27 Sektör Raporu 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr Sayfa:/37
İÇİNDEKİLER I. 27 Yılı Sektör Raporu Özeti...2 II. 27 Yılı Türkiye Akaryakıt İstatistikleri...4 a. Motorinler...5 b. Benzinler...7 c. Beyaz Ürünler......9 d. Kalorifer Yakıtı (Kalyak)...11 e. Fuel Oil No: 6...12 f. Siyah Ürünler...13 g. Otomotiv Yakıtları...15 h. Akaryakıt Ürünleri...17 i. Sektör Büyüklükleri...19 III. Petrol Sektöründe 27 Yılının Önemli Gelişmeleri...21 a. Uluslararası ham petrol fiyatları...21 b. Vergiler ve akaryakıt ürünlerinde fiyat hareketleri...23 c. Araç sayısındaki net değişimler ve toplam akaryakıt talebi üzerindeki etkisi...25 d. 27 yılında sektördeki önemli gelişmeler ve mevzuat değişiklikleri...26 e. Sağlık, Emniyet ve Çevre Faaliyetleri...28 IV. Avrupa Birliğinde Petrol Sektörü ve Önemi...3 V. Kaynaklar...33 VI. İletişim ve Üye Bilgileri...35 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 1
I. 27 Yılı Sektör Raporu Özeti: Bu raporda kullanılan veriler pazar payı en yüksek olan ve toplam pazar payı % 95 i aşan 11 akaryakıt dağıtım firmasının gönüllü katılım esasına göre verdikleri beyanlarından yararlanarak derlenmiştir. Bu veriler, Türkiye toplam akaryakıt pazarının % 95 ini kesin, kalan % 5 lik bölümünü ise, bir önceki yıl resmi tüketim değerleri üzerinden yapılan tahminler ölçüsünde temsil etmektedir. - Akaryakıt Pazarındaki Gelişmeler : 27 yılında resmi ve kayıtlı motorinler (motorin, düşük kükürtlü motorin) tüketimi, 26 yılı tüketimine göre % 8,1 artarak yaklaşık 15,3 milyon m³ e ulaşmıştır. Motorin tüketimindeki bu önemli artışın en önemli nedeni dizel motorlu araçlara olan giderek artan eğilimdir. 27 yılında düşük kükürtlü motorin tüketimi bir önceki yıla göre % 7,1 artarak 2,7 milyon m 3 e ulaşmıştır. 27 yılında benzinler tüketimi (95, 98 ve üzeri oktanlı kurşunsuz benzinler ve katkılı kurşunsuz benzin), 26 yılı ile karşılaştırıldığında % 2,9 oranında azalarak yaklaşık 3,28 milyon m³ olarak gerçekleşmiştir. Sadece eski teknoloji ile üretilmiş araçlarda süper benzinin yerine kullanılmakta olan katkılı kurşunsuz benzin tüketiminde önceki yıllarda başlayan azalma eğilimi 27 yılında % 42,9 ile devam etmiş ve 29 bin m³ olarak gerçekleşmiştir. Bu üründeki talep hızla azalmaya devam etmekte ve yakın bir gelecekte dozaj üniteli uygulamalara geçilmesi beklenmektedir. 27 yılında toplam beyaz ürün tüketimi (toplam benzinler, toplam motorinler ve gazyağı), 26 yılı ile karşılaştırıldığında % 5,9 oranında artarak yaklaşık 18,6 milyon m³ olarak gerçekleşmiştir. Siyah ürün (fuel oil ve kalyak ) tüketimi 27 yılında 26 yılına göre % 13,3 oranında azalarak yaklaşık 2,6 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca yayınlanan LPG Sektör Raporu na göre; 27 yılında LPG Otogaz tüketimi 26 yılına göre % 29,4 oranında artarak yaklaşık 2 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Bu yüksek artışın bir bölümünün dökme ürün olarak faturalanan otogaz satışlarındaki azalmadan kaynaklandığı düşünülmektedir. 27 yılında Benzinler, Motorinler, Gazyağı, Kalorifer Yakıtı ve Fuel Oil in toplamı olarak ifade edilen toplam akaryakıt tüketimi 26 yılına göre % 2,8 oranında artarak yaklaşık 18 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 2
27 yılında Benzinler, Motorinler ve LPG Otogaz ın toplamı olarak ifade edilen toplam otomotiv yakıtları tüketimi 26 yılına göre % 8,5 oranında artarak yaklaşık 17,5 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. - Sektör Büyüklükleri : Akaryakıt ürünleri (siyah ve beyaz ürünler) toplam tüketim miktarının % 2,8 oranında artması ile, 26 yılında yaklaşık 44 milyar YTL olarak gerçekleşen akaryakıt pazarının oluşturduğu toplam büyüklüğün, 27 yılında % 8,2 oranında artarak yaklaşık 48 milyar YTL ye ulaştığı hesaplanmaktadır. Bu artış oranının toplam tüketim miktarı artış oranından daha yüksek olması birim fiyatları ve vergileri daha yüksek olan beyaz ürünleri tüketiminin toplam akaryakıt ürünleri tüketimi içerisindeki payının artmasından kaynaklanmaktadır. PETDER üyelerinin faaliyette bulunduğu LPG, madeni yağ, denizcilik ve havacılık yakıtları ile birlikte PETDER in ilişkili sektörlerinin toplam büyüklüğünün 62 milyar YTL nin üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Akaryakıt sektörünün (siyah ve beyaz ürünler) yarattığı dolaylı vergi gelirinin (ÖTV + KDV) 27 yılında, 26 yılına göre, % 7 oranında artarak (18,4 milyar YTL, ÖTV; 7,3 milyar YTL, KDV olmak üzere) toplam 26 milyar YTL ye ulaştığı tahmin edilmektedir. - Ham Petrol Fiyatları : 25 yılında varil başına günlük ortalama fiyatı yaklaşık 54 ABD Doları 26 yılında 65,14 ABD Doları, olarak gerçekleşen Brent Ham petrolünün 27 yılın ortalaması 72,4 ABD Doları olmuştur. (Petrol Fiyatları, 27 yılı sonunda 96 ABD Dolarını aşarak tarihi bir seviyeye ulaşmıştır. - Taşıt Sayılarındaki Artış : TÜİK verilerine göre, 27 Ocak Kasım döneminde 794.568 adet taşıtın trafiğe kaydı yapılmış, 61.5 adet taşıtın ise trafikten kaydı silinmiştir. Böylece trafikteki net artan araç sayısı 733.68 olmuştur. Kasım ayı sonu itibariyle trafiğe kayıtlı toplam 12.96.461 adet taşıtın % 49,7 ini otomobil, % 15,4 ünü motosiklet, % 14,4 ünü kamyonet, % 1,2 sini traktör, % 5,6 sını kamyon, % 2,9 unu minibüs, % 1,5 ini otobüs, %,3 ünü ise özel amaçlı taşıtlar oluşturmaktadır. 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 3
