Uluslararası Sempozyum SAĞLIK ALANINDA ETİK VE HUKUK 17-19 Nisan 2008

YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ Hukuk Fakültesi ROCHE Müstahzarları A.Ş. ZÜRİCH ÜNİVERSİTESİ Hukuk Fakültesi AVRUPA BİLİM VE SANATLAR AKADEMİSİ YEDİTEPE UNIVERSITÄT, Rechtswissenschaftliche Fakultät ROCHE GmbH ZURICH UNIVERSITÄT, Rechtswissenschaftliche Fakultät EUROPÄISCHE AKADEMIE FÜR WISSENSCHAFT UND KÜNSTE -------------------------- YEDİTEPE UNIVERSITY, Law Faculty ROCHE Pharmaceutical Company ZURICH UNIVERSITY, Law Faculty EOROPEAN ACADEMY OF SCIENCES AND ARTS Uluslararası Sempozyum SAĞLIK ALANINDA ETİK VE HUKUK 17-19 Nisan 2008 Internationales Symposium Ethik und Recht im Bereich der Gesundheit 17-19 April,2008 Istanbul / Türkei -------------------- The Ethic and Law in the Area of Health 17-19 April, 2008 Istanbul / Turkey Yeditepe Üniversitesi Rektörlük Binası Büyük Salon, Kayışdağı Yerleşkesi Kayışdağı-Kadıköy, İstanbul / Türkiye 1. GÜN (17 Nisan 2008) (1. TAG - 1. DAY) 09:00-10:10 AÇILIġ KONUġMALARI (ERÖFFNUNGSANSPRACHEN - OPENING SPEECHES) 09:00-09:15 Prof. Dr. iur. Yener Ünver (Yeditepe Üniversitesi) (Yeditepe Universität - Yeditepe University) 09:15-09:30 Prof. Dr. iur. Brigitte Tag (Zürich Üniversitesi ve Avrupa Bilim ve Sanatlar Akademisi Sosyal, Hukuk ve Ekonomi Bilimleri Bölümü Pro Dekanı) (Universität Zürich und Prodekanin der Klasse Sozial-, Rechts- und Wirtschaftswissenschaften der Europäischen Akademie für Wissenschaft und Künste, Salzburg- Zürich University, Deputy Dean of the Class Social Sciences, Lew and Economics og the Europaen Academy of Sciences and Arts, Salzburg) 09:30-09:40 Av. R. Deniz Özilhan (Rechtanwalt - Lawyer) 09:40-09:55 ROCHE temsilcisi (Vertreter der Firma ROCHE- The represantative of ROCHE) 09:55-10:10 Prof. Dr. iur. Halûk Kabaalioğlu (Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı) (Dekan der Rechtswissenschaftlichen Fakultät der Yeditepe Universität - Dean of the Law Faculty, Yeditepe University) 10:10-10:20 Prof. Dr. Ahmet Serpil (Yeditepe Üniversitesi Rektörü)

