REDITUS MUHASEBE Konu Anlatımlı Örnekler Yorumlar Uyarılar Pratik Bilgiler Özgün Sorular ve Açıklamaları Çıkmış Sorular ve Açıklamaları KPSS ve kurum sınavları için özgün soru ve konu anlatımından oluşan TEK KİTAP Vergi Müfettişliği Kamu İhale Kurumu T.C. 2B Teftiş Kurulu Maliye Bakanlığı İç Denetçilik Sayıştay İç Denetçilik Gelir Uzman Yardımcılığı Banka Sınavları SAADET ERDEM
Saadet ERDEM REDITUS MUHASEBE ISBN: 978-605-318-165-1 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 4. Baskı: 2015, Ankara Yayın-Proje: Şafak Tangıç Dizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Korza Yay. Basım San. Tic. A.Ş. Yenice Mah. No: 3 Esenboğa - Ankara (0312 342 22 08) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 30233 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet:www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
SUNU Değerli Adaylar; Muhasebe kitabı konu ağırlığına göre Genel Muhasebe, Mali Tablolar Analizi, İhtisas Muhasebesi bölümlerinden oluşmaktadır. Hem KPSS alan sınavları hem de mesleki yeterlilik sınavlarına yönelik olarak hazırlanmıştır. Konulara ilişkin örnek oluşturması için KPSS ve Kurum sınav sorularına yer verilmiştir. Adayların öncelikli olarak aşması gereken sınav KPSS dir. Bu sınavdaki soru dağılımı şöyledir: Genel Muhasebe %65 20 Soru Mali Tablolar Analizi %15 4 Soru İhtisas Muhasebesi %10 3 Soru Ticari Aritmetik %10 3 Soru Kitabın daha anlaşılabilir olması için konuya ilişkin tekrar ve gereksiz detaylardan kaçınılmış, dikkat edilmesi gereken noktalar kitapta hoca notu ve uyarı olarak belirtilmiştir. Yeterli miktarda soru çözümü ile desteklenmeden adaylarımızın tam olarak sınavlara hazırlanması mümkün olmayacaktır. Soru bankamızda yer alan sınavlarla uyumlu soru çeşitleri ile adaylarımızın hazırlığı tamamlanmış olacaktır. Kitabın ümit edilen amacına ulaşması ve öğrenci arkadaşlarımıza fayda sağlaması için yapacağınız öneri, eleştiri ya da takdirinizi pegem@pegem.net aracılığıyla bizimle paylaşmanız bize ışık tutacaktır. Kitabın hazırlanmasında değerli emeğini bizden esirgemeyen ekip arkadaşım Peril ÖZERGÜN e, elinizde bulunan bu kitabın ortaya çıkmasında en büyük paya sahip olan Suat DÜZ başta olmak üzere tüm Pegem ailesine, dizgi aşamasında vaktini ve emeğini esirgemeyen değerli dizgi ekibimiz ve dizgicimiz Gülnur Öcalan a teşekkürlerimizi sunarız. Hazırlanan kitabımızın tüm adaylara yararlı olmasını ve tüm adayların başarılarını dileriz. Saadet ERDEM
İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM Tekdüzen Hesap Planı...3 Muhasebe Bilgi Akışı...5 Muhasebenin İşlevleri...5 Muhasebenin Bölümleri...6 Muhasebenin Temel Kavramları...6 Muhasebenin Temel Kavramları Örnek Sorular...9 Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri...12 Bilanço (Finansal Durum Tablosu)...17 Gelir (Finansal Performans)Tablosu...18 Hesabın Tanımı...19 Hesap ile İlgili Kavramlar...19 Tekdüzen Hesap Planı Hesap Grupları...23 Muhasebe Kayıt Araçları - Defter ve Belgeler...25 I. Sınıf Tacirlerin Tutmakla Yükümlü Oldukları Zorunlu Defterler...25 Yevmiye Defterine Yapılan Madde Türleri...26 Defterlerin Kayıt Disiplini...30 Muhasebede Kullanılan Belgeler...30 Muhasebe Süreci...31 Mizanlar...32 Envanterle İlgili Kavramlar...32 Vergi Usul Kanunu na (VUK) Göre Değerleme Ölçüleri...35 Ticari Kâr ve Mali Kâr Kavramları...37 Bilanço Karşılaştırması Yoluyla Kârın Saptanması...38 Çözümlü Test...39 Çözümler...44
PEGEM AKADEMİ vi 2. BÖLÜM Dönen Varlıklar 49 Hazır Değerler 49 Kasa Hesabı 49 Dönem Sonu Kasa İşlemleri 50 Çekler... 58 Alınan Çekler 59 Bankalar Hesabı 62 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı (-) 65 Diğer Hazır Değerler 67 Çözümlü Test 70 Çözümler 75 Menkul Kıymetler 78 Hisse Senetleri 78 Hisse Senetlerinde Dönem Sonu İşlemleri 81 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları 86 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları 86 Diğer Menkul Kıymetler 93 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) 93 Çözümlü Test 95 Çözümler 99 Ticari Alacaklar 102 Alıcılar 103 Alacak Senetleri 106 Kazanılmış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri (-) 129 Verilen Depozito ve Teminatlar 129 Şüpheli Ticari Alacaklar 131 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-) 132 Diğer Alacaklar 140 Ortaklardan Alacaklar 140 İştiraklerden Alacaklar 140 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 141 Personelden Alacaklar 141 Diğer Çeşitli Alacaklar 142 Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-) 142 Şüpheli Diğer Alacaklar 142 Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-) 142
vii PEGEM AKADEMİ Çözümlü Test...143 Çözümler...147 Stoklar...150 Stoklarda Değerleme...151 İlk Madde ve Malzeme...157 Yarı Mamuller-Üretim...157 Mamuller...157 Ticari Mallar...157 Stokların İzlenmesinde Kullanılan Kayıt Yöntemleri...157 Aralıklı Envanter Yönteminde Muhasebe Kayıtları...158 Alış İşlemleri...158 Satış İşlemler...161 Aralıklı Envanter Yönteminde Satılan Malın Maliyetinin Hesaplanması... 163 Diğer Stoklar...177 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)...177 Fireler...180 Verilen Sipariş Avansları...181 Akreditif...182 Çözümlü Test...185 Çözümler...189 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri...192 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları...192 Gelecek Aylara Ait Giderler...192 Gelir Tahakkukları...195 Diğer Dönen Varlıklar...196 Katma Değer Vergisi...196 Devreden Katma Değer Vergisi...196 İndirilecek Katma Değer Vergisi...196 Diğer KDV...197 Hesaplanan Katma Değer Vergisi...197 Diğer Katma Değer Vergisi...201 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar...201 İş Avansları...202 Personel Avansları...202 Sayım ve Tesellüm Noksanları...203 Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar...203 Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı (-)...203 Diğer Katma Değer Vergisi...204 Dönen Varlıklar Tarama Testi...205