II. 27 Yılı Türkiye Akaryakıt İstatistikleri ; Özet Tablo 26 27 Değişim Kurşunsuz 95 Oktanlı m3 2.884.939 3.47.316 5,6% Kurşunsuz 98 ve Üzeri Oktanlı m3 123.878 2.18-83,7% Katkılı Kurşunsuz m3 366.89 29.624-42,9% Benzinler Toplamı m3 3.375.77 3.277.12-2,9% Gazyağı m3 26.77 18.176-3,3% Motorin m3 12.588.855 12.624.816,3% Düşük Kükürtlü Motorin m3 1.589.643 2.74.326 7,1% Motorinler Toplamı m3 14.178.498 15.329.142 8,1% Beyaz Ürün Toplamı m3 17.58.282 18.624.438 5,9% Kurşunsuz 95 ton 2.235.828 2.361.67 5,6% Kurşunsuz 98 ton 96.5 15.64-83,7% Katkılı Kurşunsuz ton 284.34 162.459-42,9% Benzinler Toplamı ton 2.616.173 2.539.768-2,9% Gazyağı ton 2.862 14.541-3,3% Motorin ton 1.637.582 1.667.97,3% Düşük Kükürtlü Motorin ton 1.343.248 2.285.155 7,1% Motorinler Toplamı ton 11.98.831 12.953.125 8,1% Beyaz Ürün Toplamı ton 14.617.865 15.57.434 6,1% Kalyak ton 482.942 39.777-19,1% 6 No.FO ton 2.461.617 2.163.418-12,1% Siyah Ürün Toplamı ton 2.944.559 2.554.195-13,3% Toplam Akaryakıt ton 17.562.424 18.61.629 2,8% Tüplü ton 1.491.58 1.32.434-12,7% Dökme ton 475.454 216.47-54,5% Otogaz ton 1.55.65 2.6.263 29,4% Toplam LPG ton 3.517.639 3.525.167,2% 26 27 Değişim Brent ABD $ /varil 65,1 72,4 11,1% Akaryakıt Sektör Büyüklüğü * milyar YTL 44, 47,6 8,2% Akaryakıt Toplam Dolaylı Vergi * milyar YTL 24, 25,7 7,% LPG Otogaz Sektör Büyüklüğü milyar YTL 4,1 5,3 29,3% LPG Otogaz Toplam Dolaylı Vergi milyar YTL 1,9 2,6 36,8% * siyah + beyaz ürünleri ifade etmektedir, LPG tüketimi dahil edilmemiştir. 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 4
a. Motorinler Motorin tüketiminde 1998 de başlayan artış eğilimi 27 de de devam etmiştir. 27 yılında resmi ve kayıtlı motorin türleri tüketimi, 26 yılına göre % 8,1 artarak yaklaşık 15,33 milyon m³ e ulaşmıştır. Otomotiv yakıtlarının en büyük bileşeni olan motorin tüketimindeki bu önemli artış, kayıtdışı ve kaçak motorin tüketimindeki azalma eğiliminin sürdüğünü, kayıtlı ve resmi satışlardaki artışın ekonomik büyüme ve araç pazarındaki gelişmelere ile orantılı olduğunu göstermektedir. Kullanımı yaygınlaşan dizel motorlu binek araçlar ile yeni teknoloji ile imal edilmiş ağır vasıta ve iş makinalarında düşük kükürtlü motorin tüketiminin tercih edilmesi nedeniyle 27 yılında düşük kükürtlü motorinin (DK Motorin) tüketimi % 7,1 artarak 2,7 milyon m 3 olmuştur. Böylece düşük kükürtlü motorinlerin toplam motorin tüketimindeki payı % 11,2 den % 17,6 ya ulaşmıştır. Bunun yanı sıra bazı dağıtım şirketleri, 27 yılının sonunda azami 1 ppm (%,1) kükürt içeren düşük kükürtlü motorinin piyasaya sunumuna başlamıştır. Yıllara Göre Toplam Motorin Tüketimi 1997-27 1 m 3 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. Motorin Düşük Kükürtlü Motorin 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 5
Toplam Motorin Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 1 m3 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. 8,1% 1.59 2.74 12.589 12.625 26 27 Motorin DK Motorin Toplam Motorinler Motorin Tüketiminin Türlerine Göre Yüzdesel Dağılımı; Dönem Karşılaştırması 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 11,2% 88,8% 17,6% 82,4% % 26 27 Motorin DK Motorin 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 6
b. Benzinler 27 yılında toplam benzin tüketimi (95, 98 ve üstü oktanlı kurşunsuz benzinler ile katkılı kurşunsuz benzin), 26 yılı ile karşılaştırıldığında % 2,9 oranında azalarak yaklaşık 3,28 milyon m³ olarak gerçekleşmiştir. Yalnızca eski teknolojili araçlarda kullanılmakta olan katkılı kurşunsuz benzin tüketiminde önceki yıllarda başlayan azalma eğilimi 27 yılında da devam etmiş ve 29 bin m³ olarak gerçekleşmiştir. Bu ürüne talebin giderek azalması, azalan talep ile beraber ikmal maliyetlerinin artması nedeniyle yakın gelecekte ürünün piyasadan kalkması beklenmektedir. Benzin tüketimindeki azalma, daha düşük ÖTV uygulanması ile fiyat avantajına sahip olan otogazın benzin tüketimi içerisinden artan miktarda pay alması ve dizel motorlu binek araç kullanımının yaygınlaşmasından kaynaklanmaktadır. Yıllara Göre Toplam Benzin Tüketimi (1997-27) 6. 5. 1 m 3 4. 3. 2. 1. Kurşunsuz Benzin (RON 95) Kurşunsuz Benzin (RON 98) Süper Benzin/Katkılı Kurşunsuz Normal Benzin 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 7
Toplam Benzin Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 1 m3 4. 3.5 3. 2.5 2. 1.5 1. 5 3.376 3.277 124 2-2,9 % 2.885 3.47 367 21 26 27 Kurşunsuz Benzin (RON 98) Kurşunsuz Benzin (RON 95) Katkılı Kurşunsuz Toplam Benzinler Benzin Tüketiminin Türlerine Göre Yüzdesel Dağılımı; Dönem Karşılaştırması 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 1,9% 6,4% 85,5% 93,% 3,7%,6% 26 27 Kurşunsuz Benzin (RON 98) Kurşunsuz Benzin (RON 95) Katkılı Kurşunsuz 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 8
c. Beyaz Ürünler (Benzinler, Motorinler ve Gazyağı) 27 yılında toplam beyaz ürün tüketimi 26 yılına göre hacimsel olarak % 5,9 oranında artarak yaklaşık 18,62 milyon m³ olarak gerçekleşmiştir. 1997 yılından 27 yılına kadar olan dönemi kapsayan toplam beyaz ürün tüketimindeki değişimler aşağıdaki grafikte verilmektedir. Bu grafikte görüldüğü üzere toplam beyaz ürün tüketimindeki motorinin payı artmakta, buna karşılık benzin tüketimi ise azalma eğilimini sürdürmektedir. Yıllara Göre Toplam Beyaz Ürünler Tüketimi (1997-27) 2. 18. 16. 1 m 3 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. Motorin Düşük Kükürtlü Motorin Kerosene ULG (RON 95) Süper Benzin/Katkılı Kurşunsuz Normal Benzin ULG (RON 98) 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 9
