JEOTERMAL SU KAYNAKLARININ KORUNMASI:AFYON ÖRNEĞĠ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "JEOTERMAL SU KAYNAKLARININ KORUNMASI:AFYON ÖRNEĞĠ"

Fidan Yiğit
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 JEOTERMAL SU KAYNAKLARININ KORUNMASI:AFYON ÖRNEĞĠ Dr. Yusuf ULUTÜRK Afyon Jeotermal Tesisleri Elektrik Üretim AŞ. Genel Müdür e-posta:

2 Jeotermal Enerji Nedir?. (Suyun Sıcak Hali) Jeotermal enerji: * Yerkabuğunda birikmiş ısının oluşturduğu, * Sıcaklıkları sürekli olarak 20 o C nin üzerinde olan * Çevresindeki yeraltı ve yerüstü sularına göre daha fazla erimiş mineral, tuzlar ve gazlar içerebilen sıcak su ve buhar olarak tanımlanabilir Jeotermal enerji: * Yerkürenin akkor halindeki çekirdek kısmında bulunan ısının yayılımı ile oluşan, * Yerkabuğuna kadar yayılan ısı enerjisi olarak tanımlanmaktadır. * En önemli ısı kaynakları; - Yerkabuğuna sokulan magma intrüzyonları - Radyoaktivite

3 Yerkürenin Ġç Yapısı ve Jeotermal Enerji OluĢumu

4 Jeotermal Sistem Modeli Jeotermal Sistem bileģenleri: * Isı kaynağı * Rezervuar kayaç * Örtü kayaç Jeotermal Enerji : * Düşük sıcaklıklı sahalar (20-70 o C) * Orta sıcaklıklı sahalar ( o C) * Orta sıcaklıklı sahalar (>150 o C)

5 Yerkürenin Ġç Yapısı ve Jeotermal Enerji OluĢumu

6 Yerkürenin Ġç Yapısı ve Jeotermal Enerji OluĢumu Levha Tektoniği Modeli

7 Yerkürenin Ġç Yapısı ve Jeotermal Enerji OluĢumu

8 Tablo.1. Dünya primer enerji tüketimi (WEA, 2014) Enerji Kaynağı Primer Enerji (EJ) % Fosil Yakıtlar Petrol Doğal gaz Kömür Yenilenebilir Biyokütle 39 9 Hidrolik, jeotermal, rüzgar, güneş, dalga 18 5 Nükleer 29 7 %28 Tablo.2. Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik miktarı (WEC, 2014) Yıllık Üretim Kapasite Faktörü (%) TWh/y % Hidrolik Biyokütle 183 5,7 52 Rüzgar 106 3,3 21 Jeotermal 57 1,8 73 Güneş 5 0,2 14 Toplam

9 Tablo.3. Yenilenebilir enerjide Türkiye-Dünya Kurulu Güç KarĢılaĢtırılması Teknoloji Dünya Kurulu Kapasite (2015-GWe) Türkiye Kurulu Kapasite (2015-MWe) Türkiye/Dünya Oranı % Rüzgar Güneş PV Jeotermal

10 Tablo 4.Kaynaklara Göre Kurulu Güç (2015 Ocak) Kaynak Türü Kurulu Güç (MW) Kurulu Güç Payı (%) Hidrolik 23, Doğalgaz 21, Linyit 8, İthal Kömür 6, Çok Yakıtlılar (sıvı+katı) 4, Rüzgar 3, Sıvı Yakıtlar Taş Kömürü Jeotermal Yenilenebilir+Atık Asfaltit TOPLAM 69, Kaynak:TEĠAġ

11 [DEĞER] KAYNAKLARA GÖRE KURULU GÜÇ 8,7 [DEĞER] 5,2 0,8 0,5 0,6 0,4 0,3 30,9 34 Hidrolik Doğalgaz Linyit İthal Kömür Çok Yakıtlılar (sıvı+katı) Rüzgar Sıvı Yakıtlar Taş Kömürü Jeotermal Yenilenebilir+Atık Asfaltit Kaynak:TEĠAġ

12 Niçin Jeotermal Enerji? Temiz, yenilenebilir ve çevreyle uyumlu Dünyada 58 ülkede kullanılmakta. Bilinen 80 üzerinde Elektrik üretimi: 49 TWh/a - 21 ülkede Direk kullanımı: 53 TWh/a - 55 ülkede

14 TÜRKĠYE NĠN JEOTERMAL POTANSĠYELĠ o Türkiye MWt kapasite ile jeotermal açıdan Avrupa da 1. Dünyada 7.sırada yer almaktadır. o %77.9 bölümünde potansiyel Batı Anadolu da yer almaktadır. Elektrik uygun jeotermal potansiyel:2000 MWe. o Jeotermal sahaların %55 i konut ısıtmaya uygundur. Şu an Isıtılan konut sayısı hane, 21 yerleşim bölgesidir. o Ocak 2015 sonu itibarı ile kurulu güç MWe dir. o Jeotermal Kaynaklı Teknolojik sera uygulaması (292 MW) dönümdür.

