2
3
çindekiler 12 Kapak Makina Otomasyonu: Mekanikten mekatroni e 56 Pazarlama Güçlü bir iliflki a için önce insanlar n güvenini kazan n! 6 Halefflan Sümen Otomasyonun yeni tan m 8 Endüstride letiflim / Recep Akbayrak Bilinçli ve programl bir flekilde sat n alma gücü eritiliyor, biz de buna malzeme oluyoruz! Reklam ndeksi AKIfiKAN OTOMASYON...17 ALTAR...91 AYKON ELEKTROMEKAN K...27 BECKHOFF...Ön kapak çi B LKO OTOMASYON...31 BONFIGLIOLI...Ön Kapak Banner-109 CONTROL TECHNIQUES...Arka Kapak çi DAL...95 DELTEC...81 DORUK...63 ELS M MOTOR...33 ENDAKS...69 ENOTEK...61 ENTROP...39 E-PLAN...10 ERMAK NA /UNIVER...3 FEMSAN...68 FESTO...1 GTS - MITSUBISHI...9 GÜRTOUR...93 HABER ORTAK...103 H DROPAR ANKARA...21 H D-TEK...43 FM ELEKTRON K...45 LKE OTOMASYON...49 NKOL PANO...89 fi GÜVENL...26 KONTAK NOKTASI...67 KONTEK...35 KRC OTOMASYON...77 KTM...101 LEROY SOMER...29 MARKET ELEKTR K...112 MEKA PNÖMAT K...79 OTES...97-Arka Kapak ÖZSAMUR ELEKTRON K...47 Haber 28 I. Vijeo Citect Tasar m Yar flmas n kazananlar aç kland 28 Hannover-Messe International stanbul un yeni genel müdürü Alexander Kühnel 32 V. Otomasyon Sempozyumu Elektrik Tesisat Kongresi kapsam nda May s ta zmir de düzenleniyor 32 Exxon gözünü dev rakiplerine çevirdi 34 Yüzde 30 elektrik tasarrufu yapan icat: HIM 34 nform toplant s bölge yetkililerini bir araya getirdi 36 Bölgesel kalk nmaya ivme kazand racak inovasyon merkezleri projesi tan t ld 38 Fuji Electric ve Semikron dan dev iflbirli i 38 Özdisan Elektronik World Of Industry Fuar nda yerini alacak 40 Perpa ya dördüz gökdelen yap lacak 40 IAS, EMSAZ 2008 de Uluda Üniversitesi ö rencileri ile bulufltu 42 9.Tekno/Tube Arabia Fuar Dubai de lider makinac lar buluflturdu 44 Proses tecrübesi ve derin ürün bilgisi farkl laflt r yor 46 Tersine beyin göçünde Türkiye nin cazibesi art yor 46 ODTÜ nün çarp flma test laboratuar aç ld Röportaj 48 Özel otomasyon projelerinin aranan mühendislik firmas Simtek 50 Mühendislik katma de eri yaratmak daha fazla ifl tatmini veriyor 52 Trend belirleyen ürünlerle müflteri memnuniyetini sa l yoruz 54 Özdisan & Vacon iflbirli i meyvesini verecek Teknik Makale 59 Datasensör SVS1 ve VSC Smart görüntüleme sensörü 60 PC, Panel ve Scada n n güçlü kombinasyonu 62 Güvenlik bariyeri yerine V300 WS güvenli kamera sistemi 62 Elsim den Exor ETOP05 dokunmatik panel 64 Basler sprint line-scan serisi yeni renkli kameralarla geniflliyor 66 Elsim, EMF marka tork motorlar yla Avrupa y kendine hayran b rakt 66 Rüzgar enerjisinin en yeni jeneratörü: Sicmewind 68 PLC ve Operatör paneli bir arada! I/O lu operatör panelleri 70 Emerson devrim niteli indeki 2-telli Micro Motion Coriolis sayac n piyasaya sundu P.C.S ENDÜSTR YEL...25 PHOENIX CONTACT...11 PINAR MÜHEND SL K...37 R TTAL...15 ROBOTEK...41 ROCKWELL...7 SAFMAK...85 SCHMALZ...71 SERVO KONTROL...53-83-84 SICK...5 S MTEK...2 STAR ÇEL K...55 TATEF FUARI...111 TEKN KA OTOMASYON...59 TEPEKS...30 TESLA ÖLÇÜ KONTROL...65 V.OTOMASYON SEMPOZYUMU...108 VATEK...75 72 Hareket Kontrol Sistemleri nde gelinen son nokta: EtherCAT sürücüler 76 Çal flma zaman nda proses güvenli i: Dirençli kaynak 77 ATEX uyumlu valfler 78 Combi fifl-soketli çözümler 78 Kablaj azaltan sensör ve aktüatör klemensleri 80 Gefran AVRy Lift Drive ile gücü yeniden kazan n 80 Güçlü DC motor RE65 80 Yeni Endüstriyel PC: GF_VEDO 35 CT 81 Leuze Electronic ten konveyör bant sistemleri için laser taray c ROD4plus 82 Robot uygulamalar için yüksek teknoloji alan taray c ve engel alg lay c sensörler 82 SOLID-4E: Kategori 4 güvenlik s n f fl k bariyerleri 86 VIPA PLC&HMI ile kurutma makinas enerji yönetim sistemi 87 WINDOWS CE touch paneller ile üstün performans 88 Optik veri iletim cihazlar nda son teknoloji 90 Dilim Dilim Güvenlik 91 K3VL serisi ve K3VG serisi de iflken deplasmanl eksenel pistonlu pompalar, düflük ses ile yüksek performans sa l yor 92 Hensel KD serisi IP 66/ IP67 kablo ba lant buatlar