1 PARALEL PORT Bilgisayar sistemlerinde data transferi paralel ve seri olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilmektedir. [EEE 410 Microprocessors I Spring 04/05 Lecture Notes # 19] İki farklı birim veya cihaz arasında veri transferi sırasında her bir bit veri için ayrı hat kullanılıyorsa bu tip veri transferine paralel iletişim adı verilmektedir. Paralel portun tasarımı ve kullanımı için Apple, IBM, Intel ve Xircomi gibi firmalar önemli çalışmalar yürütmüşlerdir. Özelikle IBM firması tarafından yapılan çalışmalar, PC sistemlerde yazıcı portu için paralel portun tercih edilmesini sağlamıştır. Bilgisayar ile yazıcı arasında bu portun kullanımı için 25- pinli DB-25 konnektörü ve yazıcı tarafında kullanılmak üzere Centronix firması tarafından tasarlanan konnektör kullanılmıştır.
2 Zaman içerisinde farklı tiplerde Parallel Portlar geliştirilmiştir.bunlar: SPP (Standart Parallel Port), EPP (Enhanced Parallel Port), ECP (Extended Parallel Port) Bu yenilikler IEEE 1284 standartı ile birlestirilmistir. SPP (Standard Parallel Port): Yazıcı bağlantısını gerçekleştirmek amacıyla ilk olarak geliştirilmiştir. Bu moda paralel portun data yazmacı yalnızca çıkış olarak kullanılmaktadır. Bi-Directional: Yazıcı ile çift yönlü haberleşmeye imkan verecek şekilde tasarlanan portlardır. Yani data hattı hem çıkış hem de giriş olarak kullanılmaktadır. EPP (Enhanced Parallel Port): Geliştirilmiş paralel port anlamına gelen EPP modu genellikle depolama aygıtları için kullanılmaktadır. Bu moda veri tarnsfer hızı 500 Kbyte ile 2 Mbyte arasında değişmektedir. Diğer taraftan, bilgisayar ile yazıcı önceki modlarda programcılar tarafından yazılım yoluyla yaptırılan el sıkışma (handshaking) adı verilen işlemi donanımsal olarak gerçekleştirebilmektedir. EPP modu daha hızlı haberleşme için önemli avantajlar sunmaktadır.
3 ECP (Extended Capability Port): Geliştirilmiş kapasiteli port anlamına gelen ECP modunda EPP modunun getirmiş olduğu yeniliklerin yanı sıra tek gövde içerisinde birden fazla barındıran ofis sistemleri haberleşme imkanı sunmaktadır.. Veriyi sadece ileri yönde 50 K byte hızında gönderilebilir. ( Bu hız 150 Kbyte seviyelerine çıkabilmektedir) Byte modunda ise paralel port un çift yönlü özelliği kullanılarak 8- bit veri girisi yapılabilir. Paralel port un çıkısı TTL lojik seviyesindedir. Akım çekme ve sürme kapasitesi belirli aralıklarla değismekle beraber 2 ma ile 24 ma arasındadır. PC I/O haritasında 3- tane pespese 8-bit adresle erisilebilen, toplam 12 digital çıkısa ve 5 digital girise sahiptir. 8 çıkıs ucuna Data portu 5 giris ucuna ( bir tanesi inverted) Status portu 4 çıkıs ucuna ( 3 tanesi inverted) Control portu ile erisilir. Geriye kalan diğer 8 uç topraklanmıstır.
4 Bu adreslere karsılık gelen portlar data, durum (status) ve kontrol portlarıdır. Data portunun adresi, taban adres, olup diğerleri bu adrese göre sıralanır. Data (R/W) Status(R) Kontrol (R/W) 378h 379h 37Ah LPT1 278h 279h 27A LPT2 Data Port Paralel portu taban adresi Data portu yada data register olarak adlandırılır. Bu port üzerinden normal olarak dısarıya çıkıs yapılır. Eğer port üzerinden okuma yapılacak ise en son gönderilen byte okunur. Port iki yönlü ise, okuma sırasında dıs cihazdan bir data byte okunur. Status Port Taban adresten sonra gelen status portu sadece okunabilir bir port tur. Kontrol Port Taban adrese 2 eklenerek belirlenen bir port tur. Yazılabilir olarak düsünülmekle beraber okuma islemi de yapılabilir. Bir yazıcı bağlandığında 4 kontrol sinyali kullanılır. Bunlar ; strobe, AutoLineFeed, initialize ve Select Printer sinyalleridir. Kontrol portundaki hatlar open collector çıkıslara sahiptir. Low seviyede 0 V ve yüksek empedans durumu (açık devre).
5 Aşağıda paralel ileitişim kullanıldığı bazı birimler örnek olarak verilmiştir. PARALLEL DATA TRANSMISSION * IEEE-488 Parallel (HPIB or GPIB ) * Centronics Parallel Protocol (Printer ) * IDE * ISA (Industrial Standard Architecture, 16 bit) * PCI (Referral Component Interconnect, 32 bit) * AGP Hangi iletişim yönteminin kullanılacağını belirleyen faktörler: * Veri miktarı * İletişim ve işlem hızı * Donanım? Yazılım? * Kullanılacak pin sayısı
6 Referanslar * Dr. Winncy Du, Communication Protocols and Interface, MAE Dept., SJSU * PORTLAR, BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ, MEGEP, MEB * http://www.beyondlogic.org/spp/parallel.htm * H. Demirel, Microprocessors I, Lecture,Notes, Eastern Mediterranean University Electrical and Electronic Eng. Dept. * Serial port and Parallel Port, 2014, Kioskea (kioska.net) *