Toplam Beyaz Ürün Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 1 m3 2. 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. 5,9 % 2.885 367 3.47 1.59 2.74 12.589 12.625 26 27 21 Motorin DK Motorin Kurşunsuz Benzin (RON 95) Kurşunsuz Benzin (RON 98) Katkılı Kurşunsuz Gazyağı Toplam Beyaz Ürün Beyaz Ürün Tüketiminin Türlere Göre Yüzdesel Dağılımı; Dönem Karşılaştırması 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Motorin 2,1% 1,1% 16,4% 16,4% 9,% 14,5% 71,6% 67,8% 26 27 Kurşunsuz Benzin (RON 95) Kurşunsuz Benzin (RON 98) DK Motorin Katkılı Kurşunsuz Gazyağı 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 1
d. Kalorifer Yakıtı (Kalyak) 27 yılında toplam kalorifer yakıtı tüketimi, 26 yılına göre % 19,1 oranında azalarak yaklaşık 391 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu tüketim 23, 24, 25, 26 ve 1 yıllık tüketim ortalamasının altındadır. Yıllara Göre Kalorifer Yakıtı Tüketimi (1997-27) 1 ton 2.5 2. 1.5 1. 5 Kalorifer Yakıtı Kalorifer Yakıtı Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 6 5-19,1% 4 1 mton 3 2 483 391 1 26 27 Kalorifer Yakıtı 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 11
e. Fuel Oil No: 6 Fuel Oil No:6 tüketimi, 27 yılında, 26 yılına göre % 12,1 oranında azalarak yaklaşık 2,16 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 27 yılının son aylarında doğalgaz ikmalinde yaşanan aksaklıklar nedeniyle fuel oil tüketiminde göreceli bir artış gözlenmiştir. Yıllara Göre Fuel Oil No:6 Tüketimi (1997-27) 1 ton 4.5 4. 3.5 3. 2.5 2. 1.5 1. 5 Fuel Oil No:6 Fuel Oil No:6 Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 3. 1 mton 2.5 2. 1.5 1. 5 2.462-12,1 % 2.163 26 27 Fuel Oil No:6 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 12
f. Siyah Ürünler Siyah ürün tüketimi 27 yılında 26 yılına göre % 13,3 oranında azalarak yaklaşık 2,55 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Siyah ürün tüketimindeki azalmanın temel nedeni, doğalgazın tüm ülke çapında yaygınlaşmasıdır. 27 yılı Kasım Aralık aylarında doğalgaz ithalatında yaşanan aksaklıklar nedeniyle bu aylarda siyah ürün satışları göreceli olarak artış göstermiştir. Yıllara Göre Siyah Ürünler Tüketimi (1997-27) 7. 6. 5. 1 ton 4. 3. 2. 1. Fuel Oil No:6 Kalorifer Yakıtı 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 13
3.5 Siyah Ürünler Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 1 mton 3. 2.5 2. 1.5 1. 483 2.462-13,3 % 391 2.163 5 26 27 Fuel Oil No:6 Toplam Siyah Ürün Siyah Ürünler Tüketiminin Türlere Göre Yüzdesel Dağılımı; Dönem karşılaştırması 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 83,6% 84,7% 16,4% 15,3% 26 27 Kalorifer Yakıtı Fuel Oil No:6 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 14
g. Otomotiv Yakıtları ; 27 yılınında toplam otomotiv yakıtları (Benzinler, Motorinler, ve LPG Otogaz) tüketimi 26 yılı ile karşılaştırıldığında, % 8,5 oranında artarak yaklaşık 17,5 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 27 yılında, Otogaz kullanımının artması ve dizel motorlu binek araç kullanımının yaygınlaşması nedeniyle Benzin tüketiminde azalma eğilimi devam ederken toplam resmi ve kayıtlı otomotiv yakıtları pazarında büyüme gözlenmiştir. 27 yılında toplam benzin satışları 76 bin ton azalırken LPG Otogaz satışları 456 bin ton artmış ve benzinler ve LPG Otogaz toplamı 4,5 milyon tona ulaşmıştır. Yıllara Göre Otomotiv Yakıtları Tüketimi Milyon mton 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Benzinler LPG Otogaz Motorin Düşük Kükürtlü Motorin 26 ve 27 Yılları Benzin ve LPG Otogaz Tüketimleri 1 mton 5. 4.5 4. 3.5 3. 2.5 2. 1.5 1. 5 1.551 2.6 2.616 2.54 26 27 Benzinler LPG Otogaz 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 15
Toplam Otomotiv Yakıtları Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 1 mton 2. 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. 1.551 2.616 11.981 %8,5 2.6 2.54 12.953 26 27 Motorinler Benzinler LPG Otogaz Toplam Otomotiv Yakıtları Tüketimi Yüzdesel Dağılımı; Dönem Karşılaştırması 1% 9% 8% 7% 9,6% 11,5% 16,2% 14,5% 6% 5% 4% 3% 74,1% 74,% 2% 1% % 26 27 Motorinler Benzinler LPG Otogaz 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 16
h. Akaryakıt Ürünleri ; 27 yılınında toplam akaryakıt (Benzinler, Motorinler, Gazyağı, Kalorifer Yakıtı ve Fuel Oil) tüketimi 26 yılı ile karşılaştırıldığında % 2,8 oranında artarak yaklaşık 18,6 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Yıllara Göre Toplam Akaryakıt Tüketimi (2 27) 1 ton 2. 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. Motorin Düşük Kükürtlü Motorin Kerosene Kurşunsuz Benzin (RON 95) Süper Benzin/Katkılı Kurşunsuz Normal Benzin Kurşunsuz Benzin (RON 98) Kalorifer Yakıtı Fuel Oil No:6 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 17
