Yıl: 4, Sayı: 11, Haziran 2017, s. 594-609 Kazım SARIÇOBAN 1 Levent KÖSEKAHYAOĞLU 2 Birol ERKAN 3 G20 ÜLKELERĠNĠN TEKNOLOJĠ YOĞUNLUKLARINA GÖRE ĠHRACAT REKABET GÜÇLERĠNĠN BELĠRLENMESĠ * Özet Bu çalıģmanın amacı, G20 ülkelerinin SITC teknoloji sınıflandırmasına göre hammadde yoğun, emek yoğun, sermaye yoğun, kolay taklit edilebilen ve zor taklit edilebilen araģtırma bazlı malların ihracatındaki rekabet güçlerini ortaya koyabilmektir. Bu bağlamda G20 ülkelerinin 1996 dan 2014 e (19 yıl) ihracat verileri kullanılmıģ ve Bela Balassa nın AçıklanmıĢ KarĢılaĢtırmalı Üstünlükler (RCA) indeksi ile bu veriler analiz edilmiģtir. Analiz sonuçlarına göre; hammadde yoğun malların ihracatında Suudi Arabistan ve Rusya, emek yoğun malların ihracatında Hindistan ve Türkiye, sermaye yoğun malların ihracatında Güney Afrika ve Japonya, kolay taklit edilebilen araģtırma bazlı malların ihracatında Çin ve Ġngiltere, zor taklit edilebilen araģtırma bazlı malların ihracatında ise Japonya ve Güney Kore nin rekabet gücüne sahip olduğu belirlenmiģtir. Anahtar Kelimeler: Rekabet gücü, teknoloji sınıflandırması, G20 ülkeleri. DETERMINATION OF THE G20 COUNTRIES EXPORT COMPETITIVENESS BY TECHNOLOGICAL INTENSITY Abstract This study aims at revealing export competitiveness of the G20 countries according to the SICT technology classification in raw material intensive, labour intensive, capital intensive, easily imitable and difficultly imitable research oriented goods. In 1 ArĢ. Gör. Dr., Kilis 7 Aralık Üniversitesi, MYO, DıĢ Ticaret Bölümü, kazimsaricoban@hotmail.com 2 Prof. Dr., Süleyman Demirel Üniversitesi, ĠĠBF, Ġktisat Bölümü, leventkosekahyaoglu@sdu.edu.tr 3 Doç. Dr., UĢak Üniversitesi, ĠĠBF, Ġktisat Bölümü, birol.erkan@usak.edu.tr * Bu çalıģma, Prof. Dr. Levent KÖSEKAHYAOĞLU danıģmanlığında, Kazım SARIÇOBAN tarafından 07.10.2016 tarihinde tamamlanan, Ülkelerin Ġhracat Rekabet Güçlerinin Belirlenmesi: Türkiye ve G-20 Ülkelerinin KarĢılaĢtırmalı Analizi baģlıklı doktora tezinden türetilmiģtir.
Kazım Sarıçoban _ Levent Kösekahyaoğlu _ Birol Erkan this context, we use export data of the G20 countries for 1996-2014 period and analyse this data employing Balassa s Revealed Comparative Advantage (RCA) index for nineteen years. Our results suggest that Saudi Arabia and Russia are competitive in raw material goods while India and Turkey are competitive in labour intensive goods. We also find that South Africa and Japan are competitive in capital intensive goods while China and England are competitive in easily imitable goods. Finally, Japan and South Korea appear to competitive in export of difficultly imitable research oriented goods. Keywords: Competitiveness, technology classification, the G20 countries. 1. GĠRĠġ Sektörlerin ya da firmaların iç ve dıģ piyasalardaki rekabet güçlerinin belirlenmesi ve bu yönlü ticaret politikalarının uygulanması, ülkelerin -gelecekte- hem ekonomik hem de politik anlamda uluslararası alanda söz sahibi olabilmelerinde ve firmaların ve sektörlerin ise küresel rekabet ortamında ayakta kalabilmelerinde büyük öneme sahiptir. Bununla birlikte, ülkelerin ihraç ettiği ürünlerin, teknoloji yoğunluklarına göre rekabet güçlerinin belirlenmesi de ülkeler açısından son derece önemlidir. Çünkü bu Ģekildeki analizlerle ülkeler, rekabet avantajına/dezavantajına sahip oldukları sektörleri belirleyerek, avantajlı konumda olduğu sektörleri ön plana çıkarmakta ve bu sektörleri uzun dönemli rekabet, ihracat ya da sanayi politikaları ile destekleyerek, bu sektörlerdeki ihracatlarını ve rekabet güçlerini arttırabilmektedirler. Bu da ülkelerin küresel rekabet ortamında dıģ ticaretten daha çok pay alabilmelerinde ve daha da önemlisi uluslararası piyasalarda söz sahibi olabilmelerinde etkin bir yöntem olarak karģımıza çıkmaktadır. ÇalıĢmanın temel konusunu, AçıklanmıĢ KarĢılaĢtırmalı Üstünlük (RCA) katsayıları ile G20 ülkelerinin teknoloji yoğunluklarına göre ihraç ettikleri ürün gruplarındaki rekabet güçlerinin belirlenmesi oluģturmaktadır. Bunun için SITC Rev. 3 ürün gruplarına ait ihracat verileri kullanılmıģ ve her bir teknoloji sınıflandırması için AçıklanmıĢ KarĢılaĢtırmalı Üstünlük katsayıları belirlenmeye çalıģılmıģtır. Bu yöntemle G20 ülkelerinin hangi üretim teknolojisine sahip sektörlerde rekabet gücüne sahip olduğu ya da hangilerinde dezavantajlı konumda olduğu ayrıntılı olarak analiz edilmiģtir. ÇalıĢmada ilk olarak G20 ülkeleri hakkında genel bilgilere yer verilmiģtir. Bu bölümde G20 ülkelerinin 1996 dan 2014 e GSYH değerleri gösterilmiģ ve bir bütün olarak G20 nin dünya ihracatı içindeki payı analiz edilmiģtir. Daha sonra konuyla ilgili literatür taraması yapılmıģ ve ulaģılan kaynaklar bu bölümde özetlenmiģtir. Üçüncü olarak çalıģmanın yöntem ve metodu verilmiģtir. Ġlerleyen bölümde ise analiz sonuçları tablo ve grafikler yardımıyla özetlenmiģ ve yorumlanmıģtır. 2. G20 Ülkeleri Hakkında Genel Bilgiler G20 platformu, 1994 teki Meksika Peso, 1997 deki Asya ve 1998 deki Rusya krizinin ardından, uluslararası boyutta etkili olabilecek, ülkelerin maliye bakanları ve merkez bankası baģkanlarının bir araya gelebileceği, küresel ekonomik iģ birliğinin ve mali istikrarın sağlanması ve teģvik edilmesi gibi konularda bir tartıģma ortamının sağlanabileceği bir forum olarak ABD ve Kanada nın öncülüğünde 1999 yılında kurulmuģtur (Ayaz, 2014:7). 595 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:11, Haziran 2017, s. 594-609
