Ak m Transformatörleri FAT 0B FAT 0 Ç NDEK LER Özellikler Akım Transformatörlerinin Gücünün Belirlenmesi Teknik Tablo Oran Hatası Grafiği Sipariş Kodları Teknik Resimler 1 2 2 4 FAT 40 FAT 40L FAT 0 FAT 0 FAT 0L FAT 10 FAT 10L TS EN 00441 EN 00441 IEC 00441 CE Montaj pozisyonu : Serbest Rak m : 00 m (max) Ba l Nem : %90 (max) Çevre s cakl : 2 o C ile +40 o C aras Koruma s n f : IP20
Alçak gerilim ak m transformatörleri; primer sarg, sekonder sarg ve bu sarg lar n üzerine sar ld manyetik nüve olmak üzere üç k s mdan oluflmaktad r. Primeri baras z olan ak m transformatörlerde primer sarg s bulunmamaktad r. Bunun yerine transformatörün toroidal nüve içerisinden bara veya kablo geçirilerek primer sarg s oluflturulur.federal ak m transformatörleri, CE ye uygun olarak imal edilmektedir. Federal ak m transformatörleri mühürlenme özelli ine sahiptir. Ölçü ak m transformatörleri: Ölçü ak m transformatörleri; ölçme aletleri, sayaçlar, röleler ve benzer teknikle çal flan di er ayg tlar beslemek amac yla yap lm flt r. Bu cihazlar yüksek gerilim flebekelerinden yal tan ve ölçü aletlerinin s n r d fl nda olan ak mlar n ölçülebilir de erlere indirmesini sa layan transformatörlerdir. Ak m transformatörlerinde kullan lan teknik terimlerin aç klamalar : Primer sarg (P1, P2): Dönüfltürülecek ak m n geçti i sarg d r. Sekonder sarg (S1, S2): Ak m transformatörünün, ölçü aletlerinin, sayaçlar n, rölelerin ve benzer ayg tlar n ak m devrelerini besleyen sarg d r. Primer anma ak m (Ipn): Ak m transformatörünün yap m nda esas al nan ve transformatörün normal çal flma koflullar n belirleyen ak m d r. Sembol fiekil1 Ip fiekil2 Is S1/k P1/K P1/K S1/k Zc Primer sarg Sekonder sarg P2/L S2/l P2/L S2/l Sekonder anma ak m (Isn): Ak m transformatörünün yap m nda esas al nan ve transformatörün normal çal flma koflullar n belirleyen ak m d r. dönüfltürme oran (Kn): Primer anma ak m ile sekonder anma ak m aras ndaki orand r. Kn = K sa süreli termik anma ak m (Ith): Ak m transformatörünün sekonderi k sa devre iken herhangi bir hasara u ramadan, 1 sn. süre ile dayanabilece i primer ak m n n etkin de eridir. Dinamik anma ak m (Idyn): Ak m transformatörünün sekonderi k sa devre durumunda iken, oluflan elektromagnetik kuvvetler nedeniyle herhangi bir elektriksel veya magnetik hasara u ramadan dayanabilece i primer ak m n n tepe de eridir. Ölçü aletlerinde emniyet katsay s (Fs): Emniyet primer ak m n n primer anma ak m na oran olarak ifade edilir. Fs = Ipn Isn Ips Ipn Burada; Ips = Emniyet primer ak m Ipn = Primer anma ak m Primer sarg n n ba l bulundu u flebekede bir k sa devredurumunda, ak m transformatörü taraf ndan beslenen aletlerin emniyeti, Fs katsay s küçük oldu u oranda, büyüktür. Bileflik yan lg ( c) : Primer ve sekonder ak mlar n n pozitif yönleri uçlar n iflaretlenmesindeki kabullenmelere uygun olmak kayd yla, sürekli çal flmalarda primer ak m n ani de erleri ile sekonder ak m n n ani de erlerinin anma dönüfltürme