Mustafa ALTUNDAL DS 2. Bölge Müdürü 22-24 Mart 2010-AFYON DÜNYA SU GÜNÜ 1 / 17
Bilindii gibi, taknlar doal bir olay olmakla beraber ekonomi ve toplum yaam üzerinde olumsuz etkileri fazla olan doal bir afettir. Ancak, mal ve can kayb fazla olan bir afet olmas genellikle insan müdahalesinden kaynaklanmaktadr DÜNYA SU GÜNÜ 2 / 17
Ülkemizde, depremlerden sonra en büyük ekonomik kayplara neden olan yaanm taknlara baktmzda; 1975-2010 yllar arasnda; 695 takn olay meydana gelmi, 634 kii ölmü, 810.000 ha alan su altnda kalm, Toplam zarar 3.717.000.000 ABD $ olmutur. DÜNYA SU GÜNÜ 3 / 17
1975-2009 Döneminde Ülkemizde Meydana Gelen Taknlar ve Olumsuz Etkileri Yllar Takn says Ölü Su altnda kalan alan (ha) Toplam zarar ($) 1975-1979 160 85 120.000 57.000.000 1980-1989 152 63 190.000 1.500.000.000 1990-1999 102 310 250.000 2.000.000.000 2000-2009 281 176 250.000 160.000.000 TOPLAM 695 634 810.000 3.717.000.000 DÜNYA SU GÜNÜ 4 / 17
Ya rejimindeki deiiklikten ziyade takn zararlarndaki art; Yanl yaplama, Dere yataklarnn daraltlp yok edilmesi, Bitki örtüsünün tahribi gibi nedenlerden kaynaklanmaktadr. Mevcut envanter verileri itibari ile taknlardan kaynaklanan ekonomik kayp her yl için ortalama 100.000.000 ABD $na ulamaktadr. DÜNYA SU GÜNÜ 5 / 17
Ancak; Çevresel sonuçlar, gücü ve üretim kayplar gibi dolayl zararlar bu rakamlara dahil edilmemitir. Bu kayplar da gözönüne alndnda, taknlarn ülkeye verdii zararlarn boyutlarn daha da artrd açktr. DÜNYA SU GÜNÜ 6 / 17
Dünyada, son 20 ylda sel, deprem, yangnlar, frtna ve volkan patlamalar gibi felaketler sonucu ölen 560 bin kiinin % 49u taknlar nedeni ile birinci srada yer almaktadr. DÜNYA SU GÜNÜ 7 / 17
Sellerin neden olduu olumsuz etkiler öyle özetlenebilir: Fiziksel Ykm, Can Kayplar, Su kaynaklarnn kirlenmesi, Hastalklar, Ekili Ürünler ve Yiyecek Kaynaklar, Asayi sorunlar, Ekonomik, Psikolojik Etkiler, DÜNYA SU GÜNÜ 8 / 17
Takn zararlarnn sektörler itibari ile dalmna bakacak olursak; % 45i tarmsal alanlarda, % 32si yerleim ve altyapda, % 7si tanabilir mal ve araçlarda, % 1i ulam, % 15 dier alanlarda olduu tespit edilmitir. (Ü. Klçer, H. Özgüler, Türkiyede Takn Durumu,Türkiyede Mühendislik Haberleri, Say: 420-421- 422 / 2002/4-5-6, sayfa:142.) DÜNYA SU GÜNÜ 9 / 17
% Tarmsal Alanlar Yerleim ve altyap Tanabilir mal ve araçlar Ulam Dier alanlar 45 32 7 1 15 (Ü. Klçer, H. Özgüler, Türkiyede Takn Durumu,Türkiyede Mühendislik Haberleri, Say: 420-421-422 / 2002/4-5-6, sayfa:142.) DÜNYA SU GÜNÜ 10 / 17
Ülkemizde Meydana Gelen Önemli Taknlar Tarih Takn yeri Etkilenen kii says Ölü says Toplam zarar Eylül 1957 Ankara 185 1995 Ankara-stanbul- Senirkent 10.000 10 65 milyon ABD $ Kasm 1995 zmir 63 44,5 milyon ABD $ Mays 1998 Filyos 235 milyon ABD $ 1998 Trabzon-Beköy 1000 60 1998 Bat Karadeniz 1.200.000 10 1 milyar ABD $ DÜNYA SU GÜNÜ 11 / 17
Dünyada 1900-2008 yllar arasnda; 2238 takn olmu, 2 milyara yakn kii etkilenmi, 3 milyona yakn kii hayatn kaybetmi, 200 Milyar ABD Dolar üzerinde zarar olumutur. (Uluslararas Acil Afetler Veritaban verilerine göre) DÜNYA SU GÜNÜ 12 / 17
Dünyaya bakacak olursak; Taknlar ve sonucunda oluan can ve mal kayplar en çok Banglade ve Çinde meydana gelmektedir. DÜNYA SU GÜNÜ 13 / 17
Dünyada Meydana Gelen Önemli Taknlar ve Etkileri (1) Ülke Çin Çin Çin Çin Hindistan (Tamil Nadu bölgesi), Tayland, Maldivler Sebep olan olay 1887 Sar Nehir (Huang He) Seli 1931 Çin Selleri 1938 Sar Nehir (Huang He) Seli 1975 Nina Tayfunu sebebiyle Banqiao barajnn yklmas. 2004 Hint Okyanusu Tsunamisi sonucu oluan sel Ölü Says 900.000 2.000.000 2.500.000 3.000.000 500.000 700.000 231.000 (86.000 kii sel, 145.000 kii sel sonucu hastalklar nedeniyle 230.000 http://opereysin.com/arastirma/1567-selden-nasil-korunulabilir/ DÜNYA SU GÜNÜ 14 / 17
Dünyada Meydana Gelen Önemli Taknlar ve Etkileri (2) Yllar Takn yeri Takn says Etkilenen kii says Ölü says Su altnda kalan alan (ha) Toplam zarar ($) 1900-2008 Dünya 2238 2 milyar 2.981.285 201 milyar 1953 Hollanda 1 Ülkenin çounluu 1.800 Ülkenin çounluu 1969-1981 ABD 32 1.185 1993 ABD 2 54.000 4 milyon 1997 Polonya 1 54 665.000 2-4 milyar 2003 Hindistan 1 3 milyon 67 117.900 km2 55 milyon 2007 Çin 1 403.000 23 235 milyon DÜNYA SU GÜNÜ 15 / 17
SONUÇ Takn riski ve zararlarnn en aza indirilmesi için tüm ilgililerin ve toplumun katlmyla, taknlardan önce, ortak bir çalma gerekmektedir. Taknlarn kontrolü ve zararlarnn azaltlmasna yönelik olarak yerel yönetimler ve ilgili kamu kurumlar takn öncesi gerekli alt yap ve slah çalmalar için yeterince kaynak ayrp gerekli önlemleri almaldrlar. DÜNYA SU GÜNÜ 16 / 17
Teekkürler DÜNYA SU GÜNÜ 17 / 17