6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU HAKKINDA GENEL DEĞERLENDİRME Mustafa CERİT SGK İstanbul İl Müdür Yardımcısı SGK Başmüfettişi Mustafa Cerit 1
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ NEDİR? İş sağlığı ve güvenliği, tüm mesleklerde işçilerin bedensel, ruhsal, sosyal iyilik durumlarını en üst düzeye ulaştırmak, bu düzeyde sürdürmek, işçilerin çalışma şartları yüzünden sağlıklarının bozulmasını önlemek, amacıyla yapılan çalışmaları ifade eder (ILO WHO,1950). Mustafa Cerit 2
İSG AJANSI VERİLERİNE GÖRE AVRUPA ÜLKELERİNDE YILDA İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu yılda; 5.500 kişi hayatını kaybetmekte, 75.000 kişi sürekli iş göremez hale gelmekte, 149 Milyon iş günü ve 20 milyar EURO maddi kayıp oluşmakta Mustafa Cerit 3
TÜRKİYE DE HER GÜN 4 işçi, iş kazası sonucu hayatını kaybetmektedir. 5 kişi, iş kazası sonucu iş göremez hale gelmektedir. Her yıl Gayri Safi Milli Hasılanın % 5 i kaybolmaktadır. 217 iş kazası olmaktadır. Dünyada en fazla iş kazası olan ülkeler arasında Türkiye üçüncü sırada yer alırken, AB ülkeleri arasında ölümlü iş kazaları açısından ilk sırada yer almaktadır. Mustafa Cerit 4
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARININ GÖRÜNÜMÜ İÇİNDE İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN YERİ İŞ KAZASI SAYISI 62.903 %11 6.437 MESLEK HASTALIĞI SAYISI 533 %6 31 2010 SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK SAYISI 2.085 %16 319 ÖLÜM SAYISI 1.454 %33 475 İş kazalarının % 11 i, meslek hastalıklarının % 6 sı inşaat sektöründe gerçekleşmektedir. Sürekli iş göremezlik ödeneğine hak kazananların %16 sı inşaat sektöründe çalışanlardan oluşmaktadır. Yine iş kazası sonucu meydana gelenlerin ölümlerin %33 ü inşaat sektöründe gerçekleşmektedir. Bu anlamda inşaat sektöründeki iş kazalarının ölümcül olduğu ve önleme aşamasının oldukça önemli olduğu görülmektedir. Mustafa Cerit 5
6331 KANUN UN GENEL DEĞERLENDİRMESİ Ülkemiz, dünya sıralamasında 16. büyük ekonomi ve büyüme hızı ile dünya kamuoyunun, endüstrisinin ve yatırımcıların dikkatini çekmektedir. Ülkemiz çalışma hayatında, işverenlerimizin uluslararası pazarda rekabet gücünün artmasında, çalışanların sağlığı ve güvenliğinin payı oldukça önemli. Bu anlamda İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çalışma hayatında mevcut en önemli eksikliğimiz olarak uluslararası platformlarda karşımıza çıkmaktadır. Mustafa Cerit 6
KANUNUN GENEL SİSTEMATİĞİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU 30 Haziran 2012 28339 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanımlar 1. Amaç 2. Kapsam ve İstisnalar 3. Tanımlar İKİNCİ BÖLÜM İşveren ile Çalışanların Görev, Yetki ve Yükümlülükleri 4. İşverenin genel yükümlülüğü 5. Risklerden korunma ilkeleri 6. İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri 7. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin desteklenmesi 8. İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları Mustafa Cerit 7
KANUNUN GENEL SİSTEMATİĞİ 9. Tehlike sınıfının belirlenmesi 10. Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma 11. Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım 12. Tahliye 13. Çalışmaktan kaçınma hakkı 14. İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi 15. Sağlık gözetimi 16. Çalışanların bilgilendirilmesi 17. Çalışanların eğitimi 18. Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması 19. Çalışanların yükümlülükleri 20. Çalışan temsilcisi 21. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi Mustafa Cerit 8