Toplam Akaryakıt Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 1 Ton 2. 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. % 2,8 21 483 2.163 2.462 15 284 96 2.362 2.236 1.343 2.285 1.638 1.668 26 27 Kalorifer Yakıtı Gazyağı Katkılı Kurşunsuz Kurşunsuz Benzin (RON 98) Kurşunsuz Benzin (RON 95) DK Motorin Motorin 391 162 16 Toplam Akaryakıt Tüketimi Türlerin Yüzdesel Dağılımı; Dönem 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4%,1%,5% Karşılaştırması 2,7% 2,2% 14,% 12,%,1%,9%,1% 1,6% 13,1% 12,7% 7,6% 12,7% 3% 6,6% 59,1% 2% 1% % 26 27 Motorin DK Motorin Kurşunsuz Benzin (RON 95) Kurşunsuz Benzin (RON 98) Katkılı Kurşunsuz Gazyağı Fuel Oil No:6 Kalorifer Yakıtı 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 18
i. Sektör Büyüklükleri ; Akaryakıt ve LPG sektörü dolaylı vergiler açısından önemli büyüklükte vergilerin sağlandığı sektörlerin başında gelmektedir. 27 yılında Akaryakıt pazarının (siyah ve beyaz ürünler) oluşturduğu toplam büyüklüğün, toplam tüketim miktarının % 2,8 oranında artmasının da etkisi ile, yaklaşık % 8 oranında artarak yaklaşık 47,6 milyar YTL ye ulaştığı hesaplanmaktadır. Bu artış, birim fiyatları ve vergileri daha yüksek olan beyaz ürünlerdeki satış artışından kaynaklanmaktadır. Akaryakıt pazarının oluşturduğu toplam büyüklük 26 yılında yaklaşık 44,1 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. PETDER üyelerinin faaliyet alanı içine giren LPG (tüplü, dökme, otogaz), madeni yağ, havacılık ve denizcilik yaktılarının da dahil edilmesi ile toplam sektör büyüklüğünün 62 milyar YTL olduğu tahmin edilmektedir. Akaryakıt (Benzin, Motorin, Gazyağı, Kalorifer Yakıtı ve Fuel Oil No:6) Tüketimi Sektör Büyüklüklerinin Dönem Karşılaştırması* Milyar YTL 55 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 % 8,24 2,8 2,9 9,5 9,5 35,3 31,6 26 27 Toplam Motorinler Toplam Benzinler Siyah Ürünler Toplamı Gazyağı 27 yılında akaryakıtlardan yaklaşık 25 milyar YTL, otomotiv yakıtlarından ise yaklaşık 27 milyar YTL dolaylı vergi (ÖTV+KDV) gelirinin oluştuğu tahmin edilmektedir. 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 19
Akaryakıt Tüketiminden Yaklaşık Olarak Hesaplanan Tahmini ÖTV ve KDV Toplam Miktarları* Milyar YTL 28 26 24 22 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 24, 1,2 6, 16,7 1,1 6, 18,6 26 27 Toplam Benzinler Siyah Ürünler Toplamı Gazyağı 7,1 % Toplam Akaryakıt 25,7 Otomotiv Yakıtları (Benzin, Motorin, LPG Otogaz) Tüketiminden Yaklaşık Olarak Hesaplanan Tahmini ÖTV ve KDV Toplam Miktarları* Milyar YTL 3 25 2 15 24,7 1,9 6, 1,1 % 2,6 6, 27,2 1 5 16,7 18,6 26 27 Toplam Motorinler Toplam Benzinler LPG Otogaz Otomotiv Yakıtları *Yapılan hesaplamalarda; ÖTV ve/veya KDV si sıfır olan satış türleri (havacılık, deniz yakıtları, transit akaryakıtlar ve serbest kullanıcı tüketimleri) ve madeni yağ tüketimleri dahil edilmemiştir. 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 2
III. Petrol Sektöründe 27 Yılının Önemli Gelişmeleri : a. Uluslararası Ham Petrol Fiyatları ; 25 yılında ortalama varil başına yaklaşık 54 ABD Doları, 26 yılında varil başına ortalama 65,1 ABD Doları olan Brent Ham petrolünün, 27 yılında varil başına ortalaması 72,4 ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Yıl sonunda petrol fiyatları varil başına 1 ABD Dolarına yaklaşarak tarihi zirveye ulaşmıştır. Özellikle hızla büyümekte olan Çin ve Hindistan ekonomilerinin artan enerji talepleri, petrol arzında yaşanan (hava koşulları, teknik sorunlar, kaza vb. nedenler ile) dönemsel aksaklıklar ve yaşanan petrol üreten ülkelerdeki siyasal veya terör içerikli gelişmeler, başta petrol piyasaları olmak üzere 27 yılında da dünya enerji piyasalarını yönlendirmeye devam etmiştir. Bu ve benzeri etkenlerin bir araya gelmesinin yanı sıra dünya petrol arz ve talebi arasındaki dengenin giderek daha daralması ve ham petrol talebinin daha yüksek kaliteli petrole doğru yönelmesi petrol fiyatları üzerindeki baskıyı arttırmış ve petrol fiyatlarının varil başına 1 ABD Doları düzeyine ulaşmasına neden olmuştur. Brent Tipi Ham Petrol 24, 27 Yılları Günlük Ortalama Fiyatları (ABD Doları/varil) PLATTS' Brent Tipi Ham Petrol $/varil 1 9 8 7 25 Ortalama 54,6 $/b 26 Ortalama 65,1 $/b 27 Ortalama 72,4 $/b 6 5 4 24 Ortalama 38,2 $/b 3 2 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 21
Dünya enerji talebi % 2-3 aralığında artmaya devam etmektedir. Bu artış önemli ölçüde Asya Pasifik ülkelerinin ekonomilerindeki hızlı büyümeden kaynaklanmaktadır. Petrol talebi 26 yılında %,7 artarak günlük 83,7 milyon varil düzeyine gelmiştir. 26 yılındaki petrol talep artışı son on yılın en düşük talep artışı olmuştur. Dünya petrol arz ve talebi arasındaki denge aşağıdaki grafikte verilmekte ve özellikle son üç yılda üretim ve tüketim arasındaki farkın oransal olarak azaldığı da görülmektedir. Dünya Petrol Üretim Tüketim Miktarları Değişimi Milyon Ton 4. 3.9 3.8 3.7 3.6 3.5 3.4 3.3 Üretim Tüketim Dünya petrol tüketiminin en büyük bölümü Kuzey Amerika ülkelerinden kaynaklanmaktadır. Toplam tüketimin % 3 u Kuzey Amerika ülkelerine aitken, Avrupa Birliği ülkeleri ile Çin ve Hindistan %17 lik tüketim ile ikinci büyük tüketim bölgelerini temsil etmektedir. AB deki petrol tüketiminin çevre ve enerji verimliliği yasaları, ilerleyen otomotiv teknolojisi nedenleri ile azalma eğiliminde olması diğer taraftan Çin ve Hindistan ın talebinin % 1 düzeyinde büyümeye devam etmesi önümüzdeki dönemde Çin ve Hindistan ı dünyanın en büyük petrol tüketicisi ülkeler sıralamasında ikinci sıraya yükseltmesi beklenmektedir. Orta Doğu 7% Çinve Hindistan 17% Dünya Petrol Talebinin Dağılımı Pasifik Bölgesi 1% Kuzey Amerika 3% Av rupa 17% 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 22 Diğer 19%