G20 Ülkelerinin Teknoloji Yoğunluklarına Göre İhracat Rekabet Güçlerinin Belirlenmesi 20 ülkeden oluģan bu platform, küresel üretimin yaklaģık yüzde 90 ını gerçekleģtirmekte, dünya nüfusunun yaklaģık yüzde 70 ini barındırmakta ve dünya ticaretinin de yaklaģık yüzde 80 ini elinde bulundurmaktadır (Çanakçı, 2010:20). Bu bağlamda, küresel ekonomik istikrarın ve sürdürülebilir büyümenin sağlanması, gelecekteki finansal krizlerin önlenmesi ve bu yöndeki finansal düzenlemelerin teģvik edilmesi gibi amaçlarla kurulan (Turunç, 2015:1) böyle bir oluģum, küresel entegrasyonda önemli bir rol oynayacaktır. G20 deki ülkeler, 1999 yılında Berlin deki toplantıya çağrılan ülkelerdir ve o tarihten itibaren bu oluģuma yeni katılan veya oluģumdan ayrılan herhangi bir ülke olmamıģtır. Bu ülkeler Arjantin, Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin, Fransa, Almanya, Hindistan, Endonezya, Ġtalya, Japonya, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Güney Kore, Türkiye, Ġngiltere ve Amerika BirleĢik Devletleri (ABD) dir. Ek olarak Avrupa Birliği de G20 de Avrupa Komisyonu 4 olarak temsil edilmektedir (Çetin, 2015:4). AĢağıda Tablo 1 de G20 ülkelerinin GSYH değerleri gösterilmiģtir. Tablo incelendiğinde Amerika ve Çin in yüksek GSYH değerleri dikkat çekmektedir. Bu noktada bir diğer dikkat çekici sonuç Çin in 1996 dan 2014 e yaklaģık %1104 oranında artan GSYH değeridir. 2014 yılında en düģük GSYH değerleri Güney Afrika, Arjantin, Suudi Arabistan olarak sıralanmaktadır. Türkiye ise 1996 yılında GSYH si en düģük ikinci ülke iken, 2014 yılında GSYH si en düģük dördüncü ülke konumundadır. Tablo 1: G20 Ülkelerinin GSYH Değerleri (Milyon Dolar) Ülkeler 1996 2005 2014 Almanya 2.501.572 2.857.629 3.852.556 ABD 8.100.200 13.093.726 17.419.000 Arjantin 272.149 222.910 540.197 Avustralya 401.409 693.338 1.453.770 Brezilya 853.504 892.106 2.346.118 Çin 860.844 2.268.594 10.360.105 Endonezya 227.369 285.868 888.538 Fransa 1.614.245 2.203.678 2.829.192 Güney Afrika 147.608 257.771 349.817 Güney Kore 603.413 898.137 1.410.382 Hindistan 399.786 834.215 2.066.902 Ġngiltere 1.304.507 2.412.109 2.941.885 Ġtalya 1.309.407 1.853.512 2.144.338 Japonya 4.706.187 4.571.867 4.601.461 Kanada 626.950 1.164.144 1.786.655 Meksika 397.404 866.346 1.282.719 Rusya 391.721 764.015 1.860.597 Suudi Arabistan 157.743 328.461 746.248 Türkiye 181.475 482.985 799.534 596 Kaynak: Dünya Bankası verileri kullanılarak hazırlanmıģtır. http://databank.worldbank.org, (ET: 29.11.2015). 4 ÇalıĢmada 19 ülke yer almaktadır ve Avrupa Komisyonu bu analizlere dahil edilmemiģtir. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 11, Haziran 2017, s. 594-609
Kazım Sarıçoban _ Levent Kösekahyaoğlu _ Birol Erkan Tablo 2 de G20 ülkelerinin toplam ihracatlarının genel görünümüne, toplam dünya ihracatı içindeki paylarına ve 1996 dan 2005 e, 2005 ten 2014 e ve 1996 dan 2014 e toplam ihracatlarının değiģim katsayılarına yer verilmiģtir. Buna göre 1996 yılının dünya toplam ihracatının %12,1 ini ABD karģılarken, onu daha sonra %10,2 ile Almanya, %8 ile Japonya, %5,5 ile Fransa ve %4,9 ile Ġngiltere ve Ġtalya izlemektedir. Dikkat edilirse Gümrük Birliği nin uygulamaya geçtiği 1996 yılında listeye göre dünya toplam ihracatından en düģük payı alan ülke %0,4 ile Türkiye dir. Tablo 2: G20 Ülkelerinin Dünya Ġhracatı Ġçindeki Yeri (x1.000.000) Ülkeler Ġhracat (Milyon Dolar) 1996 2005 2014 Ġhracat Payı (%) Ġhracat (Milyon Dolar) Ġhracat Payı (%) DeğiĢim 1996-2005 (%) Ġhracat (Milyon Dolar) Ġhracat Payı (%) DeğiĢim 2006-2014 (%) DeğiĢim 1996-2014 (%) ABD 622.784 12,1 904.339 8,9 45,2 1.619.742 9,1 79,1 160,1 Almanya 524.165 10,2 977.131 9,6 86,4 1.498.157 8,4 53,3 185,8 Arjantin 23.809 0,5 40.106 0,4 68,4 68.335 0,4 70,4 187,0 Avustralya 60.206 1,2 106.011 1,0 76,1 240.444 1,4 126,8 299,4 Ġngiltere 253.622 4,9 392.744 3,9 54,9 511.145 2,9 30,1 101,5 Brezilya 47.745 0,9 118.528 1,2 148,3 225.098 1,3 89,9 371,5 Çin 151.047 2,9 761.953 7,5 404,4 2.342.343 13,2 207,4 1450,7 Endonezya 49.814 1,0 85.659 0,8 72,0 176.036 1,0 105,5 253,4 Fransa 283.901 5,5 434.354 4,3 53,0 566.656 3,2 30,5 99,6 G. Afrika 29.221 0,6 46.991 0,5 60,8 90.612 0,5 92,8 210,1 G. Kore 129.712 2,5 284.418 2,8 119,3 573.074 3,2 101,5 341,8 Hindistan 33.468 0,7 100.352 1,0 199,8 317.544 1,8 216,4 848,8 Ġtalya 252.098 4,9 372.957 3,7 47,9 528.368 3,0 41,7 109,6 Japonya 410.946 8,0 594.940 5,8 44,8 690.217 3,9 16,0 68,0 Kanada 202.262 3,9 360.552 3,5 78,3 473.556 2,7 31,3 134,1 Meksika 95.661 1,9 214.207 2,1 123,9 397.098 2,2 85,4 315,1 Rusya 88.702 1,7 241.451 2,4 172,2 497.833 2,8 106,2 461,2 S. Arab. 56.509 1,1 180.737 1,8 219,8 353.510 2,0 95,6 525,6 Türkiye 23.047 0,4 73.476 0,7 218,8 157.714 0,9 114,6 584,3 Toplam 64,9 61,9 63,9 Kaynak: Comtrade verileri kullanılarak hazırlanmıģtır. http://comtrade.un.org, (ET: 27.11.2015). Tablo 2 de G20 ülkelerinin 1996 yılı dünya toplam ihracatı içindeki paylarına bakıldığında dünya ihracatının %64,9 lük kısmını G20 ülkelerinin gerçekleģtirdiği görülmektedir. Bu oran 2005 yılında %61,9 ve 2014 yılında %63,9 olarak gerçekleģmiģtir. Tablo 2 de 2005 verileri dikkate alındığında dünya toplam ihracatı içindeki en büyük paya sahip ülkenin %9,6 ile Almanya olduğu görülecektir. Almanya 2005 yılında, 1996 ya göre ihracatını %86,4 oranında arttırmıģtır. Almanya yı %8,4 ile ABD takip etmektedir. ABD nin de ihracatını 1996 ya göre %45,2 arttırdığı tablodan görülmektedir. Tabloda en dikkat çekici sonuç Çin e aittir. 1996 yılında toplam dünya ihracatı içindeki payı %2,9 olan Çin, 2005 yılı payını %7,5 e çıkararak büyük bir artıģ trendi göstermiģtir. Çin in ihracat değerleri dikkate alındığında, 1996 dan 2005 e ihracatını %404,4 arttırdığı net bir Ģekilde gözükmektedir. Türkiye ise 1996 yılında %0,4 olan payını 2005 yılında %0,7 ye yükseltmiģtir. Ġhracat verileri dikkate alındığında Türkiye nin ihracatını 1996 ya göre %218,8 oranında arttırdığı görülmektedir. Tablo 2 de 2014 verileri incelendiğinde, dünya toplam ihracatı içindeki en büyük paya sahip ülkenin %13,2 ile Çin olduğu görülecektir. Çin bir önceki dönem olan 2005 e göre 597 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:11, Haziran 2017, s. 594-609