KANUNUN GENEL SİSTEMATİĞİ 22. İş sağlığı ve güvenliği kurulu 23. İş sağlığı ve güvenliğinin koordinasyonu DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Teftiş ve İdari Yaptırımlar 24. Teftiş, inceleme, araştırma, müfettişin yetki, yükümlülük ve sorumluluğu 25. İşin durdurulması 26. İdari para cezaları ve uygulanması 27. Hüküm bulunmayan haller ve muafiyet Mustafa Cerit 9
KANUNUN GENEL SİSTEMATİĞİ BEŞİNCİ BÖLÜM Çeşitli ve Geçici Hükümler 28. Bağımlılık yapan maddeleri kullanma yasağı 29. Güvenlik raporu veya büyük kaza önleme politika belgesi 30. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çeşitli yönetmelikler 31. Belgelendirme, ihtar ve iptaller 32. Değiştirilen hükümler 38. Yürürlük Mustafa Cerit 10
HANGİ MADDE HANGİ TARİHTE YÜRÜRLÜĞE GİRECEK? Kanunun 38. Madde Yürürlük Maddesidir: Kanun 30.06.2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlandı 6, 7 ve 8 inci maddeleri; 1) Kamu kurumları ile 50 den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alanişyerleri için yayımı tarihinden itibaren iki yılsonra(30.06.2014), 2) 50 den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibaren bir yılsonra(30.06.2013), 3) Diğer (50 den fazla çalışanı olan az tehlikeli, tehlikeli, çok tehlikeli) işyerleri için yayımı tarihinden itibaren altı aysonra(30.12.2012), (Yasanındiğer maddeleri de 30.12.2012 de ) Yürürlüğe girecektir Mustafa Cerit 11
HANGİ MADDE NE ZAMAN YÜRÜRLÜĞE GİRECEK? 6. madde; İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri, 7. madde; İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi, 8. madde; İş Yeri Hekimleri ve İş Güvenliği Uzmanları Mustafa Cerit 12
İŞ YERİNİN TEHLİKE SINIFI ÖNEMLİ TEHLİKE SINIFI NE DEMEK? 6331 sayılı yasanın 6, 7, 8. maddelerinin yürürlüğü, iş sağlığı ve güvenliği yönünden hekimin ne kadar süre ile istihdam edileceği, iş güvenliği uzmanının ne kadar süre ile istihdam edileceği gibi konular işyerinin tehlike sınıfının belirlenmesini gerekli kılıyor. Yasa nın 9. maddesi tehlike sınıfları ile ilgili olarak tebliğ çıkartılacağını belirtir Mustafa Cerit 13
İŞ YERİNİN TEHLİKE SINIFI ÖNEMLİ TEHLİKE SINIFI NE DEMEK? 25.11.2009 tarih 27.417 sayılı Resmi Gazete «İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tehlike Sınıfları Listesi Tebliği» a) Az Tehlikeli İşler 1) Mantar, saz ve kamıştan sepet vb. eşya imali 2) Gazete, mecmua yönetim yerleri, yayın evlerinde yapılan işler 3) Kereste ve her türlü inşaat malzemesi ve pencere camı toptancılığı 4) Her türlü makine ve taşıtlarla yedek parçaları toptancılığı 5) Her türlü madeni ve cam eşyası, elektrik malzemesi ve cihazları, radyo, buzdolabı ve benzeri eşya toptancılığı 6) Ev ve bürolara mahsus mobilyalarla halı ve kilim vb. yer döşemeleri toptancılığı Mustafa Cerit 14
İŞ YERİNİN TEHLİKE SINIFI ÖNEMLİ TEHLİKE SINIFI NE DEMEK?. 27) Ticari müşavirler, hesap uzmanları, muhasebe büroları ve benzeri hizmetler (138 tane iş sayılıyor) b) Tehlikeli İşler. 13) Halı ve kilim vb. yer döşemeleri imali 14) Parke, kontraplak, kaplamalık ağaç, reçine ve suni tahta imali 15) Ahşap mobilya sanayii, her tür ağaç eşya imal, işleme ve tamir işleri (117 tane iş sayılıyor) Mustafa Cerit 15
İŞ YERİNİN TEHLİKE SINIFI ÖNEMLİ TEHLİKE SINIFI NE DEMEK? c) Çok Tehlikeli İşler 1) Sünger avcılığı ve su altında yapılan diğer işler 2) Maden kömürü işletmeciliği 3) Linyit kömürü işletmeciliği 4) Diğer kömürlerin işletmeciliği (Tüm kömür yıkama, eleme, briketleme, torbalama yerleri dahil) 10) Diğer madenlerin üretimi, tüm madenlerin cevher hazırlama ve zenginleştirme işleri 11) Petrol ve tabi gaz kuyularının açılması 12) Taş ocaklarında yapılan işler (Taş çıkarma, kırma ve taş ocağında yapılan kesme işleri) 13) Mermer ocakları, blok mermer işlenmesi Mustafa Cerit 16
