BİTKİ SAĞLIĞI ARAŞTIRMALARI DAİRE BAŞKANLIĞI BİTKİ HASTALIKLARI ARAŞTIRMALARI PROJE ÖZETLERİ ( 2-6 Mart 2015 / ANTALYA) A. HUBUBAT, ENDÜSTRİ, SEBZE, SÜS BİTKİLERİ VE BAKLAGİL HASTALIKLARI ALT ÇALIŞMA GRUBU PROJE ÖZETLERİ 1. Buğday Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 2. Mısır Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 3. Örtüaltı Sebze Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 4. Patates Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 5. Mercimek Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 6. Nohutta Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 7. Pamuk Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama Ve Eğitim Projesi 8. Biyolojik Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 9. Ülkesel Buğday Septorya Yaprak Lekesi Hastalığı Projesi 10. Ülkesel Yaprağı Yenen Sebzeler Araştırma Projesi 11. Münferit Projeler B. MEYVE-BAĞ HASTALIKLARI ALT ÇALIŞMA GRUBU PROJE ÖZETLERİ 1. Elma Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 2. Kiraz Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 3. Turunçgil Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 4. Zeytin Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 5. Antepfıstığı Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 6. Fındık Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 7. Bağ Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 8. Kayısı Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 9. Nar Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 10. Çilek Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 11. Ülkesel Kivi Entegre Mücadele Projesi 12. Biyolojik Mücadele Araştırma Projeleri 13. Ülkesel Bağ Alanlarında Fitoplazma Hastalıkları Projesi 14. Münferit Projeler 1
A. HUBUBAT, ENDÜSTRİ, SEBZE VE BAKLAGİL HASTALIKLARI ALT ÇALIŞMA GRUBU PROJE ÖZETLERİ 1. Ülkesel Proje Adı Koordinatörü BUĞDAY ENTEGRE MÜCADELE, ARAŞTIRMA, UYGULAMA VE EĞİTİM PROJESİ Dr. M. Selçuk BAŞARAN (Ankara ZMMAE) SONUÇLANAN PROJELER 1. Proje No Proje No TAGEM BS 10/07 01/02-01 DOKTORA Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Buğdayda Kök ve Kökboğazı Çürüklüğü etmeni Fusarium Türleri ve Yabani Gernik Buğday (Triticum dicoccoides) Genotiplerindeki Dayanıklılık Kaynaklarının Moleküler Karakterizasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Fatih ÖLMEZ (Ankara TBMAE) Başlama ve Bitiş Tarihleri Projenin Toplam Bütçesi Proje Özeti: Proje çalışmaları kapsamında yapılması planlanan, yabani gernik buğday (T.dicoccoides) popülasyonunun, Fusarium spp. ye karşı dayanıklılık reaksiyonu çalışmaları, gernik buğdayın yabanilik özellikleri nedeniyle sağlıklı yürütülememiştir. Bu nedenlerle projenin ikinci kısmı olan Yabani Gernik Buğday (Triticum dicoccoides) Genotiplerindeki Dayanıklılık Kaynaklarının Moleküler Karakterizasyonu çalışmaları projeden çıkarılmış ve bunun yerine önemli bir buğday patojeni ve aynı zamanda buğday-fusarium moleküler etkileşimlerinin açıklığa kavuşturulması çalışmaları için model organizma olan Fusarium graminearum da SSP (Small Secreted Protein) genlerinin moleküler karakterizasyonu çalışması projeye dahil edilmiştir. Projeye yeni eklenen çalışmalar kapsamında, 2014 yılında, F.graminearum genomunda yer alan 16 adet SSP geni, bir dizi bioinformatik analizle belirlenmiştir. Belirlenen bu genler, dünyanın farklı bölgelerinden elde edilen ve farklı Fusarium türlerine ait bir kültür koleksiyonu kullanılarak karakterize edilmiştir. Karakterizasyon çalışmaları ilgili genlerin sekans analizleri ile gerçekleştirilmiştir. Planlanan analizlerin tamamı henüz bitirilemediğinden, çalışmalar devam etmektedir. 2
YENİ TEKLİF PROJELER 1. Proje No Projeyi Yürüten Kuruluş Projeyi Destekleyen Kuruluş Yardımcı Araştırmacılar Kastamonu İlinde Buğday Alanlarında Görülen Kara Pas (Puccinia graminis f. sp. tritici) Irklarının Belirlenmesi ve Berberis Türlerinin Kara Pas Etmeninde Patojenik Varyasyona Olan Etkileri Ankara TBMAE TAGEM Nilüfer AKCİ Dr. Zafer MERT Dr. Kadir AKAN Esra KARAGÖZ Neşe KESKİN Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2016 ve 31/12/2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 1.Yıl:27.500 TL 2.Yıl:19.500 TL Proje özeti: En stratejik ürünlerden birisi olan buğday ülkemizde yaygın olarak ekilmektedir. Kastamonu ilinde 607.390 da ekim alanında toplam 100,158 ton buğday üretimi gerçekleştirilmiştir (2013 yılı, TÜİK). Pas hastalıkları da buğday verimini ve kalitesini etkileyen en önemli biyotik faktörler arasındadır. Kara pas hastalığı (Puccinia graminis Pers. f.sp. tritici Erick&Henn.) buğdayın en eski bilinen hastalıklarından birisidir. Kara pas hastalığı özellikle bitki gelişim periyodunun uzun olduğu yüksek kesimlerde etkili olmakla birlikte, zaman zaman da sahil ve geçit bölgelerinde sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Kara pas hastalığı Kastamonu ilinde de yaygın olarak görülmektedir. Hastalık bitkilerde fotosentez alanını azaltarak verim ve kaliteyi önemli düzeyde düşürmektedir. Kara pas etmeni eşeyli dönemi sürecinde ve mutasyonla sıkça yeni ırklar oluşturarak daha önceden dayanıklı olan değişik buğday genotiplerini hastalandırabilmekte ve yeni epidemiler oluşturabilmektedir. Ülkemizde Berberis türlerinin oldukça yaygın olduğu ve 4 türünün bulunduğu rapor edilmiştir (Davis 1965). Bu türler Berberis vulgaris, Berberis crataegina, Berberis integerrima ve Berberis cretica türleridir. Berberis türleri içerisinde en yaygın olarak görülen Berberis vulgaris, yoğun olarak Kuzey Anadolu bölgesinde görülmektedir. Patojen populasyonunda yeni virulent ırkların ortaya çıkmasında önemli kaynak olan eşeyli üreme, Berberis türleri üzerinde gerçekleşmektedir. Eşeyli üreme sonucunda oluşan yeni ırklar daha önceden dayanıklılık sağlayan genler üzerinde virulent olabilmekte ve bu genleri taşıyan buğday genotiplerini hastalandırabilmektedir. Ülkemizde ise Berberis türleri ve pas hastalıklarının ilişkisi ile ilgili bir çalışma gerçekleştirilmemiştir. Bu çalışma ile daha önceki literatüre göre (Davis, 1965) Berberis türlerinin yoğun olduğu alanlardan biri olan Kastamonu ilinde mevcut Berberis türlerinin tespiti, pas hastalıkları ile enfekte olma durumu, patojenik varyasyona olan etkisi, Berberis türlerinin bulunduğu alanlara yakın buğday alanlarında kara pas ırklarının belirlenmesi ve Kastamonu ilinde buğdaylarda görülen kara pas hastalığı etmeninin ırklarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca ülkemizde yetiştirilen 50 buğday çeşidinin yaygın ve/veya virülent iki ırka tepkileri de belirlenecektir. Anahtar Kelimeler: Buğday, Triticum spp., Kara pas, Puccinia graminis f. sp. tritici, dayanıklılık, ırk, patotip, Berberis sp. 3
