Frans zlara kök söktüren kahraman gemi: Alemdar Zonguldak Ere li sahiline yolu düflenleri, burada olanca ihtiflam ve destans hikâyesiyle karfl layan tarihi müze gemi Alemdar, ziyarete aç lmas n n dördüncü y l na girdi. Kurtulufl Savafl n n tek deniz muharebesinin kahraman, flimdilerde kendisi için haz rlanacak olan yeni parças n n, bir sahra topu nun gerdan na tak lmas n ve Gazi Yazan: SABR YE AfiIR unvan n TBMM den resmen almay heyecanla bekliyor Kurtulufl Savafl n n tek deniz muharebesini yaflayan Alemdar, büyük zaferin ard ndan bir süre daha kurtarma gemisi olarak kullan ld. 41
1959 da ise hizmet d fl kald. 1982 de her geminin bafl na gelen ak betten, Gazi Alemdar da kaçamad. Sökülmek üzere sat ld ve parçalara ayr ld. Ondan geriye yaln zca bir deniz feneri, dümen dolab ve birkaç foto raf kald. ALEMDAR A KUCAK AÇAN KENT F rt nadan ve düflman kuvvetlerinden s nan Alemdar ba r na basan Ere li, gemiye yak t ikmali ve personel sa land ktan sonra, onu yeniden mavili e u urlad. Gemi pusuya düfltü ünde de yine k y dan aç lan ateflle Alemdar korudu. Alemdar n ve tarihinin yok olmas n içine sindiremeyen Ere li, Alemdar bir kez daha korumak için yola ç kt. lkin Alemdar n mücadelesinin unutulmamas ve yaflat lmas Tuğamiral Türker Ertürk 42 Alemdar gemisinin aslı ad na bir dernek kuruldu. 10 Kas m 2004 te oluflturulan ilk yönetimle Gazi Alemdar Derne i, Alemdar n imalat projelerini haz rlatt. YEN DEN TAR H SAHNES NE Ere li de Karadeniz Bölge Komutan olarak görev yapan Tu amiral Türker Ertürk, geminin birebir ölçülerinde yeniden yap labilmesi için tam bir mücadele bafllatt. Ere li Demir ve Çelik Fabrikalar (Erdemir) T. A. fi den temin edilen sac, ilçedeki dört ayr tersanede, geminin dört ayr ana gövde parçalar n n yap lmas için ifllenmeye baflland. Mart 2008 de gövdenin parçalar deniz yoluyla konuflland r laca sahil fleridi üzerine getirildi ve burada montaj yap ld. Müze haline getirilmesi amac yla, çal flmalar n ikinci k sm bafllad. ç ve d fl tasar m ve çevre düzenlemesinin de bitirilmesiyle, Gazi Alemdar Müze Gemisi 8 A ustos 2008 de ziyarete aç ld. TÜRK YE N N ÜÇÜNCÜ MÜZE GEM S Gazi Alemdar Müze Gemisi, Tarsus taki Nusrat ve Samsun daki Band rma müze gemilerinden sonra, ülkedeki
üçüncü müze gemi oldu. Dört parça halinde ayr yerlerde infla edilerek yerinde birlefltirilen ve denizden tafl nan ilk müze gemi oldu. Müze geminin içerisinde, Alemdar dan kalan s n rl say da obje (pusula, makine telgraf, dümen dolab, deniz feneri, birkaç foto raf) sergilenirken; sergi salonu, konferans salonu, gemi ve deniz laboratuvar gibi bölümlerle; gemicili in geliflimi, Alemdar Gemisi nin tan t m, gemicili in ve donanmam z n geliflimi, geçmiflten bugüne bahriyeli k yafetleri ile Atatürk köflesi de düzenlendi. Ayr ca, geminin stanbul a kaç r l fl da canland r ld. Müze geminin hemen yan ndaki alana da bir ek bina yap ld. 8 Temmuz 2011 de aç lan ek binada da, Alemdar a ve Ere li ye ait çeflitli hediyelik ürünler, Alemdar kitapç k ve broflürleri ile çeflitli gemi maketleri bulunuyor. Ayr ca, ek binan n d fl cephesinde Abant zzet Baysal Üniversitesi nin deste iyle haz rlanan ve Alemdar n hikâyesinin anlat ld rölyef ve mürettebat n resimleri yer al yor. Emekli Tu amiral Türker Ertürk, Alemdar Müze Gemisi için flöyle dedi: Bugün yanl fl politikalar nedeni ile çöken tersaneler, o dönemde alt n ça n yafl yordu. Destek verdiler ve gemi 4 farkl tersanede infla edildi. Denizden çekilerek yap lan ilk ve tek gemiydi. Erdemir in katk s n da asla unutamam. Erdemir olmasayd, bu BD EYLÜL 2012 Alemdar ın yeniden yapım çalışmaları projede baflar l olamazd k. Bu konudaki üç büyük destekçim Erdemir Genel Müdürü O uz Özgen e, Belediye Baflkan Murat Sesli ye ve Deniz Ticaret Odas Baflkan rfan Erdem e teflekkür ediyorum. Halk n da deste ini ald k, herkes bunu hayata geçirebilece imize inand baflar l olduk. Gazi Alemdar Müze Gemisi, Ere li halk n n çabalar yla hayat buldu. GAZ UNVANINI VE SAHRA TOPUNU BEKL YOR Gazi Alemdar Müze Gemisi için k sa süre öncesinde Ere li Belediyesi nin çabalar yla Gazi unvan n n resmi olarak al nmas için giriflimde bulunuldu. Giriflime Zonguldak Milletvekili Prof. Dr. Ercan Candan da destek verdi. Teklifin Türkiye Büyük Millet Meclisi ne getirilmesi ve kabul edilmesiyle Alemdar Müze Gemisi nin resmen Gazi unvan n ve stiklal Madalyas n almas bekleniyor. Di er yandan, geminin orijinaline 1922 de Trabzon da monte edilmifl 43