İŞ YERİNİN TEHLİKE SINIFI ÖNEMLİ TEHLİKE SINIFI NE DEMEK? 32) Ayakta ve/veya yataklı teşhis ve tedavi yapılan sağlık kuruluşlarındaki faaliyetler 33) Bina, liman, iskele, köprü, baraj, ve benzeri inşaat dolayısıyla müstakilen yapılan tetkik ve deneme mahiyetindeki sondaj işleri 34) Çimento ve klinker imali 35) Nikelaj kaplama ve galvanoplasti işleri, kalaycılık 36) Font ve diğer madenleri eritip kalıplara dökmek suretiyle muhtelif eşya imali, maden dökümü ve haddehanelerdeki işler 37) Dekovil ve tramvay yolu inşaat ve tamiratı 38) Bina inşaatı ve tamiratı, bina yıkımı işleri 42) Deniz tankerlerinde yapılan bütün işler (72 tane iş sayılmış) Mustafa Cerit 17
KANUNUN AMACI İş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için iş veren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemek Mustafa Cerit 18
KANUNUN UYGULAMA KAPSAMI DIŞINDA (İSTİSNA) TUTULAN İŞYERLERİ Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri iş yerindekiler hariç TSK, genel kolluk kuvvetleri, MİT faaliyetleri, Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri, Ev hizmetleri, Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar, Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri Dışındaki; Kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanacaktır. Mustafa Cerit 19
KANUNDA GEÇEN ÖNEMLİ TANIMLAR Çalışan Temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışan, Destek Elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım veyeterlieğitime sahip kişi, Mustafa Cerit 20
KANUNDA GEÇEN ÖNEMLİ TANIMLAR Eğitim Kurumu: İş güvenliği uzmanı, iş yeri hekimi ve diğer sağlık personelinin eğitimlerini vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşlarını, üniversiteleri ve Türk Ticaret Kanuna göre faaliyet gösteren şirketler tarafından kurulan müesseseleri, İş Güvenliği Uzmanı: İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik eleman, Mustafa Cerit 21
KANUNDA GEÇEN ÖNEMLİ TANIMLAR İş Kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen yada bedenen özre uğratan olay Mustafa Cerit 22
KANUNDA GEÇEN ÖNEMLİ TANIMLAR İşyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organisazyon Mustafa Cerit 23
KANUNDA GEÇEN ÖNEMLİ TANIMLAR İşyeri Hekimi: İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği belgesine sahip hekimi, İşyeri sağlık ve güvenlik birimi: İş yerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan birimi, Meslek Hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı, Kurul : İş sağlığı ve güvenliği kurulu, Mustafa Cerit 24
KANUNDA GEÇEN ÖNEMLİ TANIMLAR Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi: Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, iş yerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimi, Önleme : İş yerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü, Mustafa Cerit 25
KANUNDA GEÇEN ÖNEMLİ TANIMLAR Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimali, Risk Değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin karşılaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışma, Mustafa Cerit 26
KANUNDA GEÇEN ÖNEMLİ TANIMLAR Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli, Tehlike Sınıfı : İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan ve ya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretimyöntemveşekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubu, Teknik Eleman: Teknik öğretmen, fizikçi veya kimyager ünvanına sahip olanlar ile üniversite iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları, Mustafa Cerit 27
KANUN UN GENEL DEĞERLENDİRMESİ Mustafa Cerit 28
