Priştine, 13 Haziran 2011 Nr.ref: RK 120/11 KABUL EDİLMEZLİK KARARI Dava no: KI 124/10 Başvurucu Shkurte Krasniqi Kosova Yüksek Mahkemesi A.nr.771/2010 sayı ve 27 Ekim 2010 tarihli kararının Anayasaya uygunluğunun değerlendirilmesi KOSOVA CUMHURİYETİ ANAYASA MAHKEMESİ Aşağıdaki yapıdadır: Enver Hasani, Başkan Kadri Kryeziu, Başkanvekili Robert Carolan, Yargıç Altay Suroy, Yargıç Almiro Rodrigues, Yargıç Snezhana Botusharova, Yargıç Ivan Čukalović, Yargıç Gjyljeta Mushkolaj, Yargıç Iliriana Islami, Yargıç Başvurucu 1. Başvurucu, Priştine de mukim Bayan Shkurte Krasniqi dir.
İtiraz Edilen Mahkeme Kararı 2. Başvurucu tarafından itiraz edilen mahkeme kararı Kosova Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesinin (bundan sonra Yüksek Mahkeme şeklinde anılacaktır) A.nr.771/2010 sayı ve 27 Ekim 2010 tarihli kararıdır. Dava Konusu 3. Başvurucu, malulen emeklilik için zorunlu koşulları yerine getirmesine rağmen bu emeklilikten yararlanma süresinin uzatılması hakkından mahrum bırakıldığını ileri sürmektedir. 4. Bu çerçevede başvurucu, Kosova Cumhuriyeti Anayasasının (bundan sonra Anayasa şeklinde anılacaktır) 51.2 maddesinin [Sağlık Güvenliği ve Sosyal Güvenlik] ihlal edildiğini iddia etmektedir. Yasal Dayanak 5. Anayasanın 113.7 maddesi, 03/L-121 sayı ve 16 Aralık 2009 tarihli Anayasa Mahkemesi Hakkında Yasanın (bundan sonra Yasa şeklinde anılacaktır) 22. maddesi ile Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünün (bundan sonra İçtüzük şeklinde anılacaktır) 56 (2) kuralı. Davanın Mahkemeye Geliş Biçimi 6. Başvurucu 10 Aralık 2010 tarihinde Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine (bundan sonra Mahkeme şeklinde anılacaktır) başvurmuştur. 7. Mahkeme Başkanının GJR. 124/10 sayılı Emirnamesiyle Yargıç Almiro Rodrigues i raportör yargıç olarak atanmıştır. Aynı tarihte Başkanın KSH 124/10 sayılı Emirnamesiyle Yargıçlar Robert Carolan (başkan), Altay Suroy ve Ivan Čukalović ten oluşan ön inceleme heyeti belirlenmiştir. 8. İstem 2 Mart 2011 tarihinde Yüksek Mahkemeye tebliğ edilmiştir. 9. Ön inceleme heyeti raportör yargıcın raporunu görüştükten sonra, 2 Mart 2011 günü Mahkeme heyetine istemin kabul edilmezliğine ilişkin öneri sunmuştur. Olguların Özeti 10. Başvurucu, 1982 yılında Kosova Üniversite Klinik Merkezinde (bundan sonra KÜKM şeklinde anılacaktır) tam zamanlı hemşire olarak çalışmaktaydı. Daha sonra böbrek TBC sinden rahatsızlanarak 1983, 1985 ve 1989 yıllarında cerrahi müdahalelere maruz kalmıştır. 11. Dönemin Kosova Emeklilik ve Maluliyet Sigortasının 22 Mart 1990 tarih ve 7021296025 sayılı kararıyla, başvurucunun sağlık durumundan dolayı kısaltılmış mesai ile çalışma hakkı tanınmıştır. 12. Başvurucunun 5 Mart 2007 tarihli dilekçesi doğrultusunda KÜKM İnsan Kaynakları Departmanı 5 Temmuz 2007 tarihinde, başvurucu mesai süresince 18 Ağustos 2004 tarihinde kalp krizi geçirdiğinden dolayı, 1 Mart 2007 tarihinden geçerli olmak üzere (174 sayılı karar) iş ilişiğini kesmeye karar vermiştir. 2