Alemdar Müze Gemisi Gazi unvanını ve İstiklal Madalyası nı bekliyor olan 2 si ön ve 2 si arka k s mdaki sahra toplar n n da, temsili olarak birisinin müze gemiye konulmas planlan yor. 2 si 4,5 inç, 2 si 7,5 inç Frans z yap m Schneider marka sahra toplar ndan ülkede bulunmad n tespit eden Karadeniz Bölge Komutanl, bir as rl k sahra topunu Yunanistan daki bir müzede buldu. 4,5 inç namlu geniflli ine sahip sahra topu, birebir ayn flekilde Ere li deki tersanelerde Alemdar gemi müzesinin içinden bir görünüfl 44 yeniden yap larak, y lsonuna kadar Gazi Alemdar Gemisi nin ön güvertesine yerlefltirilecek. Müze gemi, aç l - fl ndan itibaren bu y l n Temmuz sonuna kadar toplamda 360 bin, yaln zca bu y l n alt ay nda ise 66 bin kifli taraf ndan ziyaret edildi. ALEMDAR GEM S N N H KÂYES 1898 de Danimarka da Denmark ad yla bir kurtarma gemisi olarak infla edildi. Birinci Dünya Savafl s ras nda gemilerimize el konulmas na karfl l k, Türk karasular ndaki yabanc gemilere de el konuldu ve Türk bayra çekildi. Alemdar da bunlardan biriydi. Mustafa Kemal Atatürk, Band rma Gemisi ile Samsun a ç karak Milli Mücadele fl n yakt nda, Alemdar kur-
Müzenin dış yüzeyindeki rölyefler tarma çal flmalar na Türk personeli ile devam ediyordu. Bir vapuru kurtarmakla görevlendirilen Alemdar, bu s rada Samsun a da ikmal için u ruyor ve Kuva-yi Milliye mücadelesinde kullan lmas n n planlar yap l yordu. Bu nedenle de geminin kaç - r lmas için kaptanla anlaflma sa land. Kurtarma çal flmas ndan stanbul a dönen Alemdar, uygun bir zaman kollay p, f rt nal bir geceyi f rsat bildi ve do al bir liman kenti olan Ere li ye ulaflt. FRANSIZLARI HORONLA KANDIRDILAR Burada yak t, kumanya ikmali yap lan Alemdar, Trabzon a do ru Ere li den de 12 denizciyi de alarak yola ç kt. Ama Ere li deki casuslar Alemdar ihbar etti ve bir Frans z gambotu Alemdar n rotas üzerinde pusuya yatt. Alemdar durdurdu ve gemiye Frans z askerleri taraf ndan el konuldu. Alemdar, gambotun da takibinde Müzede yer alacak 4.5 inç namlu genişliğine sahip sahra topu örneği seyrini stanbul a çevirdi. Bu s rada, Alemdar n Türk denizcileri kurtulma plan n yapt. Önce aralar nda kavga ç kard lar. Sonra güya çarkç bafl müdahale ederek denizcileri bar flt rd. Plan n ikinci aflamas nda da horon oynamaya bafllad lar. Frans z askerleri flaflk nd. Kemençenin k vrak na meleri hofllar na gidince, daveti k rmayarak horona kat lan Frans z askerleri k sa sürede Türk denizciler taraf ndan etkisiz hale getirildi, silahlar al nd. Alemdar dümeni yeniden Ere li ye çevirdi. Pefllerindeki gambot önce ikaz at fl yapt, gemi seyrine devam 45
Alemdar gemisinin güvertesi (üstte) Alemdar gemisinde görev yapan subaylara ait rölyef tablo (altta) 46 edince de, Alemdar ile Frans z gambotu aras nda çat flma ç kt. Bu s rada vurulan Türk denizci Recep Kahya, Kurtulufl Savafl n n ilk deniz flehidi oldu. Alemdar Ere li ye yaklafl nca, 5-6 sandal ve k y dan aç lan atefl de Frans z gambotunu hedef ald. Gambot kaçmak zorunda kald ve Alemdar yeniden Ere li k y s na oönerek demir att. Sonraki görüflmelerde Frans zlar n srarla Alemdar istemesi, Türklerinse buna raz olmamas ve daha sonra Frans zlar n flartlar m z kabul etmesiyle kabotaj haklar m z n da ilk ad m at lm fl oldu. Bu olayla birlikte yap lan anlaflmayla Frans zlar taraf ndan tan nan TBMM ve Mustafa Kemal Atatürk, Mudanya ve Lozan ile de tüm dünyaca kabul edildi, tan nd. Bir süre sonra da Alemdar, yine sert bir Karadeniz f rt nas n f rsat bilerek Milli Mücadele ye kat lmak için Ere li den ayr ld. Gemi Amasra da siyahtan griye boyand. Yabanc bir gemi görüntüsü verilmesi ve böylece Trabzon a ulaflmak amac yla gemiye Frans z bayra çekildi. Alemdar, Trabzon da coflkuyla karfl land. Alemdar burada birkaç gün bekledikten hemen sonra, stiklal Savafl m z n en önemli lojistik deste ini sa lamak amac yla Novorossiysk seferine ç kt. Bundan sonra da say s z seferleriyle Milli Mücadele ye katk da bulundu.