PEGEM AKADEMİ viii 3. BÖLÜM Duran Varlıklar...215 Mali Duran Varlıklar...217 Bağlı Menkul Kıymetler...217 Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)...218 İştirakler...218 İştiraklere Sermaye Taahhütleri (-)...219 İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)...220 Bağlı Ortaklıklar...220 Bağlı Ortaklıklar Sermaye Taahhütleri (-)...220 Bağlı Ortaklıklar Sermaye Payı Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)...221 Diğer Mali Duran Varlıklar...221 Diğer Mali Duran Varlıklar Karşılığı (-)...221 Maddi Duran Varlıklar...225 Arazi ve Arsalar...226 Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri...226 Binalar...227 Tesis, Makine ve Cihazlar...229 Taşıtlar...229 Demirbaşlar...230 Diğer Maddi Duran Varlıklar...230 Birikmiş Amortismanlar (-)...230 Amortisman Hesaplama Yöntemleri...231 Amortisman Kayıt Yöntemleri...235 Yapılmakta Olan Yatırımlar...237 Verilen Avanslar...239 Duran Varlıkların Satışı...240 Maddi Olmayan Duran Varlıklar...245 Haklar...245 Şerefiye (Hava Parası)...246 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri...246 Araştırma ve Geliştirme Giderleri...247 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar...249 Birikmiş Amortismanlar (-)...249 Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar...249 Arama Giderleri...250 Hazırlık ve Geliştirme Giderleri...250 Diğer Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar...251
ix PEGEM AKADEMİ Birikmiş Tükenme Payları (-)...251 Verilen Avanslar...251 Gelecek Yıllara Ait Giderler...251 Çözümlü Test...252 Çözümler...256 Duran Varlıklar Tarama Testi...259 4. BÖLÜM Yabancı Kaynaklar...267 Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar...267 Mali Borçlar...267 Banka Kredileri (Borçlu Cari Hesap)...268 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar...273 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)...273 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri...273 Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri...273 Çıkarılmış Bono ve Senetler...274 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler...275 Menkul Kıymet İhraç Farkları (-)...275 Diğer Mali Borçlar...280 Ticari Borçlar...280 Satıcılar...280 Borç Senetleri...282 Borç Senetleri Reeskontu (-)...283 Alınan Depozito ve Teminatlar...285 Diğer Ticari Borçlar...286 Ortaklara Borçlar...286 İştiraklere Borçlar...287 Bağlı Ortaklıklara Borçlar...287 Personele Borçlar...287 Diğer Çeşitli Borçlar...288 Diğer Borç Senetleri Reeskontu ( )...288 Alınan Sipariş Avansları...289 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri...289 Ödenecek Vergi ve Fonlar...289
PEGEM AKADEMİ x Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri...290 Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabı...290 Borç ve Gider Karşılıkları...291 Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılıkları...291 Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükler ( )...291 Kıdem Tazminatı Karşılığı...293 Maliyet Giderleri Karşılığı...294 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları...295 Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları...295 Gelecek Aylara Ait Gelirler...295 Gider Tahakkukları...296 Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar...297 Hesaplanan KDV...297 Diğer KDV...297 Merkez ve Şubeler Cari Hesabı...297 Sayım ve Tesellüm Fazlaları...297 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar...297 Mali Borçlar...298 Banka Kredileri...298 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar...299 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri ( )...299 Çıkarılmış Tahviller...300 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler...301 Menkul Kıymetler İhraç Farkı ( )...301 Diğer Mali Borçlar...301 Ticari Borçlar...301 Satıcılar...302 Borç Senetleri...302 Borç Senetleri Reeskontu ( )...302 Alınan Depozito ve Teminatlar...302 Diğer Ticari Borçlar...302 Diğer Borçlar...303 Ortaklara Borçlar...303 İştiraklere Borçlar...303 Bağlı Ortaklıklara Borçlar...303 Diğer Çeşitli Borçlar...304 Diğer Borç Senetleri Reeskontu ( )...304 Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar...304
xi PEGEM AKADEMİ Alınan Avanslar...304 Alınan Sipariş Avansları...305 Alınan Diğer Avanslar...305 Borç ve Gider Karşılıkları...305 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları...305 Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları...305 Gelecek Yıllara Ait Gelirler...306 Gider Tahakkukları...306 Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar...306 Gelecek Yıllara Ertelenen veya Terkin Edilecek Kdv...306 Tesise Katılma Payları...306 Çözümlü Test...307 Çözümler... 311 Yabancı Kaynaklar Tarama Testi...313 Öz Kaynaklar...317 Sermaye Hesabı...318 Ödenmemiş Sermaye ( )...319 Sermaye Yedekleri...319 Hisse Senedi İhraç Primleri...319 Hisse Senedi İptal Kârları...320 Maddi Duran Varlık Yeniden Değerleme Artışları...320 İştirakler Yeniden Değerleme Artışları...320 Yasal Yedekler...321 Statü Yedekleri...322 Olağanüstü Yedekler...322 Diğer Kâr Yedekleri...322 Özel Fonlar...323 Geçmiş Yıllar Kârları...323 Geçmiş Yıllar Zararları (-)...325 Dönem Net Kârı - Zararı...325 Dönem Net Kârı...325 Dönem Net Zararı (-)...325 Çözümlü Test...327 Çözümler...331 Öz Kaynaklar Tarama Testi...333 Gelir Tablosu (Finansal Performans Tablosu)...337 Brüt Satışlar...339 Yurt İçi Satışlar...339 Yurt Dışı Satışlar...341