(Rektor der Yeditepe Universität - Rector of Yeditepe University) 10:20-10:30 Sayın Bedrettin Dalan (Yeditepe Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı) (Präsident der Stiftung der Yeditepe Universität) (Head of the Trustee Committee of Yeditepe University) 2 10:30-12:30 I. OTURUM (I. SITZUNG / I. SESSION) Oturum Başkanı (Vorsitz - Chairman): Prof. Dr. iur. Erhan ADAL (Yeditepe University / Turkey) 10:30 10:50 Uz. Dr. Elif VATANOĞLU (İstanbul University / Turkey) Günümüzde Tıp Bilimindeki Etik İlkeler Ethische Prinzipien der Medizinwissenschaft in der Gegenwart Current Ethical Principles in the Medical Science 10:50 11:00 Tartışma (Diskussion Discussion) 11.00 11:20 Prof. Dr. med. Yasemin N. OĞUZ (Ankara University / Turkey) Tıp Etiği Açısından Tazminat Kavramı ve Bir Değer Olarak Bağışlama Der Schadenersatzbegriff unter medizinischen Aspekten und die Spende als ein Wert an sich Compensation of Losses according to the Medical Ethics and Donation as a Value 11:20 11:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 11:30 11:50 Prof. Dr. Eva KERESZTY (Eötvös Lóránd University / Hungary) Kadavra Bağlantılı Tıbbi Kararlarda Yasal ve Etik Problemler Legal and ethical problems of the cadaver related medical decisions Juristische und ethische Probleme des Umgangs mit Leichen bei medizinischen Entscheidungen 11:50 12:00 Tartışma (Diskussion Discussion) 12:00 12:20 MD. PhD. Prof. Dr. Ryszard GRENDA (Warsaw / Poland) Geri Alma/Ret Konusunda Yetkisi Bulunmayan Ağır Beyin Hasarlı Çocuklarda Böbrek Nakli Tedavisinde Etik Dilemmalar Die ethischen Dilemmata von Nierenentnahmen zu Transplantationszwecken bei nichteinwilligungungsfähigen Kindern mit schweren Hirnschädigungen Ethical Dilemmas Of Renal Replacement Therapy Withdrawal/Refusal In Non- Competent Children With Severe Brain Defects 12:20 12:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 12:30 14:30 ÖĞLE YEMEĞĠ (MITTAGESSEN / LUNCH BREAK) 14:30 16:30 II. OTURUM (II. SITZUNG / II. SESSION) Oturum Başkanı (Vorsitz - Chairman): Prof. Dr. iur. Vecdi ARAL (Yeditepe University / Turkey) 14:30 14:50 Dr. med. Dr. phil. Ġlhan ĠLKILIÇ (Johannes Gutenberg University /Germany)

Pharmakogenetik ve Pharmakogenomik te Etik Bakış Açıları Ethische Aspekte der Pharmakogenetik und Pharmakogenomik Ethical Points in Pharmakogenetic and Pharmakogenomik 3 14:50 15:00 Tartışma (Diskussion Discussion) 15:00 15:20 AraĢ Gör. Nilgün BAġALP (Bilgi University / Turkey) İlaç Endüstrisi ve Etik İlkeler Die Arzneimittelindustrie und die ethischen Prinzipien The Pharmaceutical Industry and Ethical Principles 15:20 15:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 15:30 15:50 Prof. Dr. Nazan BĠLGEL (Uludağ University / Turkey) Hasta ve Hekim İletişiminde Etik Ethische Aspekte bei der Kommunikation zwischen Arzt und Patienten Ethic in the Communication between Doctor and Patient 15:50 16:00 Tartışma (Diskussion Discussion) 16:00 16:20 Uz. Dr. Saniye Korkmaz ÇETĠN (Ege University / Turkey) Çocuk Psikiyatrisinde Adli Vakalara Yaklaşım ve Etik İlkeler Rechtsmedizinische Fragen und ethische Prinzipien in der Kinderpsychiatrie The Approach to the Legal Cases in Pediatric Psychiatry and the Ethical Principles 16:20 16:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 16:30 16:50 KAHVE ARASI (KAFEE PAUSE - COFFEE BREAK) 16:50 18:20 III. OTURUM (III. SITZUNG / III. SESSION) Oturum Başkanı (Vorsitz - Chairman): Prof. Dr. iur. Hayrettin ÖKÇESĠZ (Akdeniz University / Turkey) 16:50 17:10 Doç. Dr. med. Arın NAMAL (İstanbul University / Turkey) Etik Açıdan Hekim Grevleri Ärztezstreiks aus ethischer Sicht Doctor Strikes from the Ethical Point of View 17:10 17:20 Tartışma (Diskussion Discussion) 17:20 17:40 Yard. Doç. Dr. iur. Leyla KESER BERBER (Bilgi University / Turkey) E-Sağlıkta Güvenlik: Dijital Kimlik Denetimi ve Elektronik İmza Die Sicherheit bei der E-Gesundheit: Digitale Idenditätskontrol und Die elektronische Unterschrift Safety in e-health: Digital identity proof and electronic signature 17:40 17:50 Tartışma (Diskussion Discussion) 17:50 18:10 Doç. Dr. Nuran BAYRAM (Uludağ University / Turkey) Tıbbi Araştırmalarda İstatistik Etiği

