Sınai Mülkiyet Hakları ve Üniversiteler Prof. Dr. Habip ASAN, TPE Başkanı 23 Ekim 2014, Başkent Üniversitesi
İçerik Sınai Mülkiyet Hakları Üniversitelerde Ar-Ge, İnovasyon ve SM Üniversite Projesi ve Yürütülen Çalışmalar Hedeflenen Sonuçlar
Türkiye'nin 2023 Vizyonu (Genel) -Dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasında yer alma -Kişi başına milli gelir: 25 bin dolar -500 milyar dolar ihracat -İşsizlik Oranı: %5
2023 Sınai Mülkiyet Vizyonu 10 küresel marka Dünyada Türk Tasarımı imajının yerleşmesi 50 bin yerli patent başvurusu GSMH nin %50 sine karşılık gelen fikri ürün portföyü
2023 İhracat Hedefi=500milyar $ 2013: Türkiye: 100 milyon ton ihracat, 1.5 $/1kg=150 milyar $ 100 milyon ton
2023 İhracat Hedefi - 1. Yol 2023: Türkiye: 3x100=300 milyon ton ihracat, 1.5 $/1kg*300=450 milyar $ (Çok Zor, imkansız) 100 milyon ton 100 milyon ton 100 milyon ton
2023 İhracat Hedefi - 2. Yol 2023: Türkiye: 1.5x100=150 milyon ton ihracat, 3.5 $/1kg=525 milyar $ (yapmamız gereken) 100 milyon ton 50 milyon ton
Bilgi Yoğun Teknolojiler Araba: $20/kg Tablet: $1000/kg Erythropoietin (Alyuvar üretimini control eden bir hormon; kan kanseri tedavisinde kullanılan bir biyoteknoloji ürünü) $27 milyar/kg Kaynak: Prof. Cezmi Akdis, Director of Swiss Institute of Allergy and Asthma Research (SIAF); yunus çengel
Sonuç:Fikri Sermayenin Önemi
Fikri Mülkiyet İnsan düşüncesinin ürünü olan yeniliklerin sahiplerine verilen haklardır Telif Hakları Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü (Edebiyat ve Sanat Eserleri) Sınai Mülkiyet Hakları Türk Patent Enstitüsü tarafından Sanayiye uygulanabilen yenilikleri kapsar
Sınai Mülkiyet Bileşenleri Patent ve Faydalı Model Marka Endüstriyel Tasarım Coğrafi İşaret Entegre Devre Topografyası
Türk Sınai Mülkiyet Sistemi Mevzuat Enstitü Mahkeme Vekiller KOBİ STK Özel Sektör Üniversite Kamu Kurumları Kamuoyu
Türkiye de Sınai Mülkiyet Başvuruları Patent ve Faydalı Model - Yerli 9000 8000 3725 3487 7000 6000 5000 2949 2994 4000 3000 2000 1000 0 2424 1479 4.543 4.630 914 3.250 2.268 170 207 454 277 685 1.090 414 38 290 1995 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2013 Yerli Patent: %2 artış; Avrupa:8, Dünya:15 Yerli F. Model: %6 azalma; Dünya:7
Patent ve Faydalı Model - Yabancı 8000 7000 7.579 7.119 6000 5000 4.906 5.132 4000 3000 2000 1000 1.523 2.294 3.173 1.478 1.595 4.107 0 1995 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2013 Yabancı başvuru: %6 artış
Marka 120000 117.723 111.134 108.581 100000 80000 60000 40000 20000 36.429 29.383 19.790 16.194 47.459 66.855 85.128 74.991 0 % 2,3 azalma Avrupa:1; Dünya:6 1995 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2011 2012 2013
Tasarım 45000 40000 35000 30000 25000 20000 20.302 24.319 35.451 29.954 30.441 29.484 41.353 43.673 15000 10000 5000 2.914 12.960 10.622 0 %5,6 artış 1995 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2011 2012 2013 Avrupa:2; Dünya:4
İçerik Sınai Mülkiyet Hakları Üniversitelerde Ar-Ge, İnovasyon ve SM Üniversite Projesi ve Yürütülen Çalışmalar Hedeflenen Sonuçlar
Türkiye de Ar-Ge ve İnovasyon BİLGİ > Ar-Ge İnovasyon BİLGİ ÜNİVERSİTELER
Patentler: Sınırsız Bilgi Kaynağı Dünyadaki teknik bilginin %80 i patent dokümanlarında Yayımlanmış 80 milyonun üzerinde patent dokümanı Her yıl 2 milyon yeni başvuru Sınıflandırılmış ve en güncel teknik bilgi İnternet üzerinden ücretsiz erişim