2. Proje No Uluslararası Buğday Yerel Çeşitlerinin Geleneksel Ve Moleküler Yöntemler Kullanılarak Kahverengi Pasa Dayanıklılığının Testlenmesi Ve Ege Bölgesi Puccınıa Triticina f. sp. triticı Irklarının Virülenslik Dağılımı Üzerine Çalışmalar Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAPGEM Yardımcı Araştırıcılar Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2016-31.12.2020 Projenin Toplam Bütçesi Şerife Nergis ÇELİK Dr. Kumarse NAZAR, Ezgi KURTULUŞ Vanessa SEGOVIA BUCHELI, Maha AL AHMED, Dr. Hakan HEKİMHAN, Ramazan GENCER Toplam Bütçe: 650.000 TL 2016: 286.000 TL 2017: 121.000 TL 2018: 111.000 TL 2019: 89.000 TL 2020: 43.000 TL Proje Özeti: Bilindiği gibi buğday verimini olumsuz yönde etkileyen üç çeşit pas hastalığı bulunmaktadır. Sarı pas olarak bilinen Puccinia striiformis f.sp tritici serin iklimlerin bulunduğu bölgelerde daha fazla ürün kaybına neden olmaktadır. Kara pas olarak bilinen Puccinia graminis f.sp tritici, sezonun son dönemlerinde yaygın olarak görülmekte olup nemli koşullarda ve yüksek sıcaklıklarda yüksek oranda ürün kayıplarına neden olmaktadır. Bir diğer pas etmeni ise kahverengi pas, Puccinia triticina f.sp tritici dir. Ülkemizin bütün bölgelerinde önemli bir ürün olan buğdayın kökeni Anadolu ve çevresi olması ve binlerce yıldır tarımının yapılmasına rağmen pas hastalıkları ve özellikle de kahverengi pasa dayanıklı çeşitler ve fizyolojik ırklar üzerinde gereği kadar durulmamıştır. Bu hastalığa karşı bugün en etkili mücadele yöntemi dayanıklı çeşit yetiştirilmesidir. Buğday üretimini olumsuz yönde etkileyen pas hastalıklarının sebep olduğu ürün kayıplarının yaklaşık %12 ile %60 olduğu tahmin edilmektedir (Agrios, 1997; Boyraz ve Delen, 2005). Buğday pas etmenleri ile kimyasal mücadeleden ziyade, dayanıklılık üzerine çalışmak, uygulanabilirlik açısından önem taşımaktadır. Proje süresince sörveyler, 2016-2019 yıllarında 4 yıl süre ile BGRI protokolüne göre yürütülecektir. Sörveyler Ege Bölgesi illeri olan İzmir, Aydın, Manisa, Afyon, Kütahya, Denizli, Uşak ve Muğla da yapılacaktır. Projenin kapsamını hastalıklı materyalin temini, dayanıklılık testleri, ırk analizleri, fidelik çalışmaları, hastalıkların izlenmesi ve dayanıklılık genleriyle ilişkili bazı moleküler markırlarla çeşitlerin taranması oluşturmaktadır. Yapılacak bu proje ile Ege Bölgesi buğday üretim alanlarında verim artışını engelleyen ve kalitenin düşmesine neden olan buğday için önemli hastalık etmenlerinden birisi olan kahverengi pas hastalığının bölgedeki yaygınlığı ve mevcut/yeni ırklar belirlenecektir. SSR ve SNP markırları kullanılarak yapılacak moleküler çalışmalar ile çeşit reaksiyonları, konukçu dayanıklılık genleri ve patojen için ırklar arasındaki farklılıkların tespiti hedeflenmektedir. Projede ETAE gen bankasından temin edilecek, Ege bölgesi yerel çeşitlerinden yaklaşık 150, ticari çeşitlerden yaklışık 30 hat ve ICARDA yerel ve pirimitiv buğday çeşitlerinden yaklaşık 5000 hat, kahverengi pasa karşı tarla koşullarında ve markır yöntemi testlenecektir. Anahtar Kelimeler: Buğday, Dayanıklılık, Irk analizi,moleküler markır, Puccinia triticina f. sp. tritici. 4
DEVAM EDEN PROJELER 1. Proje No TAGEM BS 13/12-01/02-02 Ege Sahil Kuşağı Buğday ve Arpa Ekilişlerinde Cephalosporium Çizgi Hastalığı (Hymenula cerealis Ellis & Everh.) nın Yaygınlığı ve Dayanıklılık Kaynaklarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAPGEM Dr. Hakan HEKİMHAN Yardımcı Araştırıcılar Ramazan GENCER, Ahmet KALIN, Aydın İMAMOĞLU, Seda PELİT Başlama ve Bitiş Tarihleri 2014-2016 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 20.000 TL 2015: 10.000 TL 2016: 5.000 TL Proje Özeti: Proje 2014 2016 yılları arasında, Ege Sahil Kuşağı Buğday ve Arpa ekilişlerinde, ekonomik kayıplara yol açabilen (%70) yeni bir hastalık etmeninin (Cephalosporium gramineum, Syn. Hymenula cerealis) 7 ilde (Aydın, Balıkesir, Çanakkale, Denizli, İzmir, Manisa, Muğla) yaygınlığının ve şiddetinin belirlenmesi ve dayanıklılık kaynaklarının tespiti için yürütülecektir. Bu amaçla 2 yıllık bir sürvey çalışması yapılacaktır. Bölgede ekimi yapılan çeşitlerin reaksiyonları belirlenecektir. Ayrıca ıslah çalışmalarında kullanılacak dayanıklı ya da tolerant çeşitlerin belirlenmesi için melez bahçesinde yer alan genotipler kontrollü şartlarda suni olarak inokule edilecektir. Proje çalışmalarına 2014 yılında sürvey çalışmaları ile başlanmıştır. Sürvey çalışmaları 7 ilde yürütülmüş ve Aydın da 18, Balıkesir de 42, Çanakkale de 37, Denizli de 63, İzmir de 29, Manisa da 86, Muğla da 16 adet tarlada Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında yapılmıştır. Alınan örnekler kese kağıtlarında Enstitümüz soğuk hava deposunda depolanmıştır. Laboratuar çalışmaları yaz döneminde gerçekleştirilememiş, kış ve ilkbahar aylarında yürütülecektir. 2. Proje No TAGEM BS 13/12-01/02-03 Proje Alt Başlığı Projenin İngilizce Başlığı Buğday Yaprak Lekesi Etmeni Mycosphaerella graminicola da Kütinaz Genlerinin Gen Silme (Gene Knock-out) Tekniği ile Fonksiyonel Analizi Functional Analysis of Mycosphaerella graminicola Cutinase Genes Using Gene Knockout Technique. Projeyi Yürüten Kuruluş Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Ortadoğu Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü Behzat BARAN Yardımcı Araştırmacılar Fatih ÖLMEZ, Yener ÇELİK Başlama ve Bitiş Tarihleri Projenin Toplam Bütçesi 31.000 TL. Proje Özeti Bu çalışma, buğdayda yaprak lekesi patojeni etmeni Mycosphaerella graminicola nın buğdayı hastalandırması sırasında gerçekleşen biyolojik olaylarda rol aldığı düşünülen kütinaz genlerinin fonksiyonlarının belirlenmesi amacıyla ele alınmıştır. Çalışmanın ilk yılında fungal transformasyon için gerekli alt yapı oluşturulmuş ve moleküler çalışmalara başlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Mycosphaerella graminicola, buğday (Triticum spp.), kütinaz, gen silme 5
3. Proje No TAGEM-BS-12/ 12-01/ (02-01)- 02 Doğu Akdeniz Bölgesinde Buğdayda Cephalosporium Çizgi Hastalığı Etmeni Hymenula cerealis in Yaygınlığı ve Kök Yara Nematodları ile Etkileşimi Üzerine Araştırmalar Projeyi Yürüten Kuruluş Biyolojik Mücadele Araştırma İstasyonu Projeyi Destekleyen Kuruluş - Tahsin AY Yardımcı Araştırmacılar Gülsüm Ünal, Hakan Hekimhan, Halil Toktay, Mustafa İmren Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 10000 2014:8000 2015: 8000 Proje Özeti: Bu çalışma döneminde; Adana, Mersin, Hatay, Osmaniye, Kahramanmaraş, Kilis ve Gaziantep buğday ekim alanlarında sörveyler yapılmıştır. İncelenen alanların hiçbirinde hastalığa rastlanmamıştır. 2013 yılında yapılan gözlemlerde sadece bir lokasyonda hastalığın bulunması, hastalığın bölgemiz için sınırlı ve yıldan yıla değişen bir seyir izlediği kanısı uyandırmaktadır. 2015 yılında yapılacak hastalık nematod interaksiyonu denemeleri ile proje çalışmaları tamamlanacaktır. 4. Proje No TAGEM-BS-12/ 12-01/ 02-03 Doğu Akdeniz Bölgesi nde Bazı Ekmeklik Buğday Çeşit ve Hatlarının Bazı Fungal Hastalıklara Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Biyolojik Mücadele Araştırma İstasyonu Projeyi Destekleyen Kuruluş - Tahsin AY Yardımcı Araştırmacılar Gülsüm ÜNAL (Biy. Müc. Arş. İst. Md., Adana) Dr. Hakan HEKİMHAN (Ege Tar. Araş. Ens. İzmir) Prof. Dr.Hakan ÖZKAN (Ç.Ü. Adana) Dr.Zafer MERT (Tar.Bit.Mer. Arş. Ens. Md. Ankara) Başlama ve Bitiş Tarihleri 1.1.2013-31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 8000 2014:8000 2015: 5000 Proje Özeti: Pas hastalıkları ve başak yanıklığı etmenlerinin test edilmesi amacı ile ekilen buğday bitkilerinin 2014 yılındaki olumsuz hava koşullarından etkilenmesi nedeni ile bu hastalıklara karşı değerlendirmeler yapılamamıştır. Kök ve kök boğazı çürüklüğü etmenlerine karşı iklim odasında deneme kurulmuş gerekli bakımları yapılmıştır. Hastalık değerlendirmesi tamamlandığında elde edilecek sonuçlar 2015 yılı içerisinde sunulacaktır. 2015 yılında hastalık değerlendirmesi amacı ekimler tamamlanmıştır. 6
