BİLGİ VERMEKTEN ÇEKİNENLER İLE 256, 257 VE MÜKERRER 257 NCİ MADDE HÜKMÜNE UYMAYANLAR İÇİN CEZA I-MADDE METNİ: Mükerrer Madde 355 -(4369 sayılı Kanunun 13 üncü maddesiyle değişen madde) Bu Kanunun 86, 148, 149, 150, 256 ve 257 nci maddelerinde yer alan zorunluluklar ile(6728 sayılı kanunun 21 inci maddesiyle değişen ibare; Yürürlük 09.08.2016) mükerrer 257 nci maddesi ve Gelir Vergisi Kanununun 98/A maddesi uyarınca getirilen zorunluluklara (******) uymayan (Kamu idare ve müesseselerinde bilgi verme görevini yerine getirmeyen yöneticiler dahil); 1. Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında (5904 sayılı Kanunun 22 inci maddesiyle değişen ibare. Yürürlük; 01.08.2009)(476 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2017'den itibaren 1.400 -TL)1.000 Türk Lirası(***), 2. İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında (5904 sayılı Kanunun 22 inci maddesiyle değişen ibare. Yürürlük; 01.08.2009) ( 476 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2017'dan itibaren 700 -TL) 500 Türk Lirası(****),, 3. Yukarıdaki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında (5904 sayılı Kanunun 22 inci maddesiyle değişen ibare. Yürürlük; 01.08.2009)(476 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2017'den itibaren 350 -TL) 250 Türk Lirası(*****), Özel usulsüzlük cezası kesilir. (6728 sayılı kanunun 21 inci maddesiyle eklenen cümle; Yürürlük 09.08.2016) Elektronik ortamda bildirim veya form verilmesi mecburiyetine uyulmaması hâlinde kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası, bildirim veya formların belirlenen sürelerin sonundan başlayarak elektronik ortamda 3 gün içinde verilmesi halinde 1/10 oranında uygulanır. Bu hükmün uygulanması için, bilgi ve ibraz ödevinin yerine getirilmesiyle ilgili olarak yapılacak tebliğlerde bilginin verilmesi için tayin olunan sürede cevap verilmemesi, eksik veya yanıltıcı bilgi verilmesi veya defter ve belge ibrazı için tayin olunan süre ile defter ve belgelerin süresinde ibraz edilmemesi durumunda haklarında Kanunun ceza hükümlerinin uygulanması cihetine gidileceğinin ilgililere yazılı olarak bildirilmesi şarttır. (5904 sayılı Kanunun 22 inci maddesiyle eklenen cümle. Yürürlük; 01.08.2009) Ancak, bu ödevlerin yerine getirilmesine ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığınca yapılan düzenleyici idari işlemlerle duyurulması halinde, ilgililere ayrıca yazılı olarak bildirilme şartı aranmaz. Özel usulsüzlük cezası kesilmesine rağmen mecburiyetleri yerine getirmeyenlere yeniden süre verilerek bu mecburiyetleri yerine getirmeleri tebliğ olunur. Verilen sürede bu mecburiyetlerin yerine getirilmemesi halinde yukarıda yazılı özel usulsüzlük cezaları bir kat artırılarak uygulanır.(**) (5228 sayılı Kanunun 10'uncu maddesiyle eklenen fıkra) Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 5'i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Bu şekilde ceza kesilen mükellefler hakkında üçüncü fıkra hükmü uygulanmaz.(6009 sayılı Kanunun 12 inci maddesiyle eklenen cümle Yürürlük; 01.08.2010)Ancak, bu fıkra uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 770.000 TL'yi (476 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2017'den itibaren 1.100.000 -TL)geçemez. (5398 sayılı Kanunun 23'üncü maddesiyle eklenen fıkra Yürürlük; 21.07.2005) Elektronik ortamda beyanname verilmesi mecburiyetine uyulmaması halinde kesilmesi gereken özel usûlsüzlük cezası, beyannamenin kanuni süresinin sonundan başlayarak elektronik ortamda (6009 sayılı Kanunun 12 inci maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 01.08.2010)30 gün(1) içinde verilmesi halinde (6009 sayılı Kanunun 12 inci maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 01.08.2010)1/10(2) oranında, bu sürenin dolmasını takip eden (6009 sayılı Kanunun 12 inci maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 01.08.2010)30 gün(1) içinde verilmesi halinde ise (6009 sayılı Kanunun 12 inci maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 01.08.2010)1/5(3) oranında uygulanır.
2 (5904 sayılı Kanunun 22 inci maddesiyle eklenen fıkra. Yürürlük; 01.08.2009) Elektronik ortamda verilme zorunluluğu getirilen bildirim veya formlara ilişkin olarak süresinden sonra düzeltme amacıyla verilen bildirim ve formların, belirlenen sürelerin sonundan itibaren 10 gün içinde verilmesi halinde özel usulsüzlük cezası kesilmez, takip eden 15 gün içinde verilmesi halinde ise kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası (6009 sayılı Kanunun 12 inci maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 01.08.2010)1/5(4) oranında uygulanır. (5904 sayılı Kanunun 22 inci maddesiyle eklenen fıkra. Yürürlük; 01.08.2009) Elektronik ortamda beyanname ile bildirim ve form verme mecburiyetine uymayanlara bu maddeye göre ceza kesilmesi halinde, 352 nci maddenin birinci derece usulsüzlüklerle ilgili (1) numaralı bendi ile ikinci derece usulsüzlüklerle ilgili (7) numaralı bendi uyarınca ayrıca ceza kesilmez. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (*) (Değişmeden önceki şekli) Bilgi vermekten çekinenler ile 257'nci madde hükmüne uymayanlar için: Mükerrer Madde 355 _ (2365 sayılı Kanunun 80'inci maddesiyle eklenen madde) Bu Kanunun 86, 148 ve 257'nci maddeleriyle 150'nci maddesinin 4 numaralı bendi hükümlerine çekinme sebebi olmaksızın riayet etmeyenlerde (Kamu İdare ve Müesseseleri hariç) (3946 sayılı Kanunun 1'inci maddesiyle artırılan miktarlar) (95/7595 sayılı B.K.K. ile artırılan miktarlar Kanundaki miktarların yanına parantez içinde siyah ile yazılmıştır. Yürürlük: 30.12.1995 Geçerlilik: 1.1.1996) 1. Birinci sınıf tüccarlar ve bilanço esasına göre defter tutan çiftçiler ile serbest meslek erbabı (Götürü usulde vergilendirilenler hariç) hakkında 1.000.000 (10.000.000) lira, 2. İkinci sınıf tüccarlar ile zirai işletme hesabı esasına göre defter tutan çiftçiler hakkında 500.000 (5.000.000) (**) 3. (Değişmeden önceki şekli) Yukarıdaki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında (3946 sayılı Kanunun 1'inci maddesiyle artırılan miktar) 330.000 (97/10345 Sayılı B.K.K. ile 3.300.000) lira. Özel usulsüzlük cezası kesilir. Bu hükmün uygulanması için 148'inci madde gereğince bilgi istenilirken yapılacak tebliğlerde bilginin verilmesi için tayin olunan süre ile süresinde cevap verilmediği veya eksik veya yanıltıcı bilgi verildiği takdirde haklarında kanunun ceza hükümlerinin uygulanması cihetine gidileceğinin ilgililere yazılı olarak bildirilmesi şarttır. (**) (Değişmeden önceki şekli)100.000.000 lira (***) (Değişmeden önceki şekli)50.000.000 lira (****) (Değişmeden önceki şekli)25.000.000 lira (1)(6009 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli)15 gün (2)(6009 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli)1/4 (3)(6009 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli)1/2 (4)(6009 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli)1/2 (*****)(6728 Sayılı Kanunun 21 inci maddesiyle Değişmeden önceki şekli: Bilgi vermekten çekinenler ile 256, 257 ve mükerrer 257 nci madde hükmüne uymayanlar için ceza (******)Değişmeden önceki şekli: mükerrer 257 nci madde uyarınca getirilen zorunluluklara İlgili Tebliğler: 280,281,285,302,311,320,323,326,332,337,342,346,351,354, 364,379,381,385,388,393,396,400,402,411,426,437,442,449,459,460,464,476,479,480 II-BİLGİ VERMEKTEN ÇEKİNENLER: Bu Kanunun 86, 148, 149, 150, 256 ve 257 nci maddelerinde yer alan zorunluluklar ile mükerrer 257 nci maddesi ve Gelir Vergisi Kanununun 98/A maddesi uyarınca getirilen zorunluluklara uymayanlara (Kamu idare ve müesseselerinde bilgi verme görevini yerine getirmeyen yöneticiler dahil); belirtilen özel usulsüzlük cezaları kesilir. Özel usulsüzlük cezasını gerektiren bu fiiller ve cezaları aşağıda ayrı ayrı açıklanacaktır A-V.U.K. NUN 86.NCI MADDESİNDE İSTENEN BİLGİLERİN VERİLMEMESİ: VUK. nun 86.ncı maddesine göre, Zirai kazançlar il ve merkez komisyonları kamu idare ve müesseseleri ile Devlet ekonomi kurumlarından ve görevlerinin gerektirdiği sair gerçek ve tüzel kişilerden her türlü bilgileri istiyebilirler. Gerekli gördükleri hallerde bilirkişilere inceleme de yaptırabilirler.