PEGEM AKADEMİ xii Diğer Gelirler...341 Satıştan İadeler (-)...341 Satış İskontoları (-)...342 Diğer İndirimler (-)...342 Satılan Mamuller Maliyeti (-)...343 Satılan Ticari Mallar Maliyeti ( - )...343 Satılan Hizmet Maliyeti (-)...343 Diğer Satışların Maliyeti (-)...343 Faaliyet Giderleri (-)...344 Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-)...344 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri (-)...344 Genel Yönetim Giderleri (-)...345 Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar...345 İştiraklerden Temettü Gelirleri...346 Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri...346 Faiz Gelirleri...346 Komisyon Gelirleri...346 Konusu Kalmayan Karşılıklar...347 Menkul Kıymet Satış Kârları...347 Kambiyo Kârları...348 Reeskont Faiz Gelirleri...348 Diğer Olağan Gelir ve Kârlar...349 Komisyon Giderleri (-)...350 Karşılık Giderleri (-)...350 Menkul Kıymet Satış Zararları (-)...351 Kambiyo Zararları (-)...352 Reeskont Faiz Giderleri (-)...352 Diğer Olağan Gider ve Zararlar...353 Finansman Giderleri (-)...353 Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri (-)...353 Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-)...354 Olağandışı Gelir ve Kârlar...354 Önceki Dönem Gelir ve Kârlar...354 Diğer Olağan Dışı Gelir ve Kârlar...354 Olağandışı Gider ve Zararlar (-)...354 Çalışmayan Kısım Gider ve Zararlar (-)...354 Önceki Dönem Gider ve Zararları (-)...355 Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar (-)...355
xiii PEGEM AKADEMİ Dönem Net Kârı veya Zararı...355 Dönem Kârı veya Zararı...355 Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları (-)...357 Dönem Net Kârı veya Zararı...357 Çözümlü Test...360 Çözümler...362 Gelir Tablosu Hesapları Tarama Testi...363 5. BÖLÜM Maliyet Sistemleri...369 Maliyetlerin Kapsamına Göre Maliyet Sistemi...369 Maliyetlerin Belirlenme Zamanına Göre Maliyet Sistemi...373 Üretim Eylemlerinin Niteliğine Göre Maliyet Sistemi...373 Maliyet Dağıtımları...373 Gider Dağıtımları...374 Maliyet Muhasebesi ile İlgili Kavramlar...375 Maliyet Hesapları...376 7/A Seçeneğinde Maliyet Hesapları...376 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri...377 Direkt İşçilik Giderleri...378 Genel Üretim Giderleri...378 Hizmet Üretim Maliyeti...379 Araştırma ve Geliştirme Giderleri...379 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri...379 Genel Yönetim Giderleri...379 Finansman Giderleri Hesabı...379 7/B Seçeneğinde Maliyet Hesapları...380 İlk Madde ve Malzeme Giderleri...381 İşçi Ücret ve Giderleri...382 Memur Ücret ve Giderleri...382 Dışardan Sağlanan Fayda ve Hizmetler...382 Çeşitli Giderler...382 Vergi, Resim ve Harçlar...382 Amortismanlar ve Tükenme Payları...382 Finansman Giderleri...383 Üretim İşletmelerinde Muhasebe Kayıtları...386
PEGEM AKADEMİ xiv Başa Baş Analizler...387 Güvenlik Oranı...389 Sapma Analizleri...394 Çözümlü Test...397 Çözümler...399 Maliyet Muhasebesi Tarama Testi...401 Mali Analiz...404 Analizin Yapılış Amacına Göre Finansal Analiz Türleri...404 Analizin Yapılış Biçimi ve İçeriğine Göre Finansal Analiz (Kapsamına Göre)... 404 Analizi Yapacak Olan Şahıs Açısından Finansal Analiz...405 Mali Analiz Teknikleri...405 Oran Analizi...405 Karşılaştırmalı Tablolar (Yatay) Analizi...421 Trend (Eğilim) Yüzdeleri Analizi...421 Dikey Analiz (Yüzde Yöntemi)...422 Faiz Hesaplamaları...423 Mali Analiz Tarama Testi...430 Ticari Aritmetik Çözümlü Test...436 Çözümler...440 Temel Mali Tablolar...444 Finansal Tablolarda Yer Alan Bilginin Nitelikleri...444 Türkiye Muhasebe Standartları...446 Türkiye Muhasebe Standartları Çıkmış Sorular...464 Türkiye Muhasebe Standartları Çözümlü Test...467 Çözümler...469 Ayrıntılı Bilanço Tipi...470 Ayrıntılı Gelir Tablosu Tipi...472 Nakit Akım Tablosu (...TL)...473 Kâr Dağıtım Tablosu (...TL)...474 Fon Akım Tablosu (...TL)...475 Satışların Maliyeti Tablosu...476 Tekdüzen Hesap Planı...477 Kaynakça...484
1 PEGEM AKADEMİ GENEL MUHASEBE 1. Bölüm MUHASEBE BİLGİ AKIŞI MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİ TEKDÜZEN HESAP PLANI HESAP GRUPLARI MUHASEBE KAYIT ARAÇLARI - DEFTER VE BELGELERİ MUHASEBE SÜRECİ ÇIKMIŞ SORU ANALİZLERİ KONULAR 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Temel Kavramlar 2 1 2 2 2 1 1 1 1 4 2 2 1 1 2 Bilanço ve Gelir Tablosu İlkeleri 1 1 - - - 1 2-2 - 1 - - - - Muhasebe Araçları, Muhasebe Süreci, Diğer Varlıklar - 2-2 - 1 - - - 4 1 3 1 1 2