13. Çalışma ve Sosyal Refah Bakanlığı Kosova Emeklilik İdaresi Departmanı 5 Ocak 2007 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere başvurucunun malulen emeklilik istemini onaylamıştır (Karar no 5087134). 14. Başvurucu 6 Mayıs 2008 tarihinde kalp ameliyatı olmuştur. 15. Tıbbi Tetkik Komisyonu, 19 Nisan 2010 tarihinde başvurucunun kalıcı maluliyetinin olmadığını değerlendirmiştir. Bu tespitin akabinde Çalışma ve Sosyal Refah Bakanlığı Kosova Emeklilik İdaresi Departmanı 26 Nisan 2010 tarihinde başvurucunun 2003/23 sayılı Maluliyet Emekliliği Yasasının 3. maddesine göre koşulları yerine getirmediği sonucuna varmıştır. Bu yüzden başvurucunun malulen emeklilik istemi reddedilmiştir (Karar no 5087134). 16. Başvurucu 21 Mayıs 2010 tarihinde Çalışma ve Sosyal Refah Bakanlığı Kosova Emeklilik İdaresi Departmanının kararına karşı Kosova Emeklilik İdaresi Departman İtiraz Komisyonu nezdinde itirazda bulunmuştur. 17. Çalışma ve Sosyal Refah Bakanlığı Kosova Emeklilik İdaresi Departman İtiraz Komisyonu 23 Haziran 2010 tarihli kararında (Karar no 5087134) başvurucunun itirazının mesnetsiz olduğu gerekçesiyle reddetmiştir. 18. Başvurucu 19 Ağustos 2010 tarihinde Yüksek Mahkeme nezdinde itirazda bulunmuştur. 19. Yüksek Mahkeme, başvurucunun itiraz dilekçesiyle sunduğu evrakın alt mahkemelerin kararından farklı bir sonuca veya karara götürmediği için mesnetsiz olduğu gerekçesiyle itirazını reddetmiştir (Karar no A.nr. 771/2010). 20. Yüksek Mahkemenin 25 Kasım 2010 tarihinde son kararının açıkladıktan sonra KÜKM nin düzenlediği bir sağlık raporunda, objektif kriterler ve klinik muayeneye dayanarak başvurucunun çalışmaya elverişli olmadığı bildirilmiştir. Başvurucunun İddiaları 21. Başvurucu, Tıbbi Tetkik Komisyonunun 19 Nisan 2007 tarihinde kendisinin sağlık durumuyla ilgili haksız değerlendirmede bulunduğunu, sağlık durumuyla ilgili evrak ve raporların kendisinin çalışmaya elverişli olmadığını açıkça ortaya koyduğunu ileri sürmektedir. 22. Başvurucu devamında Anayasanın 51. maddesinin [Sağlık Güvenliği ve Sosyal Güvenlik] ihlal edildiğini ve çok sayıda sağlık raporuna göre 2003/23 sayılı Maluliyet Emekliliği Yasasının 3. maddesinde öngörülen malulen emeklilik koşullarını yerine getirdiğini iddia etmektedir. 23. Dahası başvurucu, Anayasanın 22. maddesiyle [Uluslararası Anlaşma ve Belgelerin Dolaysız Uygulanması] ilgili olarak Avrupa Sosyal Şartının 13. maddesinde [tıbbi ve sosyal yardım hakkı] öngörülen tıbbi ve sosyal yardım hakkının ihlal edildiğini değerlendirmektedir. İstemin Kabul Edilirliğinin Değerlendirilmesi 24. Başvurucunun Anayasanın 51.2 maddesi [Sağlık Güvenliği ve Sosyal Güvenlik] ile güvence altına alınmış hakkının ihlal edildiği iddiasıyla ilgili olarak Mahkeme, öncelikle istemin Anayasa ile belirlenip Yasa ve İçtüzükte vurgulanan kabul edilirlik 3