art k DNV sertifikal 94 efector MID - letken s v lar n izlenmesi için kompakt ve düflük maliyetli ak flölçer 94 efector MID ak fl sensörü yard m yla enerji tasarrufu 96 ENDA devir h z ölçerler 96 G2 Serisi paslanmaz çelik gövdeli dijital sayaçlar 96 PowerFlex 700 AC sürücü 97 DFS60 art ml enkoder 98 Küresel finansal kriz ve reel sektöre etkileri 100 Bir ölçüm sistemini oluflturmak 100 Pano termostad : ESM-1510 102 Vidalay c lar 102 Jaeger yüksek performans spindel motorlar 104 Sensör ve RFID: leri hata s namas için yenilmez tak m 107 Yeni SG4 Lion serisi güvenlik bariyeri 107 Elsim tahrik otomasyonu ürün yelpazesini Hollandal Dutchi motoru ile geniflletti 110 Yüksek h zl beyaz fl k kontrast sensörü KS30 110 Weintek Network tabanl yüksek performansl insan-makina arabirimi 110 DS CD model s cak su sayaçlar fiubat AYI DERG LER Dergiler Y ll k Periyot S.T. Otomasyon 12 Say S.T. S.T. Demir Çelik ve A r Sanayi 6 Say S.T. Robotik-Mekatronik 6 Say S.T. Makina 12 Say S.T. Ak ll Binalar ve Güvenlik Sis. 6 Say S.T. Konveyör- ç Lojistik 6 Say Derginin Ad : SEKTÖREL TANITIM OTOMASYON Say : 2009/02 fiubat 2009 Alternatif Yay nc l k Tan. Hiz. San. ve Tic. Ltd. fiti. Ad na mtiyaz Sahibi: Recep Akbayrak Emirgazi Cd. Zümrüt Sk. Elmas fl Merkezi B Blok K.2 D.4 (Hyundai Plaza) Okmeydan / stanbul info@alternatifyayincilik.com / info@sektoreltanitim.com Genel Yay n Yönetmeni Halefflan Sümen Sorumlu Yaz flleri Müdürü Gülcan Arzuhal Emirgazi Cd. Zümrüt Sk. Elmas fl Merkezi B Blok K.2 D.4 (Hyundai Plaza) Okmeydan / stanbul Haber Merkezi Murat Tan k Reklam Grubu Eflref Y ld r m Gamze Tepe Vildan Ekren Esra Adal Ender Küçük Bilgi fllem Dilek Y ld r m U ur Y lmaz Semin Ya yapan Ercan Arzuhal Grafik Alternatif Grafik Atölyesi Yönetim Yeri Adresi: Emirgazi Cd. Zümrüt Sk. Elmas fl Merkezi B Blok K.2 D.4 (Hyundai Plaza) Okmeydan / stanbul Tel.: +90 212 220 96 88 Fax: +90 212 222 79 63 Yay n Türü: Yerel, Süreli, Ayda Bir Yay mlan r Bask Has Matbaac l k 100. Y l Mah. MASS T Matbaac lar Sitesi 3. Cad. 199/A Ba c lar / stanbul Tel.: +90 212 629 02 49 4
5
halefflan sümen sumenh@alternatifyayincilik.com Otomasyonun yeni tan m Otomasyon genel olarak bilimsel ve teknolojik prensiplerin uygulanmas ile ifllerin insans z biçimde yap lmas olarak tan mlan r. flleri makinalara yapt rmak fikrinin ilk olarak eski Yunan da do du u bilinmekte. Tarih Yunanl mucit Hero nun dua etmeye gelenlerin atefl yakmas halinde tap nak kap s n açan bir sistem gelifltirdi ini yazar. Otomasyonun gerçek geliflmesi ise on sekizinci yüzy l n bafllar nda yaflanan endüstri devrimi ile bafllar. James Watt n buhar makinas n bulmas, Richard Trevithick, Richard Arkwright, Thomas Savery, Thomas Newcomen gibi insanlar n icatlar otomasyonun geliflimini h zland r r. En büyük icat da o dönemlerde uzun saatler çal flt r lan daha oyun yafl ndaki bir çocu un tekstil makinas n n bir yerindeki hareketi iple baflka bir yerine transfer ederek iflinden kurtulmas n sa lamas d r. Ne yaz k ki çocuk yaln zca k sa bir süre çok arzu etti i top peflinde koflabilmifl sonra yine esaretine geri al nm flt r. Üstelik ismi dahi kay tlara geçmemifltir. Çocu un buluflu teknik olarak makinay kapal çevrimli hale getirmekti. Kapal çevrimli makinalar çal flmalar s ras nda verilen yeni komutlara uyan makinalard r. Tabii bugün tüm makinalar kapal çevrimli. Sensörler ve geri besleme mekanizmalar sayesinde. Cambridge Üniversitesi Mühendislik Departman na yüksek lisans e itimine giden bir ö rencim, hocalar n n Toshiba mühendisleri ile yürüttükleri bir projenin çok flafl rt c bir geliflme getirdi ini aktard. Yeni Toshiba televizyonlar na ve Ev E lence Sistemlerinin ekranlar na seyirciler yaln zca ellerini sallayarak komuta edeceklermifl. Bu yenili in alt nda fotodiyot teknolojisi yat yormufl. Çok k sa süre hayat m zda kald için ço umuz hat rlamaz ancak TV lerin ilk uzaktan kumandalar telli idi. Kablosuz teknoloji ilk olarak onlar vurdu. Asl nda o zamanlar dahi kablosuz uzaktan kontrol cihaz vard ve dahi Nikola Tesla taraf ndan 1898 y l nda patenti al nm flt. Ad na mobil iletiflim dedi imiz dönemin elimizde alet bulunmadan yap laca yaln zca çok az kimsenin hayal edebilece i bir fley. Adeta sihirbazl k yapar gibi bir el hareketiyle kanal de ifltirmek nas l bir keyif olacak kim bilir. Bunun yan nda evlerdeki komut hakimiyetini de ortadan kald racak. Bir aralar pek çok marka TV ye kanal de ifltirebilen kumandal saatler vard. Komuta etmekten çok flakalaflma arac yd. Bu bulufl otomasyon kavram n n yeni tan m n perçinliyor; otomasyon, insanlar daha tembel hale getirmektir. P.S.: Einstein dan bu yana dünyaya gelen en parlak teorik fizikçi Stephan Hawking, sistemini felç eden; ancak beynin zihinsel faaliyetlerine dokunmayan bir hastal ktan muzdarip. Çal flmalar nda göz hareketleriyle komuta edebildi i bir bilgisayar kullan yor. yazar n tüm köfle yaz lar da 6
TEK B R ÇÖZÜMLE MAL YETLER N Z AZALTIP, S STEM N Z N UYUMLULU UNU GEL fit REB L R Z. B RL KTE KARAR VEREL M. Tek bir mimari kullanarak kontrol noktalar n birlefltirin ve bilgiyi harekete geçirerek prosesinizi gelifltirin. Bilgi ak fl n z sürdürün ve daha verimli ifl kararlar verin. Entegre Mimari (Integrated Architecture) nin size mükemmel iflletme konusunda nas l yard mc olabilece ini görün. RockwellAutomation.com/think/process. Otomasyon Tic. A.fi. Kar Plaza fl Merkezleri Kay flda Cad. No.45 E Blok Kat.6 çerenköy 34752, stanbul-türkiye tel. +90 216 569 84 00 fax. +90 216 469 06 58 www.rockwellautomation.com.tr Copyright 2009 Rockwell Automation, Inc. All Rights Reserved. 7
endüstride iletiflim recep akbayrak recep@alternatifyayincilik.com Bilinçli ve programl bir flekilde sat n alma gücü eritiliyor, biz de buna malzeme oluyoruz! Y aflanan olaylar karfl s nda tepki verme flekli toplumlar aras nda de iflkenlik gösterir. Dünyada yaflanan ekonomik kriz karfl s nda verilen tepkiler ve buna ba l olarak al nmaya çal fl lan önlemler de farkl l k gösteriyor. Önlem alma ad na dünyada yaflanan örnekleri Türkiye de de uygulamak bana göre iyi bir çözüm de il. Çünkü biz toplum olarak ço unlukla duygusal bir zekaya sahibiz. Kimin ço unluk ya da az nl k taraf nda oldu unu bir kenara b rak rsak bu ifadeye kimsenin karfl ç kaca n sanm yorum. Dolay s yla da bizi harekete geçirebilecek güç, dünyada karfl l olmayan basit bir olaydan bile oluflabilir. Tam tersi olarak, dünyada birçok ülkede ifle yarayan formüller Türkiye de hiçbir anlam ifade etmeyebilir. Neyden tasarruf edilir Ekonomik kriz karfl s nda neredeyse tüm dünya ülkeleri ilk önlem olarak tasarruf tedbirlerini ön plana ç kard. Ancak tasarruf konusunun bir sorun çözücü olarak de erlendirilmesini en basit ifadeyle yönetim zaaf olarak görüyorum. E er masraflar k smak, bir flirket için herhangi bir sorunu çözebiliyorsa o zaman bu flirketin karl oldu u dönemlerde gayet müsrifçe harcamalar yapt anlam na gelir ve bu asla kabul edilebilir bir fley olmaz. Evet, gereksiz harcamalar n tespit edilmesi ve önlenmesi gereklidir ancak bunu dünya çap nda yaflanan bir ekonomik krizin reçetesi olarak sunmak, hastay yanl fl teflhis ve tedavi sonucu kaybetmek anlam na gelir. Sat n alma gücü eritiyor Ben ne bir siyaset bilimciyim ne de bir stratejist. Ancak her konuyu çok iyi bildi imi düflünme hastal ndan kurtulal y llar oluyor. Bu hastal ktan kurtuldu unuz an içinizi karfl konmaz bir ö renme arzusu kapl yor ve sürekli araflt r yorsunuz. Siz de araflt r n, göreceksiniz ki, bugün dünya ekonomisinde yaflananlar, Küçük parçalara böl, yönetilmesi kolay olsun stratejisinin bir parças Bu süreci hep birlikte bir daha gözden geçirelim mi? 1) Toplumu toplum yapan de erlerden uzaklaflt r. Aile kavram yerine bireyi ön plana ç kar. 2) Üretmeden tüketimi teflvik et, kredilerle bu durumu destekle. 3) Sat n alma gücünü erit, iç dayan flmay kontrol alt na al. Bunlar komplo teorisi olarak gören varsa birkaç kitaba ve yabanc internet yay nlar na bir göz ats nlar. Görülecek ki, bu strateji aç kça paylafl l yor ve nedeni sorulunca da Biz ülke menfaatleri do rultusunda çal fl yoruz deniliyor. Siz iflçi ç kartmaya, tedarikçilerinizi ma dur etmeye ve kötü günler için akçelerinizi saklamaya devem edin. Bak n bakal m yak n bir gelecekte haz r paran zla bile sat n alabilece iniz bir fley kalacak m? yazar n tüm köfle yaz lar da 8
Salon 3 D 130 9
10
11
kapak Makina Otomasyonu: mekanikten mekatroni e Endüstri devriminin gerçekleflmesini sa layan makinalar hiç bitmeyen bir evrim sürecindeler. Do duklar nda tamamen mekanik bir yap ya sahip olan makinalar zaman içinde pnömatik, mekanik ve hidrolik birimler ile daha otomasyonlu hale geldiler ve daha yüksek performans düzeylerine yükseldiler. Yak n geçmiflten bu yana ise elektronik ürünleri ve bilgisayar yaz l mlar da içerir hale geldiler. Öyle ki ça dafl makinalar n fonksiyonlar n n neredeyse % 80 i elektronik ve yaz - l m sayesinde gerçeklefliyor. Elektronik cihazlar sinyal iflleme, veri transferi ve iletiflim görevlerini üstleniyor. Yaz l m da içerdi i algoritmalar arac l - yla verileri iflleyip enformasyona dönüfltürüyor. Mekanik aksam n hangi hareketleri yapaca n belirliyor. Biz de yeni say m zda makina otomasyonunu çözümlerini inceliyoruz. Ü retimlerine ilk baflland nda tamamen mekanik bir yap ya sahip olan makinalar zaman içinde pnömatik, mekanik ve hidrolik birimler ile daha otomasyonlu hale geldiler ve daha yüksek performans düzeylerine yükseldiler. Yak n geçmiflten bu yana da makinalar elektronik ürünleri ve bilgisayar yaz l mlar da içerir hale geldiler. Üstelik bu elektronik ve yaz l m bileflenleri makinalar n içindeki paylar n h zla artt r yorlar. Bu geliflmeler yaln zca klasik anlamdaki makinalarda de il, uçaklardan otomobillere, t bbi ekipmanlardan bürolarda, günlük hayat m zda kulland m z tüm cihazlara kadar tüm makina yelpazesine yay l yor. Öyle ki ça dafl makinalar n fonksiyonlar n n neredeyse % 80 i elektronik ve yaz l m sayesinde gerçeklefliyor. Elektronik cihazlar sinyal iflleme, veri transferi ve iletiflim görevlerini üstleniyor. Yaz l m da içerdi i algoritmalar arac l yla verileri iflleyip enformasyona dönüfltürüyor. Mekanik aksam n hangi hareketleri yapaca n belirliyor. Eski dostlar olan pnömatik, dirolik ve elektromekanik elbette makinalar n hayatlar ndan tamamen ç kmayacaklar. Ancak eski önem ve yayg nl klar kalmayacak. Baflar l ve mutlu bir ay dileklerimizle... 12
kapak Delta servo motor ve sürücüler U ur Birdal Elektrik-Elektronik Mühendisi F.A.S.T. Fabrika Ayg tlar Sistem Teknolojisi ugur@fastltd.net Mikroifllemci teknolojisinin daha çok geliflmesi ve ilerlemesi, servo motor için düflük maliyetli permanent magnet ürünlerinin gelifltirilmesi ve yüksek güçlü & yüksek performansl yar iletken güç ünitelerinin sürekli iyilefltirilmesinden dolay, AC servo motor ve AC servo kontrol sistemleri endüstriyel otomasyon kontrol teknolojilerinin gerçeklefltirilmesinde kullan lan en temel teknoloji haline gelmifltir. Geliflen bu teknoloji endüstriyel cihazlarda da etkisini göstermekte ve daha kolay programlar ile daha üstün özellikler kullanmay olanakl hale getirmektedir. Delta bu geliflen teknoloji ile müflterilerinden ald makina gereksinimlerini birlefltirerek ASD serilerini AC Servo sistemlerine entegre etmifltir. Bütün ASD serileri dijital sinyal ifllemci (DSP) yap lar ile yüksek performans ve kusursuz kontrol çevrimi sa lar. Di er özelliklerinin yan s ra ASD serisi kazanç ayar, sars nt s z motor ifllemi, yaz l m destekli analiz imkan ile birçok uygulamada kullan labilir. ÇALIfiMA MODU: Pozisyon: Dahili ve harici pozisyon komutu (ASDA-B de sadece harici pozisyonlama) H z: Harici analog input ve 3 adet parametresel h z komutu Tork: Harici analog input ve 3 adet parametresel tork komutu * Dahili Pozisyonlama ile 8 farkl pozisyon dahili olarak yap labilmektedir. 