3 Bilgi istemede 148'inci maddenin ikinci fıkrası hükümleri uygulanır. Bu fıkraya göre, Bilgiler yazı veya sözle istenilir. Sözle istenen bilgileri vermeyenlere keyfiyet yazı ile tekit ve cevap vermeleri için kendilerine münasip bir mühlet tayin olunur. Bilgi istenmek üzere ilgililer vergi dairesine zorla getirilemez. Komisyonlarca bu hükümlere göre istenilen bilgileri vermiyenler ve bilirkişiliği kabul ettikleri halde gerekli incelemeleri yapmıyanlar hakkında mükerrer 355'inci madde hükmü uygulanır. Yukarıda belirtilen zirai kazançlar il komisyonlarına görevleri ile ilgili bilgileri vermeyen, birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında, 1.1.2016'den itibaren 1.370.- lira, 1.1.2017 tarihinden itibaren, 1.400.- lira, İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler için, 1.1.2016'den itibaren 690 TL, 1.1.2017 tarihinden itibaren, 700.- lira, bunların dışında kalanlar hakkında, 1.1.2016'den itibaren 340 TL., 1.1.2017 tarihinden itibaren, 350.- lira özel usulsüzlük cezası kesilir. B-V.U.K. NUN 148.NCİ MADDESİNDEKİ BİLGİ VERME MECBURİYETİNDE OLANLARIN İSTENEN BİLGİLERİ VERMEMESİ: V.U.K. nun 148.nci maddesinde belirtildiği gibi, Kamu idare ve müesseseleri, mükellefler veya mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzelkişiler, Maliye Bakanlığının veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların istiyecekleri bilgileri vermeye mecburdurlar. Ancak, Memleket dışı imtiyazlarından faydalanan yabancı Devlet memurları bilgi verme mecburiyetine tabi olamazlar. Bu memurların bilgi verme zorunlulukları yoktur. Bu memurlar yabancı elçiliklerde çalışan ve onların istihdam ettiği memurlardır. Çünkü, yabancı elçilikler, yabancı ülkelerin kendi toprakları sayılmaktadır. C-V.U.K. NUN 149.NCU MADDESİNDEKİ DEVAMLI BİLGİ VERME ZORUNDA OLANLARIN BİLGİLERİ VERMEMESİ: Kamu idare ve müesseseleri (Kamu hizmeti ifa eden kurum ve kuruluşlar dahil) ile gerçek ve tüzelkişiler vergilendirmeye ilişkin olaylarla ilgili olarak Maliye Bakanlığı ve vergi dairesince kendilerinden yazı ile istenecek bilgileri belli fasılalarla ve devamlı olarak yazı ile vermeye mecburdurlar. Devamlı bilgi istemeye yetkili olan kamu kurumu, birisi Maliye Bakanlığı, diğeri ise vergi dairesidir. Maliye Bakanlığı düzenlemiş olduğu 192.numaradan başlamak üzere 420 no.ya kadar devam eden çeşitli tebliğlerle devamlı bilgi vermek zorunda olanları ve vermeleri gereken bilgileri belirtmiştir. Bu bilgileri zamanında devamlı olarak vermeyen kurum ve kuruluşlara da özel usulsüzlük cezası kesilmesi gerekmektedir. Özel usulsüzlük cezasının uygulanabilmesi için: a-bilginin Maliye Bakanlığı veya vergi dairesi tarafından istenilmiş olması gereklidir. Bu dairelerin dışındaki kuruluşların istediği bilgilerin verilmemiş olması özel usulsüzlük cezasını gerektirmez. b-bilgi, ilgili kişi ve kuruluştan yazı ile istenmelidir. Telefon veya sözle istenen bilgilerin verilmemesi cezayı müeyyideyi gerektirmez. Maliye Bakanlığının bilgi verme ile ilgili tebliğlerindeki zorunluluklarına uymayanlar için, özel usulsüzlük cezası kesilemeyeceğini belirten Danıştay kararları olduğu gibi, 1 tebliğlerdeki bilgi verme ile ilgili yükümlülüklere yazı yazmadan kendiliğinden uymayanlar için mükerrer 355.nci maddeye göre özel usulsüzlük cezasının kesilebileceğini ifade eden Danıştay kararları da mevcuttur. 2 c-yazı ile istenen bilginin zamanın belirtilmiş olması ve hangi tarih ve aralarla verilmesi gerektiği belirtilmelidir. d- Yazının da usulüne uygun olarak ilgili kuruma tebliğ edilmiş olması gerekmektedir. Ve bu tebliğe rağmen istenen bilginin süresinde verilmemiş olması gerekir. Eksik veya yanıltıcı bilgi verilmesi de bilginin verilmemiş sayılmaktadır. 1 Dnş. 4.D., 17.12.1996 tarih, E:1996/2603, K: 1996/5672: Bakanlıkça, devamlı bilgi verilmesi yolunda yapılan düzenlemeye aykırı davranılması durumunda, V.FU.K. nun Mük. 355.nci maddesinin uygulanamayacağı; aksinin cezaların kanuniliği ilkesine aykırı olduğu hk. Aynı Dairenin, 24.3.1998, E: 1997/907, K: 1998/1131. Dip not: 421 alıntı Candan nın a.g.e. sh:324. 2 Dnş. 4.D., 17.3.1993, E: 1992/2520, K: 1993/1409: ve Dnş.7.D.; 20.6.2002; E: 2001/10212, K: 2002/2511 sayılı kararı dip not: 423 alıntı Candan a.g.e.sh.324
4 e-bilgi verme mecburiyetini yerine getirmeyenlerin, VUK. nun 151.nci maddesinde yazılı olan çekinme sebeplerinden birinin olmaması gerekir. D- V.U.K. NUN 150.NCi MADDESİNDEKİ ÖLÜM VAKALARINI VE İNTİKALLERİ BİLDİRME İLE İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜĞÜN YERİNE GETİRİLMEMESİ: V.U.K. nun 150.nci maddesinde belirtildiği gibi, Aşağıda yazılı resmi makamlarla gerçek ve tüzelkişiler, her ay muttali oldukları ölüm vak'aları ile intikalleri ertesi ayın 15'inci günü akşamına kadar vergi dairesine yazı ile bildirmeye mecburdurlar. 1. Sulh yargıçları, icra, nüfus ve tapu memurları; 2. Yabancı memleketlerdeki Türk konsolosları veya konsolosluk görevini yapanlar (Memur oldukları yerde ölen Türk tebaasının soyadı, adı ve sıfatları ile Türkiye'deki ikametgahlarını Maliye Bakanlığına bildirirler); 3. Mahalle ve köy muhtarları (Kendi mahalle veya köylerinde ölenleri bildirirler); 4. Banka, bankerler ve şirketler ile emanet kabul eden gerçek ve tüzelkişiler (Mevduat, şirket hissesi, emanet para ve eşya veya sair suretle alacak sahiplerinden birinin ölümü halinde, ölenin soyadını, adını, alacağının nev'ini ve miktarını bildirirler. Yukarıda belirtilen kurum ve kuruluşlar 15 günlük sürede, ölüm vakalarını ilgili vergi dairesine bildirmemeleri halinde, Mükerrer 355.nci maddede belirtilen özel usulsüzlük fiilini işlemiş olurlar ve bu ceza ile cezaldırılırlar. Ölümle ilgili bilgilerin süresinden sonra verilmesi halinde de özel usulsüzlük cezasının kesilmesi gerekir. Nitekim, Dan. 7.D., 8.6.1998 tarih ve 1997/2553,K: 1998/2324; 21.4.1999 tarh ve E: 1998/1796, K: 1999/1640 sayılı kararlarında, İstenilen bilgilerin süresinden sonra verilmesinin VUK. nun Mük.355.nci maddesine göre ceza kesilmesini engellemez. Şeklindedir. 3 Ölüm vakaları ile ilgili bilginin ertesi ayın 15 inci günü akşamına kadar, gönderilmesi için vergi dairesinin yazı yazmasına gerek yoktur. Bu mecburiyet kanundan gelen bir zorunluluktur. Otomatik olarak olaya bağlı olarak yerine getirilmesi gerekmektedir. E-ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASININ UYGULANMA KOŞULLARI: V.U.K. nun 86,148,149.ncu maddelerindeki bilgi verme ile ilgili yükümlülüklerin yerine getirmeyenlere Mükerrer 355.nci maddedeki özel usulsüzlük cezasının kesilebilmesi için, aşağıdaki koşulların gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu koşullar: 4 1-Bilginin Yetkili İdare veya Görevlilerce İstenmesi Gerekmektedir: VUK. nun 86.ncı maddesinde belirtilen bilgilerin, zirai kazanç il komisiyonları veya zirai kazanç merkez komisyonlarınca istenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde bilgi verilmemesi durumunda ceza uygulanamaz. VUK. nun 148.nci maddesine ve 149.ncu maddesine göre gereken bilginin Maliye Bakanlığı veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca istenilmesi halinde bilgi istenilen kişi ve kuruluşlar vermeye mecburdurlar. Bu bilgilirenin maddede sayılan yetkili kişilerce istenmesi gerekir. Yetkililerin dışındaki kişilerin örneğin Başka kurum veya kişilerce istenen 86.ncı 148.nci ve 149.ncu maddedeki bilgilerin verilme zorunluluğu olmadığı gibi, verilmemesi halinde herhangibir usulsüzlük cezası da kesilemez. 5 2-Bilginin Kanunda Yazılı Usule Uygun Şekilde İstenilmiş Olması Gerekir: 3 Candan Turgut a.g.e s.250 4 Candan Turgut a.g.e s.251 5 Dan. 9.D., 17.10.1991 Tarih, E.1989/3863, K. 1991/354 alıntı Candan Turgut a.g.e s.251
5 VUK. nun 148.ncig maddesinin ikinci fıkrasında belirtildiği gibi, Bilgiler yazı veya sözle istenebilir. Sözle istenen bilgileri vermeyenlere keyfiyet yazı ile tekit ve cevap vermeleri için kendilerine münasip bir mühlet tayin olunur. Bilgi istenmek üzere ilgililer vergi dairesine zorla getirilemez. 149.ncu madde kapsamındaki bilgilerin ise aynı madde hükmü gereğince yazılı olarak verilmesi mecburidir. VUK. nun Mükerrer 355.nci maddesinin ikinci fıkrasına göre, özel usulsüzlük cezasının uygulanması için, bilgi ve ibraz ödevinin yerine getirilmesiyle ilgili olarak yapılacak tebliğlerde bilginin verilmesi için tayin olunan sürede cevap verilmemesi, eksik veya yanıltıcı bilgi verilmesi durumunda, haklarında Kanunun ceza hükümlerinin uygulanması cihetine gidileceğinin ilgililere yazılı olarak bildirilmesi şarttır. 6 3-Bilgi Vermek İstemeyenler Çekinme Sebebi İleri Sürerek Bilgi Vermekten İmtina Edemezler: Kanunun Mükerrer 355 inci maddesinin 4369 sayılı Kanunun 13 üncü maddesiyle değişmeden önceki hükmü, Bu Kanunun 86, 148 ve 257'nci maddeleriyle 150'nci maddesinin 4 numaralı bendi hükümlerine çekinme sebebi olmaksızın riayet etmeyenlere özel usulsüzlük cezasının uygulanacağı belirtilmiş idi. Ancak, 4369 sayılı Kanunla maddede yapılan değişiklikle, Çekinme sebebi olmaksızın ibaresi maddeden çıkartılmıştır. Bu durumda, bilgi vermek zorunda olanlar, çekinme sebebi ileri sürerek istenen bilgiyi vermeme durumunda olamazlar. Maddeden çekinme sebebi olmaksızın ibaresinin çıkarılmış olmasına karşın, bir başka madde de 151.nci maddede yazılı olanların mahremiyet ileri sürerek bilgi vermekten imtina edilebileceği hüküm altına alınmıştır. Bu maddeye göre; Kendilerinden bilgi istenilen gerçek ve tüzelkişiler, özel kanunlarda yazılı mahremiyet hükümlerini ileri sürerek, bilgi vermekten imtina edemezler. Ancak: 1. Posta, Telgraf ve Telefon İdaresinin muhabereler hakkında tutmaya mecbur olduğu mahremiyet saklıdır; 2. Hekimlerden, diş hekimlerinden, disçilerden, ebelerden ve sağlık memurlarından hastaların hastalıklarının nev'ine müteallik bilgiler istenemez. 3. Avukatlardan ve dava vekillerinden kendilerine tevdi olunan işler veya görevleri dolayısiyle muttali oldukları ahval ve hususların bildirilmesi istenemez; şu kadar ki, bu yasak müvekkil adlariyle vekalet ücretlerine ve giderlerine (6487 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle eklenen ibare Yürürlük; 11.06.2013) ayrıca avukatlık veya dava vekilliği sıfatı dışındaki sıfatları dolayısıyla muttali oldukları ahval ve hususlara şamil değildir. 4. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun 88'inci maddesi gereğince gösterilmesi veya teslimi caiz olmıyan evrakın muhteviyatı hakkında bilgi istenemez. şu kadar ki, doğrudan doğruya vergi ile ilgili olmak üzere, bu gibi evraka müsteniden doğan borçların miktarlarına ve alacaklıların adlarına ait bilgiler istenebilir. Maddede sayılan bu sebeplerin mevcudiyeti halinde bilgi istenmesi durumunda bu bilgilerin verilmemesi halinde ilgililer için özel usulsüzlük cezası uygulanamaz. 4-İstenen Bilginin İlgililerin Bilgisi Dahilinde Olması Gerekir: VUK. nun Mükerrer 355.nci maddesi uyarınca, özel usulsüzlük cezasının kesilebilmesi için, bilgi istenen kişinin o bilgiye ulaşabilmesi, o bilginin ilgilisinin bilgisi dahilinde olması gerekir. Konu ile ilgili Dan. 7.D., 8.6.1998 tarih ve 1997/2553,K: 1998/2324; 21.4.1999 tarh ve E: 1998/1796, K: 1999/1640 sayılı kararlarında, İstenilen bilgilerin süresinden sonra verilmesinin VUK. nun Mük.355.nci 6 Dan. 4.D., 24.3.1998 tarih E. 1997/907, K. 1998/1131 sayılı kararı alıntı, Candan Turgut a.g.e s.252
6 maddesine göre ceza kesilmesini engellemez. Şeklindedir. 7 her türlü defter, belge ve karneler ile vermek zorunda bulundukları bilgilere ilişkin mikro fiş, mikro film, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri muhafaza süresi içerisinde yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz ve inceleme için arz etmek zorundadırlar. vergi dairesi başkanlığı ve defterdarlık 5-Ölüm Vakalarının Belirtilen Sürede Verilmesi: V.U.K. nun 150.nci maddesinde sayılan resmi makamlarla gerçek ve tüzelkişiler, her ay muttali oldukları ölüm vak'aları ile intikalleri ertesi ayın 15'inci günü akşamına kadar vergi dairesine yazı ile bildirmeye mecburdurlar. Bilginin bu süre içinde verilmemesi veya süre geçtikten sonra verilmesi halinde, 355.nci maddeye göre özel usulsüzlük cezasının kesilmesi gerekir. (Dan. 7.nci D., 8.6.1998 tarih ve E. 1997/2553, K. 1998/2324; 1998/1796,K. 1999/1640 alıntı, Candan Turgut a.g.e s.250) Buradaki bilginin yetkililerce istenmesine gerek yoktur. Kanundaki yükümlülük istenmeden bilgileri yetkili makamlara uluştırmalarını gerektirmektedir. III-V.UK. NUN 256.NCI MADDESİİNDEKİ DEFTER VE BELGELERLE DİĞER KAYITLARIN İBRAZ MECBURİYETİNE UYULMAMASI: A-GENEL AÇIKLAMA: V.U.K. nun 256.ncı maddesinde belirtildiği gibi, Geçen maddelerde yazılı gerçek ve tüzel kişiler ile mükerrer 257 nci madde ile getirilen zorunluluklara tabi olanlar, muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü defter, belge ve karneler ile vermek zorunda bulundukları bilgilere ilişkin mikro fiş, mikro film, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri muhafaza süresi içerisinde yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz ve inceleme için arz etmek zorundadırlar. Bu zorunluluk Maliye Bakanlığınca belirlenecek usule uygun olarak, tasdike konu hesap ve işlemlerin doğrulanması için gerekli kayıt ve belgelerle sınırlı olmak üzere, bu hesap ve işlemlere doğrudan ya da silsile yoluyla taraf olanlara, defter ve belgelerinin tetkiki amacıyla yeminli mali müşavirler tarafından yapılan talepler için de geçerlidir. B-DEFTER VE BELGELERİN Y.M.M.LERE İBRAZ ETME ZORUNLULUĞU: VUK. nun 256.ncı maddesinde 4369 sayılı kanunla yapılan değişiklikten sonra, gerekli kayıt ve belgelerle sınırlı olmak üzere, bu hesap ve işlemlere doğrudan ya da silsile yoluyla taraf olanlara, defter ve belgelerinin tetkiki amacıyla yeminli mali müşavirlere ibraz etme zorunluluğu getirilmiştir. Bu zorunluluğa uymayanlar için, cezai müeyyide VUK. nun mükerrer 355.nci maddesinde değil, 27 no.lu Sm, Smmm Ve Ymm Kanunu Genel Tebliğinde aşağıdaki şekilde açıklanmıştır: 3568 Sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun 12 nci maddesinin 2 nci fıkrasında yeminli mali müşavirlerin tasdik edecekleri belgeler, tasdik konuları ile tasdike ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmeliklerle belirleneceği hüküm altına alınmıştır. Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 256 ncı maddesiyle, incelemeye yetkili makam ve memurlara ibraz ve inceleme için, maddede zikredilen defter, belge, kayıt v.b. bilgilerin arzı zorunlu tutulmuş; anılan maddede 4369 sayılı Kanunla (1) yapılan değişiklikle de, bu zorunluluğun; Bakanlığımızca belirlenecek usule uygun olarak, tasdike konu hesap ve işlemlerin doğrulanması için gerekli kayıt ve belgelerle sınırlı olmak üzere, bu hesap ve işlemlere doğrudan ya da silsile yoluyla taraf olanlara, defter ve belgelerinin tetkiki amacıyla yeminli mali müşavirler tarafından yapılan talepler için de geçerli olduğu hükmü getirilmiştir. 7 Candan Turgut a.g.e s.250 8 Candan Turgut a.g.e s.332 9 Candan Turgut a.g.e.s.330
7 Bu hükümlerin Bakanlığa verdiği yetkiye dayanılarak tasdike konu hesap ve işlemlerin doğrulanması ile ilgili defter ve belgelerin yeminli mali müşavirlere tetkik amacıyla ibraz edilmesi ve karşıt incelemeler konusunda aşağıdaki düzenleme ve açıklamalar yapılmıştır. 1 - Defter ve Belgelerin Yeminli Mali Müşavirlere İbraz Zorunluluğu: Vergi Usul Kanununun 256 ncı maddesi hükmü uyarınca, yeminli mali müşavirlerin tasdik ettikleri hesap ve işlemlere doğrudan ya da silsile yoluyla taraf olanlar bu Tebliğ ile belirlenen usul çerçevesinde yeminli mali müşavirlere defter ve belgelerini ibraz etmekle yükümlüdürler. Bu zorunluluk yeminli mali müşavirler tarafından tasdik edilen hesap ve işlemler ile ilgili defter ve belgelerle sınırlıdır. Yeminli mali müşavirlerin tasdik ettikleri hesap ve işlemler dışındaki konularla ilgili olarak defter ve belge ibrazını isteme yetkileri, böyle bir talebe muhatap olan mükelleflerin ise buna uyma zorunlulukları bulunmamaktadır. 2 - Defter ve Belgelerin Yeminli Mali Müşavirlere İbraz Edilmesinin Usul ve Esasları: Defter ve belgelerin ibrazı yazı ile istenecektir. Bu yazılarda defter ve belgelerin tetkik edilmesini gerektiren gerekçelere ve karşıt incelemenin kapsamına açık bir şekilde yer verilecektir. Örneğin, KDV iadesi dolayısıyla, iade talebinde bulunan mükellefe mal ya da hizmet satan mükellef nezdinde karşıt inceleme yapılacak ise, talep yazısında bu hususa ve ayrıca tetkik edilmek istenilen işlemlere yer verilecektir. İlgililer yeminli mali müşavirlerin defter ve belgelerin ibrazına ilişkin taleplerini talep yazısının kendilerine tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde yerine getireceklerdir. Yeminli mali müşavirlerce defter ve belgelerin incelenmesi mükellefin iş yerinde yapılacaktır. Ancak, iş yerinin uygun olmaması veya ölüm, işin bırakılması gibi zaruri sebeplerle defter ve belgelerin iş yerinde tetkikinin fiilen imkansız olması ya da mükellefin istemesi halinde, defter ve belgelerin taraflarca belirlenecek bir yerde incelenmesi de mümkündür. Defter ve belgeleri tetkik için talep eden yeminli mali müşavir mükellefe kimliğini ibraz edip kendisini tanıtmakla yükümlüdür. Ayrıca, tam tasdik sözleşmesi veya KDV iadesi tasdik sözleşmelerinin aslı ya da onaylı örnekleri mükellefe ibraz edilecek ve yapılacak tetkikin bu çerçevede olduğu açıklanacaktır. Mükellefler kimliklerini veya ibrazını istedikleri defter ve belgeleri tetkike yetkili olduklarını kanıtlayamayan yeminli mali müşavirlerin taleplerini yerine getirmekle yükümlü değillerdir. Bu konularda tereddüdü bulunan mükellefler ilgili meslek odaları ve vergi dairelerinden bilgi alabileceklerdir. Karşıt incelemenin bu Tebliğin II-3 bölümünde belirtilen esaslar çerçevesinde yazılı teyit alınmak suretiyle yapıldığı hallerde defter ve belge ibrazı talep edilmeyecektir. Bu gibi durumlarda, kendisinden teyit alınacak yeminli mali müşavire yukarıda belirtilen esaslar çerçevesinde durum yazılı olarak intikal ettirilecek ve alınacak teyit yazısına göre işlem tesis edilecektir. 3 - Defter ve Belgelerini YMM.lere İbraz Etmeyen Mükellefler Hakkında Yapılacak İşlemler: Defter ve belgelerini yukarıda belirtilen usul çerçevesinde yeminli mali müşavirlere ibraz etmekten imtina edenler hakkında Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesi hükmüne göre işlem yapılacaktır. Anılan madde hükmü çerçevesinde işlem yapılabilmesi için, yeminli mali müşavirlerin defter ve belge ibraz edilmesine ilişkin yazılarında, defter ve belgelerin ibraz edilmemesinin Vergi Usul Kanununun ilgili maddelerine göre cezai işlem yapılmasını gerektirdiği belirtilecektir. Yeminli mali müşavirler defter ve belgelerini ibraz etmeyen mükellefleri bunların bağlı oldukları vergi dairelerine yazılı olarak bildireceklerdir. Vergi daireleri bu mükellefler hakkında Vergi Usul Kanununun Mükerrer 355 inci maddesi uyarınca işlem yapmadan önce defter ve belgelerin ibrazı taleplerinin bu Tebliğ ile yapılan düzenlemelere uygun olup olmadığını kontrol edeceklerdir. 4-Defter Ve Belgelerin Dışındaki Mikro Fiş, Mikro Film ve Şifrelerin YMM.lere İbraz Zorunluluğu Yoktur:
8 VUK. nun 256.ncı maddesindeki hükme göre, Geçen maddelerde yazılı gerçek ve tüzel kişiler ile mükerrer 257 nci madde ile getirilen zorunluluklara tabi olanlar, muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü defter, belge ve karneler ile vermek zorunda bulundukları bilgilere ilişkin mikro fiş, mikro film, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri muhafaza süresi içerisinde yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz ve inceleme için arz etmek zorundadırlar. Bu zorunluluk Maliye Bakanlığınca belirlenecek usule uygun olarak, tasdike konu hesap ve işlemlerin doğrulanması için gerekli kayıt ve belgelerle sınırlı olmak üzere, bu hesap ve işlemlere doğrudan ya da silsile yoluyla taraf olanlara, defter ve belgelerinin tetkiki amacıyla yeminli mali müşavirler tarafından yapılan talepler için de geçerlidir. Maddede belirtilen tüm bilgilere ilişkin mikro fiş, mikro film, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifrelerin ise YMM.lere ibraz zorunluluğu yoktur. 10 Madede belirtildiği gibi, ibrazla ilgili zorunluluk, Maliye Bakanlığınca belirlenecek usule uygun olarak, tasdike konu hesap ve işlemlerin doğrulanması için gerekli kayıt ve belgelerle sınırlıdır. Maliye Bakanlığı kendisine verilen yetkiye dayanılarak tasdike konu hesap ve işlemlerin doğrulanması ile ilgili defter ve belgelerin yeminli mali müşavirlere tetkik amacıyla ibraz edilmesi ve karşıt incelemeler ve uygulanacak cezalar konusunda, 27 no.lu Sm, Smmm Ve Ymm Kanunu Genel Tebliğinde gerekli açıklamalar yapılmış olup, bu açıklamalarda, defter ve belge dışındaki bilgi ve belglerin YMM.lere ibraz edilmemesi halinde özel usulsüzlük cezası uygulanacağı ile ilgili bir düzenleme yapılmamıştır. V.U.K. nun 256.ncı maddesindeki yükümlülüklerin yerine getirilmemiş olması özel usulsüzlük cezasnının yanında 359.ncu maddedeki kaçakçılık cezasının uygulanmasını da gerektirmektedir. Ancak, 256.ncı maddede öngörülen ibraz ve incelemeye arz zorunluluğu getirilen tüm bilgi, mikro film, fiş ve belgelerin ibraz etme eylemine uymama fiilinin VUK.nundaki kaçakçılık cezasının uygulanmasını gerektirmemektedir. Çünkü, 359.ncu maddede öngörülen ibraz etmeme eyleminin sadece Vergi Usul Kanunu na göre tutulan veya düzenlenen defter ve belgelerin ibraz zorunluluğuna uymama ile ilgilidir. 256.ncı maddedeki diğer bilgi ve belgelerle ilgili ibraz zorunluluğuna uymama eylemi, 359.ncu maddeye göre cezalandırılamaz, 359.ncu maddede göre cezalandırılacak eylem, VUK. na göre tutulan yasal defter ve belgelerle ilgilidir. Fakat, 256.ncı maddedeki tüm defter belge bilgi ve film v.s. lerin ibraz edilmemesi mükerrer 355.nci maddeye göre özel usulsüzlük cezasının kesilmesin gerektirmektedir. Defter ve belgelerle diğer kayıt ve bilgi fiş ve filmlerin ibraz zorunluluğuna uymama fiilinin Mükerer 355.nci maddeye göre cezalandırılabilmesi için: a-ibraz talebinin yazılı olarak ve 15 günlük süre verilerek yapılmış olması, b-ibraz yazının usulüne uygun olarak, muhatabına tebliğ edilmiş olması, c-haklı mazaret göstermeksizin, verilen süre içinde, yapılahn talebe uyulmamış olması, gereklidir. Haklı mazeret gösterilmesi halinde usulsüzlük cezasının kesilmesi mümkün değildir. IV-V.U.K.NUN 257.NCİ MADDESİNDEKİ HÜKME UYULMAMASI: V.U.K. nun mükerre 355.nci maddesinde, hem 257.nci madde hükmüne uymayanlar hem de mükerre 257.nci madde hükmüne uymayanlar için usulsüzlük cezası getirilmiştir. Mükelleflerin 257.nci maddedeki ödevleri Diğer Ödevler başlığında aşağıda belirtilmiştir. 1. İncelemeye yetkili memura müessesenin durumuna göre, çalışma yeri göstermek ve resmi çalışma saatlerinde memurun müessesede çalışmasını sağlamak; 2. İnceleme ile ilgili her türlü izahatı vermek (Bu mecburiyet hem iş sahibine, hem de işletmede çalışan memurlara şâmildir): 3. İncelemeye yetkili memurun, lüzumunda iş yerinin her tarafını gezip görmesini sağlamak; 4. Bina ve arazinin rayiç bedelinin tespitinde değeri tespit edilecek bina ve araziyi Emlak Vergisi Kanununun 31 inci maddesine göre Maliye Bakanlığınca yetkili kılınan memurlara gösterip gezdirmek, bu gibi gayrimenkullerin genel ahvaline, kullanılış tarzına ve kirada ise kiranın miktarına mütaallik her türlü bilgileri vermek (Bu fıkrada yazılı mecburiyetler kiracılara da şamildir); 10 Candan Turgut a.g.e.sh.255 11 Candan Turgut a.g.e s.332 12 Candan Turgut a.g.e s.332
9 5. İşletmede 134 üncü madde gereğince envanter yapılması halinde araç, gereç ve personeliyle bu işlemlerin intacına gerekli yardım ve kolaylığı göstermek. Yukarıda sayılan ödevlerin yerine getirilmemesi VUK. nun mükerre 355.nci maddesine göre özel usulsüzlük fiilini oluşturmakta ve bu cezanın kesilmesini gerektirmektedir. V-V.U.K. NUN MÜKERRE 257.NCİ MADDESİNDEKİ HÜKME UYULMAMASI: V.U.K. nun mükerrer 355.nci maddesine göre özel usulsüzlük cezasının kesilmesini gerektiren fiilerin sonuncusu, mükerrer 257.nci maddedeki hükümlere uyulmamasıdır. 257.nci madde başlığında, maddededeki hükümlerle ilgili olarak Maliye Bakanlığına yetki verilmiştir. Bakanlık bu yetkisini çeşitli tebliğle kullanmış olup, maddedeki düzenlemelere ve tebliğle getirilen düzenlemelere uymayanlar için ise Mükerrer 355.nci maddede cezai yaptırım olarak özel usulsüzlük cezası getirilmiştir. VI-CEZA MİKTARI: Bu Kanunun 86, 148, 149, 150, 256 ve 257 nci maddelerinde yer alan zorunluluklar ile mükerrer 257 nci maddesi ve Gelir Vergisi Kanununun 98/A maddesi uyarınca getirilen zorunluluklara uymayan; 476 No.Lu Tebliğle 01.01.2017 tarihinden itibaren aşağıdaki cezaların kesilmesi gerekir. 1. Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 1.000 (1.400 TL) Türk Lirası, 2. İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basıt usulde tespit edilenler hakkında 500 (700 TL) Türk Lirası, 3. Yukarıdaki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında 250 (350 TL) Türk Lirası, Özel usulsüzlük cezası kesilir. Maddenin eski metninde Kamu idare ve müesseselerinde bilgi verme görevini yerine getirmeyen yöneticiler hariç tutulmuşken yeni metinde, bunlarda dahil denilmek suretiyle onlar içinde usulsüzlük cezasının uygulanması hüküm altına alınmıştır. VII- G.V.K. NUN 98/A MADDESİ İLE GETİRİLEN ZORUNLULUKLARA UYULMAMASI: 6728 sayılı Kanunun 16.ncı maddesiyle 193 sayılı Kanunun 98 inci maddesinden sonra gelmek üzere 98/A maddesi eklenmiştir. Bu maddeye göre; Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi: MADDE 98/A Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi, vergi kanunlarına göre verilmesi gereken muhtasar beyanname ile 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin birleştirilerek, kesilen vergilerin matrahlarıyla birlikte sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı ile prim ödeme gün sayılarının bildirilmesine mahsustur. Muhtasar beyanname ile aylık prim ve hizmet belgesinin birleştirilerek verilmesi hususunda zorunluluk getirmeye veya kaldırmaya, kapsama girecekleri gruplar, sektörler, gayrisafi iş hasılatları, istihdam edilen işçi sayıları, gelir unsurları, il ve ilçe sınırları itibarıyla ayrı ayrı veya birlikte tespit etmeye, muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin şekil, içerik ve ekleri ile ilgili olduğu dönemi ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müştereken yetkilidir. Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verilmesinde bu Kanunun 98 inci maddesinde belirtilen yer ve süreler dikkate alınır. Maliye Bakanlığı; bölge, il, ilçe, mahal ve sektörlere göre yetkili vergi dairesini ve beyannamenin verilme zamanını belirlemeye yetkilidir.
10 Bu Kanunda ve diğer kanunlarda, muhtasar beyanname ile aylık prim ve hizmet belgesine yapılmış olan atıflar, bu iki belgenin tek bir beyanname olarak birleştirildiği durumlarda, muhtasar ve prim hizmet beyannamesine yapılmış sayılır. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa 6728 sayılı Kanunun 16.ncı maddesiyle eklenen 98/A maddesine göre, Muhtasar beyanname ile prim hizmet beyannamesi tanımlanmaktadır. Muhtasar beyanname ile 31.5.2006 tarihli 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin birleştirilerek verilmesi durumunda; kapsama alınacak veya kapsam dışında bırakılacak mükelleflerin tespiti ve buna ilişkin usul ve esasların belirlenmesi, beyannamenin şekil, içerik ve ekleri ile verilen beyannamenin dönemini aylık olarak belirleme hususunda Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yetki verilmektedir. Maddede, söz konusu birleşik beyannamenin, muhtasar beyanname ile aynı sürede verileceği düzenlenmekte ve Maliye Bakanlığına, bölge, il, ilçe, mahal ve sektörlere göre yetkili vergi dairesini ve beyannamenin verilme zamanını belirleme zamanını belirleme konusunda yetki verilmektedir. Ayrıca Gelir Vergisi Kanununda ve diğer kanunlarda, muhtasar beyanname ile aylık prim ve hizmet belgesine yapılmış olan atıfların, bu iki belgenin tek bir beyanname olarak birleştirildiği durumlarda, muhtasar ve prim hizmet beyannamesine yapılmış sayılacağı belirtilmektedir. VIII-MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNİN SÜRESİNDE VERİLMEMESİ: 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu na 6728 sayılı Kanunun 16.ncı maddesiyle eklenen hükümle muhtasar beyanname ile prim ve hizmet beyannamesi birleştirilmiştir. Ve bu beyannamelerin elektronik ortamda meslek mensuplarınca verilmesi için zorunluluk getirilmiş olup, 6728 sayılı kanunun 21 inci maddesiyle eklenen ve 09.08.2016 tarihinde yürürlüğe giren cümle ile Elektronik ortamda bildirim veya form verilmesi mecburiyetine uyulmaması hâlinde kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası, bildirim veya formların belirlenen sürelerin sonundan başlayarak elektronik ortamda 3 gün içinde verilmesi halinde 1/10 oranında uygulanır. hükmü ilave edilmiştir. Maddenin gerekçesinde de belirtildiği gibi, muhtasar beyanname ile aylık prim ve hizmet belgesinin birleştirilerek verilmesine imkan sağlamak üzere Gelir Vergisi Kanununa eklenen 98/A maddesi ile verilen yetki uyarınca getirilen zorunluluklara uyulmaması halinde uygulanacak ceza belirlenmektedir. Ayrıca yapılan değişiklik ile elektronik ortamda süresinde verilmeyen bildirim ve formların süresinden sonraki üç gün içinde verilmesi halinde, 1/10 oranında özel usulsüzlük cezası uygulanması öngörülmektedir. IX- USULSÜZLÜK CEZASI KESİLMESİNE RAĞMEN MECBURİYETLERİ YERİNE GETİRMEYENLER: Mükerrer 355.nci maddenin 3.üncüfıkrasında belirtildiği gibi, bu maddedeki özel usulsüzlük cezalarının uygulanması için, bilgi ve ibraz ödevinin yerine getirilmesiyle ilgili olarak yapılacak tebliğlerde bilginin verilmesi için tayin olunan sürede cevap verilmemesi, eksik veya yanıltıcı bilgi verilmesi veya defter ve belge ibrazı için tayin olunan süre ile defter ve belgelerin süresinde ibraz edilmemesi durumunda haklarında Kanunun ceza hükümlerinin uygulanması cihetine gidileceğinin ilgililere yazılı olarak bildirilmesi şarttır. V.U.K. nun Mükerrer 355.nci maddesinin 4.ncü fıkrasında belirtildiği gibi, Özel usulsüzlük cezası kesilmesine rağmen mecburiyetleri yerine getirmeyenlere yeniden süre verilerek bu mecburiyetleri yerine getirmeleri tebliğ olunur. Verilen sürede bu mecburiyetlerin yerine getirilmemesi halinde yukarıda yazılı özel usulsüzlük cezaları bir kat artırılarak uygulanır. Birinci seferde özel usulsüzlük cezası kesilmesine rağmen, maddede belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyenler için, tebliğ edilmek şartıyla yeniden süre verilerek usulsüzlük cezası bir kat arttırılarak uygulanır. Bir kat arttırılarak kesilecek usulsüzlük cezası için, birinci kesilen cezanın kesinleşmesi gerekmemekte sadece cezanın kesilmesi maddeye göre yeterli görünmektedir. Bu hükmün uygulanması için, bilgi ve ibraz ödevinin yerine getirilmesiyle ilgili olarak yapılacak tebliğlerde bilginin verilmesi için tayin olunan sürede cevap verilmemesi, eksik veya yanıltıcı bilgi verilmesi veya defter ve
11 belge ibrazı için tayin olunan süre ile defter ve belgelerin süresinde ibraz edilmemesi durumunda haklarında Kanunun ceza hükümlerinin uygulanması cihetine gidileceğinin ilgililere yazılı olarak bildirilmesi şarttır. Ancak, bu ödevlerin yerine getirilmesine ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığınca yapılan düzenleyici idari işlemlerle duyurulması halinde, ilgililere ayrıca yazılı olarak bildirilme şartı aranmaz. X-DEFTER VE BELGE İBRAZ ETMEYENLERE RE SEN TAKDİR VE HAPİS CEZASI UYGULANMASI İÇİN İKİNCİ EK SÜRE VERİLMESİ GEREKMEZ: Yukarıda belirttiğimiz gibi, V.U.K. nun Mükerrer 355.nci maddesinin 4.ncü fıkrasında belirtildiği gibi, Özel usulsüzlük cezası kesilmesine rağmen mecburiyetleri yerine getirmeyenlere yeniden süre verilerek bu mecburiyetleri yerine getirmeleri tebliğ olunur. Verilen sürede bu mecburiyetlerin yerine getirilmemesi halinde yukarıda yazılı özel usulsüzlük cezaları bir kat artırılarak uygulanır. Ancak, vergi incelemesine yetkili olanlarca inceleme yapılmak üzere istenilen defter ve belgelerin verilen süre içinde ibraz edilmemesi hali 30 uncu maddenin 3 numaralı bendi uyarınca re'sen takdiri gerektirdiğinden, ilgili dönem vergi matrahı belirlenerek rapora bağlanacaktır. Dolayısıyla vergi incelemelerinde defter ve belgelerin ibrazı için ikinci defa süre verilmesi ve vergi matrahının belirlenmesine ilişkin raporun düzenlenmesi için bu sürenin beklenilmesi gerekmeyecektir. 13 Ayrıca defter ve belgelerin yazı ile tebliğe rağmen 15 günlük süre içinde ibraz etmeyenlere, VUK. nun 359.ncu maddesindeki hapis cezasının uygulanması için Cumhuriyet Savcılığına suç duyurunsunda bulunulur. XI-TAHSİLAT VE ÖDEMELERİNİ BANKA, BENZERİ FİNANS KURUMLARI VEYA POSTA İDARELERİNCE DÜZENLENEN BELGELERLE TEVSİK ETME ZORUNLULUĞUNA UYMAYANLARA UYGULANACAK ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI: A-CEZAİ MÜEYYİDE: Bilindiği gibi, Vergi Usul Kanunu nun mükerrer 257.nci maddesinin birinci fıkrasının 2 numaralı bendinde; Mükelleflere muameleleri ile ilgili tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri zorunluluğunu getirmeye ve bu zorunluluğun kapsamını ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslarını belirlemeye, Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Vergi Usul kanunu nun Mükerer 355.nci maddesinde yer alan hükme göre mükerrer 257.nci madde ile getirilen zorunluluklardan tansilet ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etmemeleri halinde: 1. Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 1.000 (1.400 TL) Türk Lirası, 2. İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basıt usulde tespit edilenler hakkında 500 (700 TL) Türk Lirası, 3. Yukarıdaki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında 250 (350 TL) Türk Lirası, Özel usulsüzlük cezası kesilir. Ayrıca, Vergi Usul Kanunu nu mükerrer 355.nci maddesinin 6.ncı fıkrasında belirtildiği gibi, Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 5'i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Ancak, özel usulsüzlük cezası herbir işlem için kesilecektir. (320,323,324,332,459 no.lu VUK.genel tebliğleri.) 13 280 no.lu VUK.genel tebliği bölü.1.2 14 320,323,324,332,459 no.lu VUK. genel tebliğleri.
12 Vergi Usul Kanununun Mükerrer 355 inci maddesinde yer alan hükme göre mükerrer 257 nci madde ile getirilen zorunluluklara uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesilmesi gerekmektedir. Bu itibarla tahsilat ve ödemelerinde bu Tebliğle getirilen zorunluluğa uymayan mükelleflere her bir işlem için özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Ayrıca, mükellefler arası ticari işlemlerde birinin tahsilatı diğerinin ödemesi olacağından özel usulsüzlük cezası her iki mükellef için de uygulanacaktır. (320 ve 323 no.lu VUK.Tebliği) Tevsik Zorunluluğuna Uymayanlara Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezası, 5228 sayılı Kanunun 3/8/2004 tarihinde yürürlüğe giren 10 uncu maddesiyle 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesinin sonuna eklenen fıkra uyarınca; belirlenen limiti geçen tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracılığıyla yapma zorunluluğu getirilen mükelleflerden bu zorunluluğa uymayanlara, işleme konu tutarın % 5'i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilecek; mükerrer 355 inci maddenin 3 üncü fıkrasında yer alan katlamalı ceza uygulaması bu işlemlere uygulanmayacaktır.(337 no.lu VUK. genel tebliğ) V.U.K. nun mükerrer 257.nci maddesine, 5228 sayılı Kanunun 10'uncu maddesiyle eklenen fıkra hükmüne göre, Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 5'i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Bu şekilde ceza kesilen mükellefler hakkında üçüncü fıkra hükmü uygulanmaz. Ancak, bu fıkra uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 770.000 TL'yi (476 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2017'den itibaren 1.100.000 -TL) geçemez. B-CEZANIN HESAPLANMASI: Özel usulsüzlük cezasının uygulanmasında, usulsüzlük cezasının her bir işlem için ceza uygulanması gerekmektedir. Örnek:1) (A) Anonim Şirketi, ortağı, (B) ye 180.000.- TL. borç vermiştir. Bu borç verme işleminde işlem, kasadan yapılmış ve tevsik edici belge olarak kasa tediye fişi düzenlenmiştir. Bu işlemle, (A) A.Ş. ne (180.000x%5=) 9.000.- lira özel usulsüzlük cezası kesilmesi gerekir. Çünkü, 459 no.lu VUK. Genel tebliğinde belirtildiği gibi, Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlarla yapacakları, 7.000 TL yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur. Bu örnekte şirketin ortağı olan (B) vergi mükellefi olmadığı için ceza sadece (A) ya kesilecektirb. Örnek:2) A işletmesi ortağı olan B işletmesinden nakit olarak 300.000.-lira borç almıştır. Bu borç ticari bir içeriği olmamakla beraber nakit hareketi söz konusu olduğundan bedelin 7.000.- Türk Lirasını aşmış olduğundan tahsilat ve ödemeler banka, özel finans kurumları ve PTT aracılığıyla yapılması gerekmektedir.acaktır.(324) Bu örnekte, kesilmesi gereken usulsüzlük cezası, (300.000x%5=) 15.000.- lira olarak hesaplanacak ve bu ceza borç veren ve borç alana ayrı ayrı kesilecektir. Çünkü, VUK. nun 320.nci maddesinde cezanın, mükelleflere her bir işlem için kesilmesi gerekir. VUK. nun 323.ncü maddesinde belirtildiği gibi, Ayrıca, mükellefler arası ticari işlemlerde birinin tahsilatı diğerinin ödemesi olacağından özel usulsüzlük cezası her iki mükellef için de uygulanacaktır. Tespit edilen tutarı aşan avansların da banka veya özel finans kurumlarınca düzenlenen belgelerle tevsiki zorunludur. Tespit edilen tutarın üzerinde kalan işlemlerin tevsik zorunluluğundan kaçınmak amacıyla parçalara ayrılması kabul edilmeyecek, aynı günde aynı kişi veya kurumlarla yapılan işlemler tek bir ödeme veya tahsilat kabul edilecektir.(320 no.lu tebliğ) Ancak her ödemenin 1.1.2016 tarihinden itibaren 7.000.-lirayı geçmesi halinde her bir ödeme (işlem) için ayrı ayrı usulsüzlük cezası kesilecektir. Kendilerine tahsilat ve ödemelerini banka ve benzeri finas kurumlarınca veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle yapmayan mükelleflerin bu haddi geçen ödemeleri için usulsüzlük cezası kesilmesi durumunda, bu fiilin tekrar işlenmesi halinde kendiilerine süre verilip ceza bir kat fazlasıyla uygulanmaz. Yani Mükerer 355.nci maddenin 4.ncü fıkra hükmü uuygulanmaz.(vuk.mük.mad.355/4. Fıkra)
13 Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesinde yer alan hükme göre mükerrer 257 inci madde ile getirilen zorunluluklara uymayan mükelleflere her bir işlem için usulsüzlük cezası kesilecektir. Ayrıca, mükellefler arası ticari işlemlerde birinin tahsilatı diğerinin ödemesi olacağından özel usulsüzlük cezası her iki mükellef için de uygulanacaktır.(tebliğ.323) Örnek:3) Mükellef A, 30.000.- Türk Lirası bedelindeki bir malını satmış ve bunun faturasını düzenlemiştir. Ancak malın bedeli 5 taksit halinde ödenecektir. Fatura bedeli belirlenen limiti aştığından taksit tutarları banka, özel finans kurumları ve PTT aracılığıyla ödenecektir. (Tebliğ.324) Bu örnekte, ödemeler 5 taksitte yapıldığı için, taksitlerin tutarı, (30.000/5=) 6.000.-lira, 7.000..-liralık haddin altında kalmasına rağmen, fatura bedeli 7.000.-liralık haddi geçtiğinden, taksit tutarları banka, özel finans kurumları ve PTT aracılığıyla ödenecektir. Bu Tebliğ kapsamında aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunlu bulunan tahsilat ve ödemelerin bu kurumlarca mevzuatlarına göre düzenlenen belgelerle (dekont, hesap bildirim cetveli, alındı vb.) tevsiki zorunludur. Tevsik zorunluluğu kapsamında yapılan işlemler için aracı finansal kurumlar tarafından düzenlenen belgeler yapılan işlemi değil o işleme ilişkin tahsilat veya ödemeyi tevsik etmektedir. Dolayısıyla tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğu kapsamında aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması, bu zorunluluğu ortaya çıkaran işleme ilişkin olarak Vergi Usul Kanununda yer alan belgeleri düzenleme zorunluluğunu ortadan kaldırmayacaktır. 459 no.lu tebliğ) Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan hükme göre mükerrer 257 inci madde ile getirilen zorunluluklara uymayan mükelleflere her bir işlem için usulsüzlük cezası kesilecektir. Ayrıca, mükellefler arası ticari işlemlerde birinin tahsilatı diğerinin ödemesi olacağından özel usulsüzlük cezası her iki mükellef için de uygulanacaktır. Tahsilat ve ödemelerini banka ve benzeri finas kurumlarınca veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle yapmayan mükelleflerin herbirine, her bir işlem için kesilecek ceza 01.01.2017 tarihinden geçerli olmak üzere; 1. Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 1.000 (1.400 TL) Türk Lirasından, 2. İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basıt usulde tespit edilenler hakkında 500 (700 TL) Türk Lirasından, 3. Yukarıdaki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında 250 (350 TL) Türk Lirasından, az olmamak üzere, herbir işlem için bu işleme konu olan tutarın, % 5 oranında; Özel usulsüzlük cezası kesilir. Ancak bir takvim yılında kesilecek özel usulsüzlük cezasnın toplamı, 1.100.000.-lirayı geçemez. Bu ceza, VUK. nun mükerrer 355.nci maddesinin birinci fıkrasındaki cezalardan az olmamak üzere Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 5'i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilmek suretiyle uygulanmaktadır. (VUK.md:355/5) Yani % 5 oranında kesilecek usulsüzlük cezası, birinci fıkradaki cezalardan az ise birinci fıkradaki cezalar uygulanacaktır. Çünkü, kanunun mükerrer 355.nci maddesi ile % 5 oranındaki ceza hükmü gelmese idi, Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükellefler için birinci fıkradaki maktu cezalar uuygulanacaktı. Çünkü, 257.nci maddedekii hükümlere uuymayanlara uuygulanacak ceza burada düzenlenmiştir. 257.nci maddeye göre, de Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uyma mecburiyeti vardır. Uymayanların müeyyidesi mükerrer 355.nci maddenin birinci fıkrasında düzenlenmiştir.