TÜRK HAVA KURUMU ÜNİVERSİTESİ NDE SÜRDÜRÜLEN İNSANSIZ HAVA ARACI ÇALIŞMALARI



Benzer belgeler
ATLAS-SAHA VE ARAZİ GÖREVLERİNE YÖNELİK, MODÜLER VE YÜKSEK FAYDALI YÜK ORANLI MİKRO SINIFI BİR İHA TASARIMI, ÜRETİMİ VE TESTLERİ

ODTÜ'DE YAPILAN İNSANSIZ HAVA ARACI ÇALIŞMALARI

Prof. Dr. Yavuz YAMAN, Prof. Dr. Serkan ÖZGEN, Doç. Dr. Melin ŞAHİN Y. Doç. Dr. Güçlü SEBER, Evren SAKARYA, Levent ÜNLÜSOY, E.

üniversal- ultralam ULTRALAM LVL modern kompozit bir yapı malzemesidir. ULTRALAM LVL kozalaklı ağaçlardan ( çam-ladin ) veya karışımından üretilir.

İki malzeme orijinal malzemelerden elde edilemeyen bir özellik kombinasyonunu elde etmek için birleştirilerek kompozitler üretilir.

Dikey İniş Kalkış Yapabilen Sabit Kanatlı İnsansız Hava Aracı Çalışmaları

PLASTİK YOLCU UÇAĞI GERÇEKTEN PLASTİK Mİ?

GÖREVE UYUMLU KANATLARA SAHİP BİR İNSANSIZ HAVA ARACININ, UÇUŞ TESTLERİ VE YAPISAL GELİŞTİRİLMESİ

Firma Profili. Ağustos 2014

MAK 401 MAKİNA PROJE DERSİ KONULARI. Prof. Dr. Erdem KOÇ. Doç. Dr. Hakan ÖZCAN

SANAYİDE GİRİŞİMCİLİK ve PROJE YÖNETİMİ

Hibrit ve Çelik Kablolu Köprülerin Dinamik Davranışlarının Karşılaştırılması

I. YARIYIL (1. SINIF GÜZ DÖNEMİ) 2012 %25 DERS PLANI. Ders Saati İle İlgili Komisyon Görüşü Uygun Uygun Değil

1.Sınıf / Güz Dönemi

DENEYSEL SPORTİF AMAÇLI İKİ KİŞİLİK HAFİF HAVA ARACI TASARIMI OKTAY DÖNMEZ

LAPİS Havacılık ve Elektrikli Araç Teknolojileri Ltd.Şti.

Alüminyum San. İnş. İth. İhr. ve Tic. Ltd. Şti. ALUMINIUM CATALOGUE.

T.C. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

2009 MÜFREDATI MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ / MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİM PLANI SINIF: 1 DÖNEM: GÜZ. Ders Kodu Dersin Adı T P K ECTS Ders Tipi

İstanbul Havacılık Sektörü Yenilikçi İşbirliği Platformu

1.Sınıf / Güz Dönemi

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ HAVACILIK VE UZAY BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

1.Sınıf / Güz Dönemi

Savunma Sanayii Telnolojileri Sertifika Programı

BİZ KİMİZ? Lagari Takımı (#5278), Yıldız Teknik Üniversitesi Mekatronik Mühendisliği çatısı altında kurulmuş bir öğrenci topluluğudur.

BÜYÜK ORANDA ŞEKİL DEĞİŞTİREBİLEN KANAT YÜZEYLERİNİN AERODİNAMİK YÜKLER ALTINDAKİ DAVRANIŞLARI

ÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi

KGİ İHS Kapsamında Anadolu Üniversitesinde Yapılan Çalışmalar

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4

AFET VE ACİL DURUMLARDA EMNİYET HAVACILIK

Ürün Geliştirme. Oğuz ALTAY Satış Direktörü

1.Sınıf / Güz Dönemi

Yerlileştirme Faaliyetleri

UÇAK MÜHENDİSLİĞİ MÜFREDATI

2/13/2018 MALZEMELERİN GRUPLANDIRILMASI

Yetenekler Ve Mühendislik/Danışmanlık Hizmetleri. Ağustos 2014

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği

2013 MÜFREDATI MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ / ENDÜSTRİYEL TASARIM MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİM PLANI. Ders Kodu Ders Adı (Türkçe) Müf.No T P K AKTS Tip Op.

Hazırlık Sınıfı. 1.Sınıf / Güz Dönemi

Lapis Havacılık ve Elektrikli Araç Teknolojileri Limited Şirketi, alanlarında uzman kişiler tarafından 2015 yılında kurulmuştur.

