5. HAFTA KBT104 BİLGİSAYAR DONANIMI Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
2 Konu Başlıkları Bellekler İç Bellekler ROM Bellek RAM Bellek Dış Bellekler Sabit Disk Sürücüleri (Hard Disk Drivers-HDD) Disket ve Disket Sürücüler (Floppy Disk Drivers) CD-ROM ve CD-ROM Sürücüleri (Compact Disk ROM Drivers) DVD ROM ve DVD Sürücüleri Flash Bellekler Kaynakça
3 Temel Kavramlar Bellekler, İç Bellekler, ROM Bellek, RAM Bellek, Dış Bellekler, Sabit Disk, Sürücüleri (Hard Disk Drivers-HDD), Disket ve Disket Sürücüler (Floppy Disk Drivers), CD-ROM ve CD-ROM Sürücüleri (Compact Disk ROM Drivers), DVD ROM ve DVD Sürücüleri, Flash Bellekler
4 1. Bellekler Bilgisayarın her türlü programı ve onlarla ilgili bilgileri sakladığı ve üzerlerinde işlem yaptığı, bu işlemlerin sonucunu sakladığı ortamlara bellek denilmektedir. Belleklerin bilgiyi depolayabilme kapasitesi, kilobayt (kb), Megabayt (MB), Gigabayt (GB) gibi birimlerle ifade edilir. Bellekler iki türe ayrılmaktadır; İç bellek ve Yan bellek; İç Bellekler İç bellek, bilgisayarın temel hafızasını oluşturmaktadır. Bilgisayarın içinde iki tür iç bellek vardır: ROM ve RAM bellekler. Şekil 1. İlk ROM Bellek ROM bellekler içlerine kalıcı olarak bilgi yazılabilen türden belleklerdir. Bunlar elektrik kesilse dahi içlerindeki bilgileri saklamaya devam ederler. ROM bellekte, işlemcinin anakart üzerinde bulunan birim ve aygıtları tanımasını sağlayan bilgilerle ilk açılışta neler yapması gerektiğini söyleyen ve BIOS (Basic Input Output System) adı verilen bir program vardır. BIOS bilgisini saklayan ROM çipi anakart üzerinde hazır olarak gelir, ayrıca alınıp takılmasına gerek yoktur. ROM Bellek
5 RAM bellek ise bilgisayarın yaptığı her türlü işlemle ilgili bilgileri geçici olarak sakladığı bellektir. Bilgisayarda o anda çalışan programlar ve onlarla ilgili bilgiler bu kısımda saklanır. RAM bellek, bir yazı tahtasına benzetilebilir. Çünkü onun üzerindeki bilgiler silinebilir, yerlerine başka bilgiler yazılabilir. Elektrikler kesildiğinde RAM bellek üzerindeki tüm bilgiler de silinir. RAM belleğin görevi, işlemcinin bilgiler üzerinde süratli işlem yapabileceği geçici bir ortam sağlamaktır. Dolayısıyla RAM aynı zamanda bilgisayarın süratli işlem yapabilme kabiliyetini önemli ölçüde etkileyen bir bileşendir. RAM belleğin miktarı ne kadar çok olursa, bilgisayar o kadar çok bilgiyi daha süratli bir şekilde işleyebilir. Yeni model bir bilgisayar, RAM belleği az olduğu için eski bir bilgisayardan daha yavaş işleyebilir. RAM Bellek Dış Bellekler Verilerin kalıcı olarak saklandığı bellek ortamıdır. Sabit disk, disket, yedekleme üniteleri, CDROM ve DVD sürücüler bu tür belleğin kapsamına girmektedir. Sabit Disk Sürücüleri (Hard Disk Drivers-HDD) Sabit diskler yapı ve çalışma biçimi bakımından disket sürücülere benzer olmakla birlikte önemli farklar vardır. Birincisi, bilginin kaydedildiği manyetik diskler sert metalden imal edilmiş olup, sürücü içerisinde sabittirler, sökülemezler. İkincisi, bu yapının getirdiği yüksek depolama kapasitesi ve bilgiyi okuma veya yazma hızının yüksek olması gibi avantajların bulunmasıdır. Bu özellikleri dolayısıyla çoğunlukla programlar ve veriler sabit diskler üzerinde saklanır.