3 PEGEM AKADEMİ TEKDÜZEN HESAP PLANI 1 - DÖNEN VARLIKLAR 10 - HAZIR DEĞERLER 100-KASA 101-ALINAN ÇEKLER 102-BANKALAR 103-VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİR- LERİ (-) 108-DİĞER HAZIR DEĞERLER 11 - MENKUL KIYMETLER 110-HİSSE SENETLERİ 111-ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BO- NOLARI 112-KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BO- NOLARI 118-DİĞER MENKUL KIYMETLER 119-MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜK- LÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 12 - TİCARİ ALACAKLAR 120-ALICILAR (SENETSİZ ALACAKLAR) 121-ALACAK SENETLERİ 122-ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 124-KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALA- MA FAİZ GELİRLERİ (-) 126-VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 127-DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 128-ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 129-ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KAR- ŞILIĞI (-) 13 - DİĞER ALACAKLAR 131-ORTAKLARDAN ALACAKLAR 132-İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 133-BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAK- LAR 135-PERSONELDEN ALACAKLAR 136-DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 137-DİĞER ALACAK SENETLERİ REES- KONTU (-) 138-ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR 139-ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KAR- ŞILIĞI (-) 15 - STOKLAR 150-İLK MADDE VE MALZEME 151-YARI MAMULLER-ÜRETİM 152-MAMULLER 153-TİCARİ MALLAR 157-DİĞER STOKLAR 158-STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 159-VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 17 - YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONA- RIM MALİYETLERİ 170-178-YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ 178-YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLAS- YON DÜZELTME 179-TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLAR 18 - GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 180-GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 181-GELİR TAHAKKUKLARI 19 - DİĞER DÖNEN VARLIKLAR 190-DEVREDEN KDV 191-İNDİRİLECEK KDV 192-DİĞER KDV 193-PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR 195-İŞ AVANSLARI 196-PERSONEL AVANSLARI 197-SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 198-DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR 199-DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-) 2 - DURAN VARLIKLAR 22 - TİCARİ ALACAKLAR 220-ALICILAR 221-ALACAK SENETLERİ 222-ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 224-KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ (-) 226-VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 229-ŞÜPHELİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-) 23 - DİĞER ALACAKLAR 231-ORTAKLARDAN ALACAKLAR 232-İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 233-BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 235-PERSONELDEN ALACAKLAR 236-DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 237-DİĞER ALACAK SENETLERİ REES- KONTU (-) 239-ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KAR- ŞILIĞI (-) 24 - MALİ DURAN VARLIKLAR 240-BAĞLI MENKUL KIYMETLER 241-BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 242-İŞTİRAKLER 243-İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜT- LERİ (-) 244-İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DE- ĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI 245-BAĞLI ORTAKLIKLAR 246-BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TA- AHHÜTLERİ (-) 247-BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLA- RI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 248-DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR 249-DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-) 25 - MADDİ DURAN VARLIKLAR 250-ARAZİ VE ARSALAR 251-YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ 252-BİNALAR 253-TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR 254-TAŞITLAR 255-DEMİRBAŞLAR 256-DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR 257-BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) 258-YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 259-VERİLEN AVANSLAR 26 - MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 260-HAKLAR 261-ŞEREFİYE 262-KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ 263-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 264-ÖZEL MALİYETLER 267-DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 268-BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) 269-VERİLEN AVANSLAR 27 - ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR 271-ARAMA GİDERLERİ 272-HAZIRLIK VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 277-DİĞER ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VAR- LIKLAR 278-BİRİKMİŞ TÜKENME PAYLARI (-) 279-VERİLEN AVANSLAR 28 - GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 280-GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 281-GELİR TAHAKKUKLARI 29 - DİĞER DURAN VARLIKLAR 291-GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KDV 292-DİĞER KDV 293-GELECEK YILLAR İHTİYACI STOKLAR 294-ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MADDİ DURAN VARLIKLAR 295-PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR 297-DİĞER ÇEŞİTLİ DURAN VARLIKLAR 298-STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI 299-BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) 3 - KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 30 - MALİ BORÇLAR 300-BANKA KREDİLERİ 301-FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİN- DEN BORÇLAR 302-ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA BORÇLANMA MALİYETLERİ (-) 303-UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİT VE FAİZLERİ 304-TAHVİL ANAPARA BORÇ, TAKSİT VE FAİZLERİ 305-ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER 306-ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIY- METLER 308-MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKLARI (-) 309-DİĞER MALİ BORÇLAR 32 - TİCARİ BORÇLAR 320-SATICILAR (SENETSİZ BORÇLAR) 321-BORÇ SENETLERİ 