küçük gerilim kullanma

26 Sistem üzerinde yapılan tüm koruma önlemlerinin ana prensibi bu dört temel yönteme dayanmaktadır. İşyerlerindeki elektrik tesisatı ile ilgili olarak bu temel prensiplerin herhangi birinin devre dışı kaldığının tespit edilmesi halinde, elektrikle ilgili olarak güvenlik açısından bir sorun var demektir.

27 İzole Etme İzole Etme yönteminde, elektrik akımını ileten ve üzerinde bulunduran tüm iletken tesisatın yalıtkan malzeme ile izole edilmesi ile bu tesisat ile bilerek veya bilmeyerek temas eden kişilerin korunması hedeflenir.

28 İzolasyonu bozulan; Elektrik kabloları, elektrik tesisat ve donanımları Seyyar el aletleri, Sabit elektrikli alet, makine ve tezgahlar, Diğer elektrikli cihazlar

29 Düzenli olarak kontrol edilmeli, Bu ekipmanların bozuk izolasyon ile kullanılmasına izin verilmemelidir,

30 Çift Yalıtımlı Cihazlar Özellikle seyyar elektrikli el aletlerinde aktif bölümlerin yalıtımından başka pasif bölümlerin de koruyucu bir kılıfla kapatılarak tamamen yalıtımıdır. Uluslar arası sembolü iç içe geçmiş iki karede veya (UL) olarak gösterilir

31 Topraklama Elektrikle çalışan tüm iş ekipmanlarının teorik olarak metal aksamlarında kaçak akım riski bulunmaktadır. Hatalı bağlantı, İzolasyon hatası, Yanlış temas, gibi nedenlerle iş ekipmanlarının metal aksamında kaçak elektrik akımı bulunabilir

32 Kaçak Akım Rölesi Elektrikli el aletleri üzerinde meydana gelebilecek kaçakların tehlikeli gerilim seviyesine gelmeden önce alete gelen elektrik devresini keser İnsanları kaçak akıma karşı korur. Hata Açması: 30 mili amper ve 0,2 sn. Aylık test yapılmalı.

33 Bazı Gerilim Hatlarına Mutlak Yaklaşma Mesafesi Volt ; 30cm ; 50cm ; 120cm ; 200cm ; 350cm

34 Statik Elektrik İki farklı yükteki malzeme birbirine değdiği zaman bir elektron transferi meydana gelir. Bunun sonucu bir malzemede negatif yük fazlalığı öteki malzemede pozitif yük fazlalığı gözlenir ve iki malzeme birbirinden ayrılırsa, her birinde artık yükler kalır. Bu olaya elektrostatik yüklenme denir

35 Statik elektrik meydana geldikten sonra, uygun topraklama yapılmadığı veya başka bir yöntemle boşaltılmadığı taktirde biriktiği yalıtkan yüzeyde bekler. Karşıt yüklerin birbirini çekmesi ile statik elektrik birikimi atlama, ark veya kıvılcım şeklinde boşalır. Video

36

37

38

39

40

41 Elektrik Kazalarında İlkyardım Elektrik kazalarının muhtemel sonuçları; deri üzerinde oluşan yanık, solunum ve dolaşım sisteminde bozukluk, bilinç kaybı sonucu düşme ve buna bağlı kırıklardır. Daha kötü 3. derece yanıklar, solunum ve kalbin durması, ÖLÜM

42 Şalter ya da sigorta yakında ise hemen kapatılmalı Uzakta ise, yalıtkan bir cisim ile (plastik boru, tahta) kişinin elektrik akımı ile olan ilişkisi kesilmeli. DİKKATLİ BİR ŞEKİLDE Giysilerinden tutularak olay yerinden birkaç metre uzağa çekilmeli. 112 Aranmalı Kazazede kendinde değilse soluk alışverişi ve kalp atışları kontrol edilir. Solunum yoksa ayakları yükseltilir, ağız içi kontrol edilir, göğüse birkaç kez yumruk atılır

43 BİLMİYORSAN DOKUNMA Suni Solunum ve Kalp Masajı Sadece İLK YARDIM EĞİTİMİ ALMIŞ OLANLAR YAPMALI

44 Elektrik Yangına Müdahele Kuru tozlu, halokarbon gazlı söndürme cihazları ile en az YARIM METREDEN Su ile, en az 5 Metreden

45 Elektrik İşlerinde Tamir, Bakım, Onarım Elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner tesisatı ile akümülatör ve transformatör ve benzeri elektrik ile ilgili tesisatın periyodik kontrollerini SADECE elektrik mühendisleri, elektrik tekniker veya yüksek teknikerleri yapabilir. 1 yılda bir, yetkili kişi tarafından Elektrik İç Tesisat Yönetmeliğine Göre Yapılır

46 Bazı Elektrikli Aletlerde İş Sağlığı ve Güvenliği

47 Hidrolik Giyotin Makas

48 Makine çalışırken, çalışma noktasına el, kol vücut parçalarınızı sokulmamalı Servis, bakım işlerini sadece yetkili kişilere bırakılmalı Kullanım talimatı dışına çıkılmamalı Yan ve ön güvenlik kapaklı sürekli kapalı tutulmalı Üçüncü şahıslar makine etrafında olmamalı Çalışma alanını mutlaka düzenli tutulmalı

49 CNC Abkant Pres

50 Kısa kalan iş parçasını elimizle bükerken baş parmağımızı kullanmalıyız. Bükme işlemini yaparken özellikle büyük parçalarda bükme hızı düşük tutmalı ve iş parçasının bükülürken üzerimize çarpmamasına dikkat etmeliyiz

51 Makinenin alt ve üst kalıp arasından elinizi uzatarak anahtar ya da herhangi bir malzeme almayınız. İş parçasını bükerken parçanın büküm sonrası alacağı şekle dikkat ederek iş parçasının nasıl tutmamız gerektiğine doğru karar veriniz

52

53

54

55

56

57

58

59

60 Ahşap Mobilya vb. İmalatta İSG Testereler çevresinde koruma Elektrik kablolarının korumalı KKD kullanımı Talaş Tozuna DİKKAT

61 Talaş Tozu Patlaması Tanecik boyu 400mikron altı Uçucu, hava ile karışabilen Talaş Tozları bir kıvılcım ile PATLAYABİLİR Bol havalandırma Temizlik kısım kısım yapılarak toz oluşumu engellemesi Temizlik esnasında az miktarda su kullanımı Video

62

63

64

65

66

67 Teşekkürler