4 Ethische Aspekte bei der Erstellung und Verwendung von Statistiken anlässlich der Arzneimittelforschung Ethical Principles in the Pharmaceutical Researches 18:10 18:20 Tartışma (Diskussion Discussion)

5 2. GÜN (18 Nisan 2008) (2. TAG -2. DAY) 09:00 10:30 IV. OTURUM (IV. SITZUNG / IV. SESSION) Oturum Başkanı (Vorsitz - Chairman): Priv.-Doz. Dr. med. Dr. phil. Fuat S. ODUNCU, M.A., E.M.B (Munich University / Germany) 09:00 09:20 Prof. Dr. iur. Hayrettin ÖKÇESĠZ (Akdeniz University / Turkey) Posthumanist Düşüncenin Tıp Hukuku Felsefesinde Yansımaları Die Folgen des Posthumanismus in der Philosophie des Medizinrechts The Reflection of Posthumanistic Thinking in the Philosophy of Medical Law 09:20 09:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 09:30 09:50 Prof. Dr. Norbert W. PAUL (Mainz University / Germany) De singularibus non est scientia: Klinik Etiğin Teorik Temelleri ve Sistematik Sınırları De singularibus non est scientia: Über die theoretischen Grundlagen und die systematischen Grenzen der klinischen Ethik De singularibus non est scientia: On the theoretical basis and the systematic limitations of clinical ethics 09:50 10:00 Tartışma (Diskussion Discussion) 10:00-10:20 Dr. iur. Marc THOMMEN (BGB-Lousanne / Switzerland) Karar Verme Yeteneği Bulunmayanlar Üzerindeki İlaç Araştırmalarında Hukuksal ve Etik Sorunlar Rechtliche und ethische Fragen bei der Heilmittelforschung an Urteilsunfähigen Legal and ethical Questions of Research on the incapabe Person 10:20 10:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 10:30 12:00 V. OTURUM (V. SITZUNG / V. SESSION) Oturum Başkanı (Vorsitz - Chairman): Prof. Dr. iur. Ersan ġen (İstanbul University / Turkey) 10:30 10:50 Dr. Dr. iur. Altan HEPER (Lawyer- Stuttgart/Germany & Istanbul/Turkey) Yapay Döllenmenin Hukuk Felsefesi Açısından Temel Sorunları Grundfragen der artifiziellen Reproduktion aus rechtsphilosophischer Sicht The Basic Problems of Artifical Insemination according to the Legal Philosopy 10:50 11:00 Tartışma (Diskussion Discussion) 11:00 11:20 Yard. Doç. Dr. iur. Ali Kemal YILDIZ (Yeditepe University / Turkey) Organ Naklinden Kaynaklanan Etik ve Hukuk Sorunları Ethische und rechtliche Fragen bei der Transplantation The Legal and Ethical Problems arising from Transplantation 11:20 11:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 11:30 11:50 Dr. med. Caroline STEINACHER (Zürich University / Switzerland)

Psikiyatride Etik ve Hukuk Ethik und Recht in der Psychiatrie Ethic and Law in Psychiatry 6 11:50 12:00 Tartışma (Diskussion Discussion) 12:00 14:00 ÖĞLE YEMEĞĠ (MITTAGESSEN / LUNCH BREAK) 14:00 16:00 VI. OTURUM (VI. SITZUNG / VI. SESSION) Oturum Başkanı (Vorsitz - Chairman): Prof. Dr. iur. Eric HILGENDORF (Würzburg University / Germany) 14:00 14:20 Prof. Dr. Anna SEREBRENNIKOVA (Moskow M.V. Lomonosov University/ Russia) Rusya'da Tıp Ceza Hukuku'nun Güncel Sorunları Aktuelle Probleme des Medizinstrafrechts in Russland Current Issues relating to Healt Criminal Law in Russia 14:20 14:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 14:30 14:50 Prof. Dr. iur. Yener ÜNVER (Yeditepe University / Turkey) Türk Ceza Hukuku'nda Hukuk ve Etiğin Çatışma Alanları Konfliktbereiche zwischen Recht und Ethik im türkischen Strafrecht The Conflict Areas of Law and Ethics in Turkish Criminal Law 14:50 15:00 Tartışma (Diskussion Discussion) 15:00 15:20 Prof. Dr. iur. Brigitte TAG (Zurich University / Switzerland) Plasebodan Kaynaklanan Ceza Hukuku Sorunları Strafrechtliche Aspekte der Placebogabe Criminal Law Problems caused by Placebo 15:20 15:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 15:30 15:50 KAHVE ARASI (KAFEE PAUSE - COFFEE BREAK) 15:50 17:50 VII. OTURUM (VII. SITZUNG / VII. SESSION) Oturum Başkanı (Vorsitz - Chairman): Prof. Dr. iur. utr. Brigitte TAG (Zurich University / Switzerland) 15:50 16:10 Prof. Dr. iur. Dr. med. Dr. h. c. mult. Carlos Maria Romeo CASABONA (Bilbao / Spain ) İnsanî Biyoteknoloji, Globalleşme ve Sembolik Ceza Hukuku Humanbiotechnologie, Globalisierung und symbolisches Strafrecht Human Biotechnology, Globalisation and Symbolic Criminal Law 16:10 16:20 Tartışma (Diskussion Discussion)