KANUNUN GETİRDİĞİ YENİLİKLER RİSK DEĞERLENDİRMESİ Tehlike sınıfı ve çalışan sayısına bakılmaksızın tüm iş yerleri 30.12.2012 tarihinden itibaren risk değerlemesi yapmakla yükümlü, risk değerlemesi yapılmayan her ay için İdari Para Cezası söz konusu. Mustafa Cerit 29
KANUNUN GETİRDİĞİ YENİLİKLER RİSK DEĞERLENDİRMESİ 6331 in «Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma» başlıklı 10. maddesinde; «(1) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken aşağıdakihususlar dikkatealınır: a) Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu. b) Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi. c) İşyerinin tertip ve düzeni. ç) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politikagerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu.» Mustafa Cerit 30
KANUNUN GETİRDİĞİ YENİLİKLER RİSK DEĞERLENDİRMESİ Daha önce 27.11.2010 tarih 27.768 sayılı RG de yayımlanan «İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik» e göre; bu risk değerlendirmesi yükümlülüğü; İş Kanunu kapsamında yer alan ve sanayiden sayılan işlerin yapıldığı ve devamlı olarak en az elli işçi çalıştırılan iş yerleri ve eğitim Kurumlarını ilgilendirmekte ve yine aynı yönetmeliğin 7. maddesine göre İş Güvenliği Uzmanının görevleri arasındaydı Mustafa Cerit 31
KANUNUN GETİRDİĞİ YENİLİKLER RİSK DEĞERLENDİRMESİ Kanunun İdari Para Cezalarını düzenleyen 26. maddesinde; «ç) 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına göre risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işverene üçbin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için dörtbinbeşyüz Türk Lirası,» Mustafa Cerit 32
KANUNUN GETİRDİĞİ YENİLİKLER RİSK DEĞERLENDİRMESİ Sanayiden Sayılan İşler (Örnek Olarak) «Sanayi, Ticaret, Tarım ve Orman İşlerinden Sayılan İşlere İlişkin Yönetmelik» 03.09.2008 tarih 26.986 sayılı Resmi Gazete A) Sanayiden Sayılan İşler 1 Hammadde, yarı mamul ve mamul ürünlerin işlenmesi, temizlenmesi, şeklinin değiştirilmesi, süslenmesi, satış için hazırlanması işleri, 2 Yardımcı ve tamamlayıcı işler dahil her türlü madenleri ve endüstriyel hammaddeleri arama ve topraktan çıkarma işleri, 3 Madencilikten bağımsız maden ve cüruf ayıklama ve temizleme işleri, Mustafa Cerit 33
KANUNUN GETİRDİĞİ YENİLİKLER RİSK DEĞERLENDİRMESİ (Sanayi den sayılan İşler) 4 Mermer gibi kesilip parlatılabilen taş ocaklarında yapılan işler, 5 Taş çıkarma, kırma, kesme işleri dahil taş, kil, kum ve kireç ocaklarında yapılan işler, 6 Kaya tuzu üretimi ile deniz ve göllerden tuz üretimi işleri, 7 Petrol ve doğalgaz arama işleri, 8 Petrol ve doğalgazkuyularının açılması işleri, 9 Petrol ve doğalgaz kuyularının ve tabakalarının veya bitümlü kumların işletilmesi işleri, 10 Petrol ve doğalgazınboruhatları ve karayolu ile taşınması işleri, 11 Petrol ürünlerinin sıvılaştırılmış petrol gazı (SPG) dahil depolanması, taşınması, dolum ve dağıtımı (akaryakıt ve SPG istasyonları dahil) işleri, Mustafa Cerit 34
KANUNUN GETİRDİĞİ YENİLİKLER RİSK DEĞERLENDİRMESİ (Sanayi den sayılan İşler) 12 Her türlü canlı hayvanın kesilmesi, et ve et ürünlerinin üretilmesi işleri, 13 Süt ve süt ürünlerinin üretilmesi işleri, 14 Meyve ve sebze işlenmesi, konserveciliği, kurutmacılığı, sirke, turşu, salça, reçel, marmelat, meyve ve sebze suları imali işleri, 15 Konserve, füme, salamura, marina gibi balık ve diğer su ürünlerinin temizlenmesi, paketlenmesi, dondurulması ve işlenmesi işleri, 16 Gıda maddelerinin temizlenmesi, ayıklanması ve öğütülmesi işleri, 17 Yem sanayi işleri, 18 Fırıncılık, pastacılık, bisküvi ve diğer hamur işleri, 19 Makarna, şehriye ve benzeri yiyecek maddeleri imali işleri, (Bu şekilde 102 tane iş sayılmış) Mustafa Cerit 35
