CEZA KESME YETKİSİ I-MADDE METNİ: Madde 365-Vergi cezaları olayların ilgili bulunduğu vergi bakımından mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi tarafından kesilir. Damga Resmine ve pul ile alınan diğer vergilere müteallik olaylarda vergi cezasını kesecek vergi dairelerini Maliye Bakanlığı belli eder. II-GENEL AÇIKLAMA: Vergi cezaları, vergi kanunlarına aykırı davranışın en önemli yaptırımıdır. Vergi cezaları idare tarafından kesilecek cezalar, ceza mahkemeleri tarafından hükmedilecek cezalar olarak ikiye ayrılır. Maddede belirtilen cezalar, idari işlem olarak kesilen cezalardır. Ceza kesme, bir idari işlemdir. Bu, vergi kaybına bağlı, vergi ziyaı cezasında, vergi tarh işlemine bağlı bir işlemdir. Yani vergi ziyaı cezasının akıbeti çoğu kez vergi tarh işlemine bağlıdır. Diğer cezalar ise ayrı ve kendine özgü bir idari işlemdir. 1 Hukuk düzenlerinde, olayların hukuki sonuçlarının değerlendirilebilmesi için, en önemli unsur, işlemi yapan makamın yetkili olup olmadığının araştırılması gerekir. Çünkü, yetkili olmayan kişi veya makamların, işlemleri hukuken sakat olabilir. O nedenle VUK. nun 365nci maddesi ceza kesme yetkisinin kime ait olduğunu belirlemiştir. III-VERGİ CEZALARINI KESME YETKİSİ: VUK nun 365/1. Maddesinde belirtildiği gibi ceza kesme yetkisi de esas itibariyle vergiyi tarha yetkili vergi dairesinindir. Bu yetki merkezi idare (devlet) içinde belli idareler arasında dağıtıldığı gibi merkezi idare dışında belli kamu idare ve kurumlarına da verilmiştir. Kamu gelirlerinin 2014 yılındaki toplamı 461.965.591.000.-TL. olup bu gelirlerin 401.605.956.000.- TLsı vergi gelirlerinden oluşmakta olup kamu gelirleri içindeki vergi gelirlerinin payı % 87 dir. 2 Ancak bu vergi gelirlerinin büyük bir oranı ithalde alınan vergilerden oluşmaktadır. 2011 yılı rakamlarına göre sadece katma değer vergisinin ithalde alınan kısmının tüm vergi gelirleri içindeki payı % 19,2 dir. (Ekonomi Bakanlığının Raporu.) Kamu gelirlerinin büyük çoğunluğu vergi gelirleri olup bunun büyük kısmı Maliye Bakanlığı tarafından tarh ve tahakkuk ettirilir. Bu vergi gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsili Maliye Bakanlığı taşra teşkilatında ; Başkanlığın taşra teşkilatı, doğrudan merkeze bağlı vergi dairesi başkanlıkları ile vergi dairesi başkanlığı kurulmayan yerlerde bu Kanunun 5345 sayılı Kanunun 24 ve 25 inci maddelerindeki görev ve yetkileri haiz vergi dairesi müdürlüklerinden oluşur. Vergi dairesi başkanlıklarının kuruluş yerleri ve sayıları ile bunlara ilişkin değişiklikler Bakanlar Kurulunca belirlenir. Vergi dairesi başkanlıklarına bağlı vergi dairesi müdürlükleri ile şubeler kurulmasına ve bunların faaliyete geçirilmesine ilişkin usul ve esaslarla; aynı il sınırları içinde kalmak kaydıyla mükelleflerin, işyeri ve kanuni merkezlerine bağlı kalınmaksızın belirlenecek ölçütlere göre hangi vergi dairesi müdürlüğü veya başkanlığına bağlı olacağını belirlemeye Bakan yetkilidir. Bakan bu yetkisini, madde hükmünde yer alan sınırlamalara bağlı kalmaksızın vergi uygulamaları bakımından gerekli gördüğü hallerde mükelleflerin bağlı olacağı vergi dairesi müdürlüğü veya vergi dairesi başkanlığını belirlemek ve bu belirlemeye bağlı olarak bu dairelerin yetki alanını yeniden oluşturmak şeklinde de kullanabilir. (5345 s.k.md:23) Verginin hangi vergi dairesince tarh edileceği vergi kanunlarında belirtilmiştir. Örneğin gelir vergisi (esas itibariyle) mükellefin ikametgahının (yerleşim yerinin) bulunduğu yer vergi dairesince tarh edilir. (GVK md. 106) Bazı vergi resim ve harçların tarh, tahakkuk ve tahsili de merkezi idare dışındaki kamu tüzel kişilerine 1 Avukat Bedri Başkara nın Vergi Dünyası dergisinin Ekim 2004 278 Sayı. da yayımlanan, Vergi Cezası Kesme İşleminin Hukuki Analizi (alıntı Gözler age. Sh. 709) 2 www.gib.gov.tr/tablo 1 : Genel Bütçe Gelirleri Tahsilatı ( 1923-2014 ).
2 bırakılmıştır. Emlak vergisi ve Belediye Gelirleri Kanununda düzenlenen vergiler belediyeler tarafından tarh edilir.. Örneğin emlak vergisinin tarh yetkisi ilgili belediyenindir. (EVK md. 11) İlgili belediye ise emlakin sınırları içinde bulunduğu belediyedir. Bazı vergilerde tarha yetkisi, konu ve yer yönünden farklılıklar göstermektedir. Konu yönünden yetki, vergi türü itibariyle tarh yetkisini ifade eder. Örneğin KDV Maliye Bakanlığı na bağlı vergi dairesince tarh ettirilir. (KDVK md. 43/1) İthalde alınan KDV ise Gümrük Müsteşarlığı na bağlı gümrük idaresince tarh olunur. (KDVK md. 43/4) Keza emlak vergisi ilgili belediyeye ait vergi dairesi tarafından tarh olunur. Yer yönünden yetki ise, konu yönünden yetkili olan kurumun tarha yetkili yerel dairesini ifade eder. Örneğin dahilde alınan KDV ni Maliye Bakanlığı na bağlı mükellefin temsilcilerinin bulunduğu yerdeki vergi dairesi tarh eder. Vergi dairesi: Vergi dairesi mükellefi tespit eden, vergi tarh eden, tahakkuk ettiren ve tahsil eden dairedir. Mükelleflerin, vergi uygulaması bakımından hangi vergi dairesine bağlı oldukları vergi kanunları ile belirlenir. Ancak, Maliye Bakanlığı, gerekli gördüğü hallerde, mükelleflerin işyeri ve ikametgah adresleri ile il ve ilçelerin idari sınırlarına bağlı kalmaksızın vergi daireleri ve bölge bilgi işlem merkezleri kurmaya, vergi dairelerine bağlı şubeler açmaya ve vergi dairelerinin yetki alanı ile vergi türleri, meslek ve iş grupları itibariyle mükelleflerin bağlı olacakları vergi dairesini belirlemeye yetkilidir. (VUK.md:4) A-GELİR VE KURUMLAR VERGİSİNİ TARHA VE CEZAYI KESMEYE YETKİLİ VERGİ DAİRESİ: Tarha yetkili vergi dairesi, vergi kanunlarında belirtilen yer vergi dairesidir. a-kurumlar vergisinde tam mükellefiyette, kurumun kanuni veya iş merkezinin, b-gelir vergisinde, mükellefin kanuni ikametgahının bulunduğu yer vergi dairesidir. Ancak; 1-Maliye Bakanlığına tanınan yetkiye istinaden, bütün il ve ilçelerde bulunan gelir vergis mükelleflerinin yıllık beyannameleri işyerinin veya işyeri merkezinin bulunduğu, 2-Gelirleri; sadece zirai kazanç, ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlardan veya bunların bir kaçından veyahut tamamından ibaret olan mükellefler ile belli bir işyeri bulunmaksızın çalışan ticaret ve serbest meslek erbabının beyannamelerini ikametgahlarının bulunduğu, 3-Mükelleflerin işyerini veya iş merkezini veyahut ikametgahını bağlı bulundukları vergi dairesinin yetki alanından başka vergi dairesinin yetki alanına nakletmesi (il ve ilçeler arası dahil) halinde beyannameleri gidilen, Yer vergi dairesince alınarak tarhiyat ve tahakkuk işlemi yapılır. Ancak, beyanname verme süresi içinde nakil olması ve beyannamenin, nakil tarihinden önce eski vergi dairesine verilmiş olması halinde tahakkuk işlemi eski vergi dairesince yapılır. Durumm bir yazı ile yeni vergi dairesine bildirilir.(v.d.i.y.md:36) B-DAR MÜKELLEF KURUMLARDA TARHA YETKİLİ VERGİ DAİRESİ: Dar mükellef kurumlarda, yetkili vergi dairesi, kurumun Türkiye deki işyerinin veya daimi temsilcisinin bulunduğu yerin Türkiye de daimi temsilcisi olmadığı takdirde yabancı kuruma kazanç sağlayanların bağlı bulunduğu yer vergi dairesi vergiyi tarh etmeye ve cezayı kesmeye yetkilidir. (5520 s.k.md:25/4) V.U.K nun 4.ncü maddesinde belirtildiği gibi, Maliye Bakanlığı, gerekli gördüğü hallerde, mükelleflerin işyeri ve ikametgah adresleri ile il ve ilçelerin idari sınırlarına bağlı kalmaksızın vergi daireleri ve bölge bilgi işlem merkezleri kurmaya, vergi dairelerine bağlı şubeler açmaya ve vergi dairelerinin yetki alanı ile vergi türleri, meslek ve iş grupları itibariyle mükelleflerin bağlı olacakları vergi dairesini belirlemeye yetkilidir. (VUK.md:4)
3 Maliye Bakanlığı, vergi tarhına yetkili vergi dairesini belirleme yetkisini bakan onayı ile kullanmakta ve bir iç genelge ile taşraya duyurmaktadır. Tarha yetkili vergi dairesini Maliye Bakanlığı nın bir iç işlem olan iç genelge ile belirlemesi halinde bu durum Danıştay ca iptal nedeni sayılabilmektedir. O nedenle bu tür yetki belirlemelerinin genel tebliğle yapılması yasaya uygun olur. C-VERGİ MÜKELLEFİYETİ OLMAYANLARA KESİLECEK CEZADA YETKİLİ VERGİ DAİRESİ: Yukarıda belirttiğimiz gibi, vergi tarh yetkili vergi dairesi her vergi kanununda ayrı ayrı belirtilmiştir. Ceza kesme işleminin de VUK 365. maddesinde belirtildiği gibi, tarh işlemini yapan vergi dairesi tarafından gerçekleştirilecektir. Bu maddede ceza kesme yetkisi belirtilirken, genelde vergi mükelleflerinin bağlı oldukları vergi dairelerinin tarha yetkili vergi dairesi olduğu ve cezaların da bu vergi dairelerince kesilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Ancak. hiç vergi mükellefiyeti olmayanların cezaya muhatap olmaları halinde ceza kesme yetkisi kime ait olacak ve cezayı hangi vergi dairesinin kullanacağı ile ilgili maddede bir açıklama yoktur. Örneğin, VUK 353/3 md.de belirlenen belge almayanlara kesilecek cezalarda yetki sorununu VUK 365. madde düzenlenmiş değildir. Konu ile ilgli açıklama V.U.K. nun 229.no.lu VUK. genel tebliğinde açıklama yapılmıştır: Mükellef olmayanların satın aldıkları mallar ve hizmetler için belge almamaları halinde de özel usulsüzlük cezası kesilmektedir. V.U.K. nun 353.ncü maddesinin 3 numaralı bendi ile Vergi Usul Kanununun 232. maddesinin birinci fıkrasının 1-5 numaralı bentlerinde sayılanlar dışında kalanların (nihai tüketiciler, götürü usulde vergiye tabi çiftçiler gibi), satın aldıkları mal veya hizmetler için fatura, serbest meslek makbuzu, perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihaz fişi, giriş ve yolcu taşıma bileti veya sattıkları mal ve hizmetler için gider pusulası veya müstahsil makbuzu almadıkları taktirde bu kişilere özel usulsüzlük cezası kesileceği hükme bağlanmıştır. Diğer taraftan, belge almayanlara 353. maddenin 3 numaralı bendi uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilebilmesi için belge almadığına dair tespitin Vergi Usul Kanununa göre vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından yapılmış olması şarttır. Yoklama yetkisine sahip olup, vergi incelemesine yetkili olmayanlar tarafından yapılan tespitlere istinaden bu bent hükümlerine göre belge almayanlar adına usulsüzlük cezası kesilmesi mümkün bulunmamaktadır. Ancak bu tespitlere dayanılarak, belge düzenlemeyenler adına özel usulsüzlük cezası kesileceği tabiidir. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, serbest meslek erbabı, kazançları götürü usulde tespit olunan tüccarlar, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler ve vergiden muaf esnafın bu bentte sayılan alınması zorunlu olan belgeleri almadıklarının tespiti halinde ise bu kişilere bu bent hükümlerine göre değil, maddenin 1 numaralı bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Yapılan düzenlemeye göre, belge almayanlara bu bent hükümleri uyarınca kesilecek özel usulsüzlük cezasının miktarı ise bu belgeleri düzenlemeyenlere kesilecek özel usulsüzlük cezasının beşte biri olarak belirlenmiştir. Bu bent hükümlerinin uygulanmasında, belge alınmadığına ilişkin tespit tutanağının belge almayanlara verilen örneği ceza ihbarnamesi yerine geçecektir. Cezanın, tutanağın alıcıya verildiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde, tespitin yapıldığı yeri, yetki alanı içerisinde bulunduran vergi dairesine ödenmesi esastır. Cezanın ödeneceği bu vergi dairesi tutanağa yazılacak ve tutanağın bir örneği de tutanakta belirtilen vergi dairesine gönderilecektir. Adına tutanak düzenlenenler bu cezayı tutanağın kendilerine verilen örneğini ibraz etmek ve tutanakta belirtilen vergi dairesini belirtmek suretiyle başka bir vergi dairesine de ödeyebileceklerdir. Cezanın tespit tutanağının düzenlendiği gün ödenmesi halinde yarısı indirilecek, 7 gün geçtiği halde ödenmemiş olması halinde ise ceza iki kat olarak tahsil edilecektir. (13.08.1994 tarih ve 229 sayılı VUK Genel Tebliği IV/C bölümü) Tebliğde yapılan açıklamalarda görüldüğü gibi, V.U.K nun 353/3. maddesine göre belge almayan tüketicilere cezayı, tespitin yapıldığı yerin vergi dairesi kesecektir. D-KATMA DEĞER VERGİSİNDE VERGİ VE CEZA KESMEYE YETKİLİ İDARE:
4 V.U.K. nun 365.nci maddesinde, ceza kesme yetkisinin mükellefin vergi bakımından bağlı olduğu vergi dairesine ait olduğu ifade edilmiştir. O nedenle ceza kesmeye yetkili vergi dairesi tespit edilirken tarha yetkili vergi dairesinin bilinmesi yeterli olmaktadır. Katma değer vergisinde de ceza kesmeye yetkili vergi dairesinin tarha yetkili vergi dairesi olduğunu dikkate alırsak, kanunun 43.ncü maddesinde değişik durumlarda tarha yetkili, yani ceza kesmeğe yetkili dairesi de aşağıda belirtildiği gibi olacaktır: 1. Katma Değer Vergisi, mükellefin iş yerinin bulunduğu yer vergi dairesince tarh olunur. 2. Mükellefin, ayrı ayrı vergi dairelerinin faaliyet bölgelerinde iş yerleri varsa, Katma Değer Vergisi, Gelir veya Kurumlar Vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesi tarafından tarh olunur. 3. Gayrimenkul teslimlerinde mükellefin istemi halinde, Katma Değer Vergisi beyan üzerine gayrimenkulün bulunduğu yer vergi dairesince tarh olunur. 4. İthalde alınan Katma Değer Vergisi ilgili gümrük idaresince tarh olunur. 5. İkametgâhı, kanunî merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlar tarafından motorlu kara taşıtlarıyla Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılığa ait Katma Değer Vergisi de, ilgili gümrük idaresince tarh olunur. 6. Maliye ve Gümrük Bakanlığı, faaliyetin, gereğini göz önünde tutarak mükellefin müracaatı üzerine veya re'sen tarh yerini tayin etmeye yetkilidir. 1-Tek İşyeri Veya Birden Çok İşyeri Bulunması Halinde Yetkili Vergi Dairesi: KDVK. nun 43.ncü maddesinde, tarha yetkili vergi dairesinin, genel olarak mükellefin tek işyerinin bulunması halinde bu işyerinin bulunduğu yer vergi dairesi olduğu belirtilmiş, birden fazla işyerinin bulunması, yani birden fazla vergi dairesinin faaliyet bölgelerinde işyerinin olması halinde de gelir veya kurumlar vergisi bakımından bağlı olduğu vergi dairesinin tarha yetkili daire olduğu belirtilmiştir. 2- Gayrimenkul Teslimlerinde Tarha Yetkili Vergi Dairesi: Gayrimenkul teslimlerinde yetkili vergi dairesini seçmek için mükellefe tercih hakkı tanınmıştır. Mükellef, katma değer vergisi beyannamesini gayrimenkulün bulunduğu yerin vergi dairesine verebileceği gibi, daha önce KDV. beyannamesini verdiği vergi dairesine de verebilmektedir. Uygulamada mükellefler, gayrimenkul satışları ile ilgili beyannamelerini normal KDV beyannamelerini verdikleri vergi dairesine vermektedirler. 3 Yurt Dışından Sağlanan Hizmetlerde Tarha Yetkili Vergi İdaresi: Katma Değer Vergisi Kanununun 1. maddesine göre işlemler Türkiye'de yapıldıkları takdirde vergiye tabi tutulabilecektir. Aynı Kanunun 6/b maddesine göre, Türkiye'de yapılan, değerlendirilen veya faydalanılan hizmetler Türkiye'de ifa edilmiş sayılacaktır. Yurt dışındaki firmalara yaptırılan hizmetlerden bu kapsama girenlerin vergiye tabi olacağı açıktır. Bu gibi hizmet ifalarında mükellef esas olarak yurt dışındaki firma olmakla birlikte, fırmanın Türkiye'de ikametgahı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmaması halinde vergi, sözü edilen Kanunun 9. maddesi gereğince hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından bağlı bulunulan vergi dairesine sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenecektir. (15 no.lu KDV. tebliği) 4 Şahıs Şirketlerince Verilecek Beyannamelerde : Adi Ortaklıklar, Kollektif Şirketler ve Adi Komandit Şirketler katma değer vergisi yönünden işletme bazında değerlendirileceklerdir. Buna göre, adi ortaklık ve sözü edilen şirketler işyerlerinin bağlı bulunduğu vergi dairelerine katma değer vergisi mükellefiyetlerini tesis ettireceklerdir. Bunlara ait beyannameler ortaklık veya şirket adına düzenlenecek ve adi ortaklıklarda ortaklardan biri, diğer şirketlerde ise şirket yetkilileri tarafından imzalanarak verilecektir. Adi ortaklığın işyerinin bulunmaması halinde, katma değer vergisi mükellefiyeti ortaklardan herhangi birinin bağlı bulunduğu vergi dairesine tesis ettirilecektir. (15 no.lu KDV. genel tebliği)
5 5- Katma Değer Vergisinin Gümrük İdaresince Tarh Olunması: KDVK. nun 43.ncü maddesinin 4 ve 5 no.lu bentlerinde belirtildiği gibi, İthalde alınan Katma Değer Vergisi ilgili gümrük idaresince tarh olunur. İkametgâhı, kanunî merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlar tarafından motorlu kara taşıtlarıyla Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılığa ait Katma Değer Vergisi de, ilgili gümrük idaresince tarh olunur. Maddedeki bu hükümler gereği olarak, mal ve hizmet ithalinde katma değer vergisi, ithal işlemlerini yapan gümrük idaresince hesaplanır ve alınır. Ayrıca, ikametgahı ve kanuni merkezi Türkiye de bulunayanlar tarafından uluslararası yapılan taşımacılık ile transit taşımacılık ile ilgili istisna kapsamına girmeyen işlemlerle ilgili katma değer vergisi beyannamesi ilgili gümrük idaresine verilir. Burada üzerinde durulması gereken bir husus, mal ve hizmet ithalatı veya uluslararası taşımacılk işlemlerinin vergi incelemeye yetkili elamanlarca incelenmesi neticesinde, ikmalen veya re sen tarhiyatı gerektiren bir fark bulunması nedeniyle tarhı istenen ilave katma değer vergisi ile kesilmesi gereken ceza için düzenlenen vergi inceleme raporu nereye gönderilecektir. İlgili gümrük idaresine mi yoksa mükellefin gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine mi gönderilecektir. VUK. nun 365.nci maddesine göre, ceza kesme yetkisi mükellefin vergi bakmından bağlı olduğu vergi dairesidir. Mükellef katma değer vergisini hangi daireye ödemişse, cezayı ve ilave vergiyi de o dairiye ödeyecektir. Dolayısıyla, bu olayda tarha yetkili ve ceza kesmeğe yetkili daire ilgili gümrük idaresi olduğundan inceleme raporları bu idareye gönderilmesi gerekecektir. E-DAMGA VERGİSİNDE TARHA VE CEZA KESMEYE YETKİLİ VERGİ DAİRESİ: V.U.K. nun 365.nci maddesinde Vergi cezaları olayların ilgili bulunduğu vergi bakımından mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi tarafından kesilir. Bu hükme göre ceza kesmeye yetkili vergi dairesi mükellefin vergi bakımından bağlı olduğu vergi dairesidir. Yani vergiyi hangi vergi dairesi tarh etmişse cezayı da o vergi dairesi kesecektir. Aksi halde böyle bir hüküm konulmamış olsa idi, vergiyi başka daire cezayı da başka dairenin kesmesi sözkonusu olurdu. Damga vergisi ve pul ile alınan diğer vergilerde ceza kesmeye yetkili vergi dairesini Maliye Bakanlığı belirleyecektir. (VUK md:365/ii) Bu yetkiye dayanarak vergi dairesi; 43 no.lu DVK.genel tebliğinde aşağıdaki açıklamaları yapmıştır. Bilindiği üzere, 5281 sayılı Kanun 3 ile 488 Sayılı Damga Vergisi Kanununda değişikler yapılmış olup buna ilişkin uygulamalar aşağıda açıklanmıştır. 1-488 Sayılı Damga Vergisi Kanununun 15 inci maddesinde yapılan değişiklik ile pul yapıştırılması suretiyle ödeme usulü madde metninden çıkarılmış, buna paralel olarak 16 ve 20 nci maddeler yürürlükten kaldırılmıştır. 2-488 Sayılı Damga Vergisi Kanununun 18 inci maddesinde yapılan değişiklik ile makbuz karşılığında ödeme şekli asıl ödeme usulü olarak belirlenmiş ve Bakanlığımıza makbuz verilmesi şekliyle ödemeye ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiştir. Buna göre, 488 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirilmesi durumunda, damga vergisinin gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine beyan edilip ödenmesi uygulamasına devam edilecektir. Diğer taraftan, bankalar, anonim şirketler gibi merkezleri dışında başka il veya ilçelerde faaliyet gösteren şubelerin düzenledikleri kağıtlara ait damga vergileri ise, şubeler tarafından, muhtasar beyannamelerinin verildiği vergi dairelerine sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirerek beyan edilip ödenecektir. 488 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi dışındaki hallerde ise süreksiz mükellefiyet çerçevesinde, -Tek vergi dairesi bulunan il ve ilçelerde mevcut vergi dairelerine, -Bağımsız vergi dairesi olmayan ilçelerde bağlı vergi dairesine (Malmüdürlüklerine), 3 31/12/2004 tarih ve 25687 (3.Mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Ve 1.1.2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
6 -Birden fazla vergi dairesi bulunan il ve ilçelerde süreksiz yükümlülüklerle ilgili iş ve işlemleri yürüten vergi dairelerine, damga vergisi beyannamesi ile beyan edilip ödenmesi uygun görülmüştür.(43 no.lu DVK.genel tebliğ) IV-VERGİ VE CEZANIN YETKİLİ OLMAYAN DAİRELERCE KESİLMESİ VEYA YETKİLİ OLMAYAN KİŞİLERCE KESİLMESİNİN İSTENMESİ: Yetki ile ilgili son olarak şu hususu belirtmek yerinde olacaktır. Ceza kesme işlemi hem yetkili daire hem de yetkili kişilerce yerine getirilmelidir. Ceza kesme işleminin dayanağını teşkil eden yoklama ve inceleme işlemlerinin yetkisiz kişilerce yapılması halinde, ve bu işleme ilişkin inceleme, yoklama gibi hazırlık işlemlerinin yetki kurallarına uygun olarak yapılmaması halinde işlem sakatlanır. Ancak yetki ile ilgili her noksanlık işlemi aynı derecede sakatlamaz. Yetkiye ilişkin bir kısım sakatlıklar ağır ve bariz yetki tecavüzü niteliğindedir. Bu durumda işlem yok hükmünde (keenlemyekün) dür. VUK nun 108. maddesi belgelerin, görevli makam tarafından düzenlenmemiş olması halinde, hükümsüz olacağına amirdir. Bu durumda da tarh yetkisine konu yönünden yetki tecavüzü halinde böyle bir durumun söz konusu olacağını kabul etmek gerekir. Örneğin KDV nin belediyece tarh edilmesi veya tahsil edilmesi halinde böyle bir durum söz konusudur 4. Keza ilçe belediyelerince tahsili gereken verginin Büyükşehir belediyesince tahsilinde de durum aynıdır 5. Yer yönünden yetki tecavüzü hallerinde ise yetki tecavüzünün yaptırımı yokluk değil iptaldir 6. Örneğin, tapu harcına ilişkin tarhıyatın işlemin yapıldığı yer vergi dairesi yerine, mükellefin kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesi tarafından yapılması halinde böyle bir durum söz konusudur 7. Ve yer yönünden yetki tecavüzü sözkonusu olduğundan yetki yaptırımı yokluk değil iptaldir. Keza KDV tarhıyatının (KDVK 43. md.deki yetki kuralına aykırı olarak) işyerinin bulunduğu yer vergi dairesi dışındaki bir vergi dairesi tarafından yapılması halinde de aynı nedenle iptal edilir 8.(Dnş. 9. D. E.1992/2646, K.1993/140.) 9 Hazırlık işlemlerindeki yetki kurallarına aykırılık, yani yetkisizlik ceza kesme işleminin iptalini gerektirir. Örneğin bir Sayıştay denetçisinin 10 veya iş müfettişinin 11 veya Hazine Kontrolörünün 12 raporuna dayanılarak yapılan tarh işlemi ise buna bağlı ceza kesme işlemi iptal edilir. 