5. Proje No TAGEM-BS-12 / 12-06 / 02-04 Ankara, Eskişehir ve Konya İlleri Buğday Üretim Alanlarında Göçerten Hastalığı Etmeninin (Gaeumannomyces graminis [Sacc.] Arx & Oliver var. tritici [J.Walker]) Yaygınlığı ve Çeşit Reaksiyonlarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Ankara ZMMAE Projeyi Destekleyen Kuruluş Orhan BÜYÜK Dr.E. Burcu TURGAY, A.Faik YILDIRIM Yardımcı Araştırmacılar 01/01/2013-31/12/2015 Başlama ve Bitiş Tarihleri 2013Yılı:10.00 TL 2014Yılı:10.00 TL 2015Yılı:10.00 TL Proje Özeti Bu çalışmayla, Ankara, Eskişehir ve Konya İlleri Buğday Üretim Alanlarında Göçerten Hastalığı Etmeninin (Gaeumannomyces graminis [Sacc.] Arx & Oliver var. tritici [J.Walker]) teşhisi, yaygınlığı ve yaygın olarak ekimi yapılan ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin bu hastalığa karşı reaksiyonları belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu proje çerçevesinde 2013 yılında Ankara ilinden 50, Eskişehir ilinden 37 ve Konya ilinden 50 olmak üzere toplam 137 buğday bitki örneği toplanan bitki örnekleri ve 2014 yılında ise Ankara ili Akyurt ilçesinden 2, Kalecik ilçesinden 1, Kazan ilçesinden 5 ve Kızılcahamam ilçesinden 2 olmak üzere10 örnek toplanmıştır. 2013-2014 yıllarında toplam 147 örnek toplanmıştır Toplanan bu örneklerin 95 tanesinin morfolojik ve moleküler olarak teşhisleri gerçekleştirilmiştir. 2015 yılında geriye kalan örneklerin teşhis işlemleri yapılacaktır. Ayrıca etmenin bitki dokusundan moleküler yöntemle belirlenmesi, yaygınlığı, patojenisite ve çeşit reaksiyonu için sera deneme çalışmalarının yürütülmesi planlanmaktadır. 6. Proje No TAGEM BS 14/12-01/02-02 : Bazı Buğday Genotiplerinde Kahverengi Pas (Puccinia recondita tritici Rob. et Desm.) Hastalığına Dayanıklılığı Sağlayan Lr Genlerinin Moleküler Markır Yöntemi ile Tespiti ve Reaksiyonlarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü : Merve GÜZEL Yardımcı Araştırıcılar: Dr. Adnan TÜLEK Vedat Çağlar GİRGİN Orhan Onur AŞKIN (Kırklareli Ü.) Kemal AKIN Melis SEİDİ Başlama ve Bitiş Tarihleri: 01.01.2015-31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi: 2015-43.800 TL 2016-24.400 TL 2017-24.400 TL Proje Özeti: Proje çalışmaları 2015 yılında başlayacaktır. Proje lideri Orhan Onur AŞKIN ın başka bir kuruma tayin olmasından dolayı Merve GÜZEL proje lideri olarak görevlendirilmiştir. Orhan Onur AŞKIN ın Yardımcı Araştırıcı olarak devam etmesine karar verrilmiştir. Bu çalışma ile buğday genotiplerinde kahverengi pasa dayanıklılığı sağlayan Lr (9-19-24-28) genleri, gen postulasyonundakinden çok daha kısa sürede, daha düşük masrafla ve düşük işgücü ile belirlenmiş olacaktır. Bu yöntem, daha önce Trakya bölgesinde konu üzerinde yapılan çalışmaların sonuçları ile karşılaştırılacağı için ileride yeni çeşit geliştirme çalışmalarında da temel olarak alınacaktır. Dolayısıyla Trakya bölgesindeki kahverengi pasa dayanıklı ekmeklik buğday geliştirme çalışmalarında gen tahminlenmesine ilaveten PCR tabanlı moleküler markır yönteminin de uygulanmaya başlanması, bu proje ile sağlanmış olunacaktır.çalışmalarda iki ekip tarafından yürütülecektir. Birinci ekip çalışanları, çalışmanın tarımsal ayağı ile yani kahverengi pas ırk ayırıcı setinin çoğaltılması, ekimi, tarla koşullarında ergin dönemdeki reaksiyonlarının belirlenmesi ile çalışmada yer alacak genotiplerin belirlenerek seçilmesi ve tarla koşullarında reaksiyon testlerinin yapılması konuların da çalışmaları yürütecektir. İkinci ekip, bitki örneklerinden DNA izolasyonu ve PCR çalışmalarını yürütecektir. Çalışma takvimi 3 yıl olarak planlanmıştır. 7
7. Proje No TÜBİTAK 213O227 : Kuzey (Exserohilum turcicum (Pass)) ve Güney (Bipolaris maydis (Nisk.&M yale) Mısır Yaprak Yanıklığı Hastalıklarının Patojenik, Morfolojik Karakterizasyonu ve Moleküler Tanımlanması Projeyi Yürüten Kuruluş: Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TÜBİTAK : Dr. E. Burcu TURGAY Yardımcı Araştırıcılar: Orhan BÜYÜK, Özge KÜÇÜK, Sevilay SAYGI, Dr. Efkan AKÇALI, Prof. Dr. Şener KURT Başlama ve Bitiş Tarihleri: 01/03/2014-01/03/2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi: 58.837,74TL Proje Özeti: Ülkemizde mısır üretimin yoğun olarak yapıldığı 4 coğrafik bölgede (Marmara Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Akdeniz Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi) yapılacak kapsamlı survey çalışmaları ile toplanacak hastalıklı örneklerden Kuzey (Exserohilum turcicum (Pass)) ve Güney (Bipolaris maydis (Nisk.&M yale) mısır yaprak yanıklığı etmenlerinin izole edilmesi, uluslar arası standart ırk ayrım setleri kullanılarak, E. turcicum un ve B. maydis in ırklarının belirlenmesi, PCR a dayalı moleküler teknikler kullanılarak her iki etmene ait izolatların tanımlamaları gerçekleştrilerek etmenlerle ile ilgili bir izolat koleksiyonu oluşturulması amaçlanmaktadır. Bu proje çerçevesinde 2014 yılında; Dört coğrafik bölgeye (Marmara Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Akdeniz Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi) ait 13 ilde (Aydın, Manisa, Bursa, Sakarya, Samsun, Ordu, Adana, Şanlıurfa, Mardin, Kahramanmaraş, Hatay, Osmaniye, Mersin) survey çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Yapılapılan surveyler sonucunda toplam 39 izolat elde edilmiştir. Samsun, Ordu, Şanlıurfa, Mardin, Adana ve Osmaniye illerinde izolasyon çalışmaları devam etmektedir. 2015 yılında etmenlerin izolasyon çalışmaları, izolatların tür düzeyinde patojenik ve moleküler karakterizasyonunu içeren laboratuvar ve sera çalışmaları ile etmenlerin moleküler tanımlama çalışmaları gerçekleştirilecektir. 8
2. Ülkesel Proje Adı Koordinatörü MISIR ENTEGRE MÜCADELE, ARAŞTIRMA, UYGULAMA VE EĞİTİM PROJESİ Doç. Dr. Sevcan ÖZTEMİZ (Adana BMAİ) SONUÇLANAN PROJELER 1. Proje No TAGEM-BS-10/07-03/02-04 DOKTORA Batı Karadeniz Bölgesi Mısır Ekim Alanlarındaki Virüs Hastalıklarının Belirlenmesi ve Bazı Kendilenmiş Mısır Hatlarının Maize dwarf mosaic potyvirus (MDMV) ile Sugarcane mosaic potyvirus (SCMV) e karşı Dayanıklılıklarının Moleküler Markırlar Kullanılarak Tespit Edilmesi Proje Alt Başlığı Projenin İngilizce Başlığı Detection of Virus Diseases of Maize Plantations in Western Black Sea Region and Determination of Resistance of Some Maize Lines Against Maize dwarf mosaic potyvirus (MDMV) and Sugarcane mosaic potyvirus (SCMV) by Molecular Methots Projeyi Yürüten Kuruluş Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Kemal DEĞİRMENCİ Yardımcı Araştırıcılar - Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.05.2010/01.05.2014 Projenin Toplam Bütçesi 46.000TL Proje Özeti: Bu çalışmada Bartın, Düzce, Sakarya ve Zonguldak illerinde mısır alanlarından 2010, 2011 ve 2012 yıllarında yaprak ve koçan örnekleri toplanmıştır. Bu örnekler DAS-ELISA ve RT- PCR yöntemleri ile Maize dwarf mosaic potyvirus (MDMV), Sugarcane mosaic potyvirus (SCMV), Barley yellow dwarf luteo virüs (ByYDV), Maize stripe virus (MStV), Maize mosaic rhabdovirus (MMV), Maize sterak geminivirus (MSkV), Maize white line mosaic virus (MWtLnMV), Johnson grass mosaic potyvirus (JgMV), Wheat streak mosaic virus (WSMV) ve Cucumber mosaic virus (CMV) lerine karşı testlenerek, mısır ekiliş alanlarında görülen virüs hastalıklarının varlığı tespit edilmiştir. Çalışmada 2010 yılında 289 adet yaprak ve 16 adet koçan, 2011 yılında 159 adet yaprak ve 10 adet koçan, 2012 yılında ise 111 adet yaprak ve 111 adet koçan örneği toplanmıştır. Analizler sonucunda sürvey alanlarında en yaygın virüs hastalığının MDMV olduğu tespit edilmiştir. Tespit edilen en yaygın virüs hastalığı olan MDMV nin cdna fragmentlerinin sekansları çıkartılarak, MDMV izolatları arasında genetik varyosyanlar belirlenmiştir. Ayrıca ülkemize ait 98 adet ıslah materyali mısır hattının MDMV ve SCMV e karşı dayanıklılıkları moleküler olarak ve yapay inokulasyonlar ile belirlenmiştir. Moleküler dayanıklılık çalışmalarında CAPS ve SCAR markerlar kullanılmıştır. Dayanıklılık çalışmaları sonucunda dört adet kendilenmiş mısır hattının MDMV ye karşı dayanıklı olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Mısır, MDMV, SCMV, SSR Marker, Sekans, Dayanıklılık 9