15 JEOTERMAL SULARIN KORUNMASI NASIL SAĞLANABĠLĠR?. Tek elden su dağıtımı ile jeotermal su israfının önüne geçmek. Jeotermal akıģkanın uygun alıcı ortama gönderilerek sürdürebilirliği sağlamak ( reenjeksiyon) Entegre kullanım ile akıģkandan maksimum derecede yararlanmak Bölgesel konut ısıtmasında Kalorimetre-Pay ölçer termostatik vana uygulaması ile tasarruf sağlamak Düzgün ve uygulanabilir bir otomasyon sistemi Kullanıcıların bilinçlendirilmesi ile tasarruf

18 Türkiye nin Turizm belgeli 100 tesis yatak Bölge Adı Yatak Sayısı Isıtılan Alan (m2) Konut EĢdeğeri(KE) Toplam (MWe) Ömer-Gecek Sandıklı-Hüdai Gazlıgöl-Yaylabağı Bolvadin-Heybeli TOPLAM %29.9

19 Tablo 5. Afyonkarahisar Bölgesel Isıtma Kapasitesi Türkiye de ısıtılan toplam konut eģdeğeri KE Bölge Adı Abone Sayısı Isıtılan Alan (m2) Konut EĢdeğeri(KE) Toplam (MWe) Ömer-Gecek Sandıklı-Hüdai Gazlıgöl-Yaylabağı Bolvadin-Heybeli TOPLAM %47.3

20 Türkiye nin jeotermal sera kapasitesi:1.579 dönüm Bölge Adı Isıtılan Alan (m2) Konut Eşdeğeri(KE) Toplam (MWe) Ömer-Gecek Sandıklı-Hüdai Gazlıgöl-Yaylabağı Bolvadin-Heybeli TOPLAM %48.1

21 3MW ORC Elektrik Üretim Santrali Veri Hesaplama Jeotermal su giriģ dizayn sıcaklığı 110ºC X Jeotermal su çıkıģ dizayn sıcaklığı 70ºC X Jeotermal su dizayn akıģ oranı 150 l/sn X Verilere göre hesaplanan Termal Güç ~25MW X Soğutma akıģkanı Dizayn Sıcaklığı (GiriĢ/ÇıkıĢ) 14/21 C X Su soğutmalı Soğutma Ģekli kondenser X Tirbün bağlantısında ki çıkıģ Elektrik Gücü 2988kW/h X ORC iç ihtiyacı 359kW/h X ORC Net Elektrik ÇıkıĢ Gücü 2629kW/h X %0.7

22 20 ton/gün Kapasiteli Jeotermal Kaynaklı ÇamaĢır Yıkama Kurutma Fabrikası Petrol Doğalgaz Jeotermal Kömür %100

Sürdürülebilirlik Nedir?. Bir jeotermal projeyi, proje ömrü boyunca ekonomik olarak ticari kapasitede kullanma kabiliyeti. Yenilenebilirlik Nedir?

23 Sürdürülebilirlik Nedir?. Bir jeotermal projeyi, proje ömrü boyunca ekonomik olarak ticari kapasitede kullanma kabiliyeti. Yenilenebilirlik Nedir?. İşletme sırasında herhangi bir kaynak azalımı olmaksızın projenin kapasite kullanım kabiliyeti. Sürdürülebilir Kapasite x10>yenilenebilir Kapasite

24 AKIġKANIN ÇEKĠMĠNĠN YÜZEYSEL ETKĠLERĠ. Çökme Yeraltısuyu tablası düģer Yüzey görünümlerindeki değiģimler Buhar Sismik aktiviteler Lokasyon Wairakei (Yeni Zelanda) Toplam (mm) yıl Yıllık Çökme (mm) Svartsengi (İzlanda) Larderello (İtalya)

25 REENJEKSĠYON NEDĠR?. Avantajlar Bir çok kirleticiyi yok eder AkıĢkanın boģa gitmesini önler -> rezervuarın ömrünü uzatır Yüzeyde oluģabilecek ısı değiģimlerini korur GeniĢ göletlerin oluģumunu engeller Zorluklar Kuyuları tıkayabilir ve boģluklarda çökelmeler olabilir Rezervuarı soğutabilir

26 o Üretim kuyuları arasına dağıtılmıģ olan reenjeksiyon, karıģık dağılım ( A). o Rezervuar sınırları yanında reenjeksiyon, çevresel dağılım (B). o BaĢka uzak bir alanda üretim ve rezervuar alanında reenjeksiyon, ikili dağılım (C). Ġkili dağılım, ayrıca sistemler arası basınç potansiyeli ile reenjeksiyon uygulamalarında da kullanılmaktadır.