13 V- CEZA KESME İŞLEMİNİN YAPILIŞ USULÜ: Şekil, özel hukuk işlemlerinden farklı olarak, idari işlemin esas, temel unsurudur. Ceza kesme işleminin şekli ve yapılış usulü VUK nu, vergi daireleri işlem yönergesi, genel tebliğler ve iç genelgelerle belirlenmiştir. Türkiye de Avusturya, ABD, Almanya gibi genel bir idari usul kanunu yok iken, vergi işlerinde usul ve şekil 1949 yılından beri VUK nu ile belirlenmektedir. Bu kanun usul ve şekil bakımından işlem yönergeleri, genel tebliğ ve iç genelgelerle tamamlanmaktadır. Bu konuda da Maliye Bakanlığının tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, iç genelge, işlem yönergesi gibi düzenleyici işlemleri usul ve yetki konularını düzenlemektedir. En son olarak, düzenleme eksikliği görülen vergi hatalarını düzeltme konusunda da düzenleme yapmak için Bakanlık yetki almıştır. VUK. nun 120.nci maddesine eklenen fıkra ile, nakden veya mahsuben tahsil edilen ancak fazla veya yersiz olarak tahsil edildiği anlaşılan vergilerde ve kanunları gereğince mükelleflere yapılacak iade ve mahsup işlemlerinde, düzeltmeye dayanak teşkil edecek belgeler ile bu işlemlere ait usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirleneceği belirtilmiştir. Vergi cezasını gerektiren olaylar, vergi dairelerince, yoklamaya 14 veya incelemeye 15 yetkili olanlarca tespit edilir. (VUK 364) Yoklama ve vergi incelemesi sırasında cezayı gerektiren olaya rastlanırsa bu konuda bir rapor düzenlenir (VUK md. 364). Vergi incelemesi sonucu vergi inceleme raporu düzenlenmektedir. Yoklama 4 D. 7. D. E. 1989/2730, K. 1990/2629 (Kararda ne konu yönünden yetki ne de yokluktan söz edilmektedir. Ancak belediye tarafından tahsil edilen ve süresinde dava açılmayan KDV için düzeltme yoluyla iade yönünde karar verilmesi, konu yönünden yetkili olmayan idare tarafından tarh ve tahsil işleminin böyle nitelendirildiği anlaşılmaktadır.) 5 D. 9. D. E.1997/4446, K. 1998/3069. 6 Avukat Bekir Baykara Vergi Cezası Kesme İşleminin Hukuki Analizi isimli makalesi (Vergi Dünyası Ekim 2004 278 Sayı.) (alıntı Gözler age. Sh. 709) 7 D. 9. D. E. 1997/4057, K.1998/3661 sayılı kararı (Gözler age Sh. 707) 8 D: 9. D. E.1992/2646, K.1993/140. 9 Avukat Bekir Baykara nın a.g.e. Vergi Dünyüsı s.278 10 D. 3. D. E. 1997/2393, K.1998/2348 11 D. 3. D. E.1996/4412, K.1998/695, D. 4. D. E. 2000/38, K.2000/4203. 12 D. 9. D. E.2000/5454, K.2002/2069 13 Avukat Bekir Baykara nın a.g.e. 14 Yoklamaya yetkili olanlar VUK 128. md.de belirlenmiştir. 15 İncelemeye yetkili olanlar VUK 135. md.de belirlenmiştir.
7 sonucunda ise cezayı gerektiren olay yoklama fişi nde gösterilmektedir. Cezayı gerektiren olay ve bu olayla ilgili kaybolma ihtimali olan deliller bir tutanak ile tespit edilir (VUK md. 364). Mükellefin vergi bakımından bağlı olduğu vergi dairesince kesilen vergi cezası, ilgililere ceza ihbarnamesi ile tebliğ olunur (VUK md. 366). Bu ihbarnamede bulunacak bilgiler ve eklenecek belgeler 366. md.de 11 bent ve 1 fıkra halinde ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Ceza kesme ile ilgili usul hükmü yukarıdakilerden ibaret değildir. Örneğin VUK 353/3. maddesinde özel usulsüzlük cezasnının kesilmesine ilişkin usul yer almaktadır.