DEVAM EDEN PROJELER 1. Proje No TAGEM-BS-13/12-03/02-04 Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mısır (Zea mays L.) Ekim Alanlarında Bazı Virüs Hastalıklarının Belirlenmesi Projenin İngilizce Başlığı Determination of Some Virus Diseases on Maize (Zea mays L.) Production Areas of Southeastern Anatolia Region. Projeyi Yürüten Kuruluş Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Behzat GÜLER Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 27.000 TL Proje Özeti: Bu çalışma Diyarbakır, Mardin ve Şanlıurfa illeri mısır alanlarındaki viral hastalık durumlarının DAS-ELISA ve moleküler yöntemlerle belirlenmesi amacıyla ele alınmıştır. Çalışma kapsamında Maize dwarf mosaic virus (MDMV), Sugarcane mosaic virus (SCMV), Maize mosaic virus (MMV), Barley yellow dwarf virus-pav (BYDV-PAV), Barley yellow dwarf virus-mav (BYDV-MAV), Maize chlorotic mottle virus (MCMV), Maize stripe virus (MStV) ve Johnsongrass mosaic virus (JGMV) ün varlığı araştırılmıştır. Çalışma kapsamında 2014 yılında toplanan 108 örneğin %37,96 sı (41örnek) bir veya birden fazla virüs ile enfekteli bulunmuştur. Toplanan örneklerde JGMV, MMV, MStV, SCMV, BYDV-MAV, BYDV-PAV MCMV ve MDMV enfeksiyonları tespit edilmiştir. Örneklerin %7,41 i (8 örnek) birden fazla virüsle enfekte bulunmuştur. En yaygın virüs %12,96 oranıyla JGMV olmuş, onu %8,33 ile MMV takip etmiştir. Çalışmalar 2015 yılında devam edecektir. Anahtar Kelimeler: Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Mısır, Virüs, ELİSA, RT-PCR 2. Proje No TAGEM-BS-11/07-03/02-01 Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde II. Ürün Mısırda Koçan Çürüklüğüne Neden Olan Fusarium Türlerinin Moleküler Teşhisi, Önemli Mikotoksinlerinin ve Toksin Oluşumunu Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi Projenin İngilizce Başlığı Molecular Diagnosis of Fusarium Species Caused Ear Rot on Secondary Maize Production, Detection of Their Important Mycotoxins and Determination of Factors affecting Mycotoxin Occuring in Southeast Anatolia. Projeyi Yürüten Kuruluş Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Behzat BARAN Başlama ve Bitiş Tarihleri 2011-2013 Projenin Toplam Bütçesi 28.100 TL. Proje Özeti: Bu proje GAB mısır üretim alanlarında koçan çürüklüğüne neden olan Fusarium türlerinin ve toksin bulaşıklık durumlarının ortaya konulması amacıyla ele alınmıştır. Çalışmanın ilk iki yılında proje kapsamındaki Diyarbakır, Mardin ve Şanlıurfa illerinde sürveyler gerçekleştirilmiş ve Fusarium bulaşıklık oranları ortaya konulmuştur. İki yıl boyunca yapılan sürvey çalışmaları Diyarbakır, Mardin ve Şanlıurfa illerindeki koçan kurdu ortalama bulaşıklık oranının sırasıyla % 7.95, 4.9 ve 14.66; Fusarium spp. ortalama bulaşıklık oranının ise yine sırasıyla % 26.02, 42.58 ve 37.60 olduğunu ortaya koymuştur. Yine 2011 yılının toksin analiz sonuçlarına göre örneklerin hiçbirinde DON tespit edilemezken, ZEA oranları da yasal limiti aşacak seviyeye hiç bir örnekte çıkmamıştır. FUM ile bulaşık örneklerin 11 adedinde (%11), bulaşıklık oranı Ülkemizde müsaade edilen yasal limit olan 4000 ppb nin üzerinde bulaşıklık tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Mısır Koçan çürüklüğü, Fusarium, PCR, Mikotoksinler, HPLC 10
3. Proje No TAGEM BS 11/07 03 / 02-02 Marmara Bölgesi Mısır Islah Araştırmalarında Geliştirilen Genotiplerin Sap ve Koçan Çürüklüğü Hastalığına Neden Olan Fusarium moniliforme ye Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi Proje Alt Başlığı - Projenin İngilizce Başlığı Determination of Reactions of Genotypes to Stalk and Ear Rot Disease Caused by Fusarium moniliforme Grown in Maize Growing Areas of the Marmara Region Projeyi Yürüten Kuruluş ZMMAE-ANKARA Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü A. Faik YILDIRIM Yardımcı Araştırıcılar Orhan BÜYÜK, Dr. Filiz ÜNAL,Dr. Numan E. BABAROĞLU (2012) Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12. 2014 Projenin Toplam Bütçesi 15.000 TL Proje Özeti: Bu projenin amacı, Marmara Bölgesi mısır alanlarında verimin azalmasına, kalitenin düşmesine, insan ve diğer sıcakkanlılarda kanserojen etkisi olduğu bilinen fumonisin adı verilen toksinin mısır koçanlarında oluşmasına neden olan Fusarium moniliforme (=verticilloides) nin sap ve koçan çürüklüklerinin ekonomiye verdiği zararı en aza indirebilmek için ümitvar genotiplerin (kendilenmiş hatların) reaksiyonlarını belirlemektir. 2012-2014 yıllarında kendilenmiş hatların reaksiyon denemeleri; hastalığın yaygın olduğu Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü nün Kirazca daki deneme arazisinde, 3 tekerrürlü olarak her tekerrürde inokülasyon için 10 bitki ve kontrol için 10 bitki olacak şekilde tesadüf blokları deneme desenine göre kurulmuştur. Kendilenmiş hatların reaksiyon durumlarının belirlenmesi amacıyla Fusarium sap ve koçan çürüklüğü için yapay inokülasyonlar (bulaştırma) yapılmıştır. Sap çürüklüğü inokülasyonu için kürdan yöntemi, koçan çürüklüğüne karşı yapay inokülasyon için ise şırınga(enjektör) yöntemi uygulanmıştır. 2012 ve 2013 yıllarında denemelerde ümitvar görülen hatların en az iki yıl reaksiyonlarını belirlemek amacıyla 2014 yılında Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu deneme arazisinde denemeye alınan, ümitvar görülen 30 adet kendilenmiş hattın sap ve koçan çürüklüklerine reaksiyon durumları belirlenmiştir. Sap çürüklüğüne karşı 1 adet kendilenmiş hat orta dayanıklı, 6 adet kendilenmiş hat orta derecede hassas olarak tespit edilmiştir. Koçan çürüklüğüne karşı ise 12 adet kendilenmiş hat dayanıklı ve 12 kendilenmiş hat orta derecede dayanıklı reaksiyon tipi göstermiştir. Mısır ıslah programlarında, sap çürüklüğü için orta dayanıklı veya orta hassas genotipler ile koçan çürüklüğüne karşı dayanıklı veya orta dayanıklı bulunan kendilenmiş hatlar genitör bitki olarak kullanılabilecektir. Anahtar Kelimeler: Mısır, Dayanıklılık, Mücadele, Fusarium, Sap ve Koçan Çürüklüğü 11