Patent Bilgisinin Önemi Ar-Ge faaliyetlerinde tekrarı önler Teknik problemlere yeni fikir ve çözümler için altyapı oluşturur Belirli bir teknolojik alanda son gelişmelerin takip edilmesine imkan tanır Yurtiçi ve yurtdışında diğer üniversitelerdeki bilimsel çalışmalar hakkında bilgi sağlar
Bayh-Dole Yasası (1980) ABD Patent Kanununda Değişiklikler Öngören Yasa (Senatör Birch Bayh ve Bob Dole) Amaç: Üniversitelerden yapılan kamu finansmanlı araştırma projelerinde elde edilen buluşların yayılması ve ticarileştirilmesi Üniversite ve sanayi arasında güçlü bir işbirliğinin oluşturulması Yasanın Getirdikleri: Devlet destekli araştırmalardan elde edilen buluşların hak sahipliğinin üniversitelere verilmesi Patentten elde edilen gelirden buluş sahibinin pay alması
Bayh-Dole Benzeri Yasalar Kanada (1985) Japonya (1998) İngiltere (1998) Almanya (1998, 2001) Fransa (1999) G. Kore (1998, 2000, 2001) Çin (2002) Türkiye (2014) (TBMM Genel Kurul gündeminde)
İçerik Sınai Mülkiyet Hakları Üniversitelerde Ar-Ge, İnovasyon ve SM Üniversite Projesi ve Yürütülen Çalışmalar Hedeflenen Sonuçlar
Çıkış Noktası: Pan-Avrupa Projesi Avrupa Patent Ofisi; 2006 yılında Amaçlar Üniversitelerde sınai mülkiyet bilgisinin yaygınlaştırılması Sınai mülkiyet eğitim altyapısının oluşturulması, çeşitli fakültelerde sınai mülkiyet eğitiminin asgari standart ve gerekli unsurlarının belirlenmesi Sınai mülkiyet ile ilgili eğitim materyallerinin geliştirilmesi Eğiticilerin eğitilmesi Avrupa seviyesinde sınai mülkiyet eğitiminin uyumlaştırılmasıdır.
Gezici Çalıştaylar 2007 yılından itibaren farklı tarihlerde 9 gezici çalıştay Bükreş, Varşova, Roma, Sofya, Bern vs. 21 Şubat 2008 - İstanbul Çalıştayı 70 in üzerinde üniversiteden üst düzey temsilci EPO ve WIPO Akademi başkanlarının katılımıyla
İlerleme ve İzleme Konferansları 2-3 Aralık 2008 Hollanda ; Uluslararası İzleme Konferansı Yol Haritası hazırlandı 17 Haziran 2010 Viyana; İlerleme Konferansı Türkiye bu alandaki çalışmalarıyla başarılı iki ülkeden biri seçildi (İspanya ve Türkiye)
Yönlendirme Komitesi Amaç; Yol Haritasının uygulamasını takip etmek ve revize etmek Komite Başkanı - TPE Başkanı Bölge Koordinatörleri - 7 Bölge Koordinatörü 35 Üniversite Temsilcisi Kurum Temsilcileri (YÖK, Bilim, Sanayi ve Tek. Bakn, TÜBİTAK, TPE) Sekretarya TPE Yönlendirme Komitesi ve Bölge Koordinatörleri Toplantıları yapılıyor
Farkındalık Etkinlikleri 2013 yılında 20 üniversitede Anadolu Üniversitesi Atılım Üniversitesi Uludağ Üniversitesi Gazi Üniversitesi Süleyman Demirel Üniv. Bilkent Üniversitesi Osman Gazi Üniversitesi Namık Kemal Üniv. Mustafa Kemal Üniv Çoruh Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi Kırıkkale Üniversitesi Ege Üniversitesi Özyeğin Üniversitesi İYTE Bülent Ecevit Üniversitesi Mehmet Akif Ersoy Ünv. Marmara Üniversitesi Selçuk Üniversitesi YTÜ
Senato Bilgilendirme Toplantıları 2013 yılında 11 Üniversitede Gaziantep Üniversitesi Uludağ Üniversitesi İYTE Mustafa Kemal Üniversitesi Afyon Kocatepe Üniversitesi TOBB ETÜ Dokuz Eylül Üniversitesi Marmara Üniversitesi İstanbul Üniversitesi Trakya Üniversitesi Fırat Üniversitesi
Marmara Üniv. Senato Toplantısı 11 Haziran 2013, İstanbul
Fırat Üniv. Senato Toplantısı 1 Kasım 2013, Elazığ
Eğiticilerin Eğitimi 4 Üniversite: Eğiticilerin Eğitimi Uludağ Üniversitesi Süleyman Demirel Üniversitesi İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü İstanbul Üniversitesi
