TEKSTİL ENDÜSTRİSİNDE LEKE ÇIKARMA HAZIRLAYAN: BETÜL KURTULMUŞ
TEKSTİL ENDÜSTRİSİNDE LEKE NEDİR? Bir tekstil yüzeyinde türlü nedenlerle oluşan kısmi renk değişiklikleri ve kirlenmelere leke denilmektedir. Lekeler genel olarak ikiye ayrılır: Su bazlı lekeler: Su ile yıkama sonucunda uzaklaştırılabilen lekelerdir. Meyve suyu, çikolata lekeleri örnek olarak verilebilir. Kimyasal lekeler: Su ile giderilemeyen leke çıkarıcı bir kimyasal ile tekstil mamulünden uzaklaştırılabilen lekelerdir. Yağ, boya, mürekkep lekeleri örnek olarak verilebilir. İşletmelerde çoğunlukla karşılaşılan lekeler kimyasal lekeler grubuna girmektedir. En sık karşılaşılan leke cinsi ise tekstil endüstrisinin bütün alanlarında makinelerle çalışıldığı için yağ lekeleridir.
TEKSTİL ENDÜSTRİSİNDE LEKE NEDİR? Leke tekstil endüstrisinin her basamağında karşılaşılabilecek ciddi bir kalite problemidir. Leke çıkarmada etkili sonuca ulaşabilmek için lekeye doğru zamanda ve doğru müdahale önemlidir. Tekstil mamulünde oluşan lekelerin temizlenmesinde çeşitli etkenler rol oynamaktadır. Bu etkenler şu şekilde sıralanabilir: - Lekenin cinsi - Lekenin bulunduğu tekstil mamulünün yapısı - Leke oluştuktan sonra geçen zaman - Temizleme işleminin yapıldığı ortamın uygunluğu Bunlardan en önemlisi ise lekenin türüdür.
TEKSTİL ENDÜSTRİSİNDE LEKE NEDİR? LEKE ÖRNEKLERİ Lekeli Dokuma Kumaş Lekeli Örme Kumaş Lekeli Nonwoven Kumaş
LEKE TÜRLERİ Bir lekenin cinsinin anlaşılabilmesi için aşağıdaki faktörlere dikkat edilmelidir: Lekenin Kenar Biçimi: Dokunun üzerinde dağılan leke bölgelerinde, belirgin (keskin konturlu) kenarlar ve daha az belirgin kenarlar arasındaki farka dikkat edilmelidir. Keskin ve genelde koyu kenarlara sahip olan lekeler için cila, yağlı boya, yapıştırıcı maddeler ve katran lekeleri örnek verilebilir. Temas veya Tutum: Sert ve yumuşak lekeler arasındaki farka dikkat edilmelidir. Sert lekelere örnekler cila, boyalar, yapıştırıcılar, apre maddeleridir. Yumuşak tutumlu lekelere ise yağ, pas, küf, mürekkep lekeleri örnek verilebilir. [BEK Güncel Andaç, Yüksek Lisans Tezi, Bir Konfeksiyon İşletmesinde Proses ve Kalite Kontrol, Adana, 2008]
LEKE TÜRLERİ İşletmelerde sıklıkla rastlanan leke türleri şunlardır: Yağ lekesi Boya lekesi Apre lekesi Pas lekesi Küf lekesi Mürekkep/Kalem lekesi
LEKE TÜRLERI Yağ Lekesi Boya Lekesi Apre Lekesi Pas Lekesi Küf Lekesi Mürekkep/Kalem Lekesi
LEKE ÇIKARICILAR Çeşitli şekillerde ambalajlanmış leke çıkarıcılar.
LEKE ÇIKARMADA KULLANILAN ARAÇLAR Leke Masası: Tekstil mamulü üzerinde yer yer görülen önemsiz ve küçük lekelerin çıkarılmasında kullanılır. Leke çıkarma işlemi az miktardaki leke çıkarıcı ile ekonomik bir şekilde yapılır. Buhar ile leke çıkarıcının leke ile reaksiyona girmesi sağlanır. Kuvvetli bir hava ile parçalanan lekeler tekstil mamulünden uzaklaştırılır. Su bazlı lekeler, leke çıkarıcı kullanılmadan su ile sökülür. Hava ile kurutma işlemi yapılarak temizlenen yerde iz kalması önlenir.
LEKE ÇIKARICILAR Leke Tabancası: Genellikle kimyasal bazlı lekelerde kullanılır. Lekeler kullanılan kimyasalın ve basınçlı püskürtmenin verdiği etkiden yararlanarak çıkarılır. Uzun süre çalışılınca püskürtülen gazlar ortamda biriktiği için ortamın çok iyi havalandırılması gerekir.
UYGULAMA 1. Leke çıkarma işlemi için gerekli leke çıkartıcı doldurulmuş leke tabancası ve lekeli kumaş hazırlanır. Çalışma ortamının yeterince aydınlık olması sağlanır.
UYGULAMA 2. Lekeli tekstil mamulü uygun pozisyonda tutularak leke tabancasıyla leke çıkartıcı püskürtülmeye başlanır.
UYGULAMA 3. Lekenin çıkıp çıkmadığı kontrol edilerek işlem bitirilir veya devam edilir.
UYGULAMA 4. Leke tamamen çıkınca kumaş kuruması için birkaç dakika bekletilir. Çalışma ortamı havalandırılır.