ANAKART Anakart, bir bilgisayarın tüm parçalarını üzerinde barındıran ve bu parçaların iletişimini sağlayan elektronik devredir. Yapısı: Fiberglastan (sert bir plastik türevi) yapılmış, üzerinde bakır yolların bulunduğu; genellikle koyu yeşil bir levhadır. Anakart Bileşenleri
Anakart Bileşenleri Anakart üzerinde işlemciyi takmak için bir soket veya slot bulunur.
Anakart Üreticileri Gigabyte, Asus, FoxConn, Intel, Abit, Biostar, DFI, MSI, Shuttle Bir PC'nin hangi özelliklere sahip olabileceğini belirleyen en önemli bileşen anakarttır. Çünkü anakart üzerindeki elektronik bileşenler; 1. Bu PC'ye hangi tür işlemciler takılabileceğini, 2. Maksimum bellek kapasitesinin ne kadar olabileceğini, 3. Bazı bileşenlerin hangi hızlara çıkabileceğini, 4. Hangi yeni donanım teknolojilerini destekleyebileceğini belirliyor. Anakart üzerindeki tüm birimlerin yonga seti(chipset) adı verilen entegre devrelere bağlı olduğu gözlenir. Bu entegreler, ana kartın beynidir ve tüm sistemin uyumlu şekilde çalışmasını sağlar. PC içindeki her şey arasındaki veri akışını denetlerler. Yonga seti, PC'nizin kalitesi, özellikleri, hızı ve fiyatı üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç bileşenden biridir. Yonga seti, bir anakartın kabul edebileceği işlemci tipini, bellek tipini ve boyutunu, anakartın desteklediği harici ve dahili cihazları belirler. Yonga setleri işlemci ve sistemdeki diğer aygıtların arasındaki iletişimi kolaylaştırdığından dolayı, bileşke entegreler anakartta oldukça ortaya yerleştirilirler. Günümüzde en yaygın yonga seti üreticileri; Intel AMD SIS (Silicon Integrated Systems) ALI (Acer Labs Inc.) VIA Technologies NVIDIA Corporation
Birçok çağdaş yonga seti, kuzey ve güney köprüsü olmak üzere iki birincil entegreden oluşur. Kuzey köprüsü yongaları, daha fazla iş yapar ve çok ısınırlar. Bu yüzden kendi ısı alıcılarına ve fan montajlarına sahip olabilirler. Birçok güney köprüsü ayrıca bir soğutmaya ihtiyaç duymazlar. Birçok anakart, disket sürücü, kızılötesi bağlantılar, paralel kapılar ve modemler gibi çok eski teknolojileri desteklerler. Her ne kadar bu eski teknolojileri desteklemek bir zamanlar güney köprüsünün işi idiyse de, çağdaş yonga setlerinin pek azı bu cihazları desteklemeye devam eder. Anakart üreticileri, bu küçük işleri üstlenmesi için süper I/O adı verilen üçüncü bir entegre eklediler.
Veri Yolları (BUS), Ana kart üzerindeki bileşenlerin birbirleriyle etkileşimde bulunmasını sağlarlar. Veri Yolları: ISA (Industry Standard Architecture), PCI (Peripheral Componet Interconnect), AGP (Advanced Graphics Port), PCIe (Peripheral Componet Interconnect Express) dir. KASA ÜZERİNDEKİ PORTLAR
1. PS/2 Fare Portu: Yeşil renkte olan bu port, PS/2 fareler içindir. 2. Paralel Port: 25-pin li port konnektörlere yazıcı, scanner ve diğer aygıtların takılabilir. 3. LAN (RJ-45) Port: Yerel alan ağlarında ağa bağlanmak için kullanılır. 4. Ses Girişi: Açık mavi renkte olan bu porta teyp, CD, DVD çalar ya da diğer ses kaynakları bağlanabilir. 5. Ses Çıkışı: Açık yeşil renkte olan bu porta kulaklık, hoparlör takılabilir. 6. Mikrofon Girişi: Pembe renkte olan bu porta mikrofon takılabilir. 7 ve 8. USB Port: USB cihazlar yeni yeni yaygınlaşmaktadır. USB portlara neredeyse her tür harici cihaz bağlanabilir. Özelliği, seri ve paralel portlara göre çok daha hızlı olması ve USB aygıtlar üzerindeki yeni USB portları aracılığı ile uç uca çok sayıda cihazın zincirleme bağlanabilmesidir. 9. VGA Port: 15-pin li VGA porta monitör bağlanır. 10. Seri Port:Bu 9-pin li COM porta seri aygıtlar bağlanabilir. 11. PS/2 Klavye Portu: Mor renkte olan bu porta klavye bağlanır.
2-9. USB 3.0, USB 2.0 Port: Her anakart üreticisi farklı sayıda USB port kullanabilir. Bu anakarta 6 adet USB 3.0 portu ve 2 adet USB 2.0 portu koyulmuģtur. USB cihazların bağlanmasını sağlar. 10. S/PDIF: Sayısal (dijital) ses çıkıģı sağlayan birimdir. Bu birimle ses analog dönüşümü yapılmadan doğrudan sayısal olarak çıkıģ birimine gönderilir. Böylece ses analog yerine sayısal gideceğinden seste kayıp olmaz. 11-12. Fireware (IEEE1394 6 pin, 4 pin) port: Bilgisayara çevre ürünleri bağlanmasında kullanılan yüksek hızlı arayüz bağlantısıdır. IEEE 1394 standardına dayalıdır. Dijital kameralar ve video kaydedici cihazların bilgisayara bağlanıp hızlı veri aktarımı yapmak için geliģtirilmiģtir.
13-14. esata port: esata, haricî SATA anlamında, External SATA demektir. Tek baģına yeni bir standarttan ziyade, SATA standardı için "dıģarıya" bir uzatma olarak düģünebilirsiniz. esata arabiriminin çıkıģ amacı, bilgisayar dıģına koyduğumuz haricî diskler için sağlıklı ve hızlı bir bağlantı kurmak. ġu anda haricî depolama için yaygın olarak kullanılan Hi-Speed USB ve Firewire 400 (IEEE 1394b) gibi arabirimlerin özellikle performans tarafındaki kısıtlamalarından kurtulurken uygulamada da kolaylık sağlıyor. AĢağıdaki tabloda saf aktarım rakamlarını görüyorsunuz. 17. Ses giriş ve çıkışı: Kulaklık ve 5+1, 7+1 gibi ses sistemleri takmak için kullanılır. BIOS, sistem çalıştığı anda çalışmaya başlayan sistemin temel bir yapı taşı. Dahası, BIOS tam olarak sisteminize göre ayarlanmış bir yazılımdır. Bu nedenle de her anakartın BIOS u kendine özeldir. BIOS un ilk işlevi, sistemin açılmasını sağlamak. BIOS, işlemcinize ilk temel komutları vererek sistemin açılış sürecini başlatır. POST (Power On Self Test = Açılışta kendini kontrol etme) işlemi tamamlandıktan sonra da kontrolü diğer programlara(windows) bırakır. Bios Çeşitleri AWARD, AMI, Phoenix, Inyside UEFI Bioslar: Arayüzü daha görsel olup fare kullanılarak ayarların değiştirilebildiği en yeni bios tipidir. BIOS güncellemesi, her üreticinin o anakart için özel olarak hazırladığı yazılım sayesinde yapılır. BIOS güncelleme söz konusu olduğunda kullanıcılar bunu yapmak için iki yol kullanabilirler:
1. İlki anakartla birlikte gelen sürücü CD'sinde bulabileceğiniz veya üreticinin internet sitesinden indirebileceğiniz Windows altında çalışan güncelleme yazılımıdır. Belirli aralıklarla bu yazılım internete bağlanarak yeni BIOS sürümü olup olmadığını denetler. Varsa kendiliğinden bunu indirir ve yüklemeyi isteyip istemediğini kullanıcıya sorar. Bu yöntem kolaydır, fakat bilgisayarınızda sistem kaynaklarını kullanan fazladan bir yazılımın daha çalışması demektir. 2. Güncelleme yazılımını üreticinin internet sitesinden indirebilirsiniz. Sonra bilgisayarınızı DOS sistem disketiyle açıp BIOS güncelleme yazılımını komut satırından çalıştırmanız gerekiyor; bu tür yazılımlar genellikle ZIP dosyası hâlinde gelirler. Bunları diskete açarak kopyalamanız gerekir. Bu yöntem daha güvenilirdir; çünkü çalışmak için hiç bir aygıt sürücüsü yüklenmesini gerektirmez. Ana Kart Çeşitleri Temel olarak işlemci bazında iki tip anakart vardır. Intel uyumlu ve AMD uyumlu. Boyut olarak ise şu çeşitlerdedirler; 1.XT Ana Kartlar 2. AT Ana Kartlar XT anakartlardan sonra günümüzde kullanılan ATX anakartlara benzeyen ama sadece 5 ve 12 volt güç alan anakartlardır. PS/2 desteği yoktur. ISA, PCI ve AGP veri yolları ile değiştirilebilir işlemci desteği sunar. AT tipi anakartlar, geniş bir klavye girişine sahiptirler. 3. ATX Ana Kartlar Kendinden önceki ana kart standartlarına göre daha fazla giriş/çıkış birimi sunar. Bellek yuvaları orta kısımda yer alır ve erişimi kolaydır. ATX ana kartları kullanmak için ATX kasalar gerekir. İşletim sisteminin özelliklerine göre güç yönetimi düzenlenebilir. Örneğin Windows işletim sistemi kapatıldığında bilgisayarın otomatik olarak kapatılması sağlanabilir. Anakart Boyutları (Form Factors) 1. ATX 244mm x 305mm
2. MicroATX 244mm x 244mm (µatx) 3. FlexATX 4. BTX 5. mini ITX 140 x 140, ITX: 180 x 180, 197 x 197mm FlexATX anakartlar, kendilerini ATX standartlarında en ufak yapan anakartlardır. ATX, havalandırma konusunda ün yapmış olsa da, hızlı işlemciler ve güçlü ekran kartlarının yarattığı olağandışı boyutlardaki ısı, bilgisayar sanayisinin bugün BTX, yani geliştirilmiş dengelenmiş teknoloji (Balanced Technology extended) adıyla anılan, en "serin" yeni şekil faktörünü yaratmasına sebep oldu. BTX in, ATX, MicroATX ve FlexATX in yerine geçecek olan üç alttürü vardır; Standart BTX, MicroBTX ve PicoBTX. İlk bakışta BTX, ATX gibi gözükebilir. Ancak I/O kapılarının ve genişleme yuvalarının taraflarının değiştiğine dikkat ediniz. Bir BTX anakart, ATX kasanın içine konulamaz. BTX şekil faktöründeki her şey, soğutmayı arttırmaya yönelik tasarlanmıştır. AT anakartlar AT kasalara, NLX anakartlar NLX kasalara ve ATX anakartlar da ATX kasalara girerler.
Ön Panel Bağlantıları Bütün anakartlarda ön panel fonksiyonları için gereken bağlantılar kartın alt sağ bölümüne yerleştirilmiştir. Anakartınızın kullanım kılavuzundan hangi iğneye neyin bağlandığını öğrenebilirsiniz. SP, SPK, veya SPEAK: Dört iğneli hoparlör bağlantısı RS, RE, RST veya RESET - iki iğneli RESET kablosu buraya bağlanır. PWR, PW, PW SW, PS veya Power SW - bunların hepsi güç düğmesi anlamına gelir, bilgisayarın açma/kapama düğmesinden gelen iki iğneli kablo bağlanır. PW LED, PWR LED: Güç LED'i - Bilgisayarın açık olduğunu gösteren ön panel ışığının iki iğneli bağlantısı. HD, HDD LED - bu iki iğneli bağlantıya sabit disk aktivitesini gösteren LED bağlanır Ters veya düz takmak konusunda endişe etmenize gerek yok. RESET ve AÇMA/KAPAMA düğmeleri her durumda çalışırlar. Ancak LED'ler ters takıldığında çalışmazlar. Eğer bu tür bir sorun yaşarsanız bağlantının yönünü değiştirmeniz yeterlidir. Kabloları takarken bir kaç kural izlenmelidir. Birincisi, bu ışıklar ampul değil LED dir. Eksi ve artı tarafları vardır. Eğer taktığınızda çalışmıyorsa bağlantıyı ters takarak deneyin. İkincisi, kararsız kalırsanız tahmin edin. Bunların yanlış taktığınızda yalnızca çalışmazlar ve bilgisayara bir zarar gelmez.