KANUNUN GETİRDİĞİ YENİLİKLER RİSK DEĞERLENDİRMESİ B) Ticaretten Sayılan İşler; 3 Hukuki hizmetler, 4 Fotoğrafçılık işleri, 5 Kuaför, berber ve güzellik salonlarında yapılan işler, 6 Depoculuk, ambarcılık, antrepoculuk ve benzeri işler, 7 Su ürünleri alımı ve satımı işleri, (Bu şekilde 33 tane iş sayımış) c) Tarım ve Orman İşleri; Mustafa Cerit 36
İŞVEREN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİ NASIL SAĞLAYACAK? İşveren; 1. İş güvenliğiuzmanı, İşyeri hekimi, Diğer Sağlık personeli istihdam edecek. 2. Dışarıdan (ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden) hizmet satın alabilecek. 3. Belirli durumlarda bu hizmetleri kendisi de yürütebilir. Mustafa Cerit 37
İŞ YERİ HEKİMİ UYGULAMASINDA NE DEĞİŞTİ 4857 sayılı İş Kanununda, işyeri hekimi görevlendirilmesi için aranan devamlı olarak elli işçi çalıştırma şartı, 6331 sayılı Kanun ile ortadan kaldırılmıştır. Buna göre her işverenin, çalışan sayısına bakılmaksızın işyeri hekimi istihdam etme yükümlülüğü getirilmiştir. Bu yükümlülük, işyerinin tehlike sınıfı ile çalışan sayısına göre, Kanun'un yürürlük tarihine göre belirlenecektir. (2013/2014 Ocak Temmuz) Mustafa Cerit 38
KAMU KURUM VE KURUŞLARI 4734 sayılı kamu ihale kanunu kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini; -Sağlık Bakanlığına ait döner sermayeli kuruluşlardan alabileceği gibi, -4734 sayılı kanun kapsamında ihale yoluyla da alabilecekler. Mustafa Cerit 39
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI 4857 sayılı İş Kanunu döneminde, iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi için aranan işin sanayiden sayılan işlerden olması şartı 6331 Kanun ile kaldırılmıştır. Buna göre her işverenin iş güvenliği uzmanı istihdam etme yükümlülüğü getirilmiştir. Bu yükümlülük, işyerinin tehlike sınıfı ile çalışan sayısına göre, Kanun'un yürürlük tarihine göre belirlenecektir. Mustafa Cerit 40
İŞYERİMDE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANINI HANGİ SÜRELERLE İSTİHDAM EDECEĞİM? a) 1 ilâ 10 çalışanı olan işyerlerinden, 1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, ayda en az 30 dakika, 2) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, ayda en az 60 dakika, 3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, ayda en az 120 dakika, Olmak üzere her çalışan başına ilave 15 dakika. Mustafa Cerit 41
İŞYERİMDE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANINI HANGİ SÜRELERLE İSTİHDAM EDECEĞİM? b) 10 dan fazla çalışanı olan işyerlerinden, 1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika, 2) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda çalışan başına ayda en az 15 dakika, 3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda çalışan başına ayda en az 20 dakika, Mustafa Cerit 42
İŞYERİMDE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANINI HANGİ SÜRELERLE İSTİHDAM EDECEĞİM? Az tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak yönetmelikte belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir. Mustafa Cerit 43
İŞYERİMDE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANINI HANGİ SÜRELERLE İSTİHDAM EDECEĞİM? Tehlikeli sınıfta yer alan 750 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 750 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Mustafa Cerit 44
İŞYERİMDE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANINI HANGİ SÜRELERLE İSTİHDAM EDECEĞİM? Çok tehlikeli sınıfta yer alan 500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 500 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Mustafa Cerit 45
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ ÇALIŞMA SÜRELERİNİN DÜZENLENMESİ İş güvenliği uzmanları sözleşmede belirtilen süre kadar işyerinde hizmet sunar. Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu işyerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden düşülür. Mustafa Cerit 46