oran ile çarp m n n aras ndaki fark n etkin de eridir. Bileflik yan lg, genel olarak primer ak m n n etkin de erinin % si olarak afla daki formülle verilir. c= 0 b 1 T (Kn.IsIp)2 dt Burada; Kn= dönüfltürme oran Ib= Primer ak m n n etken de eri Ip= Primer ak m n n ani de eri Is= Sekonder ak m n n ani de eri T= Bir periyodun süresi Ak m yan lg s (Dönüfltürme oran yan lg s ) ( 1) : Transformatörün dönüfltürme oran n n, anma dönüfltürme oran na eflit olmamas ndan dolay, ak m n ölçülmesinde ortaya ç kan yan lg d r. Ak m yan lg s, yüzde olarak, afla daki eflitlikten bulunur. 1 = Kn x s b b Burada; Kn= dönüfltürme oran Ib= Primer ak m Is= Ölçme s ras nda primer sarg dan Ip geçirildi inde buna karfl l k olan sekonder ak m d r. Faz kaymas ( ) : Ak m vektörünün yönü, ideal (kay plar s f r olan) bir transformatördeki faz fark s f r olacak biçimde seçilmek kayd yla, herhangi bir ak m transformatöründe primer ve sekonder ak mlar vektörleri aras ndaki faz fark d r. Sekonder ak m n n vektörünün faz, primer ak m vektörünün faz ndan önde ise faz fark pozitif, geri ise negatiftir. Yük (Zc): Güç katsay s belirtilmek kofluluyla, sekonder devrenin ohm (veya anma sekonder ak m nda voltamper) cinsinden ifade edilen empedans d r. Yük genel olarak, belirli bir güç katsay s nda ve sekonder anma ak m nda çekilen ve voltamper olarak belirtilen görünür güçle ifade edilir. ç k fl gücü: Ak m transformatörünün sekonder devreye,belirli bir güç katsay s nda, sekonder anma ak m ile anma yükünde verebildi i ve voltamper cinsinden ifade edilen görünür güçtür. Pc = Zc x Isn 2 (VA) x 0 (%) Do ruluk s n f (CL): Ak m transformatörlerinde hatan n belirli s n rlar içinde kald n aç klamakta kullan lan bir deyimdir. Ölçü ak m transformatörünün do ruluk s n f, primer anma ak m ve anma yükünde, yüzde olarak, ak m yan lg s n n üst s n r na eflit olan ve «s n f indisi» denilen bir say ile verilir. Standart de eri 0,1 0,2 0, 1 dir. Koruma ak m transformatörünün do ruluk s n f, do ruluk s n f anma ak m nda ve anma yükünde, bileflik yan lg n n üst s n f n ifade eden ve «s n f indisi» denilen bir say ve bunu izleyen P harfi ile verilir. Standart de eri P ve P dir. Ak m yan lg s s n rlar ( ve s n flar için): Do ruluk s n f ak m n n yüzdesi olarak ifade edilen ak m de eri için ±% ak m yan lg s %0 %120 9/1
En yüksek flebeke gerilimi (kv) 0, 1,2 2,4, 7,2 12,0 17, 24,0,0 Do ruluk s n f P P Primer anma ak m nda ak m yan lg s % ±1 ± Bir dakika süreli fiebeke dayan m gerilimi (kv) 1 22 28 8 0 Primer anma ak m nda faz kaymas Dakika ±0 ±,18 Darbe dayan m gerilimi (kv) 4 0 7 9 12 1 Ak m yan lg s ve faz kaymas s n rlar (P ve Ps n flar için) : Santiradyan do ruluk s n r primer ak m nda bileflik yan lg % yal t m düzeyi: Normal iflletme koflullar alt nda, flebekenin faz iletkenleri aras nda, herhangi bir anda ve flebekenin herhangi bir noktas nda (ar zalar ve önemli yüklerin ani olarak devreden ç kmas halinde geçici gerilim de iflmeleri d fl nda) oluflabilenen