b. Vergiler ve akaryakıt ürünlerinde fiyat hareketleri ; 24 yılında serbest fiyatlandırma sürecinin başlaması ile birlikte akaryakıt ve LPG ürünlerindeki ÖTV tutarı sabitlenmiştir. 27 yılının sonuna kadar değişmeden devam eden ÖTV miktarı 2 Kasım 27 tarihli düzenleme ile yeniden belirlenmiştir. Bu düzenleme ile akaryakıt ürünlerindeki ÖTV miktarı % 8-1 arası, LPG ürünlerinde ise % 15-25 arasında artırılmıştır. Akaryakıt ve LPG ürünleri üzerindeki yeni vergileri gösterir tablo aşağıda sunulmaktadır. ÖTV tutarındaki bu artışın yılın son iki ayından itibaren pompa fiyatlarına yansıması bu ürünlerin tüketimi üzerinde olumsuz bir etki yaratmıştır. ÜRÜN ADI ESKİ ÖTV YTL/Lt YENİ ÖTV YTL /Lt FARK % Benzin (K. 95) 1,3625 1,4765 8,4% Benzin (K.98) 1,4845 1,5985 7,7% Motorin 5,927,9945 7,3% Motorin 1, 2, 7,8345,9245 1,8% Fuel Oil,24,224 9,8% Oto LPG,862,998 15,8% Tüplü LPG,743,93 25,2% 27 yılında da akaryakıt ürünlerinin pompa fiyatları, rafinerilerce ilan edilen rafineri çıkış fiyatları ile paralel hareket etmiştir. Dünya petrol fiyatlarındaki değişimler rafineri fiyatlarına, dolayısı ile pompa fiyatlarına yansımaktadır. 27 yılında akaryakıt ürünlerindeki pompa fiyat hareketleri (İstanbul Avrupa yakası günlük pompa fiyat değişimleri) aşağıdaki grafikte görülmektedir. Grafik üzerinde özellikle 3 Kasım 27 itibarı ile uygulamaya geçen ÖTV artışının pompa fiyatlarına etkisi gözlemlenebilmektedir. 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 23
27 Yılı İstanbul İli Şişli İlçesi Pompa Satış Fiyatları Değişimi : 3,5 YTL / Litre 3, 2,5 2, 1,5 1, ÖTV Artışı 95 Oktan Kurşunsuz Benzin Motorin Düşük Kükürtlü Motorin LPG Otogaz Akaryakıt ürünlerindeki dolaylı vergilerin toplam pompa fiyatı içerisindeki payı, ürün cinsine bağlı olmakla birlikte % 5 65 arasında değişmektedir. 27 yılında, dolaylı verginin pompa fiyatına oranının benzinde % 64, motorinde ise % 53 olduğu görülmektedir. Normal piyasa fiyat hareketleri ve ÖTV değişimleri sonucunda 27 yılında ortalama benzin pompa fiyatı 26 yılına göre % 3,6 artarken motorin pompa fiyatları % 3,2 oranında artış göstermiştir. Dolaylı Vergilerin Ortalama Pompa Fiyatları Üzerindeki Payı YTL / Litre 3, 2,5 2, 1,5 Motorin % 3,2 % 15 % 15 % 38 % 37 Kurşunsuz Benzin 95 Oktan % 3,6 % 15 % 15 % 49 % 48 1,,5, % 47 % 47 % 36 Ürün+Dağıtım ÖTV KDV % 37 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 24
c. Araç sayısındaki net değişimler ve toplam akaryakıt talebi üzerindeki etkisi : Resmi / kayıtlı akaryakıt tüketimi ile araç parkındaki net değişim, araçların kullandığı yakıt türü ve araç başına ortalama yakıt tüketimi değişimi arasında genel bir ilişki olması beklenmektedir. Bu doğrultuda yararlı bir gösterge teşkil eden toplam otomotiv yakıtları tüketimi ile toplam araç parkındaki yüzdesel değişimleri gösteren grafik aşağıda verilmektedir. Bu grafikte belirli dönemlerde iki önemli değişken arasındaki ilişkinin bozulması, resmi ve kayıtlı tüketimi etkileyen yeni olguların bulunduğuna işaret etmektedir. Örneğin 1999-2 yıllarında sınır ticaretinin, 21 ekonomik krizinin, 24 yılı sonuna doğru sahte biyodizelin etkileri grafikte gözlemlenebilmektedir. Grafik, 26 nın ikinci yarısından itibaren otomotiv yakıtlarındaki tüketimin diğer göstergeleri ile uyumlu bir çizgiye girdiğini de göstermektedir.,2,15,1,5 -,5 -,1 Otomotiv yakıtları tüketimi ve araç sayısı değişimi bir önceki yıla göre % 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 Toplam otomotiv yakıt tüketim değişimi Toplam araç sayısı değişimi Araç Sayısındaki Yıllık Net Değişim : 1.2. * 27 yılı verileri Kasım ayı sonu itibari ile TUİK tarafından yayınlanan verilerden hesaplanan tahmini verilerdir. 1.. 8. 6. 4. 2. Otomobil Minibüs, Otobüs Kamyonet, Kamyon Motosiklet Diğer 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 25
d. 27 yılında sektördeki önemli gelişmeler ve mevzuat değişiklikleri ; Akaryakıt dağıtım sektörü 27 yılında, Petrol Piyasası Kanunu ile başlayan yapısal dönüşüm sürecinde, piyasa disiplini, kurumsal rekabet ve tüketici memnuniyeti açısından büyük aşamalar kaydetmiştir. 27 yılı, uzun ve yoğun çabalardan sonra yeniden yapılanan, liberal ve rekabetçi piyasa yapısına ulaşmada önemli bir değişim sürecinin devam ettiği bir yıl olmuştur. Akaryakıt sektörünün dinamosu olarak kabul edilen motorin tüketiminde iki yıldır üst üste kaydedilen % 8-9 luk artış, pazarın büyümesinin ve aynı zamanda da kayıt dışı faaliyetlerde azalma eğiliminin önemli bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Piyasada artan rekabet, çok ileri aşamalara gelen sağlık, emniyet ve çevre yatırımları ile depolama tesisleri, istasyonlar ve dağıtım şebekelerindeki ileri teknoloji yatırımları ve sektördeki yurt içi ve yurt dışı kaynaklı yatırımlardaki artışlar sektörün serbest piyasa yapısına geçişinin doğal fakat önemli sonuçları olarak görülmektedir. 