İŞYERİNDE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI HANGİ SÜRE İLE İSTİHDAM EDİLECEK? Örnek: 10 çalışanı bulunan az tehlikeli sınıfa giren bir iş yerinde iş güvenliği uzmanı 30 dk. + (15 dk. X 10 kişi) 180 dakika yani 3 saat süreyle görevlendirilmelidir. 25 çalışanı bulunan az tehlikeli bir işyerinde iş güvenliği uzmanı (25 X 10 dk.) 250 dk yani 4 saat 10 dakika süreyle görevlendirilmelidir. Mustafa Cerit 47
İŞYERİNDE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI HANGİ SÜRE İLE İSTİHDAM EDİLECEK? 1.100 çalışanı olan az tehlikeli bir iş yerinde 1tamgünsüreliiş güvenliği uzmanı, 1.000 dakika süre ile de ikinci bir iş güvenliği uzmanı istihdam edilmeli. Mustafa Cerit 48
İŞYERİMDE İŞYERİ HEKİMİNİ HANGİ SÜRELERLE İSTİHDAM EDECEĞİM? a) Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; çalışan başına ayda en az 9 dakika, b) Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; çalışan başına ayda en az 12 dakika, c) Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; çalışan başına ayda en az 18 dakika, Mustafa Cerit 49
İŞYERİMDE İŞYERİ HEKİMİNİ HANGİ SÜRELERLE İSTİHDAM EDECEĞİM? Az tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir işyeri hekimi görevlendirilir. Çalışan sayısının 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak yönetmelikte belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar işyeri hekimi eklenir. Mustafa Cerit 50
İŞYERİMDE İŞYERİ HEKİMİNİ HANGİ SÜRELERLE İSTİHDAM EDECEĞİM? Tehlikeli sınıfta yer alan 750 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 750 çalışan için tam gün çalışacak en az bir işyeri hekimi görevlendirilir. Mustafa Cerit 51
İŞYERİMDE İŞYERİ HEKİMİNİ HANGİ SÜRELERLE İSTİHDAM EDECEĞİM? Çok tehlikeli sınıfta yer alan 500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 500 çalışan için tam gün çalışacak en az bir işyeri hekimi görevlendirilir. Mustafa Cerit 52
İŞYERİMDE İŞYERİ HEKİMİNİ HANGİ SÜRELERLE İSTİHDAM EDECEĞİM? İşyeri hekiminin görevlendirilmesinde sözleşmede belirtilen süre kadar işyerinde hizmet sunulur. Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu işyerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden düşülür. Kısmi süreli hekim görevlendirilen işyerlerinde çalışmalar tek hekim tarafından yürütülür. Mustafa Cerit 53
DİĞER SAĞLIK PERSONELİ ÇALIŞTIRMAK ZORUNLU MU? Tam süreli işyeri hekimi çalıştıran işyerlerinde, diğer sağlık personeli çalıştırılması zorunlu değil. Tam süreli işyeri hekimi çalıştırılması zorunlu değilse; Mustafa Cerit 54
İŞYERİMDE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİ HANGİ SÜRELERLE İSTİHDAM EDECEĞİM? a)az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; çalışan başına ayda en az 18 dakika, b) Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; çalışan başına ayda en az 24 dakika, c) Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; çalışan başına ayda en az 36 dakika görevlendirilir. Mustafa Cerit 55
İŞYERİMDE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİ HANGİ SÜRELERLE İSTİHDAM EDECEĞİM? Az tehlikeli sınıfta yer alan 500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde 500 çalışan için tam gün çalışacak bir diğer sağlıkpersoneligörevlendirilir. Tehlikeli sınıfta yer alan 300 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde 300 çalışan için tam gün çalışacak bir diğer sağlık personeli görevlendirilir. Çok Tehlikeli sınıfta yer alan 200 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde 200 çalışan için tam gün çalışacak bir diğer sağlık personeli görevlendirilir. Mustafa Cerit 56