322-BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 326-ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 329-DİĞER TİCARİ BORÇLAR 33 - DİĞER BORÇLAR 331-ORTAKLARA BORÇLAR 332-İŞTİRAKLERE BORÇLAR 333-BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR 335-PERSONELE BORÇLAR 336-DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 337-DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 34 - ALINAN AVANSLAR 340-ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 349-ALINAN DİĞER AVANSLAR 35 - YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 350-YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 358-YILLAR YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME 36 - ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜ- KÜMLÜLÜKLER 360-ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 361-ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KE- SİNTİLERİ 368-VADESİ GEÇMİŞ, ERTELENMİŞ VEYA TAK- SİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞ. YÜKÜM. 369-ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 37 - BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 370-DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI 371-DÖNEM KÂRININ PEŞİN ÖDENEN VER- Gİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ (-) 372-KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 373-MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI 379-DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 38 - GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 380-GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 381-GİDER TAHAKKUKLARI 39 - DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAY- NAKLAR 391-HESAPLANAN KDV 392-DİĞER KDV 393-MERKEZ VE ŞUBELER CARİ HESABI
PEGEM AKADEMİ 4 397-SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI 399-DİĞER ÇEŞİTLİ YABANCI KAYNAKLAR 4 - UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 40 - MALİ BORÇLAR 400-BANKA KREDİLERİ 401-FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR 402-ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA BORÇLANMA MALİYETLERİ (-) 405-ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER 407-ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER 408-MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-) 42 - TİCARİ BORÇLAR 420-SATICILAR 421-BORÇ SENETLERİ 422-BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 426-ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 429-DİĞER TİCARİ BORÇLAR 43 - DİĞER BORÇLAR 431-ORTAKLARA BORÇLAR 432-İŞTİRAKLERE BORÇLAR 433-BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR 436-DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 437-DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 438-KAMUYA OLAN ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ BORÇLAR 44 - ALINAN AVANSLAR 440-ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 449-ALINAN DİĞER AVANSLAR 47 - BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 472-KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 479-DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 48 - GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 480-GELECEK YILLARA AİT GELİRLER 481-GİDER TAHAKKUKLARI 49 - DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 492-GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKİN EDİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ 493-TESİSE KATILMA PAYLARI 499-DİĞER ÇEŞİTLİ UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 5 - ÖZ KAYNAKLAR 50 - ÖDENMİŞ SERMAYE 500-SERMAYE 501-ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-) 502-SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI 503-SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMSUZ FARKLARI (-) 52 - SERMAYE YEDEKLERİ 520-HİSSE SENETLERİ İHRAÇ PRİMLERİ 521-HİSSE SENETLERİ İPTAL KÂRLARI 522-MDV YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI 523-İŞTİRAKLER YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI 524-MALİYET ARTIŞLARI FONU 529-DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ 54 - KÂR YEDEKLERİ 540-YASAL YEDEKLER 541-STATÜ YEDEKLERİ 542-OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER 548-DİĞER KÂR YEDEKLERİ 549-ÖZEL FONLAR 57 - GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 570-GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 58 - GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (-) 580-GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (-) 59 - DÖNEM NET KÂRI (ZARARI) 590-DÖNEM NET KÂRI 591-DÖNEM NET ZARARI(-) 6 - GELİR TABLOSU HESAPLARI 60 - BRÜT SATIŞLAR 600-YURT İÇİ SATIŞLAR 601-YURT DIŞI SATIŞLAR 602-DİĞER GELİRLER 61 - SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) 610-SATIŞTAN İADELER (-) 611-SATIŞ İSKONTOLARI (-) 612-DİĞER İNDİRİMLER (-) 62 - SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 620-SATILAN MAMULLER MALİYETİ (-) 621-SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ (-) 622-SATILAN HİZMET MALİYETİ (-) 623-DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 63 - FAALİYET GİDERLERİ (-) 630-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDER- LERİ (-) 631-PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM Gİ- DERLERİ (-) 632-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ (-) 64 - DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 640-İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ 641-BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ 642-FAİZ GELİRLERİ 643-KOMİSYON