3 bit binary ile servo içerisinde dahili olarak girilen 8 farkl pozisyon incremental veya absolute olarak gerçeklefltirilebilir. HIZ VE TORK L M T FONKS YONU: H z Limit: Tork kontrol modunda analog ve parametresel olarak h z limiti girilebilmektedir. Tork Limit: Pozisyon ve h z kontrol modunda analog ve parametresel olarak tork limiti girilebilmektedir. Pozisyon / H z / Tork kontrol modlar H z / Tork s n rlama fonksiyonu H z kontrol modu için S-e risi Pozisyon / H z / Tork modlar için alçak geçiren filtre Keypad e parametreleri kaydedip tekrar geri ça rabilme özelli i. (ASD-B) Devreye alma sürelerini k saltan Windows tabanl kullan c dostu yaz l m arabirimi Yaz l mda gerçek zamanl osiloskop fonksiyonu (0.5ms örnekleme zamanl ) Yaz l mla veya dijital keypad le kolay ve rahat kazanç ayarlama fonksiyonu Bütün I/O durumlar n n görüntülenmesi Çözünürlü ü ayarlanabilir encoder ç - k fl Koruma fonksiyonlar ve hata mesajlar Modbus ASCII/RTU haberleflme RS232 / RS485 / RS422 haberleflme arabirimi ASD-A SER S DÜfiÜK VE ORTA GÜÇTE AC SERVO ASD-A serisi AC servolar homing fonksiyonu, noktadan noktaya pozisyon fonksiyonu ve tek-eksen dahili pozisyonlama özelli i ile geliflmifl performansa sahiptir. 100 w ~ 3 kw güç aral ile düflük ve orta güçte genel amaçl uygulamalar için idealdir. 500 kpps line-driver ve 200 Kpps opencollector puls input ve 450 Hz analog girifl cevap h z na sahiptir. 13
kapak ASD-A+ SER S YÜKSEK GÜÇTE AC SERVO Yeni nesil ASD-A+ AC Servo 3.5 kw tan 7,5 kw a kadar sürücü ve motor çeflitleriyle genel amaçl uygulamalar içindir. 1280000 puls/tur çözünürlükle yüksek hassasiyet sa lar. 19,1 N.M ~ 47,74 N.m güç aral ile büyük mekanik yüklerde yüksek tork sa lar. 4 Mpps line-driver yüksek h zl puls input iflleme özelli i ve 550 Hz analog girifl cevap h z ile yüksek hareket yetene i sunar. Gres ya takviyesi veya bak m gerektirmez Standart boflluk (0.25 deg), düflük boflluk (0.08 deg) ve çok düflük boflluk (0.05 deg) olmak üzere üç farkl model seçene i 1:3 ~ 1:81 çevrim oranl modeller Küçük, hafif ve servo motorlara uygun kompakt tasar m DELTA ENCODER Incremental Encoder ler 5-15 ve 7-24 V gibi genifl DC besleme voltaj aral nda çal - flabilmektedirler. 100 5000 ppr gibi yüksek çözünürlü e sahip de iflik modellerde imal edilmifltirler. Incremental olarak çal flmaktad rlar. 300 khz e ulaflabilen frekans cevab mevcuttur. Open kollektör, voltaj, push-pull, line driver gibi de iflik ç k fl tipleri mevcuttur. Birbirinden 90 derece faz farkl A ve B fazlar, s f r pozisyon (z) faz ç k fllar mevcuttur. Çal flma s cakl -10 ile 70 C aral ndad r. ASD-B SER S EKONOM K DÜfiÜK VE ORTA GÜÇTE AC SERVO ASD-B Delta n n standart servo sistemidir. El KeyPad inin yan s ra software üzerinden de programlama imkan sunar. 100w ~ 2000 W güç aral nda ürün sunan ASD- B serisi temel servo uygulamalar için idealdir. 500 Kpps line-driver ve 200 Kpps open collector puls input ve 250 Hz analog girifl cevap zaman na sahiptir. SERVO MOTOR REDÜKTÖRLER VRSF serisi planet diflli hassas redüktörler Planet diflli sistemi DELTA TIMER COUNTER TAKOMETRE (CTA) Cihaz m z ayarlayaca m z zaman aral klar yla aç p kapatmak, zaman ayarl ifllemler yapt rmak, say c uygulamalar yla istenilen her fleyi saymak ve dahas takometre özelli i ile Delta CTA ürünü ile bunlar gerçeklefltirmek art k çok kolay. 