27 yılında, AB uyum süreci çerçevesinde çalışmalarını hızla sürdürmekte olan Kamu Kurumlarımızın yayımladığı Yönetmelik ve Tebliğlerin yoğunluğu dikkat çekmiştir. Gelişen serbest piyasa yapısı içinde tamamlanması gereken bu düzenlemeler, zaman zaman uygulamada bir takım zorlukları ve eşgüdüm sorunlarını gündeme getirmektedir. Bir çok Kamu Kurumunca yeni yayınlanan Yönetmelikler, işletmeleri tekrar tekrar aynı veya benzeri konularda izin/ lisans gibi yükümlülükler altına almakta ve çoğu kez iki farklı Kurumun düzenlemesi birbiri ile çelişebilmektedir. Bu açıdan bakıldığında, bir çok teknik mevzuatın birbiri ile yarattığı çelişkiler nedeni ile uygulama bütünlüğü açısından ciddi zorluklara neden olduğu görülmeketdir. 27 yılının sektör açısından en önemli iki konusu dağıtıcılara verilmiş olan cezalar ile ilgili olarak yürütmenin durdurulması kararı ve ulusal marker uygulaması olmuştur. 26 yılında lisanssız bayilere yapılan ikmal nedeni ile EPDK tarafından verilen cezalara ilişkin Ocak 27 de verilen yürütmenin durdurulması kararı, dağıtım şirketlerinin faaliyetlerini ve varlıklarını sürdürebilmeleri açısından büyük önem taşımaktadır. Sektördeki bir diğer önemli gelişme ise 1 Ocak 27 tarihi itibarı ile 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 26
uygulanmaya başlanan Ulusal Marker sistemidir. Marker uygulamasının ilk aylarında yaşanan teknik zorluklara rağmen zaman içerisinde yapılan iyileştirmeler ile ilgili Kurumlar ve Sektörün çabaları sonucunda uygulamadaki sorunlar büyük ölçüde aşılarak olumlu bir noktaya gelinmiştir. Yıl içinde yapılan marker denetimlerinin sonuçları da büyük ölçüde olumlu sonuçlar vermiş ve bu kapsamda yazar kasa ve Ulusal Marker uygulamaları kayıt dışı faaliyetlerin azalmasında önemli bir rol oynamıştır. Lisanslandırma süreci Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun getirmiş olduğu çok sayıda yükümlülük ve düzenlemeler sektörde belirli kalite düzeyinin oluşmasına katkı sağlayan önemli bir unsur olarak görülmektedir. Tüm bunlara rağmen sektörde kayıt dışı ve kaçak faaliyetlerin azalmakla birlikte devam ettiği görülmektedir. Geçtiğimiz yıllarda büyük ölçekli bir vergi kaybına neden olan sahte biyodizel uygulamalarının yapılan etkin denetimler sonucunda azaldığı ancak bu şekildeki kayıt dışı faaliyetlerin yapılan denetim ve kontrollere rağmen devam ettiği görülmektedir. 27 yılında 1 numara yağ adı altında çeşitli ürünlerin akaryakıt piyasasına önemli miktarlarda ve yasal olmayan bir şekilde girdiği görülmektedir. 1 numara yağ adı altında piyasaya sunulan ürünlerin büyük bir kısmının standart dışı yağlar, piyasadan toplanan atık yağlar ve zaman zaman kanun dışı yollardan temin edilen çeşitli akaryakıt ürünlerinden oluştuğu ifade edilmektedir. Akaryakıt piyasasına bu şekilde kayıt dışı yollardan giren standart dışı maddelerin satışının önlenmesi ve doğrudan bu tür faaliyetlere yönelik denetimlerin artırılması gerekmektedir. 27 yılı sonu itibarı ile Motorin 2 adı altında piyasada tüketilmekte olan azami 2 ppm kükrt içerikli Motorin, 1 Ocak 28 tarihinden itibaren azami 1 ppm kükürt içerikli Motorin 1 ile yer değiştirmiştir. 1 Temmuz 28 tarihinde azami 7 ppm kükürt içeren Motorin 7 de piyasadan tamamen kalkacaktır. Bu gelişmeler ile 28 yılı sonunda Türkiye nin düşük kükürtlü yakıtlara geçişini büyük ölçüde tamamlanması beklenmektedir. 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 27
e. Sağlık, Emniyet ve Çevre Faaliyetleri ; Petrol Sanayi Derneği olarak faaliyetlerimizden kaynaklanabilecek kazaların önlenmesi, faaliyet nedenli risklerin asgariye indirilmesi ve bu tür kazalarda ortaya çıkabilecek olumsuz sonuçların en hızlı şekilde giderilmesi için kollektif çalışmalar yürütmekteyiz. Bu kapsamda, PETDER üyeleri aralarında imzaladıkları protokol çerçevesinde üye kuruluşların tüm tesislerinde bulunan acil durum müdahale ekipmanlarının envanteri ile bir ekipman paylaşım havuzu oluşturmuş ve acil durumlar için eylem ve iletişim planlarını tamamlanmıştır. Bu çalışmalar kapsamında akaryakıt ikmal tesislerinde denize veya karaya olabilecek akaryakıt dökülmesi durumunda yapılacaklar ile ilgili kapsamlı ve detaylı planlar çıkarılarak eğitimler ve ortak tatbikatlar düzenlenmektedir. PETDER Sağlık, Emniyet ve Çevre Komitesi aylık olarak düzenlediği toplantılar ile üye kuruluşların sağlık, emniyet, çevre ve güvenlik seviyelerinin daha yukarılara taşınması ve sektörde bu konularda bilgi ve deneyimlerin arttırılması için çalışmaktadır. Tehlikeli maddelerin karayolu ile taşınması hakkında AB üyesi ülkelerce imzalanmış olan ADR anlaşmasının yakın zamanda TBMM tarafından da onaylanması beklenmektedir. Bu doğrultuda, sektörümüzün yanı sıra, diğer ilgili sektörlerde ulaştırma ve lojistik alanında kapsamlı çalışmaların yapılmasına başlanmıştır. PETDER üyesi şirketlerin mevcut şirket nakliyelerinin bütünü ile ADR uyumlu olması sektörün endüstriyel anlamda üstlendiği öncülük sorumluluğunu da ortaya koymaktadır. PETDER in ilgili teknik çalışma gruplarında ADR düzenlemelerinin yanı sıra, sürücü ve personel eğitimleri, 28 yılında uygulamaya geçilecek olan; kimyasal hammadde ve ara mamullerin kayıt ve tescili hakkındaki AB direktifi REACH ve büyük endüstriyel kazaların kontrolü konusundaki AB direktifi SEVESO, konuları ele alınmakta ve uygulama üzerindeki etkileri görüşülmektedir. Ayrıca, PETDER üyelerinin bir sosyal sorumluluk projesi olarak büyük önem verdiği, Çevre ve Orman Bakanlığı ile imzalanan protokol kapsamında dördüncü uygulama yılını tamamlayan atık motor yağlarının çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde toplanması ve bertarafı projesi 27 de de başarı ile yürütülmüştür. 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 28