27 KarıĢık Dağılım Çevresel Dağılım Ġkili Dağılım A:Karışık Dağılımı B:Çevresel Dağılım C:İkili Dağılım Reenjeksiyon Kuyuları Üretim Kuyuları (Sigurdsson, 1995).

28 KUYU ADI ĠLK VARIġ ZAMANI (Saat) ĠLK VARIġ ZAMANI (Gün) Max. Konsantrasy ona ulaģma zamanı (Saat) AF-4 Kuyusun a Uzaklık Metre Ortalama Hız U, m/saat Geri dönen izleyici miktarı AF-9 ĠZLEYĠCĠ SAPTANAM ADI 754 AF AF AF AF AF AF AF-23 ĠZLEYĠCĠ SAPTANAM ADI 689

2014 Yılında ortalama 1950 m³/h olmak üzere toplam 10.530.000 m³/yıl su çekimi yapmıştır. Reenjeksiyon oranı ise %95 tir.

29 2014 Yılında ortalama 1950 m³/h olmak üzere toplam m³/yıl su çekimi yapmıştır. Reenjeksiyon oranı ise %95 tir. Ömer Gecek Havzası Yıllara Göre Su Seviyeleri Yıllar AF-1 (Gözlem) AF-8 (Gözlem) AF-16 (Gözlem) metre metre metre metre metre metre metre metre metre NET DÜġÜM- YÜKSELĠM

30 1 1-Her radyatöre 1 payölçer cihazı ile 1 termostatik vana monte edilerek ısı tüketiminin ölçümü ve ısı kontrolü sağlanır. 2-Sistem binanın toplam harcadığı ısınma bedelinin konutların tüketimine göre paylaģtırılması esasına dayanmaktadır. (Kalorimetre 2 3- Her radyatöre takılacak olan ısı payölçer cihazı, radyo frekansı ile uzaktan okuma cihazına toplam tüketim miktarını gönderir. 3

31 OTOMASYON MĠMARĠSĠ

32 DEBĠMETRE Oransal Vana BASINÇ TRANSMĠTTER SICAKLIK TRANSMĠTTER

33 SONUÇLAR Ülkemizde ilk defa tek bir merkezden 1 milyon m2 kapalı alana sahip turizm tesisleri jeotermal su ile beslenerek %55 su tasarrufu sağlanmıştır. Kuyulardan çekilen jeotermal akışkanın %95 i alıcı ortama Geri gönderilerek su seviyelerinde 2-3m yükselim sağlanmış, Sahanın basıncı korunmuştur. Entegre kullanım ile daha az jeotermal akışkan kullanarak KE Konut ısıtması, 250 dönüm sera, yatak kapasitesine sahip termal otellerin ısıtma ve kullanım suyu ihtiyacı, 3MW Elektrik üretimi, 20 ton/gün çamaşır yıkama Kurutma fabrikası kurulmuştur.

34 Bölgesel Konut Isıtma sisteminde ilk defa TV, Pay ölçer Kalorimetre kullanılarak, tüketiciye «Kullandığın Kadar Öde» seçeneği sunularak, jeotermal akışkandan %30 tasarruf sağlanmıştır. Konut Isıtma ve Tek elden su dağıtım çalışmasında En gelişmiş otomasyon sistemi kullanılarak tüketilen Enerjiden %20, jeotermal akışkandan %15, kuyu içi İnhibitör kullanımından %5 tasarruf sağlanmıştır. Tüketici parasal olarak daha az fatura ödeyebilmek için, Tasarrufa yönelmiş ve bilinçlenmiştir.

35 TEġEKKÜR EDERĠM Dr. Yusuf ULUTÜRK Afyon Jeotermal Tesisleri Elektrik Üretim AŞ. Genel Müdür

Benzer belgeler

SULTANHİSAR-AYDIN 260 ADA 1,2,3,4 PARSEL JEOTERMAL ENERJİ SANTRALİ İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU

SULTANHİSAR-AYDIN 260 ADA 1,2,3,4 PARSEL JEOTERMAL ENERJİ SANTRALİ İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU PLANLAMA ALANININ KONUMU: Planlama Alanı Türkiye'nin Batısında Ege Bölgesinde Aydın ili,sultanhisar ilçesi