Patent Randevu Sistemi 45 dk birebir görüşme Online araştırma 2013 yılında 10 üniversitede Gaziantep Üniversitesi Afyon Kocatepe Üniversitesi TOBB ETÜ Dokuz Eylül Üniversitesi Ege Üniversitesi Mustafa Kemal Üniversitesi Anadolu Üniversitesi Uludağ Üniversitesi İYTE Bülent Ecevit Üniversitesi
Öğrenci Kulüpleri Sınai Mülkiyet Zirvesi 29 Mart 2013, Ankara Yaklaşık 50 üniversitede faaliyet gösteren İnovasyon, Ar-Ge ve Teknoloji Kulüpleri temsilcileri Sınai mülkiyet hakları konusunda bilgilendirme yapıldı Çalıştay sonucunda gerçekleştirilecek ortak faaliyetler belirlendi
Öğrenci Kulüpleri SM Zirvesi 29 Mart 2013, Ankara
Üniversite Sınai Mülkiyet Politika Rehberi Çalıştayı 17-18 Haziran 2013- İstanbul WIPO işbirliğiyle Sınai mülkiyet konusunda uzman 30 akademisyenin ve ilgili kurumların katılımıyla Çalıştay sonuçları doğrultusunda rehber hazırlanıyor
Sınai Mülkiyet Farkındalık Kampanyası 23 Ocak 2012: Açılış Toplantısı EPO Akademi ve OHIM Akademi Direktörlerinin katılımıyla Türkiye: Projenin uygulandığı 4 pilot ülkeden biri Sınai Mülkiyet Bilgisinin Yaygınlaştırılması Projesi için katalizör
TPE-YÖK İşbirliği Protokolü Projenin önemli eylemlerinden biri 22 Kasım 2012, İstanbul Üniversitelerde sınai mülkiyet politikalarının oluşturulmasına yönelik ortak çalışmalar gerçekleştirilecek
Mevcut Durum Anketi Üniversitelerimizde sınai mülkiyet alanında mevcut durumun tespit edilmesi amacıyla 36 sorudan oluşan elektronik anket hazırlandı Anket, internet üzerinden online olarak doldurulacak şekilde düzenlendi Tüm üniversitelerin Rektörlüklerine iki defa resmi yazı yazılarak, anketin tüm bölümler tarafından doldurulması istendi Anket 2.988 bölüm tarafından cevaplandı
Yürütülen Çalışmalar - Mevzuat Sınai Mülkiyet Kanun Tasarısı çalışması Komisyon çalışmalarının ardından Genel Kurul gündeminde Yükseköğretim Kurumlarında Çalışanların Buluşları (Yerli Bayh-Dole) Hak sahibi üniversite olacak Buluştan elde edilen gelirin (yükseköğretim kurumu ve buluş sahibi arasında) paylaşımı, sözleşmeye ya da yönetmeliğe uygun olarak belirlenecek
Kanun Çalışmasının Amacı Uygulamada yaşanan sorunları çözmek ve daha nitelikli sınai mülkiyet yapısına geçmek Patentin üretilmesi ve ticarileşmesi noktasında Üniversiteleri harekete geçirmek Sınai mülkiyet mevzuatının suç ve cezalara ilişkin hükümlerini kanunla düzenlemek (Anayasa Mahkemesinin İptal Kararları) ve TCK ya uyum sağlamak Sınai mülkiyet mevzuatının Türkiye nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalarla uyumunu sağlamak Türk Patent Enstitüsünün kurumsal kapasitesini güçlendirmek
Kanun Tasarısı Patent Patent verilme süreçlerinin basitleştirilmesine yönelik değişiklikler yapılıyor Üniversite buluşlarında hak sahipliği üniversiteye veriliyor Suç ve ceza hükümlerindeki yasal boşluk gideriliyor İncelemesiz patent sistemi kaldırılıyor Verilen patentlere, tescil sonrası itiraz imkanı getiriliyor Faydalı model için araştırma raporu zorunluluğu getirilmesi Patent yıllık ücret ödemeleri için telafi süresi getiriliyor Hakların yeniden tesisine ilişkin düzenleme getiriliyor
2011/108 Sayılı BTYK Kararı 27 Aralık 2011 tarihli 2011/108 sayılı BTYK kararı «Yerli Patentlerin Lisanslanmasını Edecek Politika Araçlarının Geliştirilmesi» Sorumlu kuruluş: Türk Patent Enstitüsü Yürütülen Çalışmalar: Teşvik Sınai mülkiyet haklarının ticarileştirilmesine yönelik teşvik ve destek verilmesi Ticarileşme ile ilgili verilerin temin edilmesi ve kullanılabilir hale getirilmesi Teknoloji Transferi Platformu da dahil her tür yayın, etkinlik vb. bilgilendirme faaliyetleri