Bu proje kapsamında PETDER, 27 yılında, 78 farklı ilde bulunan 3.231 adet işyerinden 1.943 seferde 15.8 mton atık motor yağı toplamıştır. Toplanan Atık Motor Yağları, lisanslı araçlar ile taşınarak, 2 ayrı lisanslı bertaraf tesisinde alternatif yakıt olarak kullanılmıştır. Bu miktar 26 yılına ait toplama miktarı olan 1.425 ton ile karşılaştırıldığında % 44,7 lik bir artış olduğu görülmektedir. Tamamen Kamu yararına yapılan, elinde atık motor yağı bulunduran tüm işletmelere bedelsiz olarak hizmet sağlamayı amaçlayan bu proje için PETDER 2,6 milyon YTL si 27 yılında olmak üzere toplam 6,5 milyon YTL kaynak aktarımı sağlamıştır. PETDER Atık Motor Yağı Toplama Miktarları (Ton) ; Metric Tones 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. 25 26 24 27 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 29
IV. Avrupa Birliğinde Petrol Sektörü ve Önemi ; PETDER, Avrupa Petrol Endüstri Birliği (EUROPIA) ve bu birliği oluşturan Ulusal Petrol Endüstri Birlikleri (NOIA) ile ortak çalışmalar yürütmektedir. Europia nın 27 yılında yayınladığı Avrupa Birliği üye ülkelerinin petrol endüstrilerinin faaliyetlerini kapsayan raporda; 15 rafinerinin bulunduğu AB ülkelerinde toplam rafineri kapasitesi 723 milyon ton, toplam petrol talebi 662 milyon ton olarak raporlanmaktadır. Bu raporda yayınlanan AB Ülkelerindeki benzin ve motorin tüketim miktarları aşağıdaki grafikte verilmektedir. AB Üyesi Ülkelerin ve Türkiye nin Benzin ve Motorin tüketimleri ; (milyon ton/yıl) Ülke bazında motor yakıtları tüketimine baktığımızda en fazla tüketimin Almanya da olduğunu, bunu takiben Fransa, İtalya ve İngiltere ve İspanya nın geldiğini, Türkiye nin ise AB nin 6. büyük motor yakıtı tüketicisi olduğu görülmektedir. Bu tablo 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 3
kişi başına düşen akaryakıt tüketimi açısından değerlendirildiğinde, Türkiye nin, gelişmiş AB ülkelerindeki kişi başı motor yakıtları tüketiminin yaklaşık üçte biri düzeyinde olduğu görülmektedir. Ancak son üç dört yılda büyüyen ekonomi ve artan araç sayısı ile birlikte büyüyen akaryakıt tüketimimizin artış hızı AB üyesi ülkelerdeki talebin üzerinde gerçekleşmiştir. Bu gelişimin, önümüzdeki on yıllık süreç içinde Türkiye nin AB de en fazla akaryakıt tüketimi olan ilk beş ülke arasında yer alacağının göstergesi olduğu düşünülmektedir. AB de akaryakıt talebini karşılamak üzere kurulmuş 11. den fazla akaryakıt istasyonu bulunmaktadır. AB Ülkeleri ve Türkiye Akaryakıt İstasyon Sayıları (Adet) Türkiye, yaklaşık 13. adet akaryakıt ve LPG Otogaz istasyonu ile Fransa ve Almanya ile birlikte en fazla istasyona sahip ülkeler arasında üst sıralarda yer almaktadır. İstasyon başına düşen ortalama akaryakıt ikmalinde ise, kişi başına düşen akaryakıt tüketiminde olduğu gibi Türkiye en alt sıralarda yer almaktadır. 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 31
AB de Petrol Endüstrisinin gündemi : Avrupa Birliği, diğer gelişmiş ekonomilere sahip ülkeler ve/veya gelişmekte olan büyük nüfuslu ülkelere kıyasla küresel ısınma etkilerine karşı büyük ölçekli, kapsamlı ve daha etkin önlemler almakta ve üye ülkeleri de bu yönde davranmaya zorlamaktadır. Bunun önemli bir sonucu olarak; sürdürülebilir, rekabetçi ve güvenli Enerji konusu, AB nin en önemli gündem maddeleri arasında yer almaktadır. 27 yılında Avrupa Birliği, bir taraftan enerji talebini ve talebin sağlandığı kaynakları güvence altına almaya çalışırken, diğer taraftan iklim değişikliği üzerine çok daha etkin önlemler alma çalışmalarını sürdürdü. AB, Kasım 26 da kabul edilen tasarı ile 22 yılına kadar toplam enerji kullanımının % 2 sinin yenilenebilir kaynaklardan olmasını ve CO 2 emisyonlarının da aynı süreç içinde % 2 azaltılmasını öngörmektedir. Her iki hedef de petrol endüstrisi açısından büyük önem taşıyan ve önemli maliyetlerin üstlenilmesini gerektirmektedir. Bununla birlikte enerji arzı güvenliğinin sağlanması amacıyla oluşturulan AB stratejik stoklarına yönelik düzenleme ve işleyişler de ilgili komisyonlarca tekrar gözden geçirilmektedir. Avrupa Komisyonu iklim değişikliği sözleşmesi uyarınca AB, üyesi on ülkenin 26 yılına ait Ulusal tahsis planlarını kabul ederek, karbon ticaretinde ve 212 Kyoto hedefinde etkinliğini arttırma yönünde çalışmalar yapmaya devam etmektedir. Bununla birlikte, enerji verimliliği üzerine AB kapsamında yapılan çalışmalar da petrol endüstrisinin yakın ilgi alanı içine girmekte, esasen ülkemizde yeni kabul edilen Enerji Verimliliği Yasası ile bir çok endüstri kolunda enerji verimliliğini ön plana getirecek uygulamalara geçilmektedir. Bu konuda AB Enerji Komisyonunun 26 sonunda kabul ettiği ve yetmişten fazla önlem içeren bu plana göre AB, 22 yılına kadar % 2 enerji tasarrufu sağlanması hedeflenmektedir. Otomotiv yakıtları ile ilgili direktifler kapsamında AB, bu yıl itibarı ile azami 1 ppm kükürt içerikli motorine geçişi başlatmış bulunuyor. Benzin ve motorin kalitesine ilişkin 27 yılı direktifinin yanı sıra biyoyakıtlar, denizcilik yakıtları konularında mevcut düzenlemeler üzerine, taşımacılıktan kaynaklanan olumsuz çevre etkilerinin azaltılmasını amaçlayan önemli revizyon çalışmaları başlatılmıştır. 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 32