büyük gerilimin kv olarak etken de eridir. Darbe gerilim testi : D fla aç k tesislerde kullan lan ak m transformatörlerinin primer devrelerinin darbe gerilimine dayanabilme özelli inin belirlenmesi için yap lan testtir. fiebeke frekansl gerilim testi : Primer sarg ve buna ait tüm parçalar birbirine ba lanarak anma yal t m düzeyinin karfl l olan flebeke frekansl, gerilim de erinin 1 dk. süre ile transformatöre tatbik edilmesidir. Yüksek frekansta (0 Hz 200 Hz) belirli bir gerilim de erinin, frekansa ba l olarak hesaplanan süre kadar tatbik edilmesidir. Ak m yan lg s ve faz kaymas s n rlar (IEC 8, IEC 00441 e göre 0,1 0,2 0, 1 s n flar ) : Afla da verilen anma ak mlar yüzdeleri için ± faz kaymas Do ruluk s n f 0,1 0,2 0, 1,0 Afla da verilen anma ak mlar yüzdeleri için ± yüzde ak m (oran) hatas % % 20 % 0 % 120 0,4 0,7 1,,0 0,2 0, 0,7 1, 0,1 0,2 0, 1,0 0,1 0,2 0, 1,0 Dakika % 0 90 180 % 20 8 4 90 % 0 0 0 % 120 0 0 Santiradyan % 0,4 0,9 2,7,4 % 20 0,24 0,4 1, 2,7 % 0 0, 0, 0,9 1,8 % 120 0, 0, 0,9 1,8 frekans nda ak m hatas ve faz kaymas, sekonder yük, anma yükünün 1/1 ve 1/4 ü aras nda de iflti inde tablodaki de erler afl lmamal d r. Ak m transformatörlerine ba lanan baz cihazlar n Kablonun güç kayb hesab : güçleri : Cihazlar Ampermetre (yumuflak demirli) Wattmetreler Cos metreler Sayaçlar (aktif ve reaktif) Reaktif güç kontrol röleleri Afl r ak m röleleri Ters ak m rölesi Sekonder termik röleler Gücü (VA) 0,7... 1, 0,2...,0 2,0...,0 0,4... 1,0 0,... 1,0 0,2...,0 1,0... 2,0 7,2... 9,0 Bak r kablolardan ileri gelen ilave yükler : Sekonder ak m A olan kablodaki güç kayb (VA) Kablo (Cu) 2, mm 2 4,0 mm 2,0 mm 2,0 mm 2 1 m. 2 m. m. 4 m. m. m. 7 m. 8 m. 9 m. m. 0, 0,71 1,07 1,4 1,78 2,14 2,0 2,8,21,7 0,22 0,4 0,7 0,89 1,12 1,4 1, 1,79 2,01 2,24 0, 0,0 0,4 0,74 0,89 1,04 1,19 1,4 1,49 0,09 0,18 0,27 0, 0,44 0,4 0, 0,71 0,80 0,89 P= lsn x2l (VA) Sx l = Sekonder taraftaki kablonun uzunlu u (m) Isn= Sekonder anma ak m (A) S = Bak r kablonun kesiti (mm2) P = Güç kayb (VA) Örnek olarak; bir aktif, bir reaktif sayac n ve 4 m 2, mm 2 kablo için ak m trafosuna gelen yük 1+1+1,4 =,4 VA d r. Burada VA l k ak m trafosu kullan lmas uygundur. Teknik özellikler : En yüksek flebeke gerilimi : 720 V Kullan m yeri : Bina içi Sürekli çal flma ak m : 1,2xIn Bir dakika süreli test gerilimi : kv Emniyet katsay s : < Nominal primer ak m : 0A...4000A Nominal sekonder ak m : A Çal flma frekans : 00Hz Çal flma s cakl : 2 C + 40 C Termik anma ak m : Ith= 0xIn ( için Ith=0xIn) Dinamik anma ak m : Idyn= 2,xIth zolasyon S n f : e 9/2