koşullarının yerine getirilip getirilmediğinin değerlendirilmesi gerektiğini tespit etmiştir. 25. Başvurucu, hukuk mahkemelerinin onun anayasal haklarını ihlal edecek derecede olgu ve yasalar üzerinde yanlış yaptıklarında ancak şikâyette bulunabilir. 26. Bu çerçevede Anayasa Mahkemesi, hukuk mahkemelerince alınan kararların temyiz edildiği dördüncü derece mahkemesi değildir. Usul hukuku ile maddi hukuk kurallarını yorumlayıp uygulamak hukuk mahkemelerinin görevidir. (bkz. KI 13/09 sayılı Sevadil Kastrati davası 17 Haziran 2010 tarihli kararı ile mutatis mutandis Garcia Ruiz İspanya [GC] 30544/96 davası Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi [AİHM] 1999-I tarihli kararı 28. Maddesi). 27. Anayasa Mahkemesi delillerin doğru sunulup sunulmadığını ve başvurucunun adil yargılanması için usullerin genel anlamda bütünlük içerisine nasıl uygulandığını değerlendirebilir (bkz. Edwards Birleşik Krallık 13071/87 sayı ve 10 Temmuz 1991 tarihli kabul edilmiş dava başvurusu hakkında Avrupa İnsan Hakları Komisyonunun Raporu vb.) 28. Bu çerçevede başvurucu, itirazının Yüksek Mahkeme tarafından reddedebildiğinde yargılamanın haksız veya keyfilikten dolayı usulsüz olduğunu gösterecek herhangi bir delil sunmamıştır. (bkz. mutatis mutandis, Shub Lituanya davası ile ilgili AİHM nin 17064/06 sayı ve 30 Haziran 2009 tarihli kabul edilmezlik kararı). 29. Dahası, başvurucu tarafından sunulan evrakta KÜKM nin 25 Kasım 2010 tarihinde düzenlediği raporda objektif kriterler ve son klinik muayenelere dayanarak başvurucunun çalışmaya elverişli olmadığı bildirilmiş olduğu görülmektedir. Bu yeni tıbbi delilin yeni bir dava açılabilecek yeni bir olgu olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. 30. Yüksek Mahkemenin kararında belirtildiği üzere, herhangi bir davacının çalışmaya elverişli olup olmadığını değerlendirmeye Sağlık Komisyonun yetkilidir. Mahkeme, bu yüzden 25 Kasım 2010 tarihli sağlık raporuna göre başvurucunun bedenen çalışmaya elverişli olup olmadığını değerlendirip karar vermeye yetkili organın Sağlık Komisyonunun olduğu görüşündedir. 31. Öyle görülüyor ki başvurucu, 25 Kasım 2010 tarihli sağlık raporunu değerlendirmeleri için Sağlık Komisyonuna başvuruda bulunmamış, böyle bir başvurunun etkili olmayacağı için böyle bir istemin neden gereksiz olduğunu ortaya koymamıştır. 32. İstemin genel anlamda kabul edilmez olduğu ortaya çıkmaktadır. 4
BU SEBEPLERDEN DOLAYI Yasanın 20. maddesine ve İçtüzüğün 56 (2) kuralına dayanarak Anayasan Mahkemesinin 2 Mart 2011 tarihli duruşmasında oybirliğiyle: I. İstemin kabul edilmez olarak REDDİNE karar vermiştir. II. III. İşbu karar Yasanın 20.4 maddesine uygun şekilde taraflara bildirilip Resmi Gazetede yayımlanır. Karar derhal yürürlüğe girer. Raportör Yargıç Anayasa Mahkemesi Başkanı Almiro Rodrigues, imza Prof. Dr. Enver Hasani, imza 5