3 ü 1 arada Timer-Counter-Takometre fonksiyonlar, ayn anda timer ve counter birlikte çal flma özelli i, 10 kcps e kadar sayma h z ile yüksek girifl h zlar nda sayma ifllevi, 6 dijit çift sat r LCD ekran ile kolay programlanabilme ve gözlenebilme, de iflik uygulamalar için NPN ve PNP girifl tipi seçilebilmesi, kontrol edilen cihaz n özelli ine göre ayarlanabilen transistör ve röle ç k fl tipi, çok çeflitli girifl ve ç k fl modlar Delta CTA n n belirgin özelliklerindendir. LNC 520 serisi CNC kontrol üniteleri Market Elektrik Otomasyon A.fi info@marketotomasyon.com L NC-520 Serisi CNC kontrol üniteleri, kompakt yap s ve üstün performans nedeniyle CNC makina üreticilerinin tercih ettikleri bir modeldir. Torna (T520), freze (m520) ve tafllama (G520) uygulamalar için farkl modellerde üretilen 520 serisi kontrolörler; grafik simülasyon, entegre Ethernet ve uzaktan izleme/bak m fonksiyonlar sayesinde CNC revizyon ifllemlerinde de s kça kullan lmaktad r. 14 LNC-520 yüksek performansl CNC kontrol ünitesi genel özellikleri; 4 eksen servo kontrol 1 Spindle kontrol 20 girifl / 16 ç k fl Remote IO ile ilave 128 girifl / 128 ç k fl 8.4 TFT renkli LCD ekran Pulse ya da voltaj ile servo kontrolü Çift CF kart ile yedekli çal flma Operasyon paneli, LCD ekran ve klavyenin entegre oldu u kompakt yap sayesinde az montaj yeri ihtiyac ve h zl montaj imkan. 2D DXF dosya kullanabilme özelli i (freze) Otomatik/manual tak m boyu ölçümü MPG Dry Run (ileri/geri) özelli i ile kolay program kontrolü Opsiyonel uzaktan izleme fonksiyonu. ReCON Shop Floor yaz l m ile bütün LNC CNC kontrol ünitelerine Ethernet üzerinden kolayca eriflilebilir. fl programlar istenilen kontrol ünitesine gönderilebilir ve makinalar n durumlar tek bir merkezden izlenebilir. Ayr ca istenirse alarm mesajlar SMS olarak cep telefonuna gönderilebilir. Uzun y llardan beri Uzakdo u da ve Avrupa da baflar ile kullan lan LNC ürünleri; genifl yelpazesi, yüksek kalitesi ve üstün performans ile pazar n ekonomik CNC kontrol ünitesi ihtiyac na cevap verecek çözümler sunmaktad r. devam 16. sayfada
15
kapak Gözünüzden kaçanlar h zl kamera ile yakalay n Duygu Gürkan Sat fl ve Pazarlama Mühendisi Vistek Yapay Görme ve Otomasyon A.fi. duygu.gurkan@vistekas.com D o ada ve sanayide birçok olay insan alg s n n ötesindeki h zlarda gerçekleflmekte ve bu olaylar izlemede insan gözü yetersiz kalmaktad r. Bu olaylar gözlemlemek ve olay sürecinde gerçekte neler oldu unu anlayabilmek, mühendisler ve bilim adamlar için büyük bir ilgi konusu olmufltur. Yüksek h zl görüntüleme teknolojisindeki geliflmeler sayesinde bu süreçlerin h z na yetiflmek, hatta yavafllat p her aflamas n detayl bir flekilde inceleyerek hareketlerin geliflimini ve detaylar n keflfetmek mümkün olmaktad r. Vistek Yapay Görme ve Otomasyon A.fi., endüstriyel uygulamalarda yapay görme tabanl otomasyon çözümleri sunman n yan s ra, yüksek h zl kamera ve h zl görüntüleme uygulamalar nda dünya lideri üretici firma olan AOS Technologies kameralar n n Türkiye distribütörlü ünü yapmaktad r. H zl görüntüleme (high-speed imaging) tekni i temel olarak, ç plak gözle izleyemeyece imiz kadar h zl gerçekleflen bir hareketi, özel kameralar kullanarak çok yüksek kare h z nda (frame rate) kaydedip, daha sonra elde edilen görüntüyü çok daha düflük h zda oynatmaya dayan r. Böylece hareketi büyük oranda yavafllatarak her an n gözle görülebilecek hale getirmektedir. Standart kameralar saniyede yaln zca 30 kare kaydedebilmekte ve çok yüksek h zda gerçekleflen bir olay n birçok ayr nt s n kaç rmaktad r. Buna karfl l k, saniyede 1000 kare ve daha fazla foto raf çekebilen h zl kamera sistemleri ile al nan görüntüyü düflük h zda oynatt m zda, standart video h zlar nda gözden kaçan birçok ayr nt y yakalayabilmekteyiz. Ayr ca bu görüntüleri dondurmak, foto raf kareleri üzerinden geometrik ölçümler almak, olaylar n bafllang ç ve bitifl zamanlar n ölçmek, hatalar n kayna n bulmak mümkün olmaktad r. Günümüzde bilimsel araflt rmalar, endüstriyel otomasyon sistemleri ve süreç analizi çal flmalar gibi say s z uygulamada AOS h zl kamera sistemleri kullan lmaktad r. Uygulamalar n çeflitlili ine ba l olarak kameralar n özellikleri geliflmekte, daha esnek seçenekleri sayesinde sektörel kullan m alanlar da genifllemektedir. H zl görüntüleme, di er birçok süreç inceleme ve otomasyon yöntemiyle karfl laflt r ld nda, oldukça hassas ve etkili bir yöntemdir. Görsel avantaj na göre oldukça uygun maliyetli oldu undan çok