G20 Ülkelerinin Teknoloji Yoğunluklarına Göre İhracat Rekabet Güçlerinin Belirlenmesi ihracatını %207,4 arttırarak önemli bir ihracat payına sahip olmuģtur. Çin için bir baģka dikkat çekici sonuç ise 1996 yılına göre -yaklaģık 20 yılda- ihracatını %1450 oranında arttırmıģ olmasıdır. Çin i %9,1 lik bir ihracat payı ile ABD takip etmektedir. Yine ABD, ihracatını 1996 ya göre %160,1 oranında, 2005 e göre ise %79,1 oranında arttırmıģtır. ABD yi %8,4 lük bir pay ile Almanya takip etmektedir. Türkiye ise 1996 yılında %0,4 olan payını 2005 yılında %0,7 ye, 2014 yılında ise %0,9 a yükseltmiģtir. Ġhracat verileri dikkate alındığında 2014 yılında Türkiye nin ihracatını 2005 e göre %114,6, 1996 ya göre ise %584,3 arttırdığı görülmektedir. Bu bölümde G20 ülkelerinin genel ekonomik görünümüne yer verilmiģtir. Özellikle, G20 platformunun dünya toplam ihracatı içindeki payı düģünüldüğünde (19 ülkenin 2014 yılı için %63,9), çalıģmanın önemi de ortaya çıkmaktadır. 3. Literatür AraĢtırması Literatürde konuyla ilgili hem ulusal hem de uluslararası çalıģmalar söz konusudur. Bunlara aģağıda yer verilmiģtir. Kösekahyaoğlu nun 2003 yılında yapmıģ olduğu çalıģmada, AçıklanmıĢ karģılaģtırmalı üstünlük katsayıları kullanılarak Türkiye nin Avrupa Birliği karģısındaki karģılaģtırmalı üstünlüğü sektörel olarak analiz edilmiģ ve 1980 sonrası serbest ticaret döneminde karģılaģtırmalı üstünlüklerde bir değiģiklik olup olmadığı araģtırılmıģtır. Analiz sonuçlarına göre, Türkiye nin özellikle 1980 lerde uygulanan liberal politikalardan sonra geleneksel emek yoğun endüstrilerden bazılarında rekabet gücü seviyesinin düģtüğü belirlenmiģtir. Bu düģüģün sebebinin iģgücü talebindeki artıģtan dolayı geleneksel emek yoğun endüstrilerdeki ücret artıģları olabileceği vurgulanmıģtır. Bu bağlamda Türkiye nin sadece teknoloji yoğun ürünlerin ihracatına değil, aynı zamanda geleneksel emek yoğun ürünlerin ihracatına da önem ve destek vermesi gerektiği çalıģmada belirtilmiģtir. 598 Erlat ve Erlat (2005), Türkiye nin AB-15 karģısındaki ihracat rekabet gücünü 1990-2000 dönemi verilerini kullanarak belirlemeye çalıģmıģtır. ÇalıĢmada SITC Rev. 3 teknoloji sınıflandırmasına göre Balassa indeksi ile RCA değerleri analiz edilmiģtir. Sonuçlara göre Türkiye, hammadde ve emek yoğun malların ihracatında rekabet gücüne sahip ancak kolay ve zor taklit edilen araģtırma bazlı malların ihracatında rekabet gücü düģüktür. Ayrıca AB-15 ülkelerinden Belçika, Danimarka, Finlandiya, Ġspanya ve Yunanistan ın Türkiye ile benzer performansa sahip olduğu çalıģmada vurgulanmıģtır. Erkan ve Sarıçoban (2014), yaptıkları çalıģmada, Türkiye ve Avrupa Birliği ne sonradan katılan 13 ülkenin (AB+13) ihracat rekabet güçlerinin belirlemeye çalıģmıģlardır. Yöntem olarak Balassa indeksi ve SITC Rev. 3 teknoloji sınıflandırması kullanarak 1993-2012 yılları arası verilerle ülkelerin rekabet güçleri ölçülmeye çalıģılmıģtır. AraĢtırma sonucuna göre, Türkiye ve AB+13 ülkelerinin dünya ticaretindeki ihracat payının artmasında teknoloji yoğun malların önemli bir etkiye sahip olmadığı belirlenmiģtir. Bununla birlikte, AB+13 ülkelerinin ihracat rekabet gücü, ülkeler AB üyesi olduktan sonra artmaya baģlamıģtır. Türkiye nin rekabet gücü ise AB+13 ülkelerinden daha düģük seviyededir. Balassa ve Noland, 1989 yılında yaptıkları çalıģmada, 1967-1983 dönemi için Amerika ve Japonya nın karģılaģtırmalı üstünlüklerindeki değiģiklikleri Balassa indeksi kullanarak araģtırmıģlardır. Analizde 57 temel mal grubunun yanında 167 imalat sanayi ve 20 ileri teknoloji ürün grubu analize dâhil edilmiģtir. Sonuçlar incelendiğinde, söz konusu dönemde, Japonya nın Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 11, Haziran 2017, s. 594-609
Kazım Sarıçoban _ Levent Kösekahyaoğlu _ Birol Erkan uzmanlaģma düzeyinin çarpıcı bir Ģekilde niteliksiz emek yoğun ürünlerden nitelikli emek yoğun ürünlere doğru kaydığı görülmüģtür. Aynı dönemde Japonya nın hammadde yoğun ürünlerde dezavantajlı olduğu belirlenmiģtir. Amerika ise hammadde yoğun ve nitelikli emek yoğun ürünlerdeki karģılaģtırmalı üstünlüğünü sürdürdüğü tespit edilmiģtir. Her iki ülke de ileri teknoloji ürünlerde karģılaģtırmalı üstünlüklerini arttırmıģlardır. James ve Movshuk (2003) çalıģmalarında, Kore, Tayvan ve Japonya nın SITC Rev. 3 e göre teknoloji sınıflandırması kullanarak 1980-1999 yılları arası verilerle söz konusu ülkelerin uluslararası rekabet gücünü Balassa indeksi ile belirlemeye çalıģmıģlardır. Analiz sonucunda Japonya ve Kore nin rekabet gücü yapısının benzer olduğu, 1990 ların baģlarından itibaren ise Kore ve Tayvan ın rekabet gücünün emek yoğun ürünlerden teknoloji yoğun ürünlere doğru arttığı belirlenmiģtir. Ševela, 2003 yılında yapmıģ olduğu çalıģmada, Çek Cumhuriyeti nin ileri teknoloji ürünleri ile yüksek katma değerli tarımsal ürünlerin uluslararası rekabet gücünü Balassa indeksi kullanarak ölçmeye çalıģmıģtır. ÇalıĢmada 1990-2000 yılı verileri ve SITC Rev. 3 sınıflandırması kullanılmıģtır. Analiz sonucunda ileri teknoloji ürünlerinde Japonya, Amerika ve Danimarka nın RCA indeksleri yüksek iken, Çek Cumhuriyeti nin ileri teknoloji ürünlerinde karģılaģtırmalı üstünlüğe sahip olmadığı görülmüģtür. Yüksek katma değerli tarımsal ürünlerde ise Çek Cumhuriyeti nin kısmen 2000 yılında bir üstünlüğe sahip olduğu da çalıģmada belirtilmiģtir. 