3. Ülkesel Proje Adı ÖRTÜ ALTI SEBZE YETİŞTİRİCİLİĞİNDE ENTEGRE MÜCADELE ARAŞTIRMA UYGULAMA VE EĞİTİM PROJESİ Koordinatörü Doç. Dr. Seral YÜCEL (Adana BMAİ) SONUÇLANAN PROJELER 1. Proje No TAGEM-BS-10/10-01/02-06 Ege Bölgesi Örtüaltı Domates Yetiştiriciliğinde Sorun Olan Pepino Mozaik Virüsü, Domates Halkalı Leke Virüsü ve Patates Y Virüsü nün Tespiti, Epidemiyolojisi ve Önlem Yolları Üzerinde Araştırmalar Projenin İngilizce Başlığı Identification of Pepino Mosaic Virus, Tomato Ringspot Virus and Potato Virus Y as a Problem of Greenhouse Tomato Production in Aegean Region and Investigation of their Epidemiology and Precaution Methods Projeyi Yürüten Kuruluş Bornova Zirai Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Sabriye ÖZDEMİR Yardımcı Araştırmacılar Dr. Serpil ERİLMEZ (Bornova ZMAİ) Dr. Tülin KILIÇ (Bornova ZMAİ) Dr. Enbiye ULUTAŞ (Bornova ZMAİ) Prof. Dr. Semih ERKAN (Ege Üni), Yrd.Doç.Dr.İsmail C.PAYLAN (Ege Üni) Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/06/2010 31/12/2014 Projenin Toplam Bütçesi 60 000 TL. Proje Özeti: Bu araştırma ile Türkiye de karantina statüsünde olan Pepino mozaik virüsü, Domates halkalı leke virüsü ve Patates Y virüsü adlı etmenlerin epidemiyolojisinde etkin olan faktörlerin belirlenmesi ve bu etmenlerin neden olduğu hastalıklarla mücadelede alınması gereken önlem yollarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırma 2010-2013 yılları arasında Ege Bölgesi örtüaltı domates yetiştiriciliğinin yoğun olarak yapıldığı Aydın, Denizli, Muğla ve Uşak illerinde yürütülmüştür. Yapılan survey çalışmaları kapsamında toplam 180 adet domates serası incelenmiş ve 94 seradan 434 adet domates yaprak örneği toplanmıştır. DAS-ELISA testi sonucunda bu örneklerin %38,48 i (167 örn.) PVY ile enfekteli olarak bulunmuştur. Testlenen örneklerde PepMV ve ToRSV saptanmamıştır. ELISA sonuçlarını doğrulamak amacıyla PVY ile pozitif sonuç veren domates yaprak örnekleri RT-PCR yöntemine göre testlenmiş ve 856 baz çifti büyüklüğünde DNA bantları elde edilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda ELISA test sonuçları ile RT-PCR test sonuçları birbirini doğrulamıştır. PVY ırklarını (PVY c, PVY o ve PVY n ) belirlemek amacıyla Compound direct ELISA, TAS-ELISA ve DAS-ELISA yöntemlerine göre testlenen 154 adet domates yaprak örneğinde PVY c nin bulunma oranı %25,32 (39 örn), PVY o nun %46,75 (72 örn) olduğu saptanır iken karışık enfeksiyonların oranı ise PVY o+c %1,31 (2örn), PVY o+n %26,62 (41 örn) olduğu ortaya konmuştur. Ayrıca yapılan araştırmalar sonucunda PVY nin serolojik olarak saptanması için yaprakların yanı sıra bitkilerin çiçek kısımlarının kullanılabileceği kanısına varılmıştır. Proje kapsamında Denizli ve Muğla illerinde PVY saptanan seralarda entomolojik açıdan yapılan makroskopik gözlemler ve laboratuvarda yapılan incelemeler sonucunda yaprakbitine rastlanmamıştır. PVY nin tohumdaki yerlerinin (lokasyonları) belirlenmesi kapsamında DAS-ELISA yöntemine göre testlenen 206 domates tohum kabuk örneğinin % 2,43 ünde ve 206 tohum embriyo örneğinin % 6,31 inde PVY saptanmıştır. Araştırma sonucunda PVY nin bir adet tohum kabuğunda bulunma oranı % 1,6 iken bir adet tohum embriyosunda enfeksiyon yapma oranı % 4,1 olduğu saptanmıştır. PVY nin tohumla taşınma durumunun belirlenmesine yönelik 2012 yılında yapılan araştırmada PVY ile enfekteli bulunan bitkilerin meyvelerinden elde edilen tohumlar saksılara ekilmiş ve pişkin fide aşamasına gelen bitkilerden 163 adet örnek (her örnek 10 adet pişkin fide) DAS-ELISA yöntemine göre testlenmiş ve örneklerin PVY içermediği saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Domates, virüs, PVY ırkları, ELISA, RT-PCR, tohum, örtüaltı sera, Ege Bölgesi 12
2. Proje No TAGEM BS 10/10 01 /02-05 DOKTORA Batı Karadeniz Bölgesinde Örtü Altında Yetiştirilen Fasülyelerde Köşeli Yaprak Lekesi Etmeni (Pseudocercospora griseola)'nın Moleküler Yöntemler Kullanılarak Gruplarının Tespiti, İnokulum Kaynaklarının ve Bazı Fasülye Çeşitlerinin Bu Etmene Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi Projenin İngilizce Başlığı Determination of the groups of Pseudocercospora griseola causing angular leaf spot by molecular methods in protected beans in West Black Sea Region, Investigations on Prevalence, Searches of Inoculum and Reactions of Some Bean Cultivation Against This Agent Projeyi Yürüten Kuruluş Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Sirel OZAN Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.05.2010/01.05.2014 Projenin Toplam Bütçesi 40.000TL Proje Özeti: Zonguldak, Bartın ve Karabük illerinde 2010 yılında fasulye seralarından toplanan yaprak örneklerinden yapılan izolasyonlar sonucunda 118 adet köşeli yaprak lekesi etmeni Pseudocercospora griseola izolatı elde edilmiştir. Hastalık etmeninin bu illerdeki yaygınlığı ve hastalık şiddeti belirlenmiştir. Karabük'te ise etmen sadece bir bahçede bulunmuştur. Etmenin inokulum kaynaklarının hastalıklı tohumlar ve hastalıklı bitki artıkları olduğu belirlenmiştir. Zonguldak, Bartın ve Karabük illerinden toplanan 118 izolatın DNA ekstraksiyonu yapılmış ve Actin, Calmodulin ve ITS bölgeleri kullanılarak PCR amplifikasyonları yapılmıştır. Sekans analizleri sonucunda izolatların tümü aynı grupta yer almıştır. Sera koşullarında 17 adet fasulye çeşidi ve 10 izolatla çeşit reaksiyonu çalışmaları yapılmış, dayanıklı ve hassas çeşitler belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Pseudocercospora griseola, PCR, örtü altı, fasulye DEVAM EDEN PROJELER 1. Proje No TAGEM BS 12/ 09-03 / 02 07 DOKTORA Marmara Bölgesi nde Bazı Sebze ve Süs Tospovirüslerin Biyolojik, Serolojik ve Karakterizasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Nesrin UZUNOĞULLARI Bitkilerinde Moleküler Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Mustafa GÜMÜŞ (Danışman) Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2013-31/12/2015 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 25.000 TL 2014: 14.000 TL Proje Özeti: Marmara Bölgesi nde sebze ve süs bitkisi üretiminin yapıldığı 10 ilde (Bursa, Bilecik, Çanakkale, Kocaeli, Sakarya, İstanbul, Edirne, Tekirdağ, Kırklareli, Yalova) domates ve marul, ayrıca Yalova İli nde kasımpatı ve gerbera, Bursa ili nde glayöl yetiştirilen alanlardan alınan örneklerde Tospovirüslerin (Groundnut bud necrosis virus (GBNV), Watermelon silver mottle virus (WSMoV), Groundnut ring spot virus (GRSV), Tomato chlorotic spot virus (TCSV), Impatiens necrotic spot virus (INSV), Tomato spotted wilt virus (TSWV) ve Chrysanthemum stem necrosis virus (CSNV)) serolojik ve biyolojik yöntemler kullanılarak tanılanması ve moleküler karakterizasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. 13