GELİRLERİ 644-KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR 645-MENKUL KIYMET SATIŞ KÂRLARI 646-KAMBİYO KÂRLARI 647-REESKONT FAİZ GELİRLERİ 648-ENFLASYON DÜZELTMESİ KÂRLARI 649-DİĞER OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 65 - DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 653-KOMİSYON GİDERLERİ (-) 654-KARŞILIK GİDERLERİ (-) 655-MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI (-) 656-KAMBİYO ZARARLARI (-) 657-REESKONT FAİZ GİDERLERİ (-) 658-ENFLASYON DÜZELTMESİ ZARARLARI (-) 659-DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) 66 - FİNANSMAN GİDERLERİ (-) 660-KISA VADELİ BORÇLANMA GİDER- LERİ (-) 661-UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDER- LERİ (-) 67 - OLAĞAN DIŞI GELİR VE KÂRLAR 671-ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KÂRLARI 679- DİĞER OLAĞAN DIŞI GELİR VE KÂRLAR 68 - OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-) 680-ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZA- RARLARI (-) 681-ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARAR- LARI (-) 689-DİĞER OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZA- RARLAR (-) 69 - DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI 690-DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 691-DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI (-) 692-DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI 697-YILLARA YAYGIN ENFLASYON DÜZELTME 698-ENFLASYON DÜZELTME 7 - MALİYET HESAPLARI (7/A SEÇENEĞİ) 70 - MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESAPLARI 700-MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HS 701-MALİYET MUHASEBESİ YANSITMA HESABI 71 - DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 710-DİREKT İLK MADDE MALZEME Gİ- DERLERİ 711-DİREKT İLK MADDE MALZEME YAN- SITMA HESABI 712-DİREKT İLK MADDE MALZEME FİYAT FARKI 713-DİREKT İLK MADDE MALZEME MİKTAR FARKI 72 - DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 720-DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 721-DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HESABI 722-DİREKT İŞÇİLİK ÜCRET FARKLARI 723-DİREKT İŞÇİLİK SÜRE (ZAMAN) FARKLARI 73 - GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 730-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 731-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 732-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ BÜTÇE FARKLARI 733-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ VERİMLİLİK FARKLARI 734-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ KAPASİTE FARKLARI 74 - HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 740-HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 741-HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANSITMA HESABI 742-HİZMET ÜRETİM MALİYETİ FARK HE- SAPLARI 75 - ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDER- LERİ 750-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 751-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİD. YANSITMA HESABI 752-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDER FARKLARI 76 - PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ 760-PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM Gİ- DERLERİ 761-PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM Gİ- DERLERİ YANSITMA HESABI 762-PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM Gİ- DERLERİ FARKLARI 77 - GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 770-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 771-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YAN- SITMA HESABI 772-GENEL YÖNETİM GİDER FARKLARI HESABI 78 - FİNANSMAN GİDERLERİ 780-FİNANSMAN GİDERLERİ 781-FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA HESABI 782-FİNANSMAN GİDERLERİ FARK HESABI MALİYET HESAPLARI (7/b SEÇENEĞİ) 790-İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 791-İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ 792-MEMUR ÜCRET VE GİDERLERİ 793-DIŞARIDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 794-ÇEŞİTLİ GİDERLER 795-VERGİ, RESİM VE HARÇLAR 796-AMORTİSMAN VE TÜKENME PAYLARI 797-FİNANSMAN GİDERLERİ 798-GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA HESABI 799-ÜRETİM MALİYET HESABI 9 - NAZIM HESAPLAR
5 PEGEM AKADEMİ MUHASEBE BİLGİ AKIŞI Mali Objektif İşlem Belge Defterler Mizan Mali Tablo Bilanço VUK TTK Gelir Tablosu I. Sınıf tacir Günlük Yevmiye Defteri Büyük Defter Envanter Defteri * Muhasebenin çıktısı "bilanço" ve "gelir tablosu"dur. Muhasebe Tanımı Finansal tablolarda yer alan tüm kalemlerde artış ve azalışa yol açan, parasal etkisi olan olayları kaydetme, sınıflandırma ve özetleyerek ilgili kişi ve kuruluşlara sunan "bilgi sistemi"'dir. MUHASEBENİN İŞLEVLERİ Muhasebe işlevleri 2 aşamada gerçekleşir. 1. İşlevi Kaydetme: Varlıklarda ve kaynaklarda ortaya çıkacak değişikliklerin defterlere yazılmasıdır. Bu işlev yevmiye defteri ile gerçekleştirilir. Sınıflandırma: Defterlere kaydedilen tüm bilgilerin gruplama, bölümleme ve tasnifidir. Bu işlev büyük defter ile gerçekleştirilir. Özetleme (Raporlama): Muhasebe bilgi sisteminin ürettiği bilgiler mali tablolar Bilanço-Gelir tablosu aracılığıyla ilgili taraflara sunulur. 2. İşlevi Mali tabloların hazırlanması muhasebenin özetleme işlevinin gereğidir. Analiz ve Yorum: Muhasebe sürecinde mali tablolarda raporlanan bilgilerin olaylar ile sonuçlar arasındaki ilişkinin araştırılmasıdır. Bu aşama mali analiz teknikleri kullanılarak gerçekleşir.
