Türkiye-Kosova Serbest Ticaret Anlaşması IV. Tur Müzakereleri Caner ERDEM AB Uzman Yardımcısı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Eylül 2013
Sunum Planı STA ların Yasal Çerçevesi Türkiye nin STA ları STA ların Üstlenilmesi ve Uygulama Farklılığı Teorik Çerçeve Türkiye-Kosova Serbest Ticaret Anlaşması
Yasal Çerçeve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Ticaret serbestisi Ekonomik büyüme ve kalkınma 159 üye Küresel ticaret anlaşmaları Ticari anlaşmazlıkların çözümü En çok gözetilen ulus kuralının temel istisnası Bölgesel Ticaret Anlaşmaları Tarafların arasında ticareti kolaylaştırma Diğer DTÖ üyelerine ek kısıtlamalar getirmeme Gümrük birlikleri ve serbest ticaret anlaşmaları
STA ların Getirdikleri Hedef pazarlara giriş imkanlarının artırılması, Batı Avrupa pazarlarına olan bağımlılığının azaltılması; İhracatçılarımızın üçüncü ülke pazarlarında, başta AB ülkelerinin müteşebbisleri olmak üzere, rakipleri ile eşit şartlara sahip olması; İhracatımızın ürün bazında çeşitlendirilmesi ve miktar bazında artırılması; Dışa açık rekabetçi bir altyapının tesis ile ülke ekonomisinin uluslararası rekabet gücünün artırılması; İç pazarda durgunlukların ekonomi üzerindeki etkilerinin azaltılması; Hizmet ticaretinde pazara giriş imkanlarının sağlanması; Tercihli ticaret imkanlarından yararlanmak isteyen doğrudan yabancı sermayeli yatırımların artması;
Türkiye nin STA ları Türkiye nin Serbest Ticaret Anlaşmaları Gümrük Birliği dolayısıyla AB nin Ortak Ticaret Politikasını üstlenme yükümlülüğü Yalnız AB ile STA müzakereleri olan ülkeler 18 adet STA 14 ülke/ülke grubu ile müzakereler Ukrayna, Kolombiya, Ekvator, Malezya, Kosova, Moldova, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Gana, Kamerun, Seyşeller, Körfez İşbirliği Konseyi, Libya, MERCOSUR, Faroe Adaları 12 ülke/ülke grubu nezdinde müzakere girişimi
Türkiye nin STA ları Sıra Ülke Anlaşmanın Yürürlüğe Girişi 1 EFTA 01.04.1992 2 İsrail 01.05.1997 3 Makedonya 01.09.2000 4 Bosna ve Hersek 01.07.2003 5 Filistin 01.06.2005 6 Tunus 01.07.2005 7 Fas 01.01.2006 8 *Suriye 01.01.2007(06.12.2011'de askıya alındı) 9 Mısır 01.03.2007 10 Arnavutluk 01.05.2008 11 Gürcistan 01.11.2008 12 Karadağ 01.03.2010 13 Sırbistan 01.09.2010 14 Şili 01.03.2011 15 Ürdün 01.03.2011 16 Güney Kore 01.05.2013 17 Morityus 01.06.2013 18 Lübnan (İç onay süreci bekleniyor)
Türkiye nin STA ları STA ların ekonomik sonuçları: 2000-2012 döneminde genel ihracat artışı %446 iken STA ülkelerine %551 ihracat artışı 2000 yılında 2,2 milyar dolardan 2012 de 14,5 milyar dolara 2000-2012 döneminde genel ithalat artışı %340 iken STA ülkelerinden %280 2000 yılında 2,8 milyar dolardan 2012 de 10,7 milyar dolara
STA ların Üstlenilmesi Gümrük Birliği Kararı 16. madde: STA lar Türkiye tarafından uyumlaştırılmalı MERCOSUR ve KÖRFEZ İŞBİRLİĞİ KONSEYİ gibi bölgesel entegrasyonlarda müzakereler ve anlaşmaların yürürlüğe girişi Avrupa Birliği nin diğer Gümrük Birliği ortakları olan ANDORRA ve SAN MARINO nun ayrıcalıklı durumu Türkiye: STA müzakerelerini ayrı olarak yürütür ve eş zamanlı yürürlüğe koyma imkanına sahip değildir.