2. Proje No TÜBİTAK COST 113 O 882 Örtüaltı Biber Yetiştiriciliğinde Görülen Kurşuni Küf Hastalığı (Botrytis cinerea) İzolatlarının Fungisitlere Karşı Direnç Durumunun ve Genetik Farklılıklarının Moleküler Yöntemlerle Tanımlanması, BATEM Gen Havuzunda Bulunan Islah Materyallerinin Reaksiyonlarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM Projeyi Destekleyen Kuruluş Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi Dr. İlknur POLAT Başlama ve Bitiş Tarihleri 15.01.2014 15.01.2016 Projenin Toplam Bütçesi 181.050 TL Proje Özeti: Biber (Capsicum annnum L.), Solanaceae familyasının Capsicum cinsine ait bir tür olup, tüm tropik ve subtropik iklimlerde yetiştirilebildikleri gibi pek çok ılıman iklim kuşağında da açık ve örtüaltı yetiştiriciliğinin önemli ürünlerini oluştururlar. C. annuum L. gerek sebze gerekse baharat olarak yeryüzünde ticari anlamda en fazla yetiştirilen ve bilinen tür olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünya biber üretiminde Türkiye üçüncü sırada yer almaktadır. Ülkemizde 2011 yılında biber üretimi 1.986.700 ton olarak gerçekleşmiş ve bu üretimin 396.023 tonu örtüaltı üretiminden elde edilmiştir. Antalya, 236.552 ton örtüaltında biber üretimi ile en fazla üretimin yapıldığı ildir ve ülkemiz örtüaltı üretiminin % 59,7 sini karşılamaktadır. Örtüaltı biber yetiştiriciliğini sınırlandıran en önemli hastalıklardan biri olan kurşuni küf (Botrytis cinerea (teleomorph: Botryotinia fuckeliana), fungal ve polifag bir etmen olup, birçok bitkiye saldırma ve koloni oluşturma yeteneğine sahiptir. Hastalık, çiçek, meyve, gövde, yaprak ve yaprak sapında zarar yaparak, büyük miktarda ürün kaybına neden olmaktadır. B. cinerea ile savaşımda günümüzde birçok fungusit kullanılmakta olup, ancak patojenin bu fungusitlere karşı dayanıklılık oluşturması nedeniyle hastalıkla mücadele giderek zorlaşmaktadır. Fungisit olarak isimlendirilen bu kimyasalların kullanımının hızla artması ve üreticinin bilinçsiz kullanması sonucu, kalıntı, dayanıklılık, çevre kirliliği sorunlarının yanı sıra fitotoksisite ile de karşılaşılabilmektedir. Kullanılan bir takım fiziksel ve kimyasal uygulamalar bu patojende mutasyona da sebep olabilmektedir. Patojeni tanımak, yapılacak olan mücadelenin etkinliğini ve güvenirliliğini artırmak açısından büyük önem arzetmektedir. Bu çalışmada, örtüaltı biber yetiştiriciliğinde büyük problem oluşturan B.cinerea nın, biber yetiştiriciliğinin yoğun yapıldığı Antalya ilinde fungisitlere karşı dirençleri, virülenslik dereceleri, patojenin gen-protein düzeyinde farklılıkları, moleküler işaretleyicilerle izolatlar arasındaki genetik farklılıkları araştırılacaktır. Ayrıca, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM) biber gen havuzunda bulunan ıslah materyallerinin bu patojene karşı göstermiş oldukları reaksiyonları tespit edilecektir. Projenin en önemli amaçlarından birisi de bu proje ile COST aksiyonlarına katılımdır. Farklı ülkelerin bilim insanlarını bir araya getirecek olan COST FA1208 aksiyonuna katılım, uluslararası işbirliğimizin artırılmasında ve ülkemizin uluslararası projelere daha etkin olarak katılımı bakımından da son derece önemlidir. Bu amaçla, Antalya nın örtüaltı biber yetiştiriciliğinin yoğun yapıldığı alanlardan (Kumluca, Demre, Serik, Kaş, Aksu, Kepez, Finike, Alanya, Manavgat) survey çalışması yapılacaktır. Elde edilen izolatların morfolojik tanımlaması, in-vitro ve gen-protein (Bos1 ve β-tubulin gen) analizleriyle fungisitlere karşı dayanıklılık oluşturup oluşturmadıkları, virülenslik dereceleri tespit edilecektir. İzolatlar arasında genetik farklılığın bulunup bulunmadığını belirlemek amacıyla, moleküler işaretleyicilerden SSR, ISSR ve SRAP primerler kullanılacaktır. BATEM biber gen havuzunda yer alan çarliston, kapya, dolma ve sivri biber tiplerine ait ıslah materyallerinin B. cinerea ya karşı reaksiyon seviyeleri tespit edilecektir. Çalışma sonucunda, hızlı yapısal değişim gösterme özelliği olan B. cinerea ile ilgili detaylı bilgi sağlanması beklenmektedir. Ülkemizde ilk defa yapılacak bu araştırma ile örtüaltı biber yetiştiriciliğinde büyük sorun olan B. cinerea nın fungisitlere karşı direnç oluşturma durumlarının yanı sıra yine, ilk defa Bos1 gen analiziyle dicarboximide, β-tubulin gen analiziyle de benzimidazole grubu fungisitlere direnç oluşturma seviyeleri belirlenecektir. Benzimidazole ve dicarboximide grubu fungisitler ülkemizde 2011 yılı itibariyle yasaklanmıştır. Fakat, bu fungisit grubları B. cinerea nın yapısal değişikliğe uğramasına en fazla neden olanlar arasındadır. Bu nedenle, daha önceden ülkemizde yoğun kullanımı söz konusu olduğundan, B. cinerea da mutasyona neden olup olmadığı araştıralacaktır. Aynı zamanda, dünyada ilk defa biberden izole edilen izolatlar arasında genetik farklığın olup olmadığı moleküler işaretleyicilerden SSR, ISSR ve SRAP primerleri kullanılarak tespit edilecektir. Ayrıca bu genetik farklılık ile yaygın olarak kullanılan fungusitlere dayanıklılık arasında bir ilişki olup olmadığı da araştırılacaktır. Survey çalışmaları sonucu elde edilen izolatlar ile bir kütüphane oluşturulacak, kamu ve özel sektör ile paylaşıma sunulacaktır. Ayrıca, proje sonuçları ulusal ve uluslararası kongre ve sempozyumlarda sunumuyla ve yapılacak yayınlarla bilim dünyasına duyurulması da hedeflerimiz arasındadır. 14
3. Proje No TUBİTAK-2013 O 103 Farklı Domates Genotiplerinde Fusarium oxysporum f.sp. radicis- lycopersici ve Tomato Yellows Leaf Curl Virus Dayanıklılık Durumlarının Klasik ve Moleküler Yöntemlerle Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Biyolojik Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TUBİTAK Dr. Ayşegül ÇOLAK ATEŞ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Hakan FİDAN, Mehmet KARACAOĞLU Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2014-01/01/2017 Projenin Toplam Bütçesi 125.226,86 TL Proje Özeti: Bu çalışmada örtüaltı domates üretiminde önemli kayıplara neden olan F. oxysporum f. sp. radicis-lycopersici nin neden olduğu Fusarim kök ve kökboğazı çürüklüğü hastalığı ile Domates sarı yaprak kıvırcıklığı virüs (TYLCV- İsrail, Mild, Sardunya ırkları) hastalığının geliştirilmiş moleküler markerlar yardımıyla, ıslahçısı tarafından verim ve bazı meyve kalite özellikleri bakımından üstün olarak seçilmiş ve abiyotik faktörlere dayanıklı olduğu tespit edilmiş (düşük sıcaklık ve tuzluluk vb), Çukurova Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü nden 62 domates hattı, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Sebze ıslahı bölümünün geliştirdiği 196 saf domates hattı ve ticari 160 saf domates hattı) domates hatlarının sözkonusu her iki hastalığa dayanıklı genotiplerin moleküler ve klasik yöntemlerle doğrulamasının yapılması amaçlanmıştır. Ayrıca her iki hastalığa dayanıklı ve fenotipik olarak piyasa değeri yüksek olan yeni çeşit adaylarının verim ve bazı meyve kalite özelliklerininde belirlenmesi ile hat sahibi kurum tarafından hızlı bir şekilde ticarileşme ve piyasa sunma aşamalarına geçmesine büyük katkı sağlayacaktır. 4. Proje No Projeyi Yürüten Kuruluş Projeyi Destekleyen Kuruluş Yardımcı Araştırmacılar Sanayiye Yönelik Geliştirilen Karaisalı Biber Hatlarına Phytophthora capsici ye Dayanıklılığın Aktarılması Bahçe Kültürleri A. İ. M. Alata TAGEM Dr. Hasan PINAR Dr. Ayşegül ÇOLAK ATEŞ, Atilla ATA, Nihal DENLİ, Mustafa ÜNLÜ, Seyfeddin FARUK, Dr. Davut KELEŞ, Prof.Dr. Saadet BÜYÜKALACA Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2014-01/01/2015 Projenin Toplam Bütçesi 2015:32.000 2016: 23.500 2017: 4.500 Proje Özeti: Biber kök boğazı yanıklığı (Phytophthora capsici Leon.), dünyada biber üretilen tüm alanlarda verim kaybına neden olan önemli hastalıkların başında gelmektedir. Oomycetes cinsine ait Phytophthora capsici Leon. patojeni biberde kök, gövde, yaprak ve meyve yanıklığına sebep olmasına ilaveten patlıcan, domates, kabak, hıyar ve kavun gibi bir çok sebze ve yabani bitkilere de zarar vermektedir Söz konusu hastalığın toprak kökenli bir fungus oluşu, hastalıkla savaşımı olanaksız hale getirmektedir. Kültürel önlemler ise ancak hastalığın çıkışını ve yayılmasını yavaşlatıcı rol oynamaktadır. Başarı elde etmenin tek yolu dayanıklı çeşit kullanmaktan geçmektedir. Buradan hareketle projede, modern ıslah yöntemleri (moleküler markırlar ve double haploidi) kullanılarak, özellikle Adana ve Mersin yöresi için önemli bir sanayilik çeşit olan Karaisalı biber hattına Phytophthora capsici Leon. hastalığına dayanıklılığın aktarılması amaç edinilmiş olup, hem bölge hem de ülkemiz üreticisinin önemli bir sorununun giderilmesi hedeflenmiştir. 15