V. Kaynaklar : Bu raporda kullanılan veriler pazar payı en yüksek olan ve toplam pazar payı % 95 i aşan 11 akaryakıt dağıtım firmasının ( BP, DELTA, POAŞ, SHELL, TOTAL, TURCAS, OPET, PETLINE, MOIL, AYTEMİZ, ALPET, TURKUAZ ) gönüllü katılım esasına göre verdikleri beyanlarından yararlanarak derlenmiştir. Bu veriler, Türkiye toplam akaryakıt pazarının % 95 ini kesin, kalan % 5 lik bölümünü ise, bir önceki yıl resmi tüketim değerleri üzerinden yapılan tahminler ölçüsünde temsil etmektedir. Bu veriler içinde ticari ve perakende akaryakıt satışları ile ÖTV siz deniz satışları toplam olarak yer almakta, transit geçiş yapan gemilere doğrudan yapılan deniz ihrakiye satışları, havacılık yakıtları satışları ile akaryakıt ihracatı ve transit satışlar bu toplamların içerisinde yer almamaktadır. Derlenen verilerin toplam üzerinden düzeltilmesi işleminde ise, 25 yılı sonrası Türkiye toplam tüketimi için EPDK verileri, 25 yılı öncesi Türkiye toplam verileri için PİGM verilerinden yararlanılmıştır. LPG rakamları EPDK tarafından yayınlanan 27 LPG Sektör Raporundan temin edilmiştir. Enflasyon, GSMH, TÜFE, kur değerleri, taşıt sayısı ve toplam araç parkı verileri için için Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Merkez Bankası tarafından halka açık olarak yayınlanan değerler dikkate alınmıştır. Ham Petrol fiyatları için kaynak olarak Platts değerleri kullanılmaktadır. AB ile ilgili sayısal verilerde EUROPIA ( Europia European Petroleum Industry Association) verileri esas alınmıştır. Dünya petrol ve enerji verilerinde BP Statistical Review of World Energy June 27, yararlanılmıştır. 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 33
2-27 Yılları Akaryakıt ve LPG Tüketimleri 2-27 Yılları Akaryakıt ve LPG Tüketimleri 2 21 22 23 24 25 26 27 Değişim Kurşunsuz 95 Oktanlı m3 2.14.354 2.35.525 2.16.712 2.26.772 2.436.466 2.67.834 2.884.939 3.47.316 5,6% Kurşunsuz 98 ve Üzeri Oktanlı m3 16.959 285.489 262.218 123.878 2.18-83,7% Süper/Katkılı Kurşunsuz m3 1.599.493 1.176.463 1.96.795 1.552.788 1.5.699 625.519 366.89 29.624-42,9% Benzinler Toplamı m3 5.294.667 4.829.565 4.67.57 3.83.519 3.727.653 3.495.57 3.375.77 3.277.12-2,9% Gazyağı m3 51.353 41.216 37.43 47.977 41.118 34.792 26.77 18.176-3,3% Motorin m3 9.691.472 9.963.639 11.234.997 11.54.277 12.445.391 12.291.514 12.588.855 12.624.816,3% Düşük Kükürtlü Motorin m3 248.634 783.791 1.589.643 2.74.326 7,1% Motorinler Toplamı m3 9.691.472 9.963.639 11.234.997 11.54.277 12.694.25 13.75.35 14.178.498 15.329.142 8,1% Beyaz Ürün Toplamı m3 15.37.491 14.834.42 15.339.934 15.382.773 16.462.796 16.65.667 17.58.282 18.624.438 5,9% Kurşunsuz 95 ton 1.561.124 1.786.782 1.674.552 1.752.98 1.888.261 2.21.71 2.235.828 2.361.67 5,6% Kurşunsuz 98 ton 13.144 221.254 23.219 96.5 15.64-83,7% Katkılı Kurşunsuz ton 1.239.67 911.759 1.477.766 1.23.411 779.416 484.777 284.34 162.459-42,9% Benzinler Toplamı ton 2.8.731 2.698.541 3.152.318 2.968.652 2.888.931 2.79.67 2.616.173 2.539.768-2,9% Gazyağı ton 41.82 32.973 29.944 38.382 32.894 27.834 2.862 14.541-3,3% Motorin ton 8.189.294 8.419.275 9.493.572 9.721.114 1.516.355 1.386.329 1.637.582 1.667.97,3% Düşük Kükürtlü Motorin ton 21.96 662.34 1.343.248 2.285.155 7,1% Motorinler Toplamı ton 8.189.294 8.419.275 9.493.572 9.721.114 1.726.451 11.48.633 11.98.831 12.953.125 8,1% Beyaz Ürün Toplamı ton 11.31.17 11.15.789 12.675.834 12.728.148 13.648.277 13.785.533 14.617.865 15.57.434 6,1% Kalyak ton 1.39.576 1.397.577 987.773 951.716 72.482 612.175 482.942 39.777-19,1% 6 No.FO ton 3.813.166 2.714.688 3.888.676 3.784.642 3.746.51 3.399.622 2.461.617 2.163.418-12,1% Siyah Ürün Toplamı ton 5.122.742 4.112.265 4.876.449 4.736.359 4.466.533 4.11.797 2.944.559 2.554.195-13,3% Toplam Akaryakıt ton 16.153.849 15.263.54 17.552.283 17.464.57 18.114.81 17.797.33 17.562.424 18.61.629 2,8% LPG (tüplü, dökme, otogaz) ton 4.546.884 3.851.176 3.5.383 3.551.623 3.943.484 4.156.56 3.517.639 3.525.167,2% 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 34
VI. İletişim ve Üye Bilgileri ; Petrol Sanayi Derneği Bayar Cad. Gülbahar Sok. No:17/14, Perdemsaç Plaza, Kozyatağı, İstanbul Telefon : 216 445 29 23, Faks : 216 445 29 25 info@petder.org.tr petder@petder.org.tr Belgin Madeni Yağlar PETROL OFİSİ A.Ş. BP Petrolleri A.Ş. Shell & Turcas Petrol A.Ş. BP Gaz A.Ş. The SHELL Company of TURKEY Ltd. DELTA Petrol Ürünleri San. Tic.A.Ş. TOTAL Oil Türkiye A.Ş. ERK Petrol Yatırımları A.Ş. TURCAS Petrol A.Ş. MOBIL Oil Türk A.Ş. PETDER YÖNETİM KURULU : Yönetim Kurulu Başkanı Melih Türker Petrol Ofisi A.Ş. Yön. Kur. Başk. Yard. Varol DERELİ Delta Pet.Ürün. Tic. A.Ş., Yön. Kur. Muhasip Üye Samet ÜNER Mobil Oil Türk A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Tahir UYSAL BP Petrolleri A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Canan EDİBOĞLU The Shell Company of Turkey Ltd. Yönetim Kurulu Üyesi Muammer EKİM Total Oil Türkiye A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Yılmaz TECMEN Turcas Petrol A.Ş. 27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 35
27 Yılı Sektör Raporu, Ocak 28 www.petder.org.tr 36