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI BAHAR YARIYILI MM 407 TASARIM PROJESİ KONULARI

1.Yarıyıl. 2.Yarıyıl

2014 MÜFREDATI MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ / ENDÜSTRİYEL TASARIM MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİM PLANI. Ders Kodu Ders Adı (Türkçe) Müf.No T P K AKTS Tip Op.

2016 MÜFREDATI MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ / ENDÜSTRİYEL TASARIM MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİM PLANI. Ders Kodu Ders Adı (Türkçe) Müf.No T P K AKTS Tip Op.

CETP KOMPOZİTLERİN DELİNMELERİNDEKİ İTME KUVVETİNİN ANFIS İLE MODELLENMESİ MURAT KOYUNBAKAN ALİ ÜNÜVAR OKAN DEMİR

Hazırlık Sınıfı. 1.Sınıf / Güz Dönemi

YER HİZMETLERİ VE RAMP - I. Öğr. Gör. Gülaçtı ŞEN

Gökhan Göl 2. MULTİKOPTER SİSTEMLERİ VE UÇMA PRENSİPLERİ

Yalova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Polimer Mühendisliği Bölümü. Polimer Nedir?

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2

TR-AKS-400 YENI NESIL AYARLI KALIPLAR

ANTONOV AN-225 MRIYA: EN BÜYÜK UÇAK (18 EKİM

KARSAN CONCEPT V1 Erişilebilir Akıllı Ulaşım Çözümleri

Kompozit Malzemeler Polimer Matrisli Kompozitler

MMM 2011 Malzeme Bilgisi

Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü

Endüstriyel Fanlar SANTRİFÜJ FANLAR GENEL BİLGİLER

EKİNOKS-AG SAVUNMA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Aralık 2014, Ankara

Genel olarak bir kompozit malzeme, her iki bileşene ait özelliklerin birleşimiyle daha iyi özellikteki kombinasyonlarının elde edildiği çok fazlı bir

KLİMA SANTRALLERİNDEKİ BOŞ HÜCRELER İÇİN TASARLANAN BİR ANEMOSTAT TİP DİFÜZÖRÜN AKIŞ ANALİZİ

BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü. facebook.com/groups/beunmetalurji

1. Giriş. 2. Dört Rotorlu Hava Aracı Dinamiği 3. Kontrolör Tasarımı 4. Deneyler ve Sonuçları. 5. Sonuç

HAVACILIK VE UZAY / UÇAK MÜHENDİSİ

Lif Takviyeli Kompozit Asma Yaya Köprüsünün Yapısal Davranışının İncelenmesi: Halgavor Asma Yaya Köprüsü

ŞEKİL DEĞİŞTİREN UÇAKLAR VE GELECEK


ANADOLU ÜNİVERSİTESİ HAVACILIK VE UZAY BİLİMLERİ FAKÜLTESİ. Prof. Dr. Mustafa Cavcar 8 Mayıs 2013

PİLOTAJ BÖLÜMÜ DERS MÜFREDATI

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ YANDAL EĞİTİM-ÖĞRETİM PLANI

Öğretim Dili (2) Temel Bilim Eğitimi (4) 1. Yarıyıl (30 AKTS)

Tablo 5.1. Sekiz Yarıyıllık Lisans Eğitim-Öğretim Planı

MALZEME BİLİMİ Güz Yarıyılı Kocaeli Üniversitesi Ford Otosan Ġhsaniye Otomotiv MYO. Yrd. Doç. Dr. Egemen Avcu

BİTİRME ÇALIŞMASI KONULARI II. ÖĞRETİM GÜZ DÖNEMİ. Aranan Koşullar ve Açıklamalar 1 - -

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÇİFT ANADAL EĞİTİM-ÖĞRETİM PLANI

ALICIA Projesi ve SDT A.Ş. nin Katılımı

Hazırlık Sınıfı. 1.Sınıf / Güz Dönemi

HAVA ULAŞTIRMA FAKÜLTESİ PİLOTAJ BÖLÜMÜ DERS MÜFREDATI

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ/ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EĞİTİM PLANI

SINIRLARINIZI ZORLAYABİLMENİZ" için. EPOKSİ ve POLİÜRETAN SİSTEMLERİ" tasarlıyoruz

CoroMill Plura. Kompozit malzemeler için optimize edilmiş frezeler

AFET Yönetiminde İleri Teknoloji Kullanımı GÜZ ÇALIŞTAYI Kasım 2013, ANKARA, TÜRKİYE PANEL-1 11:30-13:00

İHA SİSTEMLERİNDE PROFESYONEL ÇÖZÜM ORTAĞINIZ. BURKUT İNSANSIZ HAVA ARACI (İHA-2)