5. Proje No Projeyi Yürüten Kuruluş Projeyi Destekleyen Kuruluş Yardımcı Araştırmacılar Kazanlı-Mersin de Örtü Altı Biber Yetiştiriciliğinde Sorun Olan Nematod Ve Kök Hastalıklarına Karşı Toprak Dezenfeksiyonuna Yönelik Demonstrasyon Ve Eğitim Çalışmaları Biyolojik Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Mersin Ticaret Odası (MTSO) Doç. Dr. Seral YÜCEL Dr.Ayşegül ÇOLAK ATEŞ, Dr. Adem ÖZARSLANDAN, Dilek DİNÇER, Kubilay DERİN, Gülden BAŞ Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2014-01/01/2015 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 20.375 TL Proje Özeti: Yoğun tarım yapılan alanlarda özellikle seralarda biber yetiştiriciliğinde nematodlar ve toprak kökenli hastalık etmenlerini yok etmek için dikim öncesi toprağa değişik uygulamalar yapılmaktadır. Mücadelede mevcut uygulamaların doğru yapılışı, uygulamada ki yenilikler, toprak kökenli patojenler, nematodlar ve neden oldukları hastalık belirtileri anlatılacaktır. Bu amaçla Demonstrasyon denemeleri tarla günleri ile teknik eleman ve üreticilere gösterilecektir. 5. Ülkesel Proje Adı Koordinatörü YENİ TEKLİF PROJELER PATATES ENTEGRE MÜCADELE ARAŞTIRMA, UYGULAMA VE EĞİTİM PROJESİ Dr. Pervin ERDOĞAN (Ankara ZMMAE) 1. Proje No DOKTORA İzmir İlinde Depolanan Patateslerde Kuru Çürüklük Hastalığına Neden Olan Fusarium spp.'nin Tanılanması ve Mücadele Olanaklarının Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş Bornova Zirai Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Gülcan YIKILMAZSOY Proje Danışmanı Prof. Dr. Necip TOSUN Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2016/31.12.2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2016: 30.000TL 2017: 25.000TL 2018: 15.000TL Proje Özeti: Patates (Solanum tuberosum L.) Solanaceae familyası içerisinde yer alan, dünya nüfusunun beslenmesinde temel gıda kaynakları arasında bulunan önemli bir kültür bitkisidir. Patatesin ürün miktarını ve kalitesini hastalık etmenleri doğrudan etkilemektedir. Patateste fungal etmenlerin neden olduğu hastalıklar içinde, oluşturduğu kayıplar göz önüne alındığında depo hastalıkları önemli bir yer tutmaktadır. Patates kuru çürüklük hastalığı (Fusarium spp.) verim, tohumluk kalitesi ve ürünün pazarlanabilirliğini azaltmaktadır. Depolama alanlarında oluşturduğu kayıplar %60 a kadar çıkabilen bu hastalıkla ilgili Türkiye de yapılmış sınırlı sayıda çalışmaya rastlanmaktadır. Ege bölgesinde ilk defa yürütülecek bu projede, İzmir ili Ödemiş ve Torbalı ilçelerinde bulunan patates depolama ve kısa süreli saklama alanlarından kuru çürüklük hastalığı belirtisi görülen örnekler alınarak hastalığa neden olan Fusarium spp. tanılanacaktır. Patojenisite çalışmaları sonucunda en virulent olduğu saptanan izolat kullanılarak yapılacak reaksiyon testleri ile bölgede en yaygın depolanan patates çeşitlerinin etmene duyarlılıkları belirlenecektir. Hastalıkla mücadele çalışmaları kapsamında en duyarlı olduğu tespit edilen patates çeşidi kullanılarak ilaç denemeleri kurulacaktır. Bu denemelerde, Türkiye de patates kuru çürüklük hastalığına karşı ruhsatlı bir preparat bulunmaması nedeni ile yurtdışında denenen ümitvar bitki koruma ürünleri kullanılacaktır. Anahtar Kelimeler: Patates, Kuru Çürüklük, Fusarium spp., Hastalık yönetimi 16
DEVAM EDEN PROJELER 1. Proje No TAGEM-BS-12/09-07/02-11 Orta Anadolu Bölgesi Patates Ekiliş Alanlarında Stolbur Hastalığının (Candidatus Phytoplasma solani) Durumu, Yumruya geçiş oranının ve Olası Vektör Böceklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Dr. Aynur KARAHAN Proje Danışmanı Şenol ALTUNDAĞ, Ali Osman KILINÇ Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2013 31.12.2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2013: 15.000 2014: 15.000 2015: 10.000 ve 2016: 10.000TL Proje Özeti: Bu araştırmada, ülkemiz için önemli bir tarım ürünü olan patateste tohumluk üretiminin yoğun olarak yapıldığı Yozgat, Sivas, Bolu ve Kırşehir illerinde tohumluk ve yemeklik patates üretim alanlarında Stolbur hastalığının tespiti ve yaygınlık oranının saptanması amaçlanmaktadır. Ayrıca, hastalık belirtisi taşıyan bitkilerin yumrularında çimlendirme sonucu oluşan yeşil aksamda aynı analizler yapılarak hastalığın yumrularda taşınma durumu belirlenecektir. Entomolojik çalışmalarda, patates bitkilerinde görülen böcekler (Cicadellidae) toplanacak ve tür teşhisleri yapılacaktır. Daha sonra yapılacak DNA analizi ile böceklerin stolbur hastalığının vektörü olup olmadığı ortaya konulacaktır. 2013 yılı sürvey çalışmaları Temmuz-Ağustos aylarında gerçekleştirilmiştir. Bolu ilinden 26, Kırşehir ilinden 6, Yozgat ilinden 6 ve Sivas ilinden 12 örnek Stolbur hastalığı şüphesi ile alınmıştır. Toplam 50 adet patates bitki örneğinin yaprak damar ve sapları çıkarılmış, 0,5 g lık örnekler şeklinde DNA izolasyonuna kadar -80 0 C de muhafaza altına alınmıştır. Sürvey yapılan tüm alanlarda, tarlada yapılan bitki kontrollerinde ve stolbur hastalığı ile şüpheli olarak görülen tarlalardaki bitkilerden alınan yaprak örneklerinde herhangi bir zararlıya rastlanmamıştır. Aynı alanlardan atrap ile alınan böcek örneklerinin Hemiptera, Diptera, Lepidoptera, Hymenoptera ve Neuroptera takımına ait bireyler olduğu belirlenmiştir. 2014 yılı sürvey çalışmaları Temmuz-Ağustos aylarında gerçekleştirilmiştir. Bolu ilinden 15 Kırşehir ilinden 8, Yozgat ilinden 8 ve Sivas ilinden 22 örnek alınmıştır. 2013 yılında ilk işlemden geçirilerek -80 0 C de muhafaza edilen 55 adet yaprak damarı ve 10 adet örneğe ait 40 patates yumrusu olmak üzere toplam 95 örneğin DNA izolasyonu tamamlanmıştır. DNA izolasyonu tamamlanan 55 adet yaprak damarı örneği ile nested PCR çalışmalarına başlanmıştır. 2014 yılında toplanan 53 patates bitki örneği ise ilk işlemden geçirilmiş ve DNA izolasyonuna kadar -80 0 C de muhafaza altına alınmıştır. Bu örneklerin kalan yeşil aksamı 20 0 C de ve yumruları da + 5 0 C de muhafaza edilmektedir. 2014 yılında Bolu, Kırşehir, Sivas ve Yozgat illerinde yapılan sürvey çalışmaları sonucunda alınan bitki örneklerinde herhangi bir zararlı belirlenmemiştir. Atrapla Cicadellidae ve Coccinellidae familyalarından böcekler yakalanmıştır. Bunların sayımları yapılmış ve gruplandırılmıştır. Anahtar Kelimeler: 17