4. Veri ve Yöntem ÇalıĢmanın analizinde SITC Rev.3 ürün gruplarına ait ihracat verileri kullanılmıģtır. SITC (Uluslararası Standart Ticaret Sınıflandırması -Standard International Trade Classification), BirleĢmiĢ Milletler tarafından hükümetlerin iģ birliği ve uzmanların görüģleri alınarak hazırlanmıģ ve uluslararası karģılaģtırmalara olanak sağlamak amacıyla 1950 yılından itibaren kullanılmaya baģlanmıģtır. 1960'lara gelindiğinde birçok ülke dıģ ticaret istatistiklerini SITC ile iliģkili sınıflamalara göre düzenlemiģ, uluslararası kuruluģların birçoğu da dıģ ticaret istatistikleri için SITC'yi temel almıģtır (TÜĠK, 2008:22). Bu yönüyle bakıldığında SITC, özellikle dıģ ticaret verilerinin karģılaģtırılması ve ekonomik analizler yapmak amacıyla, söz konusu verileri anlamlı kümelere dönüģtürmek için bir araç olarak kullanılabilmektedir (TÜĠK, 2010:28). 599 Artan dıģ ticaret hacmi ve teknolojik yenilikler SITC'nin 4 kez revize edilmesine neden olmuģtur. Halen 1986 yılına ait SITC Revize 3 listesi kullanılmaktadır. Bu liste birden beģe kadar basamaklı bir yapı ile oluģturulmuģtur ve 10 adet 1 basamaklı, 67 adet 2 basamaklı, 261 adet 3 basamaklı, 1.033 adet 4 basamaklı ve 3.121 adet 5 basamaklı kod içeren bir yapısı vardır. Bununla birlikte, 2007 yılında yayımlanan SITC sınıflamasının 4. revizyonu da veri tabanlarında mevcuttur (TÜĠK, 2008:22). SITC Rev. 3 e göre teknoloji sınıflandırması ise Hufbauer ve Chilas (1974) tarafından kullanılan, dıģ ticarete konu malların, niteliklerine göre beģ farklı ürün grubu Ģeklinde sınıflandırılmasına dayanmaktadır. Burada dıģ ticarete konu malların niteliklerinden kasıt, söz konusu malların teknoloji yoğunluklarına göre sınıflandırılmasıdır. Buna göre, SITC Teknoloji Sınıflandırması EK-1 de verilen tablodaki gibi hammadde yoğun, emek yoğun, sermaye yoğun, kolay taklit edilebilen ve zor taklit edilebilen araģtırma bazlı ürün gruplarından oluģmaktadır. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:11, Haziran 2017, s. 594-609
G20 Ülkelerinin Teknoloji Yoğunluklarına Göre İhracat Rekabet Güçlerinin Belirlenmesi Analizde, Bela Balassa nın AçıklanmıĢ KarĢılaĢtırmalı Üstünlükler (Revealed Comparative Advantage: RCA) yöntemi kullanılmıģtır. Balassa indeksi olarak da adlandırabileceğimiz bu yöntemde, X ihracatı, j bir ülkeyi, k sektör ya da ürün grubunu, t zamanı ve w ülke gruplarını (ya da dünyayı) göstermek üzere aģağıdaki gibi formüle edilebilir (Balassa, 1965:99-123): RCA = X X j kt w kt / X / X j t w t Burada, büyük kesrin pay kısmı j ülkesinin t dönemindeki toplam k malı ihracatının, j ülkesinin toplam ihracatı içindeki payını gösterir. Büyük kesrin payda kısmı ise, ülke grubunun (ya da dünyanın) t dönemindeki k malı ihracatının, dünya toplam ihracatı içindeki payını gösterir. Eğer RCA değeri 1 den büyük değerler alır ise, ülke o sektörde/ürün grubunda uzmanlaģmıģtır ya da bir baģka deyiģle rekabet gücüne sahiptir; RCA değeri 1 den küçük değerler alır ise, o zaman da ülkenin o sektörde/ürün grubunda rekabet gücü yoktur yani ülke o sektörde/ürün grubunda rekabet dezavantajına sahiptir (Bojnec ve Fertő, 2006:584; Khatibi, 2008:4; Nesterenko, 2006:6). Balassa indeksi, bir ülkenin herhangi bir mal ya da sektördeki toplam ihracatındaki payının, söz konusu mal ya da sektördeki dünyanın (ya da ülke grubunun) toplam ihracatındaki payına oranını ifade etmektedir. BaĢka bir ifade ile Balassa indeksi; bir ülkenin bir mal ya da sektördeki yurt içi uzmanlaģmasını (RCA kesrinin payı), dünyanın (ya da ülke grubunun) uzmanlaģması (RCA kesrinin payı) ile karģılaģtırmaktadır (Mykhnenko, 2005:27). Balassa indeksi ile karģılaģtırmalı üstünlükleri belirleyen ya da etkileyen unsurlar değil, bir ülkenin belli bir mal ya da sektörde karģılaģtırmalı üstünlüğe sahip olup olmadığı ortaya konulmaya çalıģılmaktadır (Beningo, 2005:6). 600 Sonuçların yorumlanmasında, söz konusu katsayıları daha iyi analiz edebilmek için Balassa indeksini aģağıdaki gibi 4 gruba ayırabiliriz (Hinloopen ve Marrewijk, 2001:13): Grup-1 0 < RCA 1 Grup-2 1 < RCA 2 Grup-3 2 < RCA 4 Grup-4 4 < RCA Dezavantaj, rekabet gücü yoktur. Zayıf üstünlük vardır. Orta derecede üstünlük vardır. Güçlü bir üstünlük vardır. ÇalıĢmada, 19 yıla ait RCA katsayılarının aritmetik ortalaması alınmıģtır. Aritmetik ortalama, matematiksel iģlemlere en elveriģli ve genel olarak da en çok kullanılan ortalamadır. Ancak hesaplamada gözlem değerlerinin tümü göz önüne alındığından, aritmetik ortalama, ister istemez, aģırı büyük ya da aģırı küçük uç değerlerden etkilenmektedir (Suner Karakülah, 2015:10-14). Bu gibi uç değerler aritmetik ortalamanın güvenilirliğini zayıflatabilmektedir. Bu nedenle gözlem değerlerindeki aģırı uç değerlerin -yani, normalin dıģında seyreden gözlem değerlerinin- varlığı durumunda, bu değerler söz konusu gözlem dizisinden çıkarılarak hesaplama yapılmaktadır. Bu Ģekilde aģırı uç değerlerin çıkarılmasıyla elde edilen ortalamaya uygun ortalama denir. Kısaca, aykırı veya uç değerler çıkarılarak elde edilen ortalamalar uygun ortalama olarak adlandırılmaktadır. Bu yönüyle uygun ortalama, gözlem değerlerinin Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 11, Haziran 2017, s. 594-609