ANKARA PROFESYONEL MAKİNA KALIP PLASTİK YAPI EĞİTİM SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİRİNCİ VE İKİNCİ EĞİTİM PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM PLANI

Duman Tahliye Sistemleri Gün Işığı Aydınlatma Duman Perdeleri Yangın Kapıları Havalandırma

ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK

Şekil 2: Kanat profili geometrisi

HELİKOPTERİN FİKİR BABABASI, DA VİNCİ DEĞİL ÇİNLİLER

Gelenekler Geçmişimiz Geleceğin Teminatıdır,

%100 TÜRK ÜRETİMİ YAŞAMIN KONFORU ÇEVRE DOSTU

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 4

T1 (A Grubu) T4 (B Grubu)

Hava Aracının Üzerinden Titreşim Kaynaklı Enerji Hasatı Çalışmaları

OPTİK GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMİ KULLANAN BİR PARÇA BOYUTLANDIRMA SİSTEMİNİN TASARIMI VE PROTOTİP İMALATI. Aralık-2011

UÇAK MÜHENDİSİ TANIM A- GÖREVLER

EĞİTİM ÇALIŞMA GRUBUNUN FAALİYETLERİ

ALUPAM A.Ş. ALUPAM İLERİ TEKNOLOJİK MALZEMELER A.Ş. BURSA-2013

Malzeme Bilimi ve Mühendisliği. h$p://

ÜRÜN KATALOĞU. ZEYTİN HASAT ve İLAÇLAMA MAKİNALARI TÜRKİYE DİSTRİBÜTÖRÜ TÜRKİYE DİSTRİBÜTÖRÜ TÜRKİYE DİSTRİBÜTÖRÜ.

m3/h, Pa. Kavrama, kayış-kasnak veya direk tahrik Eurovent e göre Kısa/Uzun gövde; kılavuz giriş kanatlı/kanatsız

Transkript:

TÜRK HAVA KURUMU ÜNİVERSİTESİ NDE SÜRDÜRÜLEN İNSANSIZ HAVA ARACI ÇALIŞMALARI Kutay ÇETİN * THKÜ Uçak Mühendisliği Bölümü kutay.cetin@stu.thk.edu.tr Levent ÜNLÜSOY THKÜ Uçak Mühendisliği Bölümü lunlusoy@thk.edu.tr Durmuş Sinan KÖRPE THKÜ Uzay Mühendisliği Bölümü dskorpe@thk.edu.tr Hasan İNCİ THKÜ Uzay Mühendisliği Bölümü hinci@thk.edu.tr Erkan GÜNAYDINOĞLU THKÜ Pilotaj Bölümü egunaydinoglu@thk.edu.tr Olcay Alptuğ AKDAĞ THKÜ Uçak Mühendisliği Bölümü oakdag@thk.edu.tr Kürşad Melih GÜLEREN THKÜ Uçak Mühendisliği Bölümü kmguleren@thk.edu.tr ÖZET İnsansız teknolojilerin kullanımının hızla arttığı bugünlerde şüphesiz ki bu teknolojilerden en çok faydalanan sektörlerden biri de havacılık sektörüdür. İnsanlı uçakların maliyetiyle kıyaslandığında çok makul fiyatları olan İnsansız Hava Araçları (İHA) özellikle keşif ve gözetleme amacıyla kullanılmaktadır. Günümüzde silahlandırılmaya başlanan bu hava araçlarının diğer bir kayda değer avantajı ise mürettebat kaybını sıfıra indirmesidir. Bu bildiride Türk Hava Kurumu Üniversitesi nde (THKÜ) üretilen ve üretilmesi planlanan İnsansız Hava Araçları tanıtılmıştır. Farklı kanat tiplerine sahip bu araçların hangi hava şartlarında çalışabildikleri, menzil, azami hız, kanat yüklemesi, servis tavanı ve yer kontrol merkezi ile iletişim gibi özelliklerinin yanı sıra performans artışı için uygulanan iyileştirmeler anlatılarak dünya çapında bu alanda geliştirilen diğer hava araçları ile kıyaslama yapılmıştır. Bu çalışma ile temel olarak daha az yakıtla daha uzun süre havada kalabilecek çevreye duyarlı hava taşıtlarının geliştirilmesine katkı sağlanması hedeflenmektedir. Anahtar Kelimeler: İnsansız Hava Aracı, Yakıt Performansı, Hava Gözetleme Sistemleri, THKÜi UNMANNED AIR VEHICLE STUDIES CONDUCTED AT UNIVERSITY OF TURKISH AERONAUTICAL ASSOCIATION ABSTRACT Nowadays, the aviation industry is becoming one of the leading sectors that benefits highly from unmanned technologies. Compared to the cost of manned aircrafts, unmanned air vehicles (UAV) are much more economical and are used particularly for reconnaissance and surveillance purposes. Today, one of the benefits of these aircrafts is that they can be equipped with weapons. Another important advantage of unmanned aircraft is to eliminate the risk of human life. In this article, the prototypes of unmanned air vehicles manufactured and planned to manufacture in University of Turkish Aeronautical Association (UTAA) have been introduced. With different wing and fuselage designs, features like environmental conditions, range, maximum speed, wing loading and ground control systems of these aircraft are described and compared with their counterparts. The main purpose of this study is to contribute the development of environmentally friendly aircrafts which can fly longer time with relatively less fuel. Keywords: Unmanned Air Vehicle, Fuel Performance, Air Surveillance Systems, UTAA * Sorumlu Yazar