PEGEM AKADEMİ 6 MUHASEBENİN BÖLÜMLERİ Muhasebenin bölümleri 3 başlık altında incelenir: Genel Muhasebe Objektif belgelere göre gerçekleşen işlemlerin kaydetme, sınıflandırma ve özetleme işlevini gören muhasebedir. Genel muhasebe finansal tablolar (Bilanço - Gelir tablosu) aracılığıyla işletmenin finansal yapısını gösterir. Maliyet Muhasebesi Üretim işletmelerinde üretilen her bir mamulün maliyetini saptar. Böylece planlama, kontrol ve karar alma işlevlerini yerine getirir. Yönetim Muhasebesi Genel muhasebe ve maliyet muhasebesinden elde edilen bilgiler ile yönetimin karar almasına yardımcı olan muhasebedir. Muhasebe bilgileri ile ilgilenen taraflar; Muhasebe İle İlgilenen Taraflar İşletme sahipleri İşletme personeli Sendikalar Kredi kuruluşları Yatırım ve finans kuruluşları Sermaye piyasası yatırımcıları Devlet MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI Muhasebenin temel kavramları evrensel nitelikte olup muhasebe uygulamalarının temel dayanağını oluşturur. Bazen temel kavramlar temel varsayımlar ayrımı ile ifade edilebilmektedir. 12 tane temel kavram bulunmaktadır. Tüm kavramların temel dayanak noktasını ilk kavram olan sosyal sorumluluk kavramı oluşturur. Sosyal Sorumluluk Kavramı Muhasebe sürecinin gerçekleştirilmesinde, "belirli kişi ya da grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesine" denir. Muhasebe işlemleri ile ilgili verilen tüm bilgiler gerçeği yansıtmalı, dürüstçe sunulmalıdır. Bu kavram diğer 11 kavramın temelini oluşturur. Bu kavram ihlal edildiğinde diğer kavramların etkinliği kalmaz. Kişilik Kavramı HOCA NOTU Varlıklar = Sermaye + Borçlar Çift taraflı kayıt esası kişilik kavramına göre yapılır. Her ne kadar işletmeyi kuran işletme sahipleri de olsa işletmenin kurulduktan sonra işletme sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olduğu kabul edilir. Muhasebe sürecinde gerçekleşen bütün işlemler bu kişilik adına yürütülür. İşletme ile işletme sahibini ayırmak için tekdüzen hesap planında Ortaklardan Alacaklar Ortaklara Borçlar hesapları tanımlanmıştır. Bu hesaplar kişilik kavramına göre düzenlenmiştir. İşletmenin Sürekliliği Kavramı Bu kavrama göre işletmenin kurulduğu andan itibaren faaliyetlerini kesintisiz sürdüreceği, sonsuz bir ömre sahip olacağı varsayımı ile hareket edilir. İşletmenin duran
7 PEGEM AKADEMİ varlıklara yatırım yapması süreklilik kavramı ile açıklanır. Ayrıca bu kavram maliyet esasının da temelini oluşturur. Bu kavrama göre, işletmenin faaliyetleri işletme sahiplerinin, ortaklarının yaşam süreleri ile ilişkilendirilmez. Dönemsellik Kavramı İşletmenin sonsuz kabul edilen ömrünün belirli dönemlere bölünmesi, faaliyetlerinin dönemler itibariyle gerçekleştirilmesi gereğini ifade eder. Bu kavram planlama ve kontrol işlevinin yerine getirilmesini sağlar. Bu kavrama göre gerçekleşmemiş gelir ve giderler gerçekleşmiş gibi kayıt altına alınmamalıdır. Gelir ve giderler ait olduğu dönemde izlenmelidir. İşletmenin tahakkuk esasına göre kayıt yapması dönemsellik kavramının gereğidir. HOCA NOTU Alacak ve Borç Senetlerine reeskont hesaplanması dönemsellik kavramı, her yıl aynı işlemin yapılması ise tutarlılık kavramını ifade eder. Parayla Ölçme Kavramı Finansal tablolara parasal etkisi olan işlemler yansır. Bu işlemlerin değerlendirilmesinde ortak ölçü para biriminin (ulusal para) kullanılmasını ifade eder, işlemler kayıtlara tutar bazlı aktarılır. Yabancı paralı tüm işlemler ulusal para birimi ile kayıtlara yansıtılır. Maliyet Esası Kavramı İşletmenin varlıkları içerisinde yer alan para ve alacaklar dışındaki tüm varlıkların elde etme maliyetine göre muhasebeleştirilmesi gereğini ifade eder. Bu kavram işletmenin sürekliliği kavramı ile ilişkilendirilir. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı Muhasebe işlemlerinin "gerçek durumu yansıtan, usûlüne uygun olarak düzenlenmiş, objektif belgelere dayandırılması" gereğini ifade eder. Bu kavrama uyulması sosyal sorumluluk kavramına uygun objektif davranıldiğını gösterir. HOCA NOTU İşletmenin malları ve duran varlıkları maliyet esasına göre muhasebeleştirilir. Tutarlılık Kavramı Muhasebe uygulamalarının gerçekleştirilmesinde benimsenen muhasebe politikalarının, takip eden dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. Finansal tabloların karşılaştırılabilir olma özelliği bu kavrama uyulması durumunda gerçekleşir. Benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile değerleme ölçülerinin değişmezliğini, mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tekdüzeni öngörür. Uygulanan amortisman hesaplama veya stok değerleme yöntemlerinin mantıklı bir gerekçesi olmadan değiştirilmemesi ve zorunlu bir değişiklik söz konusu ise bu değişikliğin dipnotlarda mutlaka açıklanması gerekir. Tam Açıklama Kavramı Muhasebe süreci sonunda hazırlanan finansal tabloların, bu tabloları kullanan kişi veya kurumların sağlıklı ve doğru karar vermelerine yardımcı olacak şekilde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını anlatır. Finansal tablolarda ifade edilemeyen bilinmesi gereken bilgiler ayrıca dipnotlarda belirtilmelidir. Uluslararası muhasebe standartlarına göre finansal tablo seti içerisinde dipnotlarda yer alır. Dipnot, finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. HOCA NOTU Nazım hesapların, Dipnotların, Düzenleyici hesapların kullanımı; tam açıklama kavramına göre yapılır.