2. Proje No AB 7. Çerçeve 06-PHYLIB-EUPHRESCO Candidatus Phytoplasma solani nin Tespitinde Farklı Test Metotlarının Kullanabilirliğinin Araştırılması ve Halka Test Çalışmaları Projenin İngilizce Başlığı Epidemiology and diagnosis of potato phytoplasmas and Candidatus Liberibacter solanacearum and their contribution to risk management in potato and other crops Projeyi Yürüten Kuruluş Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Dr. Aynur KARAHAN Yardımcı Araştırmacılar Şenol ALTUNDAĞ, Ali Osman KILINÇ Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2014 31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi 2014: - 2015: - Proje Özeti: Bu araştırmada, ülkemizde varlığı bilinen Candidatus Phytoplasma solani nin bitki ve yumrudan tespiti için en uygun metodun belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu kapsamda belirlenen en iyi metotlarla ülkeler arası halka test çalışması yürütülmesi planlanmaktadır. Bolu, Kırşehir, Sivas ve Yozgat illerinde 2013 yılı Temmuz-Ağustos aylarında yapılan sürveylerde Stolbur hastalığı belirtilerine benzer şüpheli 50 patates bitki örneği toplanmıştır. Bu örneklerin yaprak damarları, yaprak sapları küçük parçalara ayrılmış ve 0,5 g lık alt örnekler şeklinde cryogenic tüplere konulmuş ve DNA izolasyonuna kadar -80 0 C de muhafaza altına alınmıştır. Ayrıca bu örneklerin bir paraleli de sıvı azot ile muamele edilmiş, cryogenic tüplere alınmış ve 80 0 C de saklanmıştır. Bu örneklerin kalan yeşil aksamı 20 0 C de ve yumruları da + 5 0 C de muhafaza edilmektedir. 2014 yılında -80 0 C de muhafaza altına alınan bazı örneklerin yaprak damarı, stolon ve havai yumru gibi parçalarından DNA izolasyon çalışmaları yapılmıştır. Proje kapsamında çalışılacak olan halka test materyalleri projede koordinatör olarak görev yapan Science and Advice for Scottish Agriculture (SASA, İskoçya) tarafından hazırlanmış ve katılımcı ülkelere 20 şer örnek gönderilmiştir. Bu örnekler direk olarak nested PCR çalışmalarında kullanılmıştır. Halka test çalışmalarında her laboratuvar kendi kullandığı metot ile çalışmıştır. 18
3. Proje No TÜBİTAK-TOVAG 213O108 Patates Ekiliş Alanlarında PVY Irklarının Tespiti Ve Mücadele Yönetimine Ait Verilerin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş ZMAİ Bornova/İzmir Projeyi Destekleyen Kuruluş TÜBİTAK Dr. Üftade GÜNER Yardımcı Araştırmacılar Dr. Işıl ÖZDEMİR, E. Arzu ELİBÜYÜK (Ankara ZMMAE) Sabriye ÖZDEMİR (Bornova ZMAİ), Prof. Dr. H. Murat SİPAHİOĞLU, Yard. Doç. Dr. Nurper GÜZ Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2014 Projenin Toplam Bütçesi 82.059 TL Proje Özeti: Bu proje ile, ülkemizde patates yetiştiriciliğinin önemli bir kısmını oluşturan Niğde, Nevşehir, Afyon, Bolu, Konya, Sivas, Kayseri illerinde yapılacak sürvey çalışması ile PVY ırklarının patates bitkisinde, yabancı otlarda ve ayrıca yaprakbitlerinde bulunma durumu serolojik ve moleküler test yöntemleri ile tespit edilecektir. Bunu takiben, hangi yabancı otun hangi döneminde PVY nin ırklarına konukçuluk yaptığı belirlenecektir. Virüse vektörlük yapma yeteneğinde olan yaprakbitleri ise teşhis edildikten sonra, virüsün hangi ırklarını hangi yaprakbitinin taşıdığı araştırılacaktır. Bunların sonucunda; yaprakbitlerinde, yabancı otlarda ve patates bitkisinde virüs enfeksiyonunun dağılımı belirlenecektir. Ayrıca, PVY ırklarının ELISA ile tespitinin yanısıra, ticari olarak antiserumu olmayan ırklarının, özellikle ülkemizdeki karantina ve sertifikasyon sisteminde gözden kaçma riskini engellemek amacıyla, daha hassas ve güvenilir RT-PCR testinin rutin bir şekilde kullanımına imkan sağlanacaktır. Sürvey ve laboratuar çalışmaları sonucunda elde edilecek detaylı verileri kullanılabilir hale getirerek, daha sonraki çalışmalara ve uygulamaya yönelik uygun mücadele yönetimi programına esas olacak temel alt yapının oluşturulması ile dünyada uygulanan mücadele yönetimi programının ülkemiz koşullarında kullanımının sağlanması amaçlanmaktadır. 2014 yılında; Niğde, Nevşehir, Afyon, Bolu, Konya, Sivas, Kayseri illerinde sürvey çalışması yapılmış olup, patates bitkisinden karakteristik belirtileri sergileyen ve belirti göstermeyen bitkilerden tesadüfi olarak örnek alınmıştır. Patates üretim alanlarındaki ve çevresindeki yabancı otları, bunların yaygınlık ve yoğunluklarını tespit için, patates dikim alanlarında iller merkez alınarak, bölgeyi temsil edecek şekilde istikametler belirlenerek sürvey yapılmıştır. Sürveylerden alınan patates bitki ve yumru örnekleri PVY ırkına spesifik antiserumlar kullanılarak ELISA testine tabi tutulmuştur. Sürvey alanlarından toplanan yaprakbitlerinin preparasyon işlemleri devam etmektedir. Çalışmanın her aşamasında araziden getirilen morfolojik olarak farklı yaprakbiti örnekleri laboratuvarda binoküler mikroskop altında üç ayrı tüpe bölünerek etil alkol içerisine alınmış ve aynı etiket bilgisi ile etiketlenmiştir. Yabancı ot türlerinin örnekleme alanındaki % Rastlama Sıklığı ve % Genel Kaplama Alanı hesaplanarak yabancı ot türlerinin bölgedeki dağılım ve yoğunluk saptama çalışmaları devam etmektedir. 19
4. Proje No BOREN 2013.Ç0388 Patates Siğil Hastalığı [(Synchytrium endobioticum) Schilb. Perc.]Mücadelesinde Bor Kullanım Olanaklarının Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş BOREN, TAGEM Emel ÇAKIR Yardımcı Araştırmacılar Dr. Mehmet KEÇEÇİ Danışman: Prof. Dr. Fikret DEMİRCİ Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi 56.000 TL Proje Özeti Bor antimikrobiyal etkilerinin olması nedeniyle bitki hastalıklarına karşı başarıyla kullanılabilmektedir. Bu çalışmada farklı dozlarda toprağa ve yaprağa uygulanan borun Patates siğil hastalığına karşı etkisi araştırılacaktır. Çalışma laboratuvar koşullarında ve Nevşehir ilinde Patates siğil hastalığı ile bulaşık iki ayrı tarlada yürütülecektir. Laboratuvar koşullarındaki denemelerde borun hastalığa karşı antimikrobial etkisi, tarla koşullarında yapılan denemelerde ise borun S. endobioticum un oluşturduğu hastalık şiddetine etkisi araştırılacaktır. Bu çalışmanın sonucunda patates üretim alanlarımızda görülen patates siğil hastalığının mücadelesinde bor kullanım olanaklarının belirlenmesi hedeflenmektedir. 2013 yılında otuz farklı tarladan alınan toprak numunelerinin sporangium yoğunluğu (sporangium/g toprak) ve bor oranlarının (ppm) belirlenmesi amacıyla analizler yapılmıştır. En fazla sporangium yoğunluğuna ve en az bor düzeyine sahip iki tarla deneme tarlası olarak seçilmiştir. Bu tarlalara ait topraklara bor uygulaması yapılarak yürütülen laboratuar çalışmalarında hastalığın çıkmadığı bor uygulama dozu belirlenmiştir. Tarla denemeleri bor etkinlik çalışmaları toprak, yaprak ve toprak+yaprak uygulamaları ile yapılmış ve bor uygulamaları esnasında bitki yeşil aksam bor oranları çiçeklenme döneminde her parseldeki bitkilerin tamamından alınan yaprak örneklerinden belirlenmiştir. Tarla sonuçlarının istatistiki değerlendirmeleri devam etmektedir. 5. Proje No 112O112 TÜBİTAK KARİYER Çukurova da Patates Mildiyösü Erken Uyarı Sisteminin Oluşturulması ve Phytophthora infestans Populasyonunun Moleküler ve Biyokimyasal Karakterizasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş BMAİ Adana Projeyi Destekleyen Kuruluş TÜBİTAK Dr. Hale GÜNAÇTI Yardımcı Araştırmacılar Tahsin AY Başlama ve Bitiş Tarihleri 2013-2015 Projenin Toplam Bütçesi 92.000 TL Proje Özeti: Bu çalışmanın amacı ovada patates yetiştiriciliği yapılan tüm alanlarda görülen Patates Mildiyösü hastalığı ile mücadelede üreticilerin doğru zamanda mücadeleye başlamalarını sağlamak ve aşırı ilaçlama yapılmasına engel olarak hastalığı durdurmak ve bölgedeki Phytophthora infestans populasyonunun moleküler ve biyokimyasal yöntemler ile karakterizasyonunu yapmaktır. Patates Mildiyösü hastalığının çıkışının tahmininde erken uyarı modelleri karşılaştırılmalı olarak uygulanarak Çukurova koşullarında en doğru infeksiyon tahminine olanak veren erken uyarı modeli belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın bir diğer ana konusu bölgemizdeki P. infestans populasyonunun moleküler ve biyokimyasal karakterizasyonunu yapmaktır. 20