1. GİRİŞ Hava araçlarında dikey iniş ve kalkış fikrinin ilk temelleri 1930 lu yıllara dayanmaktadır. Bu alanda ilk tasarım George Lehberger a ait olsa da Lehberger bu projeyi hayata geçirememiştir [1]. İkinci Dünya Savaşı sırasında bir alman ilk örneği olan FA-269 ise yeterli destek görememesinden dolayı iptal edilen bir diğer projedir [2]. Uzun yıllar devam eden yön değiştiren rotor denemeleri ilk başarılı sonucunu 1953 yılında Bell XV-3 uçağında vermiştir. Bu uçakla yön değiştiren rotor konseptinin temelleri sağlamlaştırılmış ve gelecek tasarımlar için gerekli teknik gelişmeler hakkında veriler toplanmıştır. 1960 lı yıllarda yön değiştiren kanat fikirleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu fikrin ilk ürünleri CL-84 Dynavert ve XC-142 hava araçlarıdır. Bu iki hava aracının üretim ve test aşamalarından sonra yön değiştiren rotorların askıda kalma performansının yön değiştiren kanatlara göre daha fazla olduğu anlaşılmış ve bu iki proje son bulmuştur [3]. XV-3 ün devam niteliğinde olan XV- 15 bu alanda ikinci başarılı hava aracı olmuştur. Bu hava aracıyla, geleneksel döner kanatlı hava araçlarının ulaştığı yüksek hız performansı aşılmıştır [4]. 1981 yılında XV-3 ve XV-15 hava araçlarından edinilen tecrübeyle Bell ve Boeing firmaları V-22 Osprey i geliştirmişlerdir. V-22 Osprey modeli günümüzde 160 tan fazla üretilmiştir ve bu alanda en başarılı yön değiştiren rotora sahip hava aracı unvanını elinde bulundurmaktadır [5]. 2. TASARIM VE İMALAT FAALİYETLERİ Türk Hava Kurumu Üniversitesi nde, yön değiştiren rotorlu ve dikey kalkış iniş yapabilen çok amaçlı insansız hava aracı projesi halen sürdürülmektedir. 2013 yılında başlayan bu proje, ülkemizdeki havacılık sektöründeki yön değiştiren rotor kullanan hava taşıtlarının öncüsü olma hedefindedir. Uçağın tamamına yakınının kompozit malzemeden üretilmesi planlanmıştır. İki veya daha fazla sayıdaki malzemelerin en iyi özelliklerini bir araya getirme ve hepsinden daha üstün özellikli bir malzeme ortaya çıkartmak amacıyla yapılan ve makro seviyede birleştirilen kompozit malzemelerin dünyada kullanımı hızlı bir şekilde artmaya başlamıştır. Bu kompozit malzemelerin diğer saf metal, alüminyum ve tahtaya göre çok üstün avantajları bulunmaktadır. Yüksek mukavemet, hafiflik, boyutsal stabilite, kolay tamir edilebilirlik, yavaş oksitlenme ve korozyon dayanımı bunların başlıcalarındandır[7]. Uçağın gövde ve kanat kalıpları kompozit laboratuvarı bünyesinde bulunan lazer kesim makineleriyle hazırlanmıştır. Kalıp için gerekli olan profiller lazer kesim makinesi aracılığıyla kesilmiş daha sonra bir platform haline getirilmiştir. Bu platformun üzerine alüminyum sac serilerek Şekil 1 de görülen kalıp formu elde edilmiştir. Ülkemiz içinde bulunduğu coğrafi konum dolayısıyla yer yer geniş fakat yüksek düzlüklere ve bunun yanında irili ufaklı birçok yükseltiye ev sahipliği yapmaktadır. Bu engebeli yapı ülkemizde hayatın her alanına etki etmektedir. Bir yandan yol yapım maliyetlerinin artmasına diğer yandan ise iklim çeşitliliğinin artmasına sebep olmaktadır [6] Şüphesiz ki bu durumdan en çok etkilenen bir diğer unsur ise havaalanları ve hava taşıtlarıdır. Engebeli yapı birçok bölgemizde havaalanı yapımına engel teşkil etmektedir. Bu durum sabit kanatlı uçakların engebeli bölgelerdeki pistlere iniş ve kalkışlarını zorlaştırmaktadır. Diğer bir alternatif ise havaalanlarının şehir merkezlerinden uzağa kurulmasıdır, fakat bu durum hem zamandan tasarrufu engellemekte hem de idame masraflarını artırmaktadır. Döner kanatlı hava araçlarının dikey iniş kalkışları, hızlanmaya ve uzun pistlere ihtiyaçları olmayışı engebeli alanlarda sorun yaratmamaktadır. Bu tür coğrafi yapılarda döner kanatlı hava araçlarının kullanımı ilk bakışta daha mantıklı gözükse de operasyonel olarak değerlendirildiğinde aleyhte durumlar daha ağır basmaktadır. Düşük hızları ve yüksek yakıt tüketimi en önde gelen sorunlardandır. Şekil 1. Alüminyum Sac Serilmiş Kanat Kalıbı Bu insansız hava aracının kanat bölümünde kullanılan başlıca malzemeler cam elyaf, karbon fiber ve poliüretan bal peteğidir(honeycomb). Kanat bölümü üretilirken alüminyum sac serilen kalıba sırasıyla Şekil 2 de görüldüğü gibi cam elyaf, karbon fiber, bal peteği ve ardından bir kat daha cam elyaf serilerek