Kazım Sarıçoban _ Levent Kösekahyaoğlu _ Birol Erkan merkezi eğilimini en uygun Ģekilde özetleyen yöntem olarak kullanılmaktadır (TCMB, 2015:3-4). Bu çalıģmada da uygun ortalama yöntemi kullanılmıģtır. ÇalıĢmada kullanılan tablolarda bazı kısaltmalar söz konusudur. Bunlar aģağıdaki gibidir: Ort. 1: 1996-2004 arası dokuz yılın RCA katsayılarının aritmetik ortalamasını verir (Ġlk Dönem). Ort. 2: 2005-2014 arası on yılın RCA katsayılarının aritmetik ortalamasını verir (Ġkinci Dönem). Min.: Serideki en küçük RCA katsayısını gösterir. Max.: Serideki en büyük RCA katsayısını gösterir. Uyg.: Serideki en küçük ve en büyük RCA katsayıları çıkarıldıktan sonra kalan değerlerin aritmetik ortalamasını gösteren uygun ortalama yöntemidir. HY: Hammadde yoğun EY: Emek Yoğun SY: Sermaye yoğun KT: Kolay taklit edilebilen araģtırma bazlı mallar ZT: Zor taklit edilebilen araģtırma bazlı mallar. 5. Analiz ve Bulgular Tablo 3 te G20 ülkelerinin, 1996-2014 yılları arası için hesaplanan RCA katsayıları yer almaktadır. Arjantin, ilk dönem değerlerine göre, sadece hammadde yoğun malların ihracatında rekabet avantajına sahip iken (3,63); ikinci dönem, hammadde yoğun mallarla birlikte, sermaye yoğun malların ihracatında da rekabet avantajına sahip hale gelmiģtir (1,16). Serideki uç değerler çıkarıldıktan sonra, Arjantin in genel durumuna bakıldığında, hammadde yoğun mallarda orta derece bir üstünlüğe, sermaye yoğun mallarda ise zayıf bir karģılaģtırmalı üstünlüğe sahip olduğunu söylemek mümkündür. 601 Türkiye nin RCA katsayıları incelendiğinde, sadece emek yoğun ve sermaye yoğun malların ihracatında bir rekabet avantajına sahip olduğu görülmektedir. Hammadde yoğun ve kolay taklit edilebilen mallarda ikinci dönem RCA katsayılarında bir düģüģ yaģanırken, zor taklit edilen araģtırma bazlı malların RCA değerinde bir artıģ söz konusudur. Yani Türkiye nin ikinci dönem, hammadde yoğun ve kolay taklit edilebilen malların ihracatındaki rekabet gücünün düģüģe geçtiğini, buna karģın zor taklit edilen araģtırma bazlı malların rekabet gücünün artıģta olduğunu söylemek mümkündür. Tabloda, Almanya nın sermaye yoğun ve zor taklit edilebilen araģtırma bazlı mallarda karģılaģtırmalı üstünlüğe sahip, diğer sınıflandırmalarda ise dezavantajlı konumda olduğu; Amerika BirleĢik Devletleri nin (ABD), kolay ve zor taklit edilebilen araģtırma bazlı mallarda rekabet avantajına, diğer sınıflandırmalarda ise dezavantaja sahip olduğu görülmektedir. G20 ülkelerinden sadece Ġtalya, Güney Kore, Meksika ve Japonya üç sınıflandırmada birden rekabet gücüne sahiptir. Güney Kore, Meksika ve Japonya sermaye yoğun, kolay taklit ve zor taklit edilebilen araģtırma bazlı malların ihracatında rekabet avantajına sahip iken; Ġtalya, emek yoğun, sermaye yoğun ve zor taklit edilebilen malların ihracatında rekabet üstünlüğüne sahiptir. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:11, Haziran 2017, s. 594-609
G20 Ülkelerinin Teknoloji Yoğunluklarına Göre İhracat Rekabet Güçlerinin Belirlenmesi Tablo 3: G20 Ülkelerinin SITC Teknoloji Sınıflandırmasına göre RCA Katsayıları Almanya ABD Arjantin Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. HY 0,38 0,34 0,32 0,43 0,36 0,67 0,75 0,57 0,94 0,71 3,63 2,56 2,24 3,89 3,07 EY 0,81 0,89 0,79 0,93 0,85 0,72 0,79 0,68 0,82 0,76 0,47 0,33 0,26 0,61 0,39 SY 1,48 1,57 1,38 1,67 1,52 0,79 0,85 0,76 0,91 0,82 0,91 1,16 0,74 1,36 1,04 KT 0,86 0,95 0,83 0,98 0,90 1,09 1,06 1,01 1,15 1,08 0,29 0,38 0,27 0,46 0,33 ZT 1,27 1,36 1,23 1,42 1,32 1,49 1,30 1,08 1,58 1,40 0,23 0,24 0,18 0,27 0,23 Brezilya Çin Endonezya Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. HY 2,24 2,21 1,91 2,60 2,22 0,54 0,22 0,18 0,72 0,36 2,46 2,33 2,21 2,60 2,39 EY 0,74 0,54 0,43 0,79 0,64 2,33 2,12 2,04 2,47 2,22 1,61 1,19 1,00 1,81 1,39 SY 1,29 1,05 0,82 1,42 1,17 0,42 0,56 0,37 0,67 0,49 0,31 0,56 0,23 0,61 0,44 KT 0,41 0,36 0,28 0,48 0,38 1,26 1,80 0,96 1,88 1,56 0,61 0,51 0,41 0,81 0,55 ZT 0,60 0,55 0,47 0,69 0,57 0,66 1,02 0,55 1,15 0,85 0,25 0,32 0,16 0,36 0,29 Güney Afrika Güney Kore Hindistan Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. HY 1,49 1,31 1,14 1,74 1,36 0,36 0,40 0,29 0,47 0,38 1,18 1,27 1,03 1,42 1,23 EY 0,88 0,65 0,55 0,95 0,72 0,96 0,52 0,48 1,15 0,72 2,73 2,18 1,93 3,03 2,43 SY 2,13 2,34 1,60 2,70 2,29 1,03 1,34 0,96 1,46 1,19 0,57 0,80 0,45 0,95 0,69 KT 0,42 0,40 0,36 0,46 0,40 1,29 1,20 0,82 1,64 1,24 0,53 0,66 0,49 0,77 0,60 ZT 0,44 0,48 0,38 0,52 0,46 1,30 1,75 1,24 1,91 1,53 0,24 0,43 0,19 0,48 0,34 Avustralya Fransa Ġngiltere Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. HY 2,96 2,73 2,55 3,19 2,84 0,70 0,60 0,58 0,80 0,64 0,67 0,70 0,59 0,75 0,69 EY 0,52 0,30 0,25 0,58 0,40 0,84 0,92 0,81 0,97 0,88 0,85 0,89 0,74 0,96 0,88 SY 0,82 0,59 0,45 0,93 0,70 1,55 1,46 1,37 1,63 1,51 1,04 1,15 0,95 1,27 1,10 KT 0,33 0,24 0,20 0,38 0,29 0,97 0,93 0,88 1,03 0,95 1,36 1,16 0,92 1,70 1,25 ZT 0,33 0,21 0,17 0,38 0,26 1,08 1,29 1,04 1,40 1,19 1,03 0,92 0,85 1,11 0,97 Ġtalya Japonya Kanada Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. HY 0,44 0,46 0,41 0,49 0,45 0,08 0,14 0,07 0,18 0,11 1,56 1,68 1,44 1,93 1,62 EY 1,81 