7.Sınıf FEN BİLİMLERİ KONU ANLATIMI. Testler. Konu Anlatımı. Uygulama

Benzer belgeler
ÜNİTE 7 : GÜNEŞ SİSTEMİ VE ÖTESİ UZAY BİLMECESİ

NOT: Güneş, gündüz görülebilen tek yıldızdır. Bir ısı ve ışık kaynağıdır. Ayrıca güneş orta sıcaklıkta ve orta büyüklükte bir yıldızdır.

Galaksiler kütle çekimiyle birbirine bağlı yıldızlar ile yıldızlar arası gaz ve tozdan oluşan yapılardır.

Dünya ve Uzay Test Çözmüleri. Test 1'in Çözümleri. 5. Ay'ın atmosferi olmadığı için açık hava basıncı yoktur. Verilen diğer bilgiler doğrudur.

GÖK CİSİMLERİNİ TANIYALIM

6.Sınıf FEN BİLİMLERİ KONU ANLATIMI. Testler. Konu Anlatımı. Uygulama

FEN BİLİMLERİ Fasikül 1

Zac-iʼden Püf Noktaları. Kitabın içinde yer alan Zac-i den Püf Noktaları soruların kolay çözülebilmesi için püf noktalar içerir.

Gökyüzünü İzlerken Kullandığımız Gözlem Araçları

7.ÜNİTE:GÜNEŞ SİSTEMİ VE ÖTESİ

Güneş sistemi içersinde; Güneş, 8 gezegen, asteroidler, kuyruklu yıldızlar, meteorlar, cüce gezegenler,uydular vardır.

ASTRONOMİ VE UZAY BİLİMLERİ SINAVI SORULARI VE CEVAPLARI (Şıkkın sonunda nokta varsa doğru cevap o dur.)

ÜNİTE 8 DÜNYAMIZ VE EVREN

CK MTP31 AYRINTILAR. 5. Sınıf Fen Bilimleri. Konu Tarama No. 01 Güneş in Yapısı ve Özellikleri. 02 Ay ın Yapısı ve Özellikleri

Teleskop: gökyüzüne açılan kapı

GÜNEŞ SİSTEMİ VE ÖTESİ: UZAY BİLMECESİ GÖK CİSİMLERİNİ TANIYALIM GÜNEŞ SİSTEMİ. Bu çukur Dünya yüzeyi üzerinde oluşmuşsa buna göktaşı çukuru denir.

5. SINIF FEN BİLİMLERİ YILLIK PLANI

ANKARA ÜNİVERSİTESİ RASATHANESİ. Evrende Neler Var?

GÜNEŞ SİSTEMİ. SİBEL ÇALIK SEMRA SENEM Erciyes Üniversitesi İstanbul Üniversitesi

Minti Monti. Uzayı Keşfetmek İster misin? Uzayı Nasıl Keşfettik? Haydi Uzay Aracı Tasarla Evrenin En Sıradışı Gökcismi: KARADELİK Ay'a Yolculuk

DEV GEZEGENLER. Mars ın dışındaki dört büyük gezegen dev gezegenler grubunu oluşturur.

GENEL AÇIKLAMA. 1. Bu kitapçıkta, 7. Sınıf Fen Bilimleri dersi Ünite Değerlendirme Sınavı bulunmaktadır.

Verilen makaleye göre, uzay araştırmaları ve teknolojileri hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Prof. Dr. Ceyhun GÖL. Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Havza Yönetimi Anabilim Dalı

2018 / 2019 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSLARI 7. SINIF FEN BİLİMLERİ DERSİ YILLIK PLAN ÖRNEĞİ

Bu kitapta neler var?

Güneş Bulutsusu (Solar Nebula)

Bir Bakışta Fen Bilimleri Kazanım Defteri

1. ÜNİTE DENEME SINAVI

Amerikalı Öğrencilere Liselere Geçiş Sınavında 8. Sınıf 1. Üniteden Sorulan Sorular.

GÜNEŞ SİSTEMİ VE ÖTESİ: UZAY BİLMECESİ

Güneş Sistemi (Gezi Öncesinde)

5.Sınıf FEN BİLİMLERİ KONU ANLATIMI. Testler. Konu Anlatımı. Uygulama

Denemesi. Denemesi EĞİTİM ÖĞRETİM YILI

GÜNEŞ SİSTEMİ. 1-Havanın bulutsuz olduğu bir günde gökyüzüne gece ve gündüz baktığımızda neler görürüz?

Uzaydaki Gözümüz Neler Görüyor? Hubble ın Gözüyle

7.SINIFLAR 1.YAZILI HAZIRLIK SORULARI

ULTRAFEN Liselere ve Bursluluk Sınavlarına Hazırlık

Şekil 1: Güneş ve yüzeyindeki lekeler. Şekil 2: Uydumuz Ay ve kraterleri.

2017, tutulma ve meteor yağmuru yılı olacak

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ EĞİTİM PLANI

FEN BİLİMLERİ TESTİ. Bu testte, Fen Bilimleri alanına ait 20 soru bulunmaktadır. Bu testin çözümü için önerilen süre 40 dakikadır.

ASTRONOMİ TARİHİ. 4. Bölüm Kopernik Devrimi. Serdar Evren 2013

1. BÖLÜM. Uzay Araştırmaları. Hazırlık Çalışmaları. Anahtar Kelimeler ve Kavramlar. - Uydu - Uzay kirliliği - Gökyüzü gözlem araçları

ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 5 : IŞIK

Yıldızımız GÜNEŞ. Serdar Evren. Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü

GÜNEŞ SİSTEMİ VE ÖTESİ: UZAY BİLMECESİ EVREN:

Bakın astronomi size nasıl yardım edecek şimdi, göreceksiniz!

ASTRONOMİ VE UZAY BİLİMLERİ

GENEL AÇIKLAMA. 1. Bu kitapçıkta, 6. Sınıf Fen Bilimleri dersi Ünite Değerlendirme Sınavı bulunmaktadır.

GÖKYÜZÜ GÖZLEM TEKNİKLERİ EMRAH KALEMCİ

EBELİKTE TEMEL KAVRAM VE İLKELER. Giriş Dersi. Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN

Bölüm 6. Güneş Sisteminin

7. SINIF KONU TARAMA TESTLERİ LİSTESİ / TÜRKÇE

KUTUP IŞINIMI AURORA.

4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI

7. SINIF ÜNİTE DEĞERLENDİRME SINAVLARI LİSTESİ / TÜRKÇE

SU Lise Yaz Okulu. Samanyolu ve Diğer Gökadalar

MİTOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ: 1.EVRE: DNA kendisini eşler. Kalıtsal madde miktarı iki katına çıkar. Sentrioller kendisini eşler.

ASTRONOMİ TARİHİ. 3. Bölüm Mezopotamya, Eski Mısır ve Eski Yunan da Astronomi. Serdar Evren 2013

Meteor Yağmurları. Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi

ÜNİTE 1 7 GÜNEŞ SİSTEMİ VE ÖTESİ : UZAY BİLMECESİ

Bir Yıldız Sisteminde Canlılığın Oluşması İçin Gereken Etmenler

Uzayın Eşiğinde Bir Balon Teleskop: STO-2

Güneş in Yapısı ve Özellikleri

Güneş Sistemi. Prof. Dr. Serdar Evren. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü

MADDE VE IŞIK saydam maddeler yarı saydam maddeler saydam olmayan

SIVILARIN KALDIRMA KUVVETİ

5. SINIF FEN BİLİMLERİ IŞIĞIN VE SESİN YAYILMASI TESTİ A) 3 B) 4 C) 5 D) 6

Bölüm 7. Mavi Bilye: YER

Fen Bilimleri Kazanım Defteri

Türkiye de Astronomi, Astrofizik ve Uzay Bilimleri Çalışmalarının Bugünü ve Geleceği

7. SINIF KONU TARAMA TESTLERİ LİSTESİ / TÜRKÇE

Doğal Süreçler. yıldız, gezegen, meteor, nebula (ışık enerjisi yayarak görünür haldeki gaz ve toz bulutları) bulunur.

AST101 ASTRONOMİ TARİHİ

GÜNEŞİMİZ. Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi

Güneş ve Ay Tutulmaları: Nasıl ve Neden Olur?

Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi.

8. Sınıf 1. Ünite Çıkmış Sorular Testi (8.1.) 1. Ünite: Mevsimler ve İklim. Soru-4-) Soru-5-)

7. SINIF TÜRKÇE PROGRAMI. Önerilen Anlatım Süresi (Ders Saati) Keşfetme Alanı (Föy No)

Güneş, Dünya etrafında dönme hareketi yapar. Güneş, sıcak gazlardan oluşan bir gök cismidir. Güneş, kendi etrafında dönme hareketi yapar.

Mayıs Ayında Gökyüzünde Neler Oluyor? İlkbaharda Gökyüzü

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI 7. SINIF FEN BİLİMLERİ DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

Samanyolu ve Gökadalar. Emrah Kalemci Sabancı Üniversitesi

CELESTRON Teleskop Eğitimi

UAK Ulusal Astronomi Kongresi Erzurum 5-9 Eylül TÜRKSAT Gözlemevinde Gerçekleştirilen GEO Kuşak Uydu Gözlem Faaliyetleri

Yıldızların uzaklıkları ve uzay hareketleri Zeki Aslan

2018 LGS Fen Bilimleri Deneme Sınavı

2013 Yılı Gök Olayları

FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ 5.ÜNİTE :DÜNYA, GÜNEŞ VE AY KONU ÖZETİ

Öğretim Yılı Merkezi Ölçme-Değerlendirme I.Dönem Sonu 6.Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Sınavı Sınav Başlama Saati:08:30 Tarih:22 Ocak 2007

FEN VE TEKNOLOJ. Bölüm 7 44 SINIF UZAY S STEM VE ÖTES : UZAY B LMECES. 1. Günefl için afla dakilerden hangisi yanl flt r?

Almina Ö. : Çok büyük bir gezegen vardır ve onun halkası vardır. Ali A. : Astronotlar uzayda giderken ayakta kalmazlar,uçarak giderler.

GÖKADAMIZ SAMANYOLU GÖKADASI

12. SINIF KONU ANLATIMLI

ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI:

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

Transkript:

7.Sınıf FEN BİLİMLERİ Konu Anlatımı Alt başlıklara ayrılmış, detaylandırılmış konu anlatımı ve bunlarla ilgili çözümlü örnek sorular konuyu kavramınızı sağlayacaktır. Uygulama Testler Konu anlatımın sonlarında yer alan, her alt başlık için ayrı hazırlanmış uygulama kısımları, konuları pekiştirmenizi sağlayacaktır. Her alt başlık için ayrı ayrı hazırlanmış olan testler karmaşık soruları kolaylıkla çözebilmenizi ve kalıcı öğrenmenizi sağlayacaktır. www.izekaakillitahta.com KONU ANLATIMI

İÇİNDEKİLER GÜNEŞ SİSTEMİ VE ÖTESİ Uzay Araştırmaları...5 Gök Cisimleri...11 5. IŞIĞIN MADDE İLE ETKİLEŞİMİ Işığın Soğurulması...77 Aynalar...86 Işığın Kırılması ve Mercekler...92 2. HÜCRE VE BÖLÜNMELER Hücre...17 Mitoz...26 Mayoz...30 6. CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME İnsanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme...101 Bitki ve Hayvanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme...106 3. KUVVET VE ENERJİ Kütle ve Ağırlık İlişkisi...35 Kuvvet, İş ve Enerji İlişkisi...40 Enerji Dönüşümleri...45 7. ELEKTRİK DEVRELERİ Ampullerin Bağlanma Şekilleri...119 4. SAF MADDE VE KARIŞIMLAR Maddenin Tanecikli Yapısı...49 Saf Maddeler...55 Karışımlar...61 Karışımların Ayrılması...67 Evsel Atıklar ve Geri Dönüşüm...73 CEVAP ANAHTARI... 126

Uzay Araştırmaları UZAY ARAŞTIRMALARI Zamanla gelişen teknoloji sayesinde uzaya uzay sondaları, uzay mekikleri yapay uydular gönderilmiş ve uzay istasyonları kurulmuştur. Yapay Uydular Uzay Sondaları Uzay sondaları sayesinde Güneş sistemini oluşturan gezegenlerin ve onların uyduların fotoğrafları çekilebilmektedir. Uzay sondalarının çok uzak gezegenlere varması yıllar sürer. Amerikan uzay sondası Voyagerz, Güneş sisteminin sonuna kadar gitmiş ve bu yolculuğu sırasında gezegenlere ilişkin bilgiler toplamıştır. Uzay Mekikleri Amerikalılar ve Ruslar tarafından geliştirilen ve uçağa benzeyen araçlardır. Amerikalıların yaptığı mekik ilk kez 1981 yılında uzaya (NASA) gönderilmiştir. Uzay mekiği de roket gibi fırlatılmakta ama sonra geri gelerek özel bir piste inmektedir. Mekik uzayla Dünya arasında birçok kez gidip gelebilir. Uzay mekiğinin bazı uçuşlarında içine uzay laboratuvarı denilen özel bir bölme yerleştirilmekte ve yer çekimsiz ortamda deney yapılabilmektedir. İşleyen Zeka Yayınları Askerî, bilimsel ya da haberleşme amacıyla Dünya'nın yörüngesine yerleştirilen uzay araçlarına yapay uydu denir. Yapay uydular uzay roketlerinin ya da uzay mekiğinin yardımıyla yörüngeye yerleştirilir. Bu uydular televizyon yayınlarının iletilmesinde, havanın nasıl olacağına ilişkin tahmin yürütmede ve Dünya daki gök bilimcilerin göremeyeceği kadar uzaktaki şeyleri görebilmek amacıyla kullanılır. Ülkemizde uzayda uydu sahibi ülkelerden biridir. Ülkemize ait uydular: 1- TÜRKSAT 3A 2- TÜRKSAT 4A 3- TÜRKSAT 4B 4- RASAT 5- GÖKTÜRK -1 6- GÖK TÜRK -2 Verilen uydular aktif olarak görev yapmaktadır. Bu uydulardan; TÜRKSAT 3A, TÜRKSAT 4A, TÜRK- SAT 4B haberleşme uyduları, RASAT, GÖKTÜRK-1 VE GÖKTÜRK- 2 ise gözlem uydularıdır. TÜRKSAT 6A, Türkiye'nin yerli olarak geliştirilecek ve bu alanda daha iyi olanaklar sağlamayı amaçlayan ilk haberleşme uydu projesidir. İlerleyen yıllarda uzaya fırlatılması planlanmaktadır. 5