kanat için istenilen özellikler elde edilmiştir. Kompozit malzeme serilirken ilk iki katına reçine uygulanmıştır. Son olarak vakum torbalama tekniği ile reçinenin bütün katmanlara tam olarak nüfuz etmesi sağlanmış ve bütün bölgelerin reçineyle ıslatılması sağlanmıştır. Homojen reçine dağılımı sayesinde yapının mukavemetinin sayısal ve analitik yöntemlerle hesaplanabilirliği önemli derecede basitleştirilmiştir. Vakum uygulaması ayrıca katmanlar arası kesme mukavemetini arttırmaktadır.. laboratuvarında gerçekleştirilmiştir. Şekil 4. te gösterilen uçak uçuş dinamiği test modelidir. Testleri başarıyla tamamladığı takdirde çalışmalar yön değiştiren rotor üzerinde yoğunlaştırılacaktır. Bu proje kapsamında üretilecek olan insansız hava aracının boş ağırlığı 50 kilogram olup kanat açıklığı 4,2 metredir. Uçakta iki adet 210 N itiş gücü sağlayan türbin jet kullanılması planlanmaktadır. Şekil 2. Vakum Torbalama Yönteminin Şematik Gösterimi Şekil 3. Vakum Torbalama Yöntemi Uygulanmış(önde) ve Uygulanmakta Olan(arkada) Kanat Kısımları Kanatların sinir (rib) kısımları EOS P 110 Formiga lazer sinterleme makinesi ile poliamid polimer maddesinden üretilmiştir [8]. Kiriş (spar) kısımları ise köpükten kesilip karbon fiberle güçlendirilmiştir. Uçak gövdesinin alt kabuk kısmında 6 kat, üst kabuk kısmında 4 kat cam elyaf kullanılmış ve iniş takımının gövdeye bağlandığı noktada darbe emiş gücü yüksek aramid fiber takviyesi yapılmıştır. Gövde desteklerini oluşturan ahşap iskelet yapı, lazer kesim makinesi aracılığıyla üretilmiş ve cam elyafla kaplanmış köpük destekleri eklenmiştir. İniş takımları üretilirken 64 kat karbon fiber serimi gerçekleştirilmiştir. Kanat uçlarında bulunan dümenler (rudder) köpükten üretilip cam elyafla güçlendirilmiştir. Bu yapı hem dümen kontrolünü sağlayacak hem de kanat uçlarında oluşan uç girdapları önleyecek şekilde tasarlanmıştır. Bu işlemlerin tümü İnsanız Hava Araçları Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi (İHAMER) Şekil 4. Prototip Üretimi Tamamlanmış Olan İnsansız Hava Aracı Türk Hava Kurumu Üniversitesi nde üretilen bir diğer insansız hava aracı Şekil 5. te gösterilen hava aracının ölçeklendirilmiş küçük modelidir ve dikey iniş kalkış yapabilme kabiliyetine sahiptir. Bu model elektrik motorlu olmakla beraber büyük ölçekli uçak ile aynı dinamik yapıya sahiptir. Küçük ölçekli uçak sayesinde sistemin uçuş özellikleri ve aerodinamik yapısı Türk Hava Kurumu Üniversitesi nde bulunan rüzgar tünelinde test edilerek analiz işlemleri gerçekleştirilmiştir. Uçağın tamamı lazer sinterleme makinesinde poliamid polimer maddesinden üretilmiş olup yapısal özellikleri büyük ölçekli uçakla farklıdır. Şekil 6. da kanat yapısının bir kısmı gösterilmiştir. Gövde kısmına yerleştirilen iki karbon çubuk ve bu çubuklara monte 4 elektrikli motor uçağa gücünü vermektedir. Bu elektrikli motorlar da özgün geliştirilen mekanizma ile yön değiştirebilir hale getirilmiştir. Uçağın dikine kalkış yaptıktan sonra ileri doğru hızlanması da yine aynı sistem sayesinde sağlanmaktadır. Uçağa entegre edilen uçuş kontrol sistemi ve ivme sensörü yardımıyla servolara komut verilmekte ve uçak kendi başına havada dengede kalabilmektedir. Bu gelişmiş otonom yapısı sayesinde uçak, rüzgarlı havalarda kolaylıkla dengesini sağlayabilmektedir. Yine uçak üzerinde bulunan GPS (Global Positioning System) aracılığı ile uçağa belirli operasyonel gözetleme görevleri verilebilmektedir. Gövdeye yerleştirilen bir kamera aracılığı ile gözetleme işlemini eş zamanlı olarak yer kontrol merkezine aktarabilmektedir. Uçağın tümünde kompozit malzeme kullanımı uçağın fazlasıyla hafif olmasını sağlamaktadır. Test uçuşları başarıyla tamamlanan bu

uçağın toplam ağırlığı 3 kilogramdır. Gövde uzunluğu 37,4 santimetre, toplam kanat açıklığı ise 105 santimetredir. Uçağın gövde kalınlığı 5,32 santimetredir. sistemde işledikten sonra görevini başarıyla yerine getirebilmektedir. Gövdeye monte edilen kamera sayesinde yer kontrol merkezine anlık görüntü aktarımı sağlanabilmektedir. Uçağın ağırlığı 3 kilogram, kanat açıklığı 80 santimetredir (Şekil 8). Şekil 5. Montajı tamamlanmış uçağın boyutları (cm) Şekil 7. İki adet yön değiştirebilen rotora sahip hava aracı Şekil 6. Kanat kabuğu ve iç elemanları Döner kanatlı hava taşıtlarına günümüzde ihtiyaç hızlı şekilde artmaktadır. Bu kapsamda yapılan bir diğer çalışma ise gözetleme yapması ve verilen görevleri otonom olarak yerine getirmesi için tasarlanan, geliştirilen ve üretilen yön değiştiren rotorlu hava taşıtıdır. Şekil 7. de görülen uçak, lazer sinterleme makinesi ile poliamid polimer maddesinden üretilmiştir ve bu sayede uçak en önemli yapısal karakteristik özellikleri olan yüksek mukavemet ve hafiflik özelliklerini aynı anda kazanmıştır. Uçağın kendine özgü bir tasarımı bulunmaktadır. Toplamda 4 parçadan üretilen uçağın en önemli özelliklerinden biri portatif olması yani kolay ve hızlıca monte demonte işlemlerinin gerçekleştirilebilmesidir. Hafif olan ve kolayca taşınabilen bu hava aracı engebeli arazi koşullarında ve uçuş kontrol sistemi sayesinde zorlu hava şartlarında görev yapabilmektedir. Bir önceki projeye kıyasla bu hava aracına iki rotor sistemi güç vermektedir. Kanat ucuna monte edilen rotorlar yön değiştirebilmesi için iki özel mekanizmaya sahiptir. Bu sayede dikey kalkış yaptıktan sonra rotorların yön değiştirmesi sonucu ileriye doğru hızlanabilmektedir. Uçağa entegre GPS ve uçuş kontrol sistemi, uçağa verilen görevlerin başarıyla yerine getirilmesini sağlamaktadır. Bu süreçte ilk olarak yer kontrol merkezinden belirlenen koordinatlar, izleyeceği yol ve gözetleme alanlarında geçireceği süre hava aracına iletilmektedir. Bu bilgileri alan hava aracı bilgileri kendi içindeki Şekil 8. İki adet yön değiştirebilen rotora sahip hava aracının ölçüleri (cm) 3.SONUÇLAR Türkiye coğrafyası gibi engebeli yapıya sahip coğrafi şekillerde yön değiştiren rotora sahip hava taşıtlarının, sabit kanatlı ve döner kanatlı hava araçlarından çok daha tasarruflu olduğu yapılan analizler sonucu anlaşılmaktadır. Bu hava araçlarının insansız olması mürettebat zayiatını sıfıra indirmesi açısından da önemli bir yer teşkil etmektedir. Bu bildiride tasarım ve üretim süreçleri tamamlanan yön değiştirebilen rotora sahip insansız hava aracının üretim ve performanslarının iyileştirilmesine yönelik geliştirme çalışmaları anlatılmıştır. İki veya daha fazla