6 Sabit Disk Disket ve Disket Sürücüler (Floppy Disk Drivers) Disket lerde takılıp çıkartılabilen ve koruyucu bir kılıf içerisine yerleştirilmiş manyetik özelliklere sahip bir disk bulunmaktadır. Bilgiler bu manyetik diske, nasıl ses bir teyp bandına kaydediliyorsa o şekilde kaydedilmektedir. İkisinin arasında iki önemli fark bulunmaktadır; diskete yazılan bilgiler sayısaldır ve manyetik ortam disk şeklinde olduğundan yazılan bilgiye ulaşmak daha süratli ve kolay bir şekilde olur. Disketlere bilgi kaydetmek veya okumak için disket sürücüler kullanılır. Yazılan bilgiler kalıcı özelliğe sahip olduğundan,disketler bilgiyi arşivleme veya bir bilgisayardan ötekine taşımak için kullanılır. Çeşitli depolama kapasitesine sahip farklı büyüklüklerde disketler vardır. Günümüzde en çok kullanılanı 3.5 lik, 1.44 MB kapasiteye sahip disketlerdir. Şekil 2. Disket ve Disket Sürücü
7 CD-ROM ve CD-ROM Sürücüleri (Compact Disk ROM Drivers) Günümüzde, kullanılan programların çok yer kaplaması dolayısıyla bilgisayara yükleyebilmek için çok sayıda disket kullanmak gerekmektedir. Örneğin Windows 98 işletim sisteminin kurulum dosyaları yaklaşık 600 MB yer kaplamaktadır. Bir disketin 1.44MB kapasitesi olduğu göz önünde bulundurulursa, 600/1.44=417 tane disket kullanmak gerekecektir. Günümüzde bu kadar çok bilgiyi taşınabilir ve süratli bir şekilde aktarabilme imkanı veren tek bir ortam bulunmaktadır; CD ler. CD ler üzerlerinde bulunan mikroskobik çapa sahip deliklerle kodlanmış sayısal veriler içeren optik veri depolama üniteleridir. Bu kadar küçük ve sık aralıklarla yerleştirilmiş deliklerin varlığı ancak lazer ışığıyla belirlenebilir. Bir CD ye bilgi bir kez yazılabilir ancak defalarca okunabilir. Ortalama bir CD nin depolama kapasitesi 700 MB tır. Boş CD lere bilgi yazabilen sürücülere CD-RW sürücü denir. Bu sürücülerde iki tip yazılabilir CD ler kullanılır; CD-Recordable (CD-R) ve CD-ReWriteable (CD-RW). CD-R a bir kez yazılabilirken, CD-RW ye belirli sayılarda da olsa silip tekrar yazmak mümkündür. Ancak pahalı olduğu için CD-RW ler daha az tercih edilmektedirler. Şekil 3. CD-ROM ve CD-ROM sürücü DVD ROM ve DVD Sürücüleri DVD diskler, CD ler gibi optik ilkelerle üzerine kayıt yapılabilen disklerdir. Diskin iki yüzüne de yoğun bir şekilde veri kaydedilebildiği için CD lere göre kapasitesi daha fazladır. Bir DVD disk yaklaşık 7 CD ye eşdeğer miktarda veri saklayabilir. DVD diskler ancak DVD sürücülerle okunabilir. Fakat CD ler DVD sürücülerle de okunabilir. Ancak DVD sürücüler CD-ROM sürücülere göre daha pahalıdır
8 Şekil 4. DVD ROM Sürücü Flash Bellekler Flash Bellekler, güç kesintisinde dahi içerdiği bilgileri kaybetmeyen ve tekrar tekrar yazılıp silinebilen bir bellek çeşididir. Flash belleklerin yapısı RAM'lere, kullanımı Hard Disk'lere benzer. Flash belleklerin yapısı mekanik değildir; elektroniktir. İçerisinde hareket eden bir parça yoktur. Bu özelliklerinden dolayı bu tarz bellekler "solid-state" olarak, yani "durağan" olarak adlandırılırlar. Hareket eden parça olmamasından dolayı hassasiyet değerleri yüksek değildir ve özellikle mobil alanda kullanımları çok yaygındır. MP3 Player'larda, cep telefonlarında, el bilgisayarlarında, dijital fotoğraf makinalarında ve dijital görüntü aygıtlarında yaygınca kullanılırlar. Flash bellekler, bir EEPROM çeşidi olarak adlandırılabilir. "Elektriksel olarak programlanabilen sadece okunabilen bellek" olarak çevirebileceğimiz EEPROM'ların üzerindeki veriler elektriksel yolla değiştirilebilir. Sadece okunabilir bellek denilmesinin sebebi, blgilerin kalıcı olmasından kaynaklanır. Klasik bellek yapılarından bilindiği üzere, flash bellekler de hücrelerden oluşur. Her hücrenin kendi transistörleri vardır. Bilgisayar otamında bilgiler 0 ve 1'lerden oluşur. 0'lar düşük voltaj, 1'ler ise yüksek voltaj anlamına gelir. Veri yazılmak istendiği anda, transistörlerin voltaj seviyeleri değiştirilerek bilgiler yazılır / silinir / yenilenir.
9 Şekil 5. Flash Bellek ve hafıza kart Flash belleklerin genel özelliklerini ise şöyle sıralayabiliriz: Ufak boyut: Çeşidine göre, kredi kartının yarısı veya çeyrek büyüklüğünde olabilir. Sessiz Hafif Hızlı erişim Sağlam yapı Günümüzde birkaç çeşit Flash Bellek çeşidi bulunuyor. Bunların başlıcaları şöyle: CompactFlash SD (Secure Digital) MultimediaCard Memory Stick Smart Media
10 Kaynakça Demirel, H.(2011). Ders Notları Karabük Üniversitesi, KARABÜK