Turkish 1
Emeklilik fonu konusunda önemli bilgiler 1. Emeklilik fonunuzla (superannuation veya super) yakından ilgilenin. Çünkü bu sizin emekliliğinize yaptığınız yatırımınızdır. 2. Emeklilik fonunuzu seçerken dikkatli olunuz ve ani karar vermeyiniz. Emeklilik ve sigorta faydalarını ve diğer özellikleri kıyaslayınız. Ücret ve masraflardan ucuz olanları araştırınız. 3. Emeklilik fonu uzun vadeli bir yatırım demektir. Bu nedenle yatırımlardaki iniş ve çıkışları da göz önüne alınız. 4. Mümkün olduğu kadar az emeklilik fonu hesabınız olsun. Adresiniz ve ölüm ödeneğinizin ödenme biçiminde değişiklik olması halinde emeklilik fonunuzdaki bu bilgileri güncelleştiriniz. 5. Emeklilik fonu sahtekarlarından uzak durunuz. Eğer size anlatılanlar aşırı derecede ilgi çekici ise, bunun yalan olma ihtimali yüksektir. 6. Vergi Dosya Numaranızı (Tax File Number) fonunuza vermeyi unutmayınız. Böylece emekli fonunuzu daha kolay takip edebilirsiniz, emekli fonunuzdan düşük oranda vergi kesilmesini sağlamış olursunuz ve yaptığınız katkılardan dolayı ilave kısıtlamalarla karşı karşıya kalmamış olursunuz. İçindekiler 5 Temel gerçekler 10 Emeklilik fonu seçimi 12 Fonlar hakkında bilgi edinme 24 Yatırım stratejinizin belirlenmesi 28 Emeklilik fonunuza ilaveler yapılması 33 Fon değiştirme 36 İş değiştirmek 38 Emeklilik fonunuzun takibi 43 Emeklilik fonunuz hakkındaki şikayetler 44 Korunma yaşınızdan önce emeklilik ikramiyenizin alınması 47 Emekliliğe doğru 50 Daha fazla bilgi 2 3
Bu kılavuz hakkında Eğer emekliliğiniz için tasarruf ediyorsanız, emeklilik fonundan (superannuation veya super) en fazla faydanın nasıl elde edilebileceğini bilmek önemlidir. Bu kılavuz doğru kararlar verme konusunda size yardımcı olacaktır. Avustralya Hükümeti, sizi korumak amacıyla mali hizmetleri ve şirket kanunlarını düzenlemesi amacıyla Australian Securities and Investments Commission ASIC ı (Avustralya Menkul Kıymetler ve Yatırımlar Komisyonu) kurmuş bulunmaktadır. Bu kitapçık, aşağıdaki konularda size yardımcı olmak amacıyla ASIC tarafından hazırlanmıştır: emeklilik fonu hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak Temel gerçekler daha sağlıklı bir emeklilik fonu seçimi yapmak 4 daha fazla yardım ve bilgi edinmek. Burada sağlanan genel ipuçları ve açıklayıcı bilgiler doğru olan ilk adımı atmanıza katkıda bulunabilir. Ancak bu bilgilerin tamamı her emeklilik fonuna ya da sizin kendi koşullarınıza uymayabilir. Emeklilik hakkında kişisel tavsiye edinmek isterseniz, ehliyetli bir mali danışmana başvurunuz. Bu kitapçığı, gelecekte de yararlanma amacıyla emeklilik belgelerinizin yanında muhafaza ediniz. Emeklilik fonunun ne faydası vardır? Emeklilik fonu, emekli olacağınız zamana yatırım yapma bakımından mükemmel bir yoldur. Fonunuza prim ödedikçe, emeklilik tasarruflarınız büyüyebilir. Çünkü emeklilik fonunuz bu parayı düşük vergili olarak yatırıma yönlendirebilir. Halihazırda vergi indirimleri ve diğer hükümet yardımları, emekliliğe yapılan yatırımı uzun vadede en iyi yatırım yollarından biri haline getirmektedir. Yeni yasalara göre 1 Temmuz 2007 den itibaren, kişinin fonda biriken parasını düzenli gelir olarak ya da toplu ikramiye (lump sum) şeklinde almasına bakılmaksızın, vergilendirilmiş emeklilik fonlarından 60 yaş ve üzerinde olan çoğu kimselere yapılan emeklilik ödentileri, tamamen vergiden muaf olacaktır. 5
Yaşlılık emekli maaşı mal varlığı testi ( assets test ) kurallarında yapılan değişikliklere göre çok sayıda kimsenin kısmi emekli maaşı alma hakkı olabilecek ve bu gibi kimselerin bu haktan kaynaklanan değerli indirimlerden faydalanmaları mümkün olabilecektir. Ayrıca emekli fonunda biriken paranızı emeklilik döneminde nasıl ve ne zaman almak istediğiniz konusunda da daha fazla seçeneğiniz olacaktır. 