Patent Vergi Teşviği Maliye Bakanlığı Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Enstitümüz tarafından katkı sağlanan düzenleme 6 Şubat 2014 tarihi itibariyle kanunlaştı Türkiye de gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan buluşların; Lisanslanması (kiralanması) Devri veya satışı Üretime tabi tutularak pazarlanması sonucunda gerçekleşen gelirler üzerinden alınan kurumlar vergisi veya gelir vergisinde %50 indirim uygulanması
Teknoloji Transfer Platformu
TÜBİTAK Patent Teşviği 1602 sayılı Destek Programı 1 Ocak 2014 te yürürlüğe girdi TPE, WIPO, EPOJapon Patent Ofisi (JPO), ABD Patent ve Marka Ofisine yapılacak olan patent başvuruları destek kapsamında Ulusal başvurularda: En düşük: 500 TL (araştırma/inceleme)+ 3000 TL Belge Ödül + 2000 TL Vekil Ödülü = 5.500 TL En yüksek: 2400 TL (araştırma/inceleme) + 3000 TL Belge Ödül + 2000 TL Vekil Ödülü = 7.400 TL Uluslararası başvurularda: En düşük: 4000 TL (başvuru) + 5000 TL (inceleme) + 10000 TL Belge Ödülü = 19.000 TL En yüksek: 4200 TL (başvuru) + 30000 TL (İnceleme) + 30000 TL Belge Ödülü = 64.200 TL
Yürütülen Çalışmalar - Tanıtım Bilgi ve Doküman Birimleri 72 Birimin 44 ü üniversitelerde Düzenli eğitimler 11-12 Haziran 2014, Ankara Birimlerin Yeniden Yapılandırılması EPO işbirliğiyle Farkındalık ve Bilgilendirme Seminerleri
Birimlerin Yeniden Yapılandırılması Coğrafi bölge gözetilerek belirlenen 14 üniversite Bilgi ve Doküman Birimi 15 Mayıs 2014 tarihinde EPO Başkanının da katılımıyla İyi Niyet Protokolü imzalandı İhtiyaç Analiz Raporu ve Eylem Planı hazırlanıyor
Yürütülen Çalışmalar- Eğitim Uluslararası Fikri Mülkiyet Yüksek Lisans Programı WIPO işbirliğiyle, Bilkent Üniversitesinde Fikri Mülkiyet Akademisi WIPO İşbirliğiyle Kültür ve Turizm Bakanlığıyla Mutabakat Zaptı imzalandı
Revize Yol Haritası - Hedefler 1. Yönlendirme Komitesi çalışmalarının etkin bir şekilde sürdürülmesi 2. Üniversitelerarası iletişimin sağlanması, iyi uygulamaların paylaşılması 3. Üniversitelerde sınai mülkiyet farkındalığının arttırılması 4. Üniversitelerde sınai mülkiyet politikasının oluşturulması 5. Üniversitelerde sınai mülkiyet eğitiminin geliştirilmesi 6. Üniversitelerden çıkan buluşların ticarileştirilmesinin sağlanması
Hedef 1: Yönlendirme Komitesi çalışmalarının etkin bir şekilde sürdürülmesi Yönlendirme Komitesi Çalışma Usul ve Esaslarının belirlenmesi Yönlendirme Komitesinin ihtiyaçlar doğrultusunda genişletilmesi ve revize edilmesi Yönlendirme Komitesi ve Bölge Koordinatörleri Toplantıları düzenlenmesi Yönlendirme Komitesi üyeleri arasında elektronik iletişim ağı oluşturulması
Hedef 2: Üniversitelerarası iletişimin sağlanması, iyi uygulamaların paylaşılması Üniversitelerarası Sınai Mülkiyet Platformu oluşturulması (Patent Vadisi sitesi kapsamında Online Forum) İyi uygulama örneklerinin ve başarı hikayelerinin belirlenerek paylaşılması (Derlenecek başarı hikayeleri farklı platformlarda paylaşılacak) Tüm üniversitelerde Temas Kişileri belirlenmesi İlgili Öğrenci Kulüpleriyle iletişim ağının oluşturulması (İlgili aktif Öğrenci Kulüpleri tespit edildi)