PEGEM AKADEMİ 8 İhtiyatlılık Kavramı HOCA NOTU Bu kavram, gizli yedek veya fazla karşılık ayrılmasına gerekçe oluşturamaz. Muhasebe işlemlerinin gerçekleşmesinde ortaya çıkabilecek risklerin tahmin edilip muhtemel gider ve zararlar için karşılık ayrılmasını ve risklere karşı önlem alınmasını ancak muhtemel gelir ve kârlar için gerçekleşme dönemine kadar hiçbir işlem yapılmamasını ifade eder. İhtiyatlılık kavramına göre yapılan işlemler: Şüpheli alacaklar için karşılık ayrılması Stoklardaki değer düşüklüğü için karşılık ayrılması Hisse senetlerinin borsadaki değer düşüklüğü için karşılık ayrılması Kârdan yedek ayrılması Önemlilik Kavramı İşletme yönetiminin kararlarını etkileyen veya değiştiren bilgi önemlidir. Önemlilik ise göreceli bir kavramdır. Bir bilginin finansal tablolarda yer alabilmesi için önemli olması gerekir. Bu kavram önemli hesap kalemlerine öncelik verilmesi gereğini ifade eder. Önemlilik kavramı bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispi ağırlık ve değerinin mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasıdır. Önemlilik kavramına göre bilançoda Diğer başlığında yer alan kalem tutarının bulunduğu grubun % 20'sini aşması durumunda bu kalemin ayrı başlık altında gösterilmesi gerekir. Özün Önceliği Kavramı İşlemlerin kayıtlara yansıtılmasında hukuksal çerçeveden, biçimden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder. Bazı durumlarda biçim ve özleri açısından farklılıklar olabilir. Bu durumda biçimden çok özleri esas alınır. Özün önceliği kavramına göre; ileri tarihli çeklerin senet hesaplarında izlenmesi, vadesi dolmamış olan alacaklara da karşılık ayrılması, kiralanan varlıkların bilançoda işletmenin varlıkları arasında izlenmesi, menkul kıymet olan repo işleminin mevduat olarak kaydedilmesi bu kavram gereği yapılan işlemlere örnek olarak verilebilir.
9 PEGEM AKADEMİ MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI ÖRNEK SORULAR İşlemlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi hangi temel kavrama göre gerçekleştirilir? A) Tam açıklama B) Dönemsellik C) Tutarlılık D) Tarafsızlık ve belgelendirme E) Önemlilik Tahakkuk esasına göre işlemler gerçekleştiği dönemde muhasebeleştirilmelidir. Bu dönem içerisinde, izleyen döneme ait gider ve gelir gerçekleşirse dönem ayırıcı hesaplar aracılığıyla ait olduğu döneme aktarılmalıdır. Cevap B Finansal tablolara yansıyan tüm işlemlerin Türk lirası cinsinden kayıtlara alınması aşağıdaki temel kavramlardan hangisi ile ifade edilir? A) Tutarlılık B) Tam açıklama C) Maliyet esası D) Parayla ölçme E) İhtiyatlılık Parayla ölçme kavramı finansal tablolara etkisi olan tüm işlemlerde, ortak ölçü olarak para biriminin kullanılmasını ifade eder. Cevap D Birbirini izleyen dönemler boyunca benimsenen muhasebe politikalarının değiştirilmeden uygulanması muhasebenin temel kavramlarından hangisi ile ifade edilir? A) İhtiyatlılık B) Tutarlılık C) Dönemsellik D) Tam Açıklama E) Özün Önceliği Benimsenen muhasebe politikalarının değiştirilmeden uygulanması tutarlılık kavramı gereğidir. Bu kavramın uygulanması ile finansal tablolar karşılaştırılabilirlik özelliğini kazanmış olur. Cevap B
PEGEM AKADEMİ 10 çıkmış soru / GELECEK AYLARA AİT GİDERLER XX GELECEK YILLARA AİT GİDERLER XX / Yukarıdaki kayıt hangi muhasebe temel kavramına uygun olarak yapılmıştır? A) Önemlilik B) Özün önceliği C) Dönemsellik D) Tam açıklama E) Maliyet esası Amortisman kayıtları Dönem ayırıcı hesapların kullanımı Reeskont kayıtları Gelecek Yıllara (Aylara) Ait Giderler, Gelecek Yıllara (Aylara) Ait Gelirler, Gelir Tahakkukları, Gider Tahakkukları. Hesapların açılış ve kapanış kayıtları dönemsellik kavramına göre yapılan işlemlerdir. Cevap C çıkmış soru İşletmenin ortaklarından olan bir kişinin ölmesi ve ölen ortağın varislerinin işletmeden ayrılmalarına karşılık, işletmenin faaliyetlerini devam ettirmesi aşağıdaki muhasebe temel kavramlarından hangisinin bir gereğidir? A) İşletmenin sürekliliği B) Kişilik C) Özün önceliği D) Tutarlılık E) Dönemsellik İşletmeler kuruldukları andan itibaren işletme sahiplerinden ayrı bir tüzel kişiliğe kavuşur. Ancak işletme sahiplerinin yaşamını yitirmiş olmasına rağmen işletmenin faaliyetlerini sürdürmesi işletmenin sürekliliği ile açıklanır. Cevap A çıkmış soru İşletmenin bankaya yatırdığı yabancı paranın, Bankalar hesabına Türk lirası cinsinden kaydedilmesi, aşağıdaki muhasebe temel kavramlarından hangisinin gereğidir? A) Tutarlılık B) Özün önceliği C) Parayla ölçülme D) Önemlilik E) Tam açıklama İşletmenin bankada veya kasasında yer alan tüm yabancı paraların ulusal para birimine göre kayıt altına alınması parayla ölçülme kavramının gereğidir. Cevap C