65 yaşını geçmiş olsanız bile emeklilik fonundaki paranızı çekmek istemeyebilirsiniz. Bu durumda emekli fonunuz eskiden olduğu gibi, istemediğiniz halde fondaki paranızı size ödemek zorunda kalmayacaktır. Emeklilik fonları ayrıca hayat sigortası, tam ve sürekli sakatlık sigortası (sakat kalmanız veya uzun süreli olarak hastalanmanız durumunda yapılan sigorta) yapmayı da teklif edebilirler. Bir emeklilik fonuna üye olmak Çoğu hallerde, bir işe girer girmez, bir fona üye olursunuz. Çünkü yasalar nedeniyle işvereniniz sizin adınıza bir fona emeklilik primi ödemek zorundadır. Eğer kendinize çalışıyorsanız, bir fona üye olmaya ve prim yatırmaya kendiniz karar verebilirsiniz. Eğer şu anda çalışmıyorsanız ya da hiç çalışmamış olsanız bile, yine de bir fona üye olabilir ve 65 yaşına kadar prim ödeyebilirsiniz. Emeklilik fonunuza ne kadar ödeme yapılmaktadır? Genel olarak emeklilik garantisi ( super guarantee ) kapsamında işvereninizin maaşınızın %9 unu ödeme zorunluluğu vardır. Örneğin, yılda 50,000 dolar kazanıyorsanız, ilave olarak 4,500 dolar ödenmesi gerekmektedir. Çoğu kimse için bu %9 luk oran, yasalar açısından sizin normal çalışma saatleriniz içinde elde ettiğiniz gelir anlamına gelen olağan çalışma zamanı gelirine ( ordinary time earnings ) göre hesaplanmaktadır. Gelir ( earnings ) terimi yasalar, çalışma anlaşmanız ve emeklilik fonunuzun güvence belgesi tarafından daha detaylı olarak tanımlanmıştır. Australian Taxation Office ATO (Avustralya Vergi Dairesi) sitesini ziyaret ediniz - sayfa 51 e bakınız.). İşvereniniz veya siz emekli fonuna istediğiniz zaman ilave para yatırabilirsiniz. Eğer kendinize çalışıyorsanız ya da şu anda çalışmıyorsanız, ödeyeceğiniz miktarı kendiniz belirleyebilirsiniz. 65 yaşına geldikten sonra fonunuza prim yatırmaya devam edebilmek için bir çalışma testinin şartlarını yerine getiriyor olmanız gerekecektir. Genel olarak 75 yaşından sonra prim yatırılmasına izin verilmemektedir. 6 Bir fona üye olur olmaz, gereksiz vergi ödememek veya başka yardımları kaçırmamak için Vergi Dosya Numaranızı (Tax File Number) fonunuza veriniz. 7
Nasıl bir emeklilik fonuna üye olabilirsiniz? Kimin üye olabileceği fon kurallarına göre belirlenmektedir. Temel olarak dört çeşit fon vardır: 1. Şirket fonları (corporate funds), belirli işverenler ya da şirketler için çalışan kimselere açıktır. (İşverenler kendi fonlarını kurabilirler ya da fonu bir yatırım yöneticisi veya bir ana vakıf kanalıyla yönetebilirler.) 2. Endüstri fonları (industry funds), belirli bir endüstri dalında olan veya belli endüstriyel hakları olan kimselere açık olan fonlardır. Bazı endüstri fonları herkese açıktır. 3. Perakende fonları (retail funds), halka açık olan fonlardır. Bunlar mali kuruluşlar tarafından yönetilirler. Emeklilik fonunuzu kim kontrol etmektedir? Fonunuzu vakıf yöneticileri (trustees) idare etmektedir. Yasalara göre bu kimselerin dürüst ve sağduyulu hareket etme ve tüm üyelerin en çok çıkarına olacak şekilde karar alma zorunluluğu vardır. Fon yöneticileri, fonun kurallarına bağlı olarak işbaşında olurlar. Genel olarak, fon yöneticileri fonun parasını yatırıma yönlendirmek ve fon malları, üyelik kayıtları ve diğer işlerin gerektirdiği görevlerin yürütülmesi için profesyonel kimseler tutarlar. Ancak sorumluluk yine de fon yöneticilerine aittir ve görevlerini yerine getirmedikleri takdirde, mahkemeler veya hükümet kurumları tarafından görevden alınabilirler. 8 4. Öz-yönetimli fonlar (self-managed funds), sadece size ve sizden başka en çok üç kişiye açık olan fonlardır. Özel emeklilik indirimlerinden faydalanabilmek için, yasal standartları yerine getiren bir uyumlu ( complying) emeklilik fonuna üye olma zorunluluğu vardır. Uyumlu fonların ücretsiz bir listesi ATO sitesinde mevcuttur. Aksi takdirde, emeklilik primi bir emeklilik tasarruf hesabına ( retirement savings account ) yatırılabilir. Bu hesap, banka veya para yatırılabilen diğer kuruluşlarda açılabilen özel bir depozit hesabıdır. (10,000 dolar veya üzerindeki miktarlar için uzun vadede daha karlı olan emeklilik fonlarını düşünebilirsiniz.) Fonları kim düzenlemektedir? Sizi ve haklarınızı korumak amacıyla üç hükümet kuruluşu yasal standartları düzenlemekte ve bunların uygulanmasını takip etmektedir: 1. ASIC, fonların size vereceği bilgileri ve bunların şirket yasalarına nasıl uymaları gerektiğini düzenler. 2. Australian Prudential Regulation Authority APRA (Avustralya Tedbir Düzenleme Kurumu), fonların size karşı olan sorumluluklarını yerine getirecek şekilde nasıl işlediklerini düzenlemektedir (öz-yönetimli fonlar hariç). 3. ATO, öz-yönetimli fonları, işveren katkı primlerini (emeklilik garantisi (super guarantee)), ortak prim ödemelerini (cocontributions) ve emeklilik vergi kurallarını düzenler. Bu hükümet kuruluşları emeklilik fonunuzun sermaye ve yatırım kazançlarını garanti etmez. 9
Seçme hakkınız Eğer bir fon seçmek istemiyorsanız, seçmek zorunda değilsiniz. Eğer bir seçim yapmazsanız, bu konuda birşey yapamazsınız. O zaman