Uzay Araştırmaları Uzay İstasyonları Ölü uydular Yakıt tankları Uzay aracı artıkları Dünya nın çevresinde dolanan bir hurda yığını oluşturarak uzay kirliliğine yol açmıştır. Teleskoplar Uzay istasyonları içinde insanların yaşayıp çalışabileceği kadar büyük bir uzay aracıdır. İstasyon yörüngeye yerleştirildikten sonra astronotlar oraya giderek araştırmalar yapar. İlk Rus uzay istasyonu Salyut, 1971 de kurulmuştur. 1986 yılında Ruslar uzaya Mir adını verdikleri yeni bir istasyon gönderdiler. Mir günümüzün en ünlü ve en başarılı uzay istasyonudur. İş l eye n Ze ka Ya y ı n l arı Uzay Sondası Fotoğraf çekme, atmosfer analizi yapma gibi özellikleri taşıyan uzaktan kumandayla çalışan insansız uzay araçlarıdır. kolaylaştıran teflon, uzayda kullanılan tükenmez Astronomide kullanılan ilk teleskop ise 1609 yılında Galileo tarafından yapıldı. Galileo teleskobuyla yaptığı incelemeler sonucunda Dünya nın Güneş etrafında dolandığını tespit etmiştir. Teleskobun bulunması gök cisimlerinin özelliklerini ve onların hareketlerinin daha net olarak anlaşılmasını sağlamıştır. Uzay çalışmaları sırasında günlük hayatımızı Teleskoplardaki görüntü ters olur (sağ-sol ve alt -üst) ve çok dar açıları gösterir. Mercek ve ayna gibi optik araçlar ışığın yolunu kontrol etmek amacıyla kullanılır. Bir teleskoptaki optik parçalar ışığın odak noktasında toplanmasını sağlayarak görüntü oluşturur. Işık odak noktasında ya eğrisel bir ayna (yansıma ile) ya da bir mercek (kırılma ile) kullanılarak toplanabilir. Mercekler bir cismin görüntüsünü cisimden gelen her bir ışını odakta toplayarak sınırlı bir büyüklüğe sahip bir görüntü oluştururlar. Bu görüntü genellikle cisimden daha küçük ve terstir. kalem, alüminyum folyo, diş teli gibi araç ve gereçler ile özel tasarlanmış giysiler üretilmiştir. Uzay Kirliliği Uzay kirliliği son 40 yılda ortaya çıkan bir sorundur. Uzay kirliliği sorunu, insan yapımı ilk uydu olan Sputnik I in 4 Ekim 1957 de fırlatılmasıyla ortaya çıkmıştır. Uzaydaki gök cisimlerini incelemeye yarayan alete teleskop denir. İlk teleskobu 1608 yılında Hollandalı gözlükçü Hans Lippeshey icat etti. Uzayda işe yaramayan roket parçaları 6

Uzay Araştırmaları Ay a Yolculuk Hubble Uzay Teleskobu uzaydaki yörüngesinde Dünya nın çevresinde dönmektedir. Yeryüzündeki teleskoplardan çok daha uzakları görebilen bu teleskop belki de günün birinde üzerinde yaşam belirtileri gözlenen çok uzak gezegenler bulacaktır. Geceleyin gökyüzünü gözlemlemenin en iyi yolu, yerleşim yerlerinin ışıklarından uzakta olmaktadır. Bu nedenle gözlemevleri yerleşim yerlerinden uzakta kurulur. Şehir ışıkları, bulutlar ve atmosfer kirliliği teleskoplarla gözlem yapmayı zorlaştırır. Uzayı gözlemlemek için kurulmuş içinde gözlem aletleri bulunan binalara gözlemevi (rasathane) adı verilir. Ülkemizde teleskoplardan faydalanılarak uzayla ilgili araştırmaların yapıldığı bazı gözlemevleri şunlardır: Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Astrofizik Araştırma Merkezi ve Ulupınar Gözlemevi Erciyes Üniversitesi Radyo Astronomi Gözlemevi İstanbul Üniversitesi Gözlemevi Araştırma ve Uygulama Merkezi ODTÜ Gözlemevi TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi İşleyen Zeka Yayınları Ay bugün için insanların uzayda ayak bastığı tek yerdir. İlk kez 20 Temmuz 1969 tarihinde Amerikalı Astronotlar Neil Armstrong, Edwin Aldrin ve Micheal Collins adlı üst astronot Ay a ulaşmayı başardılar. Astronotlar Ay a Apollo 11 uzay aracından ayrılan Ay modülü ile inmişlerdir. Ay a ilk ayak basan astronot (uzay adam) Neil Armstrong oldu. Astronotlar, Ay üzerinde özel giysiler kullandılar. Özel giysiler astronotları: Uzayda hareket eden küçük toz parçacıklarından korur. Vücut sıcaklığını sabit tutar. Hava basıncı olmadığı için bunun yol açacağı etkilere karşı vücudu korur. Ay da 22 saat kalan astronotlar Apollo 11 ile Dünya atmosferine girerek Büyük Okyanus üzerindeki araçtan paraşütle ayrıldılar. Ay a atılan ilk adım uzay araştırmalarının hızlanarak devam etmesini sağlamıştır. Bazı ülkelerde astronot yerine Kozmonot terimi de kullanılmaktadır. Astronotlar uzayda pek çok alanda (fizik, kimya, biyoloji, tarım vb.) incelemeler yapar. 7

UYGULAMA 1 Uzay Araştırmaları A. Aşağıdaki cümlelerin doğru ya da yanlış olduğuna karar vererek ilgili kutucuğa ü işareti koyalım. D Y Gök bilimi, astronomi yerine kullanılan bir terimdir. 2. Uzay ve Gök eş anlamlı kelimelerdir. 3. Ali Kuşçu, Dünya nın Samanyolu Galaksisi içinde yer aldığını ifade etmiştir. 4. İlk yıldız haritalarını Çinliler oluşturmuştur. 5. İlk medeniyetler, Ay ın Güneş in konumlarını zaman belirlemede kullanmışlardır. 6. İlk medeniyetler, gezegenleri tespit edememişlerdir. 7. İlk teleskobu Hans Lippershey icat etmiştir. 8. Galileo, gezegenlerin Dünya nın etrafında döndüğünü söylemiştir. 9. Teleskop çeşitlerinden biri de aynalı teleskoptur. 10. Gözlemevleri, özellikle şehir içine yapılır. 1 Hubbel uzay teleskobu ODTÜ gözlem evine kurulmuştur. 12. Radyo teleskopları, radyo dalgalarını toplayıp elektrik sinyallerine dönüştürür. B. Aşağıdaki noktalı yerleri verilen kavramlarla uygun şekilde tamamlayınız. teleskop mercekli uzay mekikleri Takiyüddin mir Ali Kuşçu dışına MIsırlılar... Ay ın haritasını ilk çıkaran bilim insanıdır. 2. Uzay ın derinliklerini incelemek için... kullanılır. astronotlar Sputnik I Galileo Apollo 11 3.... uzayda fizik, kimya, biyoloji, tarım, eczacılık, balistik gibi birçok alanda çalışmalar yaparlar. 4.... piramitlerin yapımında astronomik gözlemlerden yararlanmışlardır. 5...., teleskopla yaptığı incelemeler sonucunda Venüs ün görünüşünün değiştiğini gözlemlemiştir. 6.... içlerinde deneyler yapılabilir. 7. İlk insan yapımı uydu... dir. 8. Ay a yolculuk... uzay aracı ile gerçekleşmiştir. 9.... teleskop, bir teleskop çeşididir. 10. Gözlem evleri şehrin... yapılır. 8

TEST Uzay Araştırmaları 1 Teknoloji birçok alanda hızla gelişmektedir. Bu gelişmeler uzay teknolojisini de hızlandırmıştır. Bu gelişmelere bağlı olarak da eskiden sahip olduğumuz bilgiler gelişip değişmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bu duruma örnek verilebilir? A) Plüton un gezegen sınıfından çıkarılması B) Sputnik I in uzaya fırlatılması C) Uzay mekiklerinin NASA tarafından kullanılması D) Uzay istasyonlarının kurulması 4. Uzayda araştırma yapan astronotlar özel kıyafet kullanırlar. Bu kıyafetler astronotlar için çeşitli olanaklar sağlar. Buna göre; I. Atmosfer basıncını dengelemek II. Vücut sıcaklığını sabit tutmak III. Kan basıncını dengelemek verilenlerden hangileri uzay kıyafetlerininin özelliklerinden değildir? A) Yalnız I B) I ve II. C) I ve III. D) II ve III. 2. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye de uzay araştırmaları üzerinde çalışmalar yapan gözlemevlerinden değildir? A) C) Boğaziçi Üniversitesi B) D) Tübitak İşleyen Zeka Yayınları 5. Sorular Ay a ilk ayak basan kişi kimdir? 2. Ay a inen ilk uzay aracının adı nedir? 3. Ay a ilk adım hangi tarihte atılmıştır? Öğretmen tahtaya üç tane soru yazıyor ve öğrencilerinden cevaplamasını istiyor. Öğrencilerin sorulara verdiği yanıtlar aşağıda verilmiştir. Öğrencilerden hangisinin tüm cevapları doğrudur? A) Neil Armstrong B) 2. Apollo II 3. 1969 Galileo Galilei 2. Apollo II 3. 1969 NASA ODTÜ 3. Aşağıdaki çalışmalardan hangisi eski medeniyetlerin gök bilimine katkılarına örnektir? Ayhan C) Neil Armstrong D) 2. Salut 3. 1969 Senem Michael Collins 2. Apollo II 3. 1609 A) Uzay mekikleri B) Yıldız haritaları C) Uzay sondaları D) Uzay istasyonları Aydın Ayşe 9

Uzay Araştırmaları 6. I. Rasat II. Hubble III. Türksat 3A IV. Sputnik I Verilenlerden hangileri ülkemizin uydularındandır? A) I ve II. B) I ve III. C) II ve III. D) I, II ve III. 9. I. Görevini yitirmiş uydular II. Roket yakıtları III. Meteorlar Verilenlerden hangileri uzay kirliliğine neden olur? A) Yalnız II B) I ve II. C) I ve III. D) II ve III. 7. Askerî ya da haberleşme amacıyla Dünya'nın yörüngesine yerleştirilen uzay araçlarına yapay uydu denir. Uydular sayesinde insan yaşamında birçok kolaylıklar sağlanmıştır. Buna göre uzaya gönderilen ilk uydu aşağıdakilerden hangisidir? A) B) 10. Uyduların kullanım alanları içinde; I. Haberleşme II. Afet izleme III. Arazi kullanımı (harita) hangileri yer alır? A) I ve II. B) I ve III. C) II ve III. D) I, II ve III. C) Hubble GÖKTÜRK 1 D) Sputnik 1 Luna 1 İşleyen Zeka Yayınları 1 Uzay Mekiği Uzay Sondası Uzay İstasyonu Uzaktan kumandayla çalışan insansız uzay araçlarıdır. Uydu yerleştirmek ve uzayla ilgili araştırmalar yapmak için kullanılan uzay araçlarıdır. Astronotların uzun süre uzayda kalabilmelerini sağlayan uzay araçlardır. 8. I. Göktürk - 1 II. Türksat - 4A III. Göktürk - 2 IV. Türksat - 3A Verilenlerden hangileri ülkemizin haberleşme uydularındandır? Verilen uzay araçları görevleri ile hangi seçenekte doğru eşleştirilmiştir? A) B) A) I ve II. B) I ve III. C) II ve IV. D) III ve IV. C) D) 10

Gök Cisimleri GÖK CİSİMLERİ Yıldızlar ve Özellikleri Bulutsuz bir gecede gökyüzünü inceleyelim. Kimi Yıldızlar bulutsu (nebula) adı verilen gaz ve toz yı- zaman birden bire parlayıp kaybolan, kimi zaman da ğınlarının bir araya gelip sıkışmasıyla meydana gelir. gökyüzünde parlak bir iz bırakıp saniyelerce kaybolmayan gök cisimlerini gözlemlediniz mi? Bulutsu Aşağıdaki fotoğraflarda bulunan cisimleri geceleri Isı ve ışık yayarlar. Yıldızların şekli genellikle küreseldir. Canlılar gibi doğar, yaşar ve ölürler. Renkleri farklıdır. Renklerinin farklı olması, onla- gökyüzünde çıplak gözle görebilir miyiz? Yıldızların Sıcaklıkları Renkler En sıcak yıldızlar Mavi ve beyaz renkli Orta sıcaklıktaki yıldızlar Sarı renkli Soğuk yıldızlar Kırmızı renkli Dünyamıza en yakın yıldız olan Güneş in rengi sarı turuncudur. Gökyüzünde görebildiğimiz yıldızlardan en önemlisi Güneş tir. Bunun dışında Proxima, Kutup Yıl- İş l eye n Ze ka Ya y ı n l arı rın sıcaklıkları ile ilgilidir. dızı bunlardan bazılarıdır. Yıldızlar bize çok uzak oldukları için geceleri gökyüzünde yanıp sönen ışık noktaları olarak görünürler. Uzay; yıldızlar, gezegenler ve gök taşları ile doludur. Bunların her biri gök cismi olarak adlandırılır. Bu gök cisimlerinin milyarlarcası toplanıp bir aragündüzleri görülebilen tek yıldız Güneş tir. ya gelerek yıldız kümelerini oluşturur. Uzayda, çıplak gözle gözleyebildiğimizden çok daha fazla gök cismi vardır. 11

Takım Yıldızları Dünyadan gökyüzüne bakıldığında sergiledikleri görünüm nedeniyle bir arada bulunan yıldız gruplarına takım yıldızı adı verilir. İş l eye n Ze ka Ya y ı n l arı Gök Cisimleri Kuyruklu Yıldız Romalılar ve Eski Yunanlılar, yıldız gruplarına hayvanların ve çeşitli nesnelerin ve ünlü kişilerin isimlerini vermişlerdir. Büyükayı, Küçükayı, Ejderha, Çoban, Kuzey Tacı ve Orion (Avcı) takım yıldızlarından bazılarıdır. Bunlar eski gökyüzü bilimcileri tarafından hayalî çizgilerle birleştirilerek masalsı ve mitolojik isimler almışlardır. Bunun yanı sıra burçlar da takım yıldızlarına örnek verilebilir. Yıldızların insanların kişilik ve davranışlarını etkiledikleri ilkesine dayanan burçların böyle bir etkisinin olamayacağı bilinmektedir. Öyle ki dünyaya en yakını 40 trilyon km uzaktadır. Kuyruklu yıldızların isim benzerliği dışında gerçek yıldızlarla hiçbir benzerliği yoktur. Kuyruklu yıldızların yapısında donmuş hâlde buzlar, gazlar ve tozlar Küçükayı takım yıldızının en parlak yıldızı olan bulunur. Kutup Yıldızı hep kuzeyi gösterdiği için gece yön bulmakta kullanılır. 12

Gök Cisimleri Kirli kartopu adını alır. Isı ve ışık kaynağı değildir. Güneş ten aldığı ışığı yansıtırlar. Oldukça hızlı hareket ederler. Kuyruklu yıldızlar, Güneş in çevresinde dolanır. Güneş e yaklaştıklarında içerdikleri buz bir miktar erir. Buzla karışmış toz ve taş parçaları serbest kalır. Serbest kalan gaz, su buharı ve ince tozlar güneş rüzgârlarıyla itilir. Böylece kuyruklu yıldızın kuyruk kısmı oluşur. Kuyruklu yıldızlardan kopan toz ve kaya parçaları Dünya atmosferine girdiklerinde sürtünmenin etkisiyle ısınır ve ince bir ışık çizgisi belirir. Bu olay halk arasında yıldız kayması olarak bilinir. Buna atmosfere hızla girip yanan meteor da sebep olabilir. Kuyruklu yıldızların en bilineni Halley kuyruklu yıldızıdır. Dünya dan 76 yılda bir gözlenebilir. Hale - Bobb adlı kuyruklu yıldız 1997 yılında Dünya dan gözlemlenmiştir. Dünyadan en son izlenebilen kuyruklu yıldız 2002 de gözlenen İkaye - zhang (İkaye - zeng) kuyruklu yıldızıdır. Kuyruklu yıldız, yıldız değildir. Işık Yılı: Işığın bir yılda aldığı yoldur. Uzaklık birimidir. Bir ışık ylı yaklaşık 9.46 x 10 12 km dir. Güneş e en yakın yıldız olan Proxima Güneş e 4,2 ışık yılı uzaklıktadır. (Bu mesafe yaklaşık 39,732 x 10 12 km dir.) İşleyen Zeka Yayınları Galaksiler Samanyolu Andromeda Yıldızlar, meteorlar, kuyruklu yıldızlar ve gezegen gibi gök cisimlerinden oluşan uzay adalarına galaksi (gök ada) denir. Gök adalar şekillerine göre; 1- Eliptik 2- Sarmal 3- Düzensiz 4- Çubuk sarmal şekilli gibi gök ada olarak sınıflandırılabilir. Yukarıda verilen Samanyolu ve Andromeda gök adaları sarmal şekle sahiptir. Galaksilerin yapısında milyarlarca yıldız bulunur. Dünya'nın uzaydaki yerini tanımlayacak olursak; Samanyolu gök adası içinde avcı kolu üzerinde Güneş sistemine, Güneş'e 3. uzaklıktaki gezegendir. Evren: Aralarındaki boşluklarla birlikte gök cisimlerin tümüne evren denir. Uzay: Dünya dışındaki evren parçasına ise uzay adı verilir. Uzayda farklı büyüklükteki ve şekillerde birbirinden uzak milyarlarca gök ada bulunur. 13

