M 324 YAPI DONATIMI ISITICI ELEMANLAR Dr. Salih KARAASLAN Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Gazi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü
Düz Borular Isıtıcı elemanların en basiti düz borulardır. içerisinden buhar veya sıcak su geçen bu elemanlar düşük ısı transferi değerlerine sahiptir. Bu nedenle belirli ısı yükünü karşılayabilmek için diğer sistemlere göre daha uzun boylarda yapılmaları gerekmektedir. Temizlenmesi ve uygulanması kolay olan bu sistemler genellikle sera ve tabandan ısıtma gibi uygulamalarda kullanılır.
Kanatlı Borular Boru yüzeylerinden odaya olan ısı transferi miktarı boru dış yüzey alanının arttırılmasıyla arttırılabilir. Kanatlı borular, boru dış yüzeyine kanatçıklar yerleştirilmesi suretiyle imal edilmiş ısıtıcılardır. Kanatlı borular yüksek ısı transferi değerlerine karşın temizlenmesi zor olan ısıtıcılardır. Genel olarak fan-coil cihazlarında, sıcak hava apareylerinde ve klima santrallerinde kullanılır.
Radyatörler Radyatörler en yaygın olarak kullanılan ısıtıcı elemanlardır. Isı radyatörden çevreye ışınım (radyasyon) ve taşınım (konveksiyon) ile yayılır. Sıcak sulu ısıtma tesisatında sıcaklıklar düşük olup (90/70 C) ışınım ile ısı transferi düşük miktarlardadır. Işınımla ısı transferinin fazla olduğu radyatörlerin merdiven boşluğu vb. alanlarla, yüksek hacimlerde kullanılması ile ışınımın avantajı kullanılarak yüksekliğin getirildiği dezavantaj giderilebilir. Radyatörlerin ısıl özellikleri ise imalatçı firma tarafından belirlenir. Tesisatta kullanılacak radyatörlerin seçimi firma tarafından hazırlanan kataloglara göre yapılır.
Radyatörlerin Yerleşimi Radyatörler dış duvarlardaki pencere altlarına yerleştirilmelidir. Bu sayede ısıtılan ortam içerisinde uygun sıcaklık dağılımı elde edilir. Radyatör seçiminde pencere altındaki duvar yüksekliğine dikkat edilmelidir. Radyatör derinliğine bağlı olarak radyatörün altında ve üstünde gerekli boşluk bırakılmalıdır. Büyük (özellikle birden fazla pencereye sahip) hacimlerde uygun sıcaklık dağılımının sağlanması için radyatörler her pencere altına dağıtılmalıdır. Mimari nedenlerle pencereler döşemeye kadar iniyorsa, radyatörler kısa tiplerden seçilir ve pencere ile aralarında mümkün olduğunca büyük bir açıklık bırakılır. Eğer pencere altına ve dış duvar önüne radyatör yerleştirilmesi mümkün değilse radyatör ısı kaybı en yüksek olan dış duvara paralel olan duvara yerleştirilebilir.
Radyatörlerin Pano ile Kapatılması Radyatör üstünün veya önünün raf veya pano ile kapatıldığı durumlarda ısıl verimlerdeki düşme göz önüne alınmalıdır.
Konvektörler Konvektörler, kanatlı boruların bir araya getirilerek bir kutu içerisine yerleştirilmesi suretiyle oluşturulan ısıtıcılardır. Konvektörlerde ısıtma yüzeylerine doğrudan temas engellendiği için bu sistemlerde 90 C'den daha yüksek sıcaklıklardaki akışkanla ısıtma yapılabilir. Bu sayede konvektörün ısıl gücü de artmış olur. Bu nedenle, endüstriyel tesislerde konvektörler kaynar su veya buhar ile kullanılarak ısıtma sağlanabilir.
Doğal Çekişli Konvektörler Doğal çekişli konvektörlerde hava hareketi tamamen kasetin yarattığı baca etkisiyle gerçekleşir. Bu tiplerde kasetin yüksekliği ve hava giriş çıkış açıklıklarının düzeni ısıl verim acısından çok önemlidir. Konvektör ısıtma gücünü ayarlamak için hava akımını azaltıp çoğaltmak üzere hava klapeleri kullanılabileceği gibi konvektöre giren su miktarını ayarlamak üzere kontrol vanaları da kullanılabilir.
Üflemeli Konvektörler Üflemeli konvektörlerde ise hava hareketini sağlamak üzere radyal fanlar kullanılır. Fan tarafından bir filtreden geçerek emilen hava, ısıtıcı borulardan geçerek odaya üflenir. Bu düzenlemede fan altta, ısıtıcı borular ise üsttedir. Bazı tiplerde hava girişine dış hava bağlantısı da yapılabilir. Böylece üflemeli konvektör aynı zamanda havalandırma işlevini de yerine getirir. Salon tipi cihazlar adı verilen üflemeli konvektörler, otel lobileri, fuayeler gibi daha geniş hacimlerin ısıtılmasında kullanılır. Kapasitelerine göre az yer kapladığından ve çabuk ısıtma yapabildiklerinden tercih edilirler.
Radyant Isıtıcılar Radyant ısıtıcılar ışıma yolu ile ısıtmayı sağlayan sistemlerdir. Bu sistemler sıcak sulu radyant paneller ve gazlı radyant borular olarak ikiye ayrılabilir. Radyant ısıtıcılar büyük hacimlerin tavandan ısıtılması için kullanılır. Radyant ısıtıcıların kullanılacağı yerlerde ışımayı kesen engeller bulunmamalıdır. Bu sistemlerde ışıma yolu ile ortam ısıtılmadan, doğrudan istenilen cisim ısıtıldığından verimli bir ısıtma sağlanır.