ak m hatas AKIM TRANSFORMATÖRLER Ak m transformatörlerinin montaj nda dikkat edilecek hususlar : Primerden ak m geçerken, sekonder devresi asla aç lmamal d r. Ak m transformatörlerin primer uçlar KL, sekonder uçlar da kl harfleri ile gösterilir. Ak m transformatörleri bir fazl olarak yap l r. Ak m transformatörleri genellikle k sa devre durumunda çal flan cihazlard r. (*) (*) Ak m trafolar daima k sa devre durumunda çal flt r lmal d r. Primer sarg gerilim alt nda bulundu u takdirde sekonder sarg k sa devre edilmifl durumda tutulmal d r. Aksi halde sekonder sarg da oluflacak afl r gerilimden dolay ölçü yapmakta olan kimseler için hayati bir tehlike bafl gösterebilir. Ak m transformatörlerinde oran hatas (standartlarda belirtildi i flekilde) ancak nominal ak m n %0 ile %120 si aras nda garanti edilmektedir. Özellikle nominal ak m n yar de erinin alt ndaki ak mlarda hata s n f 2 kat olabilir. Uygulamadaki yük ak mlar n n mümkün mertebe (11,2) x In aras nda kalmas na özen gösterilmelidir. Fi % (+) 8 7 nominal akım sahası aşırı akım sahası (ölçme) aşırı akım sahası (koruma) 4 2 1 0 00 02 1/4 yük (M2) 1/4 yük (M) 1,0 1,2 2,0,0 4,0,0,0 9,0,0 1N 1 2 4 tam yük (M2) M nominal yük M M P P 7 8 9 12 1 14 () F % magnetik doyma fiekil 9/
FAT 0B FAT 0 BARALI BARASIZ Bara: 0 x mm. (A) Gücü (VA) S n f:0, S n f:1 (kg) Siparifl kodlar S n f 0. için : A VA için : 2 Δ VA için : 4 Gücü (VA) (A) S n f:0, S n f:1 (kg) Kablo (max) mm. Δ S n f 0. için : A VA için : 2 VA için : 4 0/ 40/ 0/ 0/ 7/ 80/ 0/ 12/ 0/ 200/ 20/ FAT0 FAT0 FAT0 FAT0 0/ 0/ 200/ 20/ FAT 0 Ø12 Ø12 Ø12 Ø12 FAT 40 FAT 40L BARASIZ FAT40 FAT40 FAT40 FAT40 (A) 00/ 400/ 00/ 00/ 200/ 20/ 00/ 400/ 00/ 00/ Gücü (VA) (kg) S n f:0, S n f:1 0,8 0,8 0,8 0,8 Bara: 40 x mm. Kablo S n f 0. için : A (max) mm. VA için : 2 Δ VA için : 4 Ø0 Ø0 Ø0 Ø0 Ø Ø Ø Ø Ø Ø BARASIZ Gücü (VA) (A) S n f:0, S n f:1 FAT0 00/, FAT0 /, FAT0 800/, FAT0 00/ FAT 10,,, (kg) Bara: 0 x 20 mm. Kablo S n f 0. için : A (max) mm. VA için : 4 Δ VA için : Ø40 Ø40 Ø40 Ø40 FAT 10L FAT 0 FAT 0L BARASIZ Bara: FAT10 için 1 x 0 ; 2(1 x 20) mm. / FAT 10L için 1 x 40 mm. BARASIZ Bara: FAT0 için 80 x 0, 0 x mm. / FAT 0L için 80 x 0, 0 x 20 mm. Gücü (VA) Kablo S n f 0. için : A (A) S n f:0, S n f:1 (kg) (max) mm. VA için : 4 Δ VA için : FAT0 FAT0 FAT0 FAT0 FAT0 FAT0 FAT0 FAT0 1200/ 120/ 00/ 100/ 2000/ 200/ 000/ 200/ FAT0 4000/ FAT0L 00/ FAT0L 00/ FAT0L / FAT0L 800/ FAT0L 00/ FAT0L 00/ 0, 0,72 0,80 0,8 0,94 1, 1,1 1,1 1,1 0,90 0,90 0,90 0,90 1,00 1,00 Ø0 Ø0 Ø0 Ø0 Ø0 Ø0 Ø0 Ø0 Ø0 FAT10 00/ FAT10 2000/ FAT10 200/ FAT10 000/ FAT10 4000/ FAT10L 00/ FAT10L 2000/ FAT10L 200/ FAT10L 000/ FAT10L 4000/ Gücü (VA) Kablo S n f 0. için : A (A) S n f:0, S n f:1 (kg) (max) mm. Δ VA için : 4 Not : Federal Alçak Gerilim Ak m Transformatörleri mühürleme özelli ine sahiptir. Listede olmayan ak m talepleri için lütfen firmamızı arayınız. Ø Ø Ø Ø1 Ø1 Ø1 Ø1 Ø1 Ø1 Ø1 9/4
44, AKIM TRANSFORMATÖRLER FAT 0 FAT 0B 97 1 Ø 2 Mühürleme deli i 18, 97 1 84 21 2 1 7, 12 87 8 48 7 1 FAT 40 FAT 40L FAT 0 9 1 21 2 1 1 92, 4, 1 87 48 1 87 Mühürleme deli i 94 1 40, Ø 1 19, Mühürleme deli i (*) Ø.. 14 99 Ø 4 1 41, 78 40 7 0 7 40 9/
FAT 0 FAT 0L 4,,7,7 2 2 22 (*) 0. 0. 1 1 81 1 12, 14, 80 2. 12. 82 87. 80 FAT 10 FAT 10L 1 0 (*) 92. 199 92. 14 0 1 1 41 1 Ø 2 Mühürleme deli i 2 7 Ø 81 80 44 Ø (*) Ø 1 78 78 14 1 0 1 1 81 8 0 0 9/