UYGULAMA 2 Gök Cisimleri A. Aşağıdaki boşlukları uygun kavramlarla tamamlayınız. Işık yılı Evren ejderha eliptik kırmızı düzensiz mavi Takım yıldızı uzay küresel samanyolu çubuk sarmal Güneş Galaksiler...,...,... ve... olmak üzere dört çeşittir. 2. Aralarındaki boşlukla birlikte gök cisimlerinin tümüne... denir. 3.... bir zaman birimi değildir. 4.... bir takım yıldızıdır. 5. Soğuk yıldızların rengi..., sıcak yıldızların rengi...'dir. 6. Sergiledikleri görünüm nedeniyle bir arada bulunan yıldız gruplarına... denir. 7. Yıldızların şekli...'dir. 8. Gündüzleri görülebilen tek yıldız...'tir. 9. Güneş sistemi... gök adasında yer alır. 10. Dünya dışındaki evren parçasına... denir. B. 1 Güneş Sistemi 2 Takım yıldızı 5 Gezegen 3 Evren 6 Uzay 4 Gök ada Yukarıda verilen kavramların ifade ettikleri büyüklükler arasında nasıl bir ilişki vardır? Kutucuk içine yazınız.... 14

TEST Gök Cisimleri 2 Aşağıda yıldız ve gezegenlerle ilgili venn şeması verilmiştir. Yıldız Gezegen 3. Aşağıdaki kutularda bazı gök cisimleri verilmiştir. Yıldız 1 2 3 Ay Güneş Verilen cisimlerden hangileri ışık kaynağıdır? A) 1 ve 2 B) 2 ve 3 C) 1 ve 3 D) 1, 2 ve 3 Venn şemasında taralı bölgeye aşağıdakilerden hangisi yazılabilir? A) Kendiliğinden ışık yayarlar. B) Olduklarından çok küçük görünürler. C) Işıkları yanıp sönmeden (kesintisiz) görünürler. D) Konumları zamanla değişir. 4. Takım yıldızları Dünya dan bakıldığında birlikte bir görünüm sergilerler. Aşağıdakilerden hangisi takım yıldızına örnek verilemez? A) Halley B) Boğa C) Orion D) Ejderha 2. Kuyruklu Yıldız, yıldız mıdır? Öğretmenin sorduğu soruya aşağıdaki öğrencilerden hangisi doğru cevap vermiştir? A) B) Evet yıldızdır. Çünkü ışık saçar. Hayır yıldız değildir. Dünya nın yörüngesinde dönerler. İşleyen Zeka Yayınları 5. ê 2. ê 3. ê Yukarıdaki renklerle sembolize edilmiş yıldızları en sıcak olandan soğuk olana doğru sıralayınız. A) 1, 2, 3 B) 1, 3, 2 C) 3, 1, 2 D) 2, 3, 1 C) Evet yıldızdır. D) Sıcaklıklarının değişimine göre renkleri de değişir. Hayır yıldız değildir. Yapısında donmuş hâlde buzlar, gazlar ve tozlar bulunur. 6. Gök cisimleri ile ilgili verilen bilgilerden hangileri yanlıştır? A) Uzayda çıplak gözle görebildiğimizden çok daha fazla gök cismi vardır. B) Yıldızlar, gezegenler ve meteorlar gök cisimlerine örnektir. C) Bütün gök cisimleri ısı ve ışık kaynağıdır. D) Güneş, görebildiğimiz gök cisimlerine örnektir. 15

Gök Cisimleri 7. 10. Andromeda Samanyolu Verilen gök adaları ile ilgili olarak; Samanyolu ile ilgili olarak; I. Her ikiside sarmal yapıda gök adadır. II. Her ikisinde de milyarlarca yıldız bulunur. III. Güneş sistemi Andromeda gök adasında yer alır. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III I. Sarmal yapıda bir gök adadır. II. İçinde milyonlarca yıldız vardır. III. Dünya'mız bu gök ada içinde yer alır. İfadelerden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 8. I. Karanlık bulutsu II. Yansıma bulutsusu III. Gezegenimsi bulutsu Verilerinden hangileri bulutsu çeşitleridir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III İşleyen Zeka Yayınları 1 I. Evren II. Galaksi III. Uzay IV. Güneş sistemi Verilen sistemlerin büyüklük sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) I > III > IV > II B) I > III > II > IV 9. 12. C) III > I > II > IV D) III > I > IV > II 1 Andromeda 2 Orion Bulutsularla ilgili olarak; 3 Güneş Sistemi 4 Kuzey Tacı I. Yıldızların oluşumunun ilk aşaması olabilir. II. Gaz ve toz bulutlarından oluşurlar. III. Büyük çoğunluğu, çok sıcak iyonize olmuş gazlardan oluşur. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III Yukarıda verilenlerle ilgili olarak; I. 1, gök adadır. II. 3, 1'in yapısında yer alır. III. 2 ve 4 takım yıldızıdır. İfadelerden hangileri yanlıştır? A) Yalnız II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 16