sayıdaki malzemelerin üstün özelliklerini bir araya getirme ve hepsinden daha üstün özellikli bir malzeme ortaya çıkartmak amacıyla üretilen kompozit malzemelerin dünyada kullanımı hızlı bir şekilde artmaya başlamıştır. Kompozit malzemelerden üretilen hava araçları, alüminyum ve diğer malzemelerden üretilen muadillerine göre daha hafif ve daha çevik olmaktadır. Bu nedenle bu araçların tercih edilebilirliği fazladır. Bu çalışmada vakum torbalama tekniği ile kompozit malzeme üretimi tarif edilmiş ve vakum torbalama yönteminin avantajları belirtilmiştir. Vakum torbalama yöntemi diğer üretim tekniklerine göre çok düşük bir sermaye ile uygulanabilecek bir kompozit üretim tekniğidir. Metal malzemelerle kıyaslandığında kompozit malzemeler ile yapılan üretim tekniği kanat gibi eğri yüzeylere sahip yapısal elemanlarda büyük avantaj sağlamaktadır. Pahalı pres ve benzeri makinalara gerek duymadan eğri yüzeyler kompozit teknikleriyle kolaylıkla üretilebilmektedir. Özellikle ilk örnek üretimlerinde kompozit malzeme kullanımının oldukça fazla getirisi bulunmaktadır. Uçağa entegre edilen uçuş sisteminin bir çok avantajı bulunmaktadır. Bunların en başlıca olanı pilotaj hatasını yok etmesidir. Otonom sistem sayesinde sistem her an kendi dengesini sağlayabilmektedir. Ani esen rüzgarlara karşı veya termal hava akımı yüzünden yükseklik farklılıkları oluştuğunda uçak kendi seviyesini ve dengesini koruyabilmektedir. Yerleştirilen sensörlerle basınç ve sıcaklık gibi değerler eş zamanlı olarak yer kontrol merkezine gönderilebilmektedir. GPS sistemi sayesinde hava aracına git-keşfet-dön görevleri verilebilmektedir. KAYNAKLAR [1] Burrage, Bob. "Studies of a Gunship Escort concept for the MV-22."International Powered Lift Conference. 2010. [2] Nowarra, Heinz J. Die deutsche Luftrüstung 1933-1945: Flugzeugtypen AEG-Dornier. Vol. 1. Bernard U. Graefe Verlag, 1985. [3] WARWICK, GRAHAM. "TILTING AT TARGETS." Flight International (1992). [4] Maisel, Martin D., Demo J. Giulianetti, and Daniel C. Dugan. "The history of the XV-15 tilt rotor research aircraft from concept to flight." (2000). [5] Markman, Steve, and Bill Holder. "Bell/Boeing V-22 Osprey Tilt-Engine VTOL Transport (USA)." Straight Up: A History of Vertical Flight (2000). [6] Sengör, A. M., & Yilmaz, Y. (1981). Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics, 75(3), 181-241. [7] Dong-xiao, H. E. "Review of the Application of Advanced Composite in Aviation and Aerospace [J]." Hi-Tech Fiber & Application 2 (2006): 002. [8] EOS Formiga P 110 Lazer sinterleme makinesi,http://www.eos.info/systems_solutions/plasti c/systems _equipment/formiga_p_110 ÖZGEÇMİŞLER Kutay ÇETİN 1993 yılında Ankara da doğdu. 2012 Yılında Türk Hava Kurumu Üniversitesi Uçak Mühendisliği bölümünü kazanmıştır ve eğitimine hala burada devam etmektedir. Türk Hava Kurumu Üniversitesi nde İnsansız Hava Aracı Sistemleri Topluluğu nun kurucu üyesi ve şu anki yönetim kurulu üyesidir. Havacılık yapılarının yapısal tasarım ve analizi konularıyla ve yön değiştiren rotor konseptiyle ilgilenmektedir. Yrd. Doç. Dr. Levent ÜNLÜSOY 2006 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümünde lisans eğitimini tamamladıktan sonra yüksek lisansını yapmak için Hollanda nın Delft University of Technology isimli üniversitesinin Uçak Yapıları Bölümü ne kaydolmuştur. 2010 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümünde yüksek lisans derecesini tamamlamıştır. Doktora çalışmalarına da ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü nde devam etmiş; derecesini 2014 yılında tamamlamıştır. 2012 yılı başından itibaren mensubu olduğu Türk Hava Kurumu Üniversitesi nde Tilt Rotorlu VTOL insansız hava aracının yapısal tasarım ve imalatı konusunda çalışmalarına devam etmektedir. Ocak 2014 ten itibaren İnsansız Hava Araçları Araştırma ve Uygulama Merkezi (İHAMER) Müdürlüğünü sürdürmektedir. Öğr. Gör. Durmuş Sinan KÖRPE 2006 yılında ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği bölümünde lisans eğitimini 2008 yılında aynı bölümde yüksek lisansını tamamlamıştır. ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği'nde Araştırma Görevlisi olarak başladığı akademik hayatına Türk Hava Kurumu Üniversitesi'nde Öğretim Görevlisi olarak devam etmektedir. Ayrıca Türk Hava Kurumu Üniversitesi Ankara Havacılık Meslek Yüksekokulu Müdürlüğü görevini yürütmektedir. Öğr. Gör. Hasan İNCİ 2008 yılında ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği bölümünde lisans, 2012 yılında yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. 2009-2012 yılları arasında Araştırma Görevlisi olarak görev almıştır. Yüksek lisans eğitimini tamamladıktan sonra, ODTÜ'deki görevinden ayrılarak, Türk Hava Kurumu