7 16:20 16:40 Prof. Dr. iur. Eric HILGENDORF (Würzburg University / Germany) Almanya da Ölüme Yardımın Merkezi Sorunları Kernfragen der Sterbehilfe in Deutschland 16:40 16:50 Tartışma (Diskussion Discussion) 16:50 17:10 Priv.-Doz. Dr. med. Dr. phil. Fuat S. ODUNCU, M.A., E.M.B (Munich University / Germany) Ölüme Yardım: Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Bakış Açıları Sterbehilfe: Medizinethische und medizinrechtliche Aspekte Euthanasia: The Approach of Medical Ethics and Medical Law 17:10 17:20 Tartışma (Diskussion Discussion) 17:20 17:40 Prof. Dr. Luigi FOFFANI (University Modena / Italy) İtalyan Ceza Hukukunda Ötanazi ve Tıbben Korunan Döllenmenin Günümüzdeki Sorunları Die heutige Problematik der Euthanasie und der medizinisch unterstützten Befruchtung im italienischen Strafrecht Euthanasia in Italien Criminal Law and the Current Problems of Medically Protected Fertilization 17.40 17:50 Tartışma (Diskussion Discussion)

8 3. GÜN (19 Nisan 2008) (3. TAG - 3. DAY) 09:00 10:30 VIII. OTURUM (VIII. SITZUNG / VIII. SESSION) Oturum Başkanı (Vorsitz - Chairman): Prof. Dr. iur. Köksal BAYRAKTAR (Galatasaray University / Turkey) 09:00 09:20 AraĢ. Gör. H. Burak GEMALMAZ (İstanbul University /Turkey) Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Açısından Vücut Parçaları, Biyoteknoloji, Patentlenebilirlik ve Mülkiyet Hakkı İlişkisi Das Verhältnis von Eigentumsrecht, Körperteilen, Biotechnologie und Patentierbarkeit im Kontext supranationaler Menschenrechte The relation between Ownership, Body Parts, Bio-technology, Patent Possibilities according to the Supranational Human Rights 09:20 09:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 09:30 09:50 Prof. Dr. iur. Ersan ġen (İstanbul University / Turkey) Zehirli Madde Katma Suçu Die Straftat des Einfügens giftiger Materialien und Stoffe The Crime of Adding Toxic Material 09:50 10:00 Tartışma (Diskussion Discussion) 10:00 10:20 Dr. iur. Pascal LACHENMEIER (Basel University / Switzerland) İsviçre Hukukuna Göre Kanser Hastalarında İzin Verilmeyen İlaçların Kullanılması Die Anwendung nicht-zugelassener Heilmittel in der Krebstherapie nach schweizerischem Recht The Usage of None Permitted Medicine on Cancer Patients According to the Swiss Law 10:20 10:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 10:30 11:30 IX. OTURUM (IX. SITZUNG / IX. SESSION) Oturum Başkanı (Vorsitz - Chairman): Prof. Dr. iur. M. Emin ARTUK (Marmara University / Turkey) 10:30 10:50 Yard. Doç. Dr. iur. Özlem YENERER ÇAKMUT (Marmara University / Turkey) Yanıltıcı İlaç Reklâmlarının Etik ve Ceza Hukuku Açısından Değerlendirilmesi Die ethische und strafrechtliche Bewertung der unrichtigen Arzneimittelwerbungen A Discussion on Misleading Advertisment of Medicines according to Ethic and Criminal Law 10:50 11:00 Tartışma (Diskussion Discussion) 11:00 11:20 Doç. Dr. iur. Veli Özer ÖZBEK (Dokuz Eylül University / Turkey) :