1,75 1,66 1,88 1,78 0,39 0,42 0,37 0,44 0,41 0,78 0,65 0,51 0,85 0,71 SY 0,94 1,11 0,90 1,17 1,03 1,59 1,87 1,44 2,09 1,74 1,68 1,35 1,19 1,82 1,51 KT 0,56 0,61 0,54 0,69 0,58 1,13 0,89 0,80 1,26 1,00 0,45 0,46 0,38 0,54 0,46 ZT 1,18 1,30 1,13 1,36 1,24 1,61 1,72 1,51 1,87 1,67 0,60 0,60 0,57 0,68 0,60 Rusya Suudi Arabistan Türkiye Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. HY 3,22 3,05 2,79 3,41 3,13 5,09 3,74 3,33 5,55 4,37 0,89 0,65 0,59 1,16 0,75 EY 0,25 0,18 0,14 0,34 0,21 0,09 0,08 0,04 0,12 0,09 2,46 2,15 2,03 2,66 2,29 SY 1,00 0,71 0,57 1,25 0,84 0,08 0,08 0,05 0,11 0,08 1,21 1,68 0,95 1,90 1,46 KT 0,19 0,15 0,13 0,24 0,17 0,25 0,22 0,14 0,35 0,23 0,33 0,32 0,23 0,40 0,33 ZT 0,25 0,13 0,09 0,28 0,18 0,11 0,19 0,07 0,23 0,15 0,42 0,63 0,31 0,68 0,53 Meksika Ort. 1 Ort. 2 Min. Max. Uyg. HY 0,86 0,87 0,71 1,06 0,86 EY 0,90 0,69 0,60 0,93 0,79 SY 1,27 1,46 1,16 1,76 1,35 KT 1,17 1,26 1,03 1,40 1,22 ZT 1,02 0,99 0,95 1,06 1,01 Kaynak: Comtrade verileri kullanılarak tarafımızca hazırlanmıģtır. http://comtrade.un.org, (ET:30.11.2015). 602 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 11, Haziran 2017, s. 594-609
Kazım Sarıçoban _ Levent Kösekahyaoğlu _ Birol Erkan Güney Afrika nın 1996, 1997, 1998 ve 1999 verilerine ulaģılamadığı için söz konusu analizler 2000 yılından baģlamıģ ve uygun ortalama ona göre hesaplanmıģtır. Buna göre Güney Afrika, hammadde yoğun ve sermaye yoğun mallarda rekabet gücüne sahiptir. Suudi Arabistan ın ise 1997 ve 2014 yılı verilerine ulaģılamamıģtır. Buna göre hesaplanan RCA katsayılarına bakıldığında ise Suudi Arabistan ın hammadde yoğun malların ihracatında güçlü üstünlüğe sahip olduğu görülmektedir. Buraya kadar G20 deki ülkelerin teknoloji sınıflandırmasına göre ihracat ettiği mallardaki rekabet avantajı/dezavantajı durumu analiz edildi. ġimdi ise G20 ülkelerinin beģ teknoloji sınıflandırmasının her biri için avantaj ya da dezavantaj durumlarını aynı grafiklerde karģılaģtıracağız. Buradaki amaç; hem ülkelerin durumunu karģılaģtırmalı olarak görebilmek hem de ülkelerin hangi teknoloji sınıflandırmasında, hangi ülke ile benzer avantaj ya da dezavantaja sahip olduğunu ortaya koyabilmektir. Ġlk olarak hammadde yoğun sınıflandırma ele alınmıģ ve G20 ülkelerinin ihracatının 1996-2014 uygun ortalama RCA değerleri Grafik 1 de gösterilmiģtir. Buna göre hammadde yoğun mallarda rekabet gücüne sahip ülkeler, üstünlük derecelerine göre aģağıdaki gibidir: Güçlü Üstünlük: Suudi Arabistan, Orta Derece Üstünlük: Rusya, Arjantin, Avustralya, Endonezya, Brezilya, Zayıf Üstünlük: Kanada, Güney Afrika, Hindistan. Dünya ölçeğinde rekabet avantajına sahip bu ülkeler aynı zamanda hammadde yoğun sektörlerin ihracatında birbirleriyle de rekabet içindedirler. Grafik 1: Hammadde Yoğun Malların Ġhracatında G20 Ülkelerinin RCA Değerleri 603 RCA 5,00 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Grafik 1 incelendiğinde, dezavantaja sahip Almanya, ABD, Ġtalya, Japonya gibi geliģmiģ ülkelerin hammadde yoksulu ülkeler olduğu sonucu da ortaya çıkmaktadır. Türkiye ise hammadde yoğun malların ihracatında 0,75 RCA değeri ile rekabet dezavantajına sahip ülkeler arasındadır. Emek yoğun sektörlerin ihracatında ise Grafik 2 deki gibi bir durum söz konusudur. G20 ülkeleri içinde emek yoğun malların ihracatında güçlü üstünlüğe sahip ülke bulunmamaktadır. Dağılım aģağıdaki gibidir: Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:11, Haziran 2017, s. 594-609
G20 Ülkelerinin Teknoloji Yoğunluklarına Göre İhracat Rekabet Güçlerinin Belirlenmesi Orta Derece Üstünlük: Hindistan, Türkiye, Çin, Zayıf Üstünlük: Ġtalya, Endonezya. Bu sonuçlara göre sadece beģ ülke emek yoğun sektörlerde rekabet avantajına sahiptir. Diğer on dört ülke ise, bu sektörlerin ihracatında dezavantajlı konumdadır. Dünya ölçeğinde rekabet avantajına sahip söz konusu bu ülkelerin, aynı zamanda emek yoğun sektörlerin ihracatında birbirleriyle de rakip olduklarını söylemek mümkündür. RCA 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Grafik 2: Emek Yoğun Malların Ġhracatında G20 Ülkelerinin RCA Değerleri Rusya ve Suudi Arabistan, emek yoğun sektörlerde en düģük RCA değerine sahip iki ülke olarak karģımıza çıkmaktadır. Türkiye ise Hindistan dan sonra en yüksek RCA değerine sahip ikinci ülke konumundadır. Burada da Hindistan, Türkiye ve Çin, emek yoğun sektörlerin ihracatında yakın rakip ülkelerdir. 604 Sermaye yoğun malların uygun ortalama RCA değerlerinin yer aldığı Grafik 3 incelendiğinde ise, on iki G20 ülkesinin rekabet avantajına, kalan yedi ülkenin ise dezavantaja sahip olduğu görülmektedir. Rekabet avantajına sahip ülkeler ve üstünlük dereceleri aģağıdaki gibidir: Orta Derece Üstünlük: Güney Afrika, Zayıf Üstünlük: Japonya, Almanya, Kanada, Fransa, Türkiye, Meksika, Güney Kore, Brezilya, Ġngiltere, Arjantin, Ġtalya. Bu sonuçlara göre, dünya ölçeğinde rekabet avantajına sahip bu ülkeler, aynı zamanda sermaye yoğun sektörlerin ihracatında birbirleriyle de rakip konumundadırlar. Grafik 3 incelendiğinde, Suudi Arabistan sermaye yoğun malların ihracatındaki en düģük RCA değeri ile dikkat çekmektedir. Suudi Arabistan ı en düģük RCA değerleri ile Endonezya ve Çin takip etmektedir. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 11, Haziran 2017, s. 594-609