kuvvetli bir mühendislik arac d r. Endüstriyel amaçla kullan - lan saniyede 200 ila 1000 kare kay t yapan kameralar n yan s ra, yanma, patlama ve balistik gibi olaylar n incelenmesinde kullan lmak üzere özel olarak üretilmifl saniyede 200.000 kare h zlarla görüntü alabilen sistemler de mevcuttur. Endüstriyel uygulamalardan e lence sektörüne kadar çok genifl kullan m alan bulan h zl görüntüleme teknolojisi yayg nlaflt kça, yepyeni h zl kamera uygulamalar ortaya ç kmaktad r. SÜREÇ ANAL Z VE OPT M ZASYON Günümüzün yüksek tempolu üretim ortam nda, yüksek üretkenlik ve verim hedefi, süreç inceleme ve gelifltirme çal flmalar n kaç n lmaz k lmaktad r. Üretim süreci ne kadar iyi tasarlanm fl olursa olsun, yüksek üretim h zlar nda makinan n gerçekte ne yapt n izlemek ve mekanik ifllemleri takip etmek oldukça zor olmaktad r. Bu noktada h zl kameralar, endüstriyel süreçlerin süratli ve dinamik dünyas n anlaman n en ekonomik ve etkili yolu olarak, mühendisler için üretim s ras nda gerçek zamanda neler oldu u hakk nda çok de erli bilgiler sa lamaktad r. Yüksek üretim h zlar nda makinalar s kl kla hatal ürünler ç karmaktad r. Makina bileflenlerindeki en ufak bir ayar bozuklu u, yanl fl hizalama veya hatal kalibrasyon, ürün kalitesinde ciddi sorunlara yol açarak çok büyük oranda skarta oluflmas na sebep olabilir. Normal kameralar saniyede yaln zca 30-60 kare kaydedebildi inden, çok h zl gerçekleflen bir hatan n s n rl say da karesini yakalayabilmektedir. Ayr ca görüntü kalitesi düflük olaca ndan, eldeki bilgiler mühendislerin sorunlar n dinami ini anlamalar ve çözüm gelifltirebilmeleri için yetersiz kalmaktad r. Bu sorunlar n kayna n araflt rmak için makinan n h - z n düflürerek süreci yavafllatmak ve neyin 16 devam 18. sayfada
17
kapak yanl fl gitti ini anlamaya çal flmak bir çözüm yolu gibi görünse de, asl nda do ru bir yaklafl m de ildir. Çünkü makinan n h - z n düflürdü ümüzde sürecin tüm dinamiklerini de ifltirmifl oluruz (titreflim, yaylanma, dalgalanma, materyal etkileflimleri, vb.). Düflük h zlarda sorun tespit edilse bile, çözüldü ü san lan bir hata, yüksek h zlara geri dönüldü ünde tekrarlanabilir. Bunun gibi durumlarda yüksek h zdaki karmafl k mekanik hareketlerin analizi ve hatal üretime ya da ar zaya neden olan dengesiz çal flmalar n tespiti için h zl kameralar kullan l r. Saniyede binlerce kare çekim yapabilen h zl kameralar ile üretim süreci an be an izlenerek hareketlerin her karedeki de iflimi incelenebilir. Sürecin hangi aflamas nda veya hangi ifllem s ras nda sorun olufltu u belirlenip sorunun kayna tespit edilebilir. Olas ciddi ar zalara yol açabilecek ve hat durmas na neden olup büyük maliyetler do urabilecek sorunlar n önceden tespit edilmesi sayesinde bu sorunlar için önlemler al nabilir ve böylece hatt n daha pürüzsüz çal flmas sa lan r. Örne in makinadaki gözle fark edilemeyen titreflim, yaylanma gibi hareketlerin hem makinaya hem de ürün kalitesine olumsuz yans mas n önlemek amac yla; makina bileflenlerini sabitleme veya destek parçalar ekleme gibi çözümlere gidilebilir. Bu sayede hatal ürün oluflumunun önüne geçilerek skarta miktar nda çok büyük oranda düflüfl; dolay s yla ciddi maliyet indirimi sa lanabilir. Ürün kalitesindeki iyileflme sayesinde üretimin verimlili i ve maddi getirisi de artar. Günümüzde h zl üretim hatlar n n en önemli hedefleri aras nda istenen üretim seviyesine ulaflmak, üretim hatt nda darbo az oluflturan ifllemleri h zland rmak ve durufl zamanlar n minimuma indirerek yüksek üretim h z n korumak say labilir. Yüksek h zl kameralar ile sorun tespitinin yan s ra, maksimum üretim hacmi ve verimlilik sa lanacak flekilde üretim hatlar n optimize etmek de mümkündür. Hat üzerindeki makinalar n sorunsuz çal flmalar n sa lamak için h zl kamera görüntüleri analiz edilerek ince ayarlar yap l r ve en iyi flekilde çal flt klar konfigürasyon belirlenir. fllemler aras geçifl süreleri ve di er durufl