Üniversitesi'nde Öğretim Görevlisi olarak göreve başlamıştır. Öğr. Gör. Erkan GÜNAYDINOĞLU Erkan Günaydınoğlu, lisans derecesini ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü nden 2009 yılında almasını takiben çırpan kanatlı mikro hava araçları konulu tezi ile aynı bölümden 2010 yılında yüksek lisans derecesini ve NATO Araştırma ve Teknoloji Organizasyonu ndan 2011 Bilimsel Başarı Ödülü nü almıştır. von Karman Akışkanlar Mekaniği Enstitüsü nden hipersonik akışlarda türbülansa geçiş konulu tezi ile 2011 yılında araştırma yüksek lisansı derecesini alan Günaydınoğlu, 2012 yılı itibari ile THKÜ Pilotaj Bölümü nde görev yapmakta ve ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü nde doktora çalışmalarına devam etmektedir. Arş. Gör. Olcay Alptuğ AKDAĞ Lisans eğitimini ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği bölümünde tamamlamıştır. Nallıhan Roketsan ARGE merkezinde yönetim stajı gerçekleştirdi.. 1 yıl süresince Bilkent Center AVM Newfrank s şubesinde, işletmenin ön muhasebesini, stok kontrolünü, tedarikçi ilişkilerinin yürütülmesini, tedarik edilecek ürünlerin temininin sağlanmasını gerçekleştirdi. İstanbul Atatürk Havalimanında bulunan Turkish Technic motor teknik bakım ve APU departmanlarında 1 ay üretim stajı yaptı. Doç. Dr. Kürşad Melih Güleren 1999 yılında ODTÜ Havacılık Mühendisliği Bölümü nde lisans eğitimini, 2003 yılında Cumhuriyet Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü nde yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. 2003 yılında YÖK bursu ile İngiltere nin Manchester şehrindeki Manchester Üniversitesi ne doktora yapmak üzere gitmiş ve doktora eğitimini 2007 yılında tamamlayarak yurda dönmüştür. Doktora tezi, döngüsel ve eğrisel yüzeylerdeki türbülanslı akışın Large Eddy Simulation Tekniği ile analizi olmuştur. Tez boyunca düz kanal, sabit ve dönen U-borusu ve NASA nın santrifüj kompresöründeki karmaşık, üç boyutlu türbülanslı akışlar konusunda tecrübe edinmiştir. Yurda döndükten sonra, CFD ile akış kontrol mekanizmaları, rüzgâr türbinlerinin aerodinamik performansları, kara ve hava taşıtları üzerindeki akışlar, kardiyovasküler hastalıklarda CFD çözümleri üzerine çalışmalar yürütmüştür. Hali hazırda İnsansız Hava Araçlarının tasarımı ve üretimi konusu ile ilgilenmektedir. Şubat 2012 den itibaren THKÜ Uçak Mühendisliği Bölüm Başkanlığı görevini sürdürmektedir ve Mart 2013 den itibaren THKÜ Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Dekan Vekilliği yapmaktadır.