9 Türk Ceza Hukukuna Göre İlaç İşverenlerinin, Doktorların, Kliniklerin ve Etik Komisyonlarının İlaç Araştırmalarındaki Sorumluluğu Haftung der Pharmaunternehmen, Ärzte, Kliniken und Ethikkommissionen bei der Arzneimittelforschung im türkischen Strafrecht Criminal Liability of Producers of Pharmaceuticals, Doctors, Clinics and Ethic Commissions relating to Pharmaceutical Research under Turkish Law 11:20 11:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 11:30 13:30 ÖĞLE YEMEĞĠ (MITTAGESSEN / LUNCH BREAK) 13:30 15:00 X. OTURUM (X. SITZUNG / X. SESSION) Oturum Başkanı (Vorsitz - Chairman): Prof. Dr. iur. Bilge UMAR (Yeditepe University / Turkey) 13:30 13:50 Doç. Dr. iur. Ali Cem BUDAK (Yeditepe University / Turkey) İspat Hukuku Açısından Hekimlerin Meslek Sırrı Berufliche Geheimhaltungspflicht der Ärzte und das Beweisrecht Duty of Professional Secrecy of Medical Doctors according to Evidence Law 13:50 14:00 Tartışma (Diskussion Discussion) 14:00 14:20 Dr. iur. Dr. med. Adem KOYUNCU (Köln / Germany) Alman Hukukuna Göre İlaç İşverenlerinin, Doktorların, Kliniklerin ve Etik Komisyonlarının İlaç Araştırmalarındaki Sorumluluğu Haftung der Pharmaunternehmen, Ärzte, Kliniken und Ethikkommissionen bei der Arzneimittelforschung nach deutschem Recht Liability of Producers of Pharmaceuticals, Doctors, Clinics and Ethic Commissions relating to Pharmaceutical Research under German Law 14:20 14:30 Tartışma (Diskussion Discussion) 14:30 14:50 Doç. Dr. iur. Veysel BAġPINAR (Ankara University / Turkey) Tıp Etiği ve Bilgi Edinme Kanunu Açısından Meslek Sırrı Berufliche Geheimhaltung im Kontext der medizinischen Ehtik und der gesetzlichen Aufklarungspflicht The professional Secrecy according to medical Ethics and Information Law 14:50 15:00 Tartışma (Diskussion Discussion) 15:00 15:45 KAPANIġ KONUġMALARI (AUSBLICK UND SCHLUSSBEMERKUNGEN- CLOSING SPEECHES) 15:00 15:15 Av. R. Deniz Özilhan 15:15 15:30 Prof. Dr. iur. Brigitte Tag 15:30 15:45 Prof. Dr. iur. Yener Ünver SİMULTANE ÇEVİRİ YAPILACAKTIR SIMULTAN ÜBERSETZUNG - SIMULTANIOUS TRANSLATION WILL BE AVAILABLE

10 SEMPOZYUM ORGANİZASYONU (SYMPOSIUMORGANISATION - ORGANISATION): Prof. Dr. iur. Yener ÜNVER yenerunver@yahoo.de Prof. Dr. iur. utr. Brigitte TAG Doç. Dr. iur. Ali Cem BUDAK abudak@yeditepe.edu.tr Av. R. Deniz ÖZĠLHAN deniz.ozilhan@roche.com Av. Bilge AYDIN bilge.aydin@roche.com (Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi) (Zürich Üniversitesi Hukuk Fakültesi) (Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi) (ROCHE Müstahzarları A.Ş) (ROCHE Müstahzarları A.Ş.) Avrupa Bilim ve Sanatlar Akademisi