Hedef 3: Üniversitelerde sınai mülkiyet farkındalığının arttırılması Üniversitelerde Farkındalık Etkinlikleri, Senato Bilgilendirme Toplantıları düzenlenmesi Üniversitelerde sınai mülkiyetle ilgili uluslararası etkinliklerin düzenlenmesi Patent Randevu Sisteminin uygulanması TPE uzmanlarının üniversitelerde kısa süreli görevlendirilmesi Üniversitelerde TPE Bilgi ve Doküman Birimleri kurulması Üniversitelerarası Kurulun bilgilendirilmesi Rektörler Zirvesi gerçekleştirilmesi (Sayın Başbakanın katılımıyla)
Hedef 4: Üniversitelerde sınai mülkiyet politikasının oluşturulması Üniversite Sınai Mülkiyet Envanterinin hazırlanması Taslak hazırlandı, çalışmalar devam ediyor Üniversite Sınai Mülkiyet Politikası Rehberi hazırlanması 2013 Haziran ayında WIPO işbirliğiyle çalıştay gerçekleştirildi, Doküman hazırlanıyor Üniversiteler bazında Sınai Mülkiyet Politika Çalıştayları gerçekleştirilmesi Akademik yükseltme kriterlerinde patentin yer almasının ve etkisinin artmasının sağlanması Patent sahibi üniversite ve öğretim üyelerinin ödüllendirilmesi
Hedef 5: Üniversitelerde sınai mülkiyet eğitiminin geliştirilmesi Farklı düzey ve disiplinlere yönelik eğitim modüllerinin oluşturulması Eğiticilerin eğitimi için sertifika programları geliştirilmesi ve uygulanması Ders programlarına sınai mülkiyete ilişkin derslerin eklenmesi Sınai mülkiyetle ilgili lisansüstü programlarının geliştirilmesi Sınai mülkiyetle ilgili disiplinler arası lisansüstü programlarının seçilen Pilot Üniversitelerde uygulanması (Bilkent Üniversitesi) Üniversitelerde sınai mülkiyet konusunda anabilim dalları kurulması
Hedef 6: Üniversitelerden çıkan buluşların ticarileştirilmesinin sağlanması Teknoloji Transferi Platformu oluşturulması Ticarileşen/ticarileştirilmesi istenen üniversite patentlerinin merkezi bir veri tabanında toplanması (Buluş Alım) Üniversite buluşlarında hak sahipliğinin ticarileştirmeyi kolaylaştıracak şekilde düzenleme yapılması (Kanun Tasarısı) Üniversitelerde yeni Teknoloji Transfer Ofisi veya benzeri yapıların kurulması ve mevcut TTO ların kapasitelerinin arttırılması Sınai mülkiyet haklarının ticarileştirilmesine yönelik teşvik ve destek mekanizmalarının geliştirilmesi
İçerik Sınai Mülkiyet Hakları Üniversitelerde Ar-Ge, İnovasyon ve SM Üniversite Projesi ve Yürütülen Çalışmalar Hedeflenen Sonuçlar
Hedeflenen Sonuçlar Üniversitenin sınai mülkiyet politikasının oluşturulması Üniversite paydaşlarının katılımıyla çalıştay gerçekleştirilmesi, TPE de katılım sağlayabilir Üniversitenin patent başvuru sayılarında öne çıkarılması için çalışmalar yapılması Akademik yükseltme kriterlerinin yeniden ele alınması Diğer teşvik mekanizmaları İlgili akademisyenlere, araştırma görevlilerine ve öğrencilere patent veri tabanlarının kullanılmasının öğretilmesi Seminerler, Patent Randevu Sistemi Uygulamaları
Hedeflenen Sonuçlar Bitirme, yüksek lisans ve doktora çalışmalarında, öğrencilerin patent dokümanlarını kullanmaya teşvik edilmesi Üniversitede zorunlu/seçmeli sınai mülkiyet derslerinin açılması TPE ile etkin koordinasyon ve işbirliği içerisinde olunması TPE ile ortak etkinliklerin geliştirilmesi Projenin tanıtımının ve duyuruların etkin bir şekilde yapılması
Bilimsel Yayın Sayısı Kaynak: TÜBİTAK
Bilimsel Yayın Değişim (2003-2010) %114 artış oranı ile OECD ülkeleri arasında 3. sıradayız
Yeni Hedef: Patent + Yayın Yayın? Patent?
İnovasyonun Realize Edildiği bir Üniversite BİLGİ > Ar-Ge İnovasyon Sadece Parayı Bilgiye Dönüştüren Değil, BİLGİYİ DE PARAYA DÖNÜŞTÜREN bir ÜNİVERSİTE
Teşekkürler twitter.com/tpekurumsal www.youtube.com/user/tpekurumsal