zamanlar dikkate al narak, üretim hatlar - n n sorunsuz ve güvenilir çal flt klar en yüksek hat h zlar hesaplanabilir ve gerekli durumlarda h z artt r labilir. Özellikle yüksek üretkenli in hedeflendi i üretim hatlar nda, makinalar n h zlar n n artmas ve durufl zamanlar n n ortadan kald r lmas yla, maksimum üretim kapasitesine ulafl l r ve bu sayede üretim hacminde büyük oranda art fl sa lanabilir. HIZLI, GÜVEN L R, %100 KONTROL LE IS- KARTAYI AZALTIN H zl kameralar n sanayideki kullan m yaln zca süreç analizi ile s n rl de ildir. Özellikle tekstil, ka t, metal sanayi gibi sürekli üretime dayal sektörlerde veya birim zamanda makinadan geçen ürün say s n n çok fazla oldu u hatlarda kalite kontrol amaçl olarak kullan m oldukça yayg nd r. Yüksek üretim h zlar nda insan gücü ile %100 kontrol yapmak mümkün de ildir. Son y llarda artan kalite bilinci ve rekabet nedeniyle %100 kontrole olanak sa layan görüntü iflleme tabanl otomasyon sistemleri bir zorunluluk haline gelmifltir. Öte yandan verimin ve üretkenli in günden güne önem kazanmas ve üretim h zlar n n artmas nedeniyle görüntü iflleme sistemlerinde yüksek h zl kameralar tercih edilmektedir. Malzemelerin veya parçalar n s - n fland r lmas, ayr flt r lmas ; paketleme ve bask kontrolü; gob analizi gibi yüksek h zda ve çözünürlükte görüntü gerektiren uygulamalar için h zl kameralar ideal bir kontrol arac d r. ÇARPMA TESTLER Endüstride s n rs z kullan m alan bulunan h zl kameralar n en büyük sat fl kanal otomotiv sektörüdür. Güvenli in çok kritik bir flekilde öne ç kt ve en güçlü sat fl argüman haline geldi i otomotiv sektöründe, birçok uygulama aras nda en yayg n olarak çarpma testlerinde kullan lmaktad r. Çarpma testlerinde h zl kameralar çarp flma an nda gerçekleflen detaylar kaydederek kaza s ras nda meydana gelen olaylar n tam olarak alg lanmas n sa lar. Özellikle hava yast aç lmas, emniyet kemeri güvenli i gibi testler için h zl kameralar idealdir. Kameralar n fliddetli darbe, sars nt, titreflim gibi durumlarda zarar görmeden kay t yapabilmesi için oldukça kompakt ve dayan kl yap da olmalar ; ayr ca lensin çok sa lam bir flekilde sabitlenmesine olanak sa lamas gerekmektedir. Çarpma testlerinde kullan lmak üzere özel olarak üretilen AOS h zl kameralar ; küçük boyutu ile en dar alanlara yerlefltirilebilmekte, ayr ca entegre bataryas sayesinde hiçbir d fl güç kayna na ihtiyaç duymadan ba ms z olarak çal flabilmektedir. Bataryalar ayn zamanda kaydedilen verinin güvenli ini garanti etmektedir ki bu, çok yüksek maliyetli bir çarpma testi için büyük önem tafl maktad r. B YOMEKAN K Hareket analizi, biyomekanik alan nda yap lan Ar-Ge çal flmalar nda önemli bir yer tutmaktad r. Biyomekanik, do adaki canl sistemlerin ifllevlerini, karakteristiklerini ve hareketlerini inceleyerek mekanik sistemler gelifltirmeyi amaçlayan teknoloji dal - d r. Canl lar n eylemleri h zl kameralar yard m yla kaydedilip yavafl çekimde izlendi inde oldukça heyecan verici görüntüler elde edilmektedir. Bu nedenle h zl kameralar biyomekanik araflt rmalar nda mühendis ve bilim adamlar için vazgeçilmez bir araç haline gelmifltir. H zl kamera görüntülerinin yavafl çekimde izlenmesi sonucu, canl lar n vücutlar n, uzuvlar n, eklem ve kaslar n nas l hareket ettirdikleri incelenmektedir. Gelifltirilmifl hareket analizi yaz l mlar sayesinde görsel veriler derinlemesine analiz edilerek hareketlerin dinami i alg lanmaya çal fl l r, matematiksel modellere ve formüllere dönüfltürülür. Bu modeller üzerinden çeflitli simülasyon çal flmalar arac l yla canl lar n eylemlerini taklit edebilen robotlar yaratmak mümkün olmaktad r. Endüstride Merak Etti iniz Konular çin Siz Zaman Harcamay n! Bize Sorun, Biz Araflt ral m... Konusuna göre ilgili dergimizde yay nlayal m, ayn dergiye sizi de 3 ay ücretsiz abone yaparak bilgilendirelim... e-posta: haber@alternatifyayincilik.com - Fax: 0212 222 79 63 Tel: 0212 220 96 88 18