STA ların Üstlenilmesi Gümrük Birliği Kararı nın 16. maddesi: 2001 yılına kadar telafi edici vergi AB ile üçüncü ülkelerin STA larında Türkiye Hükmü Hüküm, davet niteliğinde ve bağlayıcılığı yok Cezayir ve Meksika gibi ülkeler nezdinde Avrupa Komisyonu nun Ticaretten Sorumlu Komiserlerinin yaptığı girişimler 1996 yılında Türkiye-AB Gümrük Birliği: sınırlı sayıda ülke AB nin Küresel Avrupa stratejisi (2006): Latin Amerika, Uzak Doğu, Rusya, Afrika
STA lardaki Uygulama Farklılığı Ticaret Sapması Üçüncü ülke mallarının menşe bazında tespiti Gümrük Birliğinin serbest dolaşım ilkesi AB de serbest dolaşımda bulunan Türkiye menşeli mallar Meksika ve Cezayir örneği, AB li ihracatçıların üçüncü ülke pazarlarına tavizli giriş imkanı: Gümrük Birliği ortakları arasında haksız rekabet Afrika, Karayip ve Pasifik ülkelerine Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) kapsamında tanınan tek taraflı tavizlerin STA lara dönüşümü ve Türkiye STA lar kapsamında daha açık bir Avrupa Birliği pazarı Türkiye nin AB pazarında elde etmiş olduğu kazanımlar Komşu ve çevre ülke pazarları
STA lardaki Uygulama Farklılığı Nasıl Giderilebilir? Halihazırda yürürlükte bulunan ancak Türkiye nin üstlenemediği STA ların Türkiye yi kapsayacak hale getirilmesi (Andorra ve San Marino örneği) STA müzakerelerinin sürdürüldüğü ülkelerin Türkiye ile STA müzakerelerine başlaması ve STA ların eş zamanlı yürürlüğe konulması Yeni başlayacak STA müzakerelerinin Türkiye ile eş zamanlı olarak başlatılması, tamamlanması ve uygulanması Aksi takdirde, Türkiye nin AB ye tam üyeliği
Teorik Çerçeve Dış Ticaret ve ekonomik büyüme Verimli üretilen veya sahip olunan üretim faktörüne bağımlı ürünlere odaklanma Tüketiciler tarafından çok çeşitli ürün ve servislere erişim imkanı Kaynakların daha iyi kullanımı (ölçek ekonomisi) Artan rekabet ve fiyatlara etkisi Yeniliklerin teşviki ve teknoloji transferi
Teorik Çerçeve Özelleşmenin getirileri Mutlak üstünlük(adam Smith) Verimli olunan alanlarda üretim, verimsiz olunanlarda ithalat Mutlak üstünlük yoksa? Tüm ürünlerde daha verimsiz üretim Karşılaştırmalı üstünlük (David Ricardo) Güller Bilgisayarlar A ülkesi 5 milyon 200 B ülkesi 8 milyon 1.000 Güller Bilgisayarlar A ülkesi + 10 milyon - 400 B ülkesi - 8 milyon + 1.000 Toplam + 2 milyon + 600
Teorik Çerçeve Özelleşmenin getirileri Benzer ülkeler arasında ticaret? Ölçek ekonomisi Ticaret yok Ticaret var A B Dünya A B Dünya Kameralar 10 10 20 25 0 25 Bisikletler 5 5 10 0 15 15
Türkiye Kosova Ticari İlişkiler
Türkiye Kosova Ticari İlişkiler 2008 yılından bu yana tarım ürünleri hariç (1-24 üncü fasıllar) miktar kısıtlaması olmaksızın gümrük vergisi muafiyeti Tarımsal Genel Yıllar İhracat İthalat İhracat İthalat 2010 30 0 294 14 2011 34 0 266 10 2012 29 0 255 9 Kosova: Sanayi ürünlerinde tek taraflı sağlanan tercihli rejime tarım ürünlerinin dahil edilmesine yönelik teklif Türkiye: Serbest Ticaret Anlaşması teklifi
Türkiye Kosova Ticari İlişkiler STA görüşmeleri I. tur: 17-18 Eylül 2012 Ankara İstatistiki verilerin karşılıklı paylaşılması II. tur: 14-15 Şubat 2013 Priştine Tarım ürünlerinde Türkiye nin hassasiyeti III. tur: 20-21 Mayıs 2013 Ankara Türkiye nin tarım ürünleri taviz talep listelerinin Kosova ya iletilmesi IV. tur: 26-28 Ağustos 2013 Priştine
Türkiye Kosova STA IV. Turu IV. tur: 26-28 Ağustos 2013 Priştine Anlaşma metni, menşe kuralları ve taviz listeleri üzerinde uzlaşı Tarım ürünlerinde Kosova ya gerçekleştirilen ihracat kalemlerinin tamamında serbestleşme Kosova nın talep ettiği ürünlerde Bosna Hersek STA sında verilen tavizler Kosova ya yansıtılmış 1,8 milyon nüfus, Tokat ili büyüklüğünde Tarımda kendine yeterlik oranı %30 civarında AB ve CEFTA ülkelerine sıfır vergi ile ihracat Tarım ürünlerinde menşe Anlaşmada tarıma özel korunma mekanizması Tüm tarım ve sanayi ürünlerinde AB uygulaması
Türkiye Kosova STA IV. Turu Arz Ederim Caner ERDEM AB Uzman Yardımcısı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü