Yerkürenin Gücü Jeotermal Yenilebilir Enerji-101 Ali KINDAP Genel Müdür, Zorlu Enerji Dünya Enerji Konseyi Türkiye 11 Nisan 2019
JEOTERMAL ENERJİ NEDİR? DÜNYADA VE TÜRKİYE DE JEOTERMAL ENERJİ JEOTERMAL PROJE GELİŞTİRME SAFHALARI JEOTERMAL ÇEVRİM TEKNOLOJİLERİ JEOTERMAL ENERJİ YASAL MEVZUATI
Dünyada Jeotermal Jeotermal Enerji Enerji Nedir? Jeotermal Enerji; yer kabuğunun çeşitli derinliklerinde bulunan birikmiş ısının, normal yeraltı ve yerüstü sularına göre daha fazla çözünmüş mineral, çeşitli tuzlar ve gaz içerebilen basınç altındaki sıcak su ve buhar (akışkan) yolu ile yüzeye taşınan ısıdır. Jeotermal Enerji; Yenilebilir Çevre Dostu Sürdürülebilir Ucuz Yerli ve Milli bir enerji kaynağıdır. Energy Group 3
Dünyada Jeotermal Jeotermal Enerji ve Türkiye Türkiye Asya ve Avrupa arasında önemli jeolojik yapıların olduğu «Ring of Fire» olarak bilinien tektonik olarak aktif olan Alp Himalaya kuşağında yer almaktadır. Energy Group 4
Dünyada Jeotermal Enerji Üretim Yöntemleri Isı Pompaları Konvansiyonel Hidrotermal Sistemler Gelişmiş Jeotermal Sistemler (EGS) Energy Group 5
Dünyada Jeotermal Enerji Üretim Yöntemleri (IEA 2011) Uluslararası Enerji Ajansı nın yapmış olduğu çalışmaya göre gelişen teknoloji ile birlikte 2025 yılı sonrasında EGS sistemlerinin ekonomik olmaları beklenmektedir. Energy Group 6
Dünyada Jeotermal Enerji Jeotermal Enerji Kullanım Alanları Jeotermal Enerji Kullanım Alanları Elektrik Üretimi Energy Group 7
Dünyada Jeotermal Jeotermal Enerji ve Türkiye TÜRKİYE DÜNYA Elektrik Üretim Kapasitesi 1.347 MWe 14.369 MWe Direkt Kullanım 2.594 MWt 70.329 MWt 1.347 MWe elektrik üretimi 4.283 dekarlık alanda sera üretimi ve 125.820 hanede direkt ısıtma 400 üzeri termal turizm tesisi Energy Group 8
Jeotermal Enerji Kurulu Kapasite TOP 10 GEOTHERMAL COUNTRIES INSTALLED CAPACITY - MW (DECEMBER 2018) - 14,600 MW IN TOTAL United States 3.639 Indonesia 1.948 Philippines 1.868 Turkey 1347 New Zealand 1005 Mexico 951 Italy 944 Iceland 755 Kenya 676 Japan 542 Other (18) 925 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 *thinkgeoenergy
Türkiye de Jeotermal Enerji 2015 / 45 MW ALAŞEHİR 1 2018 / 165 MW KIZILDERE 3 2014 / 80 MW KIZILDERE 2 1984 / 15 MW KIZILDERE 1 Türkiye deki Jeotermal Enerji Santralleri- Aralık 2018 Kurulu Güç(MWe)/Toplam: 1.347MWe 61 Ünite ZORLU Gürmat Çelikler Kipaş MB Holding Türkerler Greeneco 3S Kale Enerjeo Sis Karadeniz Beştepeler Other (10) 25 25 24 24 24 51 82 78 101 210 203 199 305 0 50 100 150 200 250 300 350 4 7 9 10 7 3 4 1 2 1 2 1 10
Türkiye de Jeotermal Enerji Kanıtlanmış Isı Potansiyeli 31.500 MWt Güncel Çalışmalar 62.000 MWt
1200 1000 Türkiye de Jeotermal Enerji Türkiye Jeotermal Enerji Santralleri Gelişimi 1100 860 1347 800 600 400 310,87 404,92 614,16 200 162,2 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2005 öncesi; Kurulu Güç < 20 MWe 2018; Kurulu Güç > 1347 MWe
Türkiye de Jeotermal Enerji İlk Jeotermal Elektrik Santrali : 15 MWe Kızıldere-I (1984 te devreye alındı.)
ODAK NOKTASI
Jeotermal Proje Geliştirme Safhaları O&M İşletme ve Bakım Rezervuar Yönetimi İNŞAAT TEDARİK İŞ GELİŞTİRME SONDAJ ARAMA EPC Yüklenicisi RGS Sistemi BOP Ana Ekipmanlar Fizibilite Çalışmaları Proje Geliştirme Aktiviteleri Kuyu Sondajı Üretim ve Reenjeksiyon Kuyuları Kuyu Testleri Jeoelojik, Jeofizik, Jeokimyasal çalışmalar ve arama faaliyetleri
Arama Çalışmaları Jeolojik, Jeofizik ve Jeokimyasal Çalışmalar Modelleme Kuyu Lokasyonlarının Seçimi Testler ve Raporlama Sondaj Planlama
Sondaj Çalışmaları Direkt Zorlu Yönetimi ve Sorumluluğu Sondaj Kulesi ve diğer ilgili servislerin dış alımı Litolojik veriler ve kuyu loglarıyla yönetim ve kontrol Mikroskopik Görünüş Kırıntı Arşivi Kuyu Kompozit Logu
Dünyada Yapılmış Jeotermal olan Enerji Sondajların Dağılımı Energy Group 18
İş Geliştirme İş fırsatları Yerel ve global düzeyde projelerin keşfi. Kaynak karakteristikleri, çevresel ve sosyal durum değerlendirmeleri, uygulamadaki teşvik mekanizmaları, finansal koşullar vb. tüm etkin faktörleri göz önüne alarak projenin değerlendirilmesi. Bakir, geliştirilmiş yada bir süredir işletmede olan sahalar. Fizibilite Çalışmaları Teknik, hukuki ve finansal fizibilite çalışmaları. Projenin Hayata Geçirilmesi Tüm yapılan çalışmalar, gerekli izinler ve ruhsatların alınması neticesinde, yatırım kararaının alınmasıyla birlikte projenin dizayn, tedarik ve inşaat çalışmalarına başlanılmak üzere hayata geçirilir.
Rezervuar Yönetimi ve Santral İşletmesi Veri Toplama Rezervuar Modelleme Kuyu ve Rezervuar Gözlemleri ve Takibi
Rezervuar Yönetimi ve Santral İşletmesi Well testing data summary DATA GATHERING Veri Toplama Rezervuar Modelleme Kuyu ve Rezervuar Gözlemleri ve Takibi Recovered tracer concentration distribution Capacitance-resistance method for injection efficiency Pressure transient analysis Static & Dynamic Pressure Temperature Survey Spinner Survey(Water Loss Test) Geochemical sampling Pressure Transient Tests (buildup, drawdown, fall-off) Flow Performance Test Interference Test Tracer Test
Rezervuar Yönetimi ve Santral İşletmesi Veri Toplama Rezervuar Modelleme Kuyu ve Rezervuar Gözlemleri ve Takibi Production and injection history Reservoir Pressure Monitoring Reservoir Pressure Monitoring WELL & RESERVOIR MODELLING Production & Injection Monitoring (Enthalpy Monitoring (P, T, Q)) Reservoir Monitoring (Reservoir Pressure Observation) Wellbore Conditions Monitoring (Skin Factor Estimation)
ODAK NOKTASI
Jeotermal Enerji Santral Teknolojileri JEOTERMAL ENERJİ SANTRAL TEKNOLOJİLERİ Kuru Buharlı Jeotermal Enerji Santralleri Flaş Buharlı Jeotermal Enerji Santralleri Binary Çevrim Jeotermal Enerji Santralleri Kombine Çevrim Jeotermal Enerji Santralleri
Jeotermal Enerji Santral Teknolojileri Kuru Buharlı Jeotermal Enerji Santralleri Rezervuardan gelen doymuş ve kızgın buharın türbin sistemine verilmesi yöntemiyle çalışırlar. 250 0 C ve üzeri sıcaklıklı kaynaklarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Larderello ve The Geysers dünyada keşfedilen 2 kuru buhar sistemli sahalardır. Bunların haricinde kısıtlı potansiyele sahip olan Japonya (Matsukawa), Endonezya (Kamojang), Yeni Zelanda (Wairakei ve Poihipi Yolu bölümünde) ve Amerika Birleşik Devletleri (Cove Fort, Utah) gibi alanlar da mevcuttur.
Jeotermal Enerji Santral Teknolojileri Flaş Buharlı Jeotermal Enerji Santralleri 180 C ve daha sıcak sıvı egemen jeotermal rezervuarlarda kullanılan sistemdir. Rezervuardaki basınç altındaki akışkan, yüzeye çıktıkça buhar fazına geçmeye başlar. Belirlenen işletme basıncına kadar buhar sudan ayrıştırılarak türbine verilir. Arta kalan akışkan ise rezervuara geri kazandırılır.
Jeotermal Enerji Santral Teknolojileri Binary Çevrim Jeotermal Enerji Santralleri Binary sistemlerinde, Rankine çevrimine uygun olarak çalışan, düşük kaynama sıcaklıklı ve düşük sıcaklıkta yüksek buhar basıncına sahip ikincil bir akışkan kullanılır. Çoğunlukla 180 0 C ve altındaki sıcaklıklı kaynaklarda kullanılır.
Jeotermal Enerji Santral Teknolojileri Kombine Çevrim Jeotermal Enerji Santralleri Literatürde Bottoming Binary Çevrimi olarak da bilinen bu sistemlerde, seperatörde ayrışarak sıvı fazda kalan akışkan reenjeksiyon kuyusuna gönderilmeden önce ısısını aktarmak üzere tekrar binary çevrimine gönderilir. Diğer bir alternatif ise çift flaş çevrimli santrallerde yüksek basınç türbininden ayrılan çift fazlı buhar baskın akışkanın binary çevrimine katıllarak enerji elde edilmesidir.
ODAK NOKTASI
Jeotermal Enerji Mevzuatı Güncel Mevzuatlar 5686 Sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu 5346 Sayılı yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu
5686 Sayılı Kanun Arama/İşletme Ruhsatı Kanunun amacı jeotermal ve doğal mineralli su kaynaklarının etkin bir biçimde aranması, araştırılması, geliştirilmesi, üretilmesi korunması ve çevre ile uyumlu olarak ekonomik şekilde değerlendirilmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.
5346 Sayılı Kanun - YEKDEM I Sayılı Cetvel (29.12.2010 ve 6094 sayılı Kanunun hükmüdür.) Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Tesis Tipi Uygulanacak Fiyatlar (ABD Dolar cent/kwh) a.hidroelektrik üretim tesisi 7,3 b.rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi 7,3 c.jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi 10,5 d.biyokütleye dayalı üretim tesisi 13,3 e.güneş enerjisine dayalı üretim tesisi 13,3 31 Aralık 2020 tarihine kadar devreye giren tesisler hak kazanır. Devreye girdiği tarihten 10 Yıl süreyle teşvik verilir.
YEKDEM Yerli Üretim 1.Buhar veya gaz türbini 1,3 F.Jeotmeral enerjisine dayalı üretim tesisi 2.Jeneratör ve güç elektroniği 0,7 3.Buhar ejektörü veya vakum kompresörü 0,7 31 Aralık 2020 tarihine kadar devreye giren tesisler hak kazanır. Devreye girdiği tarihten 5 Yıl süreyle teşvik verilir.
TEŞEKKÜRLER!