ONDAN AZ ÇALIŞANI OLAN İŞYERLERİNİN GİDERİ BAKANLIKÇA KARŞILANACAK Kamu kurum ve kuruluşları hariç 10 dan az(1-9) çalışanı bulunan işyerlerinden; Çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri, Bakanlar Kurulu kararı ile 10 dan az çalışanı bulunan az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin giderleri Bakanlıkça karşılanmak suretiyle desteklenebilecek. Mustafa Cerit 57
DESTEK GİDERLERİ NEREDEN KARŞILANACAK Destek kapsamındaki işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği giderler; İş kazası ve meslek hastalığı bakımından kısa vadeli sigorta kolları için toplanan primlerden kaynak aktarılmak suretiyle, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından finanse edilecek. Uygulamada, Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınacak. Mustafa Cerit 58
KAYIT DIŞI İŞÇİ ÇALIŞTIRAN İŞVEREN ÜÇ YIL SÜREYLE DESTEKTEN YARARLANAMAYACAK Kontrol ve denetimlerde; istihdam ettiği kişilerin sigortalılık bildiriminde bulunmadığı tespit edilen işverenlerden; Tespit tarihine kadar yapılan ödemeler yasal faizi ile birlikte SGK tarafından tahsil edilir ve işveren destekten üç yıl süreyle faydalanamaz. Uygulamaya ilişkin olarak ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye, uygulamayı yönlendirmeye ve doğabilecek sorunları çözmeye Bakanlık yetkilidir. Mustafa Cerit 59
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI BELGE TÜRÜNE GÖRE GÖREV ALABİLECEK İş güvenliği uzmanlarından; Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı, Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (B) sınıfı, Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az (C) sınıfı, İş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmaları şartı aranır. Mustafa Cerit 60
GEÇİŞ DÖNEMİNDE BİR ALT SINIF BELGEYE SAHİP GÜVENLİK UZMANI ÇALIŞTIRILABİLECEK Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri (A) sınıfı yerine 4 yıl süreyle (B) sınıfı belgeye sahip, Tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri (B) sınıfı yerine 3 yıl süreyle(c)sınıfı belgeye sahip, İş güvenliğiuzmanı çalıştırabilecekler Mustafa Cerit 61
İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda işveren, işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurar. Bu durumda, çalışanların tabi olduğu kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen haftalık çalışma süresi(45 saat) dikkate alınır. Mustafa Cerit 62
KAMUDA ŞARTLARI UYAN İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI DA YAPABİLECEK Kamuda çalışan, işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli görevlerinin yanında, çalışmakta oldukları kurumda veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilecekler, Bu şekilde görevlendirilecek personele, görev yaptığı her saat için (200) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında(14.32 TL) ilave ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılır. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmayacak. Aylık,toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmayacak. Mustafa Cerit 63
İŞVERENİN İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI YÜKÜMLÜLÜKLERİ İşveren; İş kazası ve meslek hastalıklarının kaydını tutar. Bunları inceler, rapor düzenler. Çalışanı, işyeri, ya da ekipmanı zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceler, bunlarla ilgili rapor düzenler. İş Kazalarını 3 gün içinde, Meslek hastalığını öğrendiği tarihten itibaren 3 gün içinde SGK ya bildirir. Mustafa Cerit 64
İŞVEREN ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ GÖREVLENDİRECEK İşveren işyerinin değişik bölümlerindeki riskleri ve çalışan sayısını da dikkate alarak, dengeli dağılıma da özen göstermek suretiyle seçim, seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla çalışan temsilcisi görevlendirir Mustafa Cerit 65
ÇALIŞAN TEMSİLCİ SAYISI İşveren çalışan sayısı; 2 ile 50 arasında olan işyerlerinde 1, 51 ile 100 arasında olan işyerlerinde 2, 101 ile 500 asasında olan işyerlerinde 3, 501 ile 1000 arasında olan işyerleri 4, 1001 ile 2000 arasında olan işyerleri 5, 2001 ve üzerinde çalışanı olan işyerleri 6, İşçi temsilcisi görevlendirmek zorundadır. Mustafa Cerit 66
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULU 50 den fazla çalışanı olan ve 6 aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, İş Sağlığı Ve Güvenliği Kurulu oluşturur. (Önceki uygulamada sanayiden sayılan iş yerleri için zorunlu idi) Kurul, iş sağlığı ve güvenliği konularında çalışmalar yapar, İşveren mevzuata uygun kurul kararlarını uygular. Mustafa Cerit 67
ALT İŞVEREN OLMASI HALİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULU 6 aydan fazla süren işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hallerde; -Asıl işveren ve alt işveren ayrı ayrı kurul oluşturmuşsa koordinasyonu asıl işveren yapar, -Asıl işveren kurul oluşturmuşsa alt işveren koordinasyonu sağlamak üzere vekaleten yetkili bir temsilci atar, -Kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren, kurul oluşturan alt işverenle koordinasyonu sağlamak için kurula vekaleten yetkili bir temsilci atar, Mustafa Cerit 68
ALT İŞVEREN OLMASI HALİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULU -Kurul oluşturması gerekmeyen, asıl işveren ve alt işverenin toplam çalışan sayısı 50 den fazla ise, koordinasyonu asılişveren yapmak kaydıyla birlikte ortak kurul oluştururlar, -Aynı çalışma alanı içinde birden fazla işveren bulunması ve birden fazla kurul oluşturulması halinde işverenler, birbirlerinin çalışmalarını etkileyecek kurul karaları hakkında diğer işverenleri bilgilendirirler Mustafa Cerit 69
İŞİN DURDURULACAĞI HALLER İşyerindeki bina ve eklentilerinde, Çalışma yöntem ve şekillerinde, İş ekipmanlarında, çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde, bu tehlike giderilinceye kadar işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur. Mustafa Cerit 70
İŞİN DURDURULACAĞI HALLER Çok tehlikeli sınıfta yer alan; Maden, Metal ve yapı işleri, Tehlikeli kimyasallarla çalışılan işyerleri, Büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirilmesi yapılmamış olması durumunda iş durdurulur. Mustafa Cerit 71
İŞİN DURDURULACAĞI HALLER İş sağlığı ve güvenliği yönünden teftiş yapan müfettişin talebi üzerine üç kişilik müfettişten oluşan heyet, yaptığı inceleme sonunda tespit tarihinden itibaren iki gün içinde işin durdurulmasına karar verebilir. Şayet tespit edilen hususun acil müdahaleyi gerektirmesi halinde; tespiti yapan iş müfettişi heyet tarafından karar alınıncaya kadar işi geçici olarak durdurur. Mustafa Cerit 72
İŞİN DURDURULMASI NEDENİYE İŞSİZ KALAN ÇALIŞLARIN ÜCRETİ ÖDENECEK İşverenin işin durdurulmasını gerektiren hususların giderildiğini Bakanlığa yazılı olarak bildirmesi halinde, en geç 7 gün içinde inceleme yapılarak işverenin talebi sonuçlandırılır. İşveren işin durdurulması nedeniyle işsiz kalan çalışanların ya ücretini ödeyecek ya da aynı ücretle meslek ve durumlarına göre başka bir iş verecek. Mustafa Cerit 73
BAĞIMLILIK YAPAN MADDELERİ KULLANMA YASAĞI İşyerine, sarhoş veya uyuşturucu madde almış olarak gelmek veya işyerinde alkollü içki veya uyuşturucu madde kullanmak yasaklandı. İşveren işyerinde ve eklentilerinde ne gibi hallerde, hangi zamanda ve hangi şartlarda alkollü içki içilebileceğini belirlemeye yetkili. Mustafa Cerit 74