Kazım Sarıçoban _ Levent Kösekahyaoğlu _ Birol Erkan Grafik 3: Sermaye Yoğun Malların Ġhracatında G20 Ülkelerinin RCA Değerleri RCA 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Kolay taklit edilen araģtırma bazlı malların uygun ortalama RCA değerleri Grafik 4 te gösterilmiģtir. G20 ülkelerinden sadece altısı kolay taklit dilebilen araģtırma bazlı malların ihracatında rekabet avantajına sahiptir. Güçlü ve orta derece üstünlüğe sahip ülkenin olmadığı bu dağılım Ģöyledir: Zayıf Üstünlük: Çin, Ġngiltere, Güney Kore, Meksika, ABD, Japonya. Dünya ölçeğinde rekabet avantajına sahip bu ülkeler, aynı zamanda kolay taklit edilebilen araģtırma bazlı malların ihracatında da birbirlerine yakın rakip konumundadırlar. Grafik 4: Kolay Taklit Edilebilen AraĢtırma Bazlı Malların Ġhracatında G20 Ülkelerinin RCA Değerleri 605 RCA 1,80 1,60 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Grafik 4 te kolay taklit edilebilen araģtırma bazlı mallarda en düģük RCA değerlerine sahip ülkelerin Rusya ve Suudi Arabistan olduğu görülmektedir. Türkiye ise bu sıralamada 0,33 RCA değeri ile sondan dördüncü sırada yer almaktadır. Zor taklit edilen araģtırma bazlı malların uygun ortalama RCA değerlerinin yer aldığı Grafik 5 e göre, G20 ülkelerinden sadece yedisi bu sektörlerde rekabet avantajına sahiptir. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:11, Haziran 2017, s. 594-609
G20 Ülkelerinin Teknoloji Yoğunluklarına Göre İhracat Rekabet Güçlerinin Belirlenmesi Diğer 12 ülke ise bu sektörde dezavantajlı konumdadır. Güçlü ve orta derece üstünlüğe sahip ülkenin bulunmadığı dağılım Ģöyledir: Zayıf Üstünlük: Japonya, Güney Kore, ABD, Almanya, Ġtalya, Fransa, Meksika. Dünya ölçeğinde rekabet avantajına sahip bu ülkeler aynı zamanda zor taklit edilebilen araģtırma bazlı malların ihracatında birbirleriyle de rekabet içindedirler. RCA 1,80 1,60 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Grafik 5: Zor Taklit Edilebilen AraĢtırma Bazlı Malların Ġhracatında G20 Ülkelerinin RCA Değerleri Grafik 5 incelendiğinde, Japonya 1,67 RCA değeri ile bu sektördeki en rekabetçi ülke konumunda iken, Güney Kore 1,53 RCA değeri ile Japonya yı takip etmektedir. En düģük RCA değerlerine sahip iki ülke ise, Rusya ve Suudi Arabistan dır. Türkiye 0,53 RCA değeri ile bu sektörün ihracatında dezavantajlı konumdadır. 606 6. SONUÇ ÇalıĢmada, G20 ülkelerinin ihracat rekabet güçleri 1996-2014 yılları arası ihracat verileri dikkate alınarak ve SITC Rev. 3 teknoloji sınıflandırması kullanılarak belirlenmeye çalıģılmıģtır. Analiz sonuçlarına göre; sadece Ġtalya, Güney Kore, Meksika ve Japonya üç sınıflandırmada birden rekabet gücüne sahiptir. Buna göre Güney Kore, Meksika ve Japonya sermaye yoğun, kolay taklit ve zor taklit edilebilen araģtırma bazlı malların ihracatında; Ġtalya ise, emek yoğun, sermaye yoğun ve zor taklit edilebilen malların ihracatında rekabet avantajına sahip ülkelerdir. Avustralya, Rusya ve Suudi Arabistan ise sadece hammadde yoğun malların ihracatında rekabet gücüne sahip ülkeler olarak karģımıza çıkmaktadır. Teknoloji yoğunluklarına göre analiz sonuçlarını yorumlayacak olursak; hammadde yoğun malların ihracatında Suudi Arabistan güçlü üstünlüğe; Rusya, Arjantin, Avustralya, Endonezya ve Brezilya orta derece üstünlüğe; Kanada, Güney Afrika ve Hindistan ise zayıf üstünlüğe sahip ülkelerdir. Diğer ülkeler bu sınıflandırmada dezavantajlı konumdadırlar. Emek yoğun sınıflandırmada Hindistan, Türkiye ve Çin orta derece üstünlüğe; Ġtalya ve Endonezya ise zayıf üstünlüğe sahip ülkelerdir. Sermaye yoğun malların ihracatında Güney Afrika orta derece üstünlüğe; Japonya, Almanya, Kanada, Fransa, Türkiye, Meksika, Güney Kore, Brezilya, Ġngiltere, Arjantin ve Ġtalya ise zayıf üstünlüğe sahip ülkelerdir. Kolay taklit Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 11, Haziran 2017, s. 594-609
Kazım Sarıçoban _ Levent Kösekahyaoğlu _ Birol Erkan edilebilen araģtırma bazlı malların ihracatında Çin, Ġngiltere, Güney Kore, Meksika, ABD ve Japonya zayıf üstünlüğe sahip ülkelerdir. Zor taklit edilebilen araģtırma bazlı malların yer aldığı sınıflandırma da ise Japonya, Güney Kore, ABD, Almanya, Ġtalya, Fransa ve Meksika zayıf üstünlüğe sahip ülkeler olarak karģımıza çıkmaktadır. Genel olarak söylemek gerekirse, G20 ülkelerinden teknoloji sınıflandırmasına göre dünya ölçeğinde rekabet avantajına sahip yukarıda saydığımız ülkeler, aynı zamanda o sektörün ihracatında birbirleriyle de rakip konumundadırlar. Örneğin emek yoğun sınıflandırmada Hindistan, Türkiye, Çin, Ġtalya ve Endonezya, dünya ölçeğinde rekabet avantajına sahip iken; bu ülkeler aynı zamanda birbirleriyle de yakın rekabet içindedirler ve birbirleriyle rakip konumdadırlar. KAYNAKLAR AYAZ, S. (2014). Küresel Ekonomik YönetiĢimde G20 ve Türkiye. Bilge Strateji. 6(11):7-13. BALASSA, B. (1965). Trade Liberalization and Revealed Comparative Advantage. The Manchester School of Economic and Social Studies. 33(2):99-123. BALASSA, B. and Noland, M. (1989). Revealed Comparative Advantage in Japan and the United States. Journal of International Economic Integration. 4(2):8-22. BENINGO, S. (2005). Trade and Transportation Between the United States and China and Between the United States and India. 2006 Conference of the Society of Government Economists. 27 October 2005. Washington. BOJNEC, Š. and Fertő, I. (2006). Does Comparative Advantages in Agri-Food Trade Matter for Multifunctional Rural Development: The Case of Hungary and Slovenia. Journal of Central European Agriculture. 7(3):583-586. ÇANAKÇI, Ġ. H. (2010). "G20 Öncülüğünde Küresel Ekonomi", TÜSĠAD GörüĢ Dergisi, Sayı:62. Haziran 2010. s:18-21. ÇETĠN, F. Ü. (2015). "G7'den G20'ye Giden Yol ve G20 ile Ġlgili Temel Unsurlar". https://www.academia.edu/5191271/g7den_g20ye_giden_yol_ve_g20_ile_%c4%b0 lgili_temel_unsurlar, (ET:04.10.2015). ERKAN, B. (2011). SITC Teknoloji Sınıflandırmasına ĠliĢkin AçıklanmıĢ KarĢılaĢtırmalı Üstünlüklerin Belirlenmesi: Türkiye ve Diğer N-11 Ülkelerinin KarĢılaĢtırılması. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar. 48(558):35-48. ERKAN, B. and Sarıçoban, K. (2014). Comparative Analysis of the Competitiveness in the Export of Science-Based Goods Regarding Turkey and the EU+13 Countries. International Journal of Business and Social Science. Vol:5. No:8(1). July 2014. pp.117-130. ERLAT, G. and Erlat, H. (2005). Do Turkish Exports Have Comparative Advantage with Respect to The European Union Market, 1990-2000. Topics in Middle Eastern and North African Economies. Vol:7, September 2005, pp.1-17. HINLOOPEN, J. and Marrewijk, C. V. (2001). On the empirical distribution of the Balassa index. Review of World Economics / Weltwirtschaftliches. Archiv 137: pp.1-35. 607 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:11, Haziran 2017, s. 594-609
G20 Ülkelerinin Teknoloji Yoğunluklarına Göre İhracat Rekabet Güçlerinin Belirlenmesi HUFBAUER, G. C. and Chilas, J. G. (1974). Specialization by industrial countries: extent and consequences. Published in: The international division of labour: Problems and perspectives. Edited by Herbert Giersch. Tübingen: Mohr., ISBN 3163355218, pp:3-38. JAMES, W. E. and Movshuk, O. (2003). Comparative Advantage in Japan, Korea and Taiwan between 1980 and 1999: Testing for Convergence and Implications for Closer Economic Relations. The Developing Economies. 41(3). September 2003. pp.287-308. KHATIBI, A. (2008). Kazakhstan s Revealed Comparative Advantage Vis-À-Vis the EU-27. European Centre for International Political Economy (ECIPE). Working Paper, No: 03/2008, pp.1-12. KÖSEKAHYAOĞLU, L. (2003). Comparative Advantage of Turkey with regard to the EU, Süleyman Demirel Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2):147-156. MYKHNENKO, V. (2005). What Type of Capitalism in Eastern Europe? Institutional Structures, Revealed Comparative Advantages and Performance of Poland and Ukraine. Centre for Public Policy for Regions (CPPR) Discussion Paper. No:6, September-2005, pp.1-43. NESTERENKO, O. (2006). Competitiveness of Ukrainian Products. Master of Arts in Economics, National University Kyiv-Mohyla Academy. Economics Education and Research Consortium Master s Program in Economics. pp.1-49. ŠEVELA, M. (2003). Efficiency Development of Czech Foreign Trade in High-Technology Products and High-Halue Agricultural Products. Agricultural Economics Czech, 49 (2003) (10), pp.476-482. 608 SUNER Karakülah, A. (2015). Biyoistatistik: Merkezi Eğilim ve DeğiĢim Ölçüleri. http://biyoistatistik.med.ege.edu.tr/dersler/biyoistatistik/3.%20merkezi%20egilim%20 ve%20degisim%20olculeri_as.pdf, (ET:05.12.2015). TCMB, (2015). Beklenti Anketi ne ĠliĢkin Yöntemsel Açıklama. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ġstatistik Genel Genel Müdürlüğü, Reel Sektör Verileri Müdürlüğü. http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/b96a77dd-6e78-41ae-902a- 359d647d286d/BA -YontemselAciklama.pdf?MOD=AJPERES&CA- CHEID=b96a77dd-6e78-41ae-902a-359d647d286d, (ET:05.12.2015). TURUNÇ, S. (2015). "G20 Gündeminde Yer Alan Kalkınma Konuları". Maliye Bakanlığı Avrupa Birliği ve DıĢ ĠliĢkiler Dairesi BaĢkanlığı, Bilgi Notu. http://www.abmaliye.gov.tr/, (ET:04.10.2015). TÜĠK, (2008). DıĢ Ticaret Ġstatistikleri ve Endeksleri: Sorularla Resmi Ġstatistikler Dizisi 2. Türkiye Ġstatistik Kurumu (TÜĠK). Yayın No:3121. Ocak 2008, Ankara. TÜĠK, (2010). CPA 2008, Avrupa Ekonomik Topluluğunda Faaliyete Göre Ürünlerin Ġstatistiki Sınıflaması. Türkiye Ġstatistik Kurumu (TÜĠK). Yayın No:3437. Haziran 2010, Ankara. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 11, Haziran 2017, s. 594-609
Kazım Sarıçoban _ Levent Kösekahyaoğlu _ Birol Erkan Ek 1: SITC Rev. 3 e Göre Teknoloji Sınıflandırması Ürün Grupları Hammadde Yoğun Mallar SITC 0 Canlı Hayvanlar ve Gıda Maddeleri SITC 2 (26 hariç) Tarımsal Hammaddeler SITC 3 (35 hariç) Mineral Yakıtlar ve Mineral Yağlar SITC 4 Hayvansal ve Bitkisel Yağlar SITC 56 Gübreler Emek Yoğun Mallar SITC 26 Dokumaya ElveriĢli Lifler (Elyaflar) SITC 6 (62, 67, 68 hariç) Ġmalat Malları SITC 8 (87, 88 hariç) Diğer Üretim Malları Sermaye Yoğun Mallar SITC 1 Ġçkiler, Tütün ve Mamulleri SITC 35 Elektrik Enerjisi SITC 53 Boyacılıkta Kullanılan Ürünler SITC 55 Uçucu Yağlar, Rezinoitler, Parfümeri, Kozmetik SITC 62 Kauçuk EĢya SITC 67 Demir ve Çelik SITC 68 Demir Ġhtiva Etmeyen Madenler SITC 78 Kara TaĢıtları Kolay Taklit Edilebilen AraĢtırma Bazlı Mallar SITC 51 Organik Kimyasal Ürünler SITC 52 Ġnorganik Kimyasal Ürünler SITC 54 Tıp ve Eczacılık Ürünleri SITC 58 Ġlk Haliyle Olmayan Plastikler SITC 59 Kimyasal Maddeler ve Ürünler SITC 75 Büro Makineleri, Otomatik Veri ĠĢleme Makinesi SITC 76 HaberleĢme, Sesi Kaydetme ve Kaydedilen Sesi Tekrar Veren Alet. Zor Taklit Edilebilen AraĢtırma Bazlı Mallar SITC 57 Ġlk Haliyle Plastikler SITC 7 (75, 76, 78 hariç) Makineler ve UlaĢım Araçları SITC 87 Mesleki, Bilimsel Ölçü ve Kontrol Cihazları SITC 88 Fotoğraf Malzemeleri, Optik EĢyalar, Saatler 609 Kaynak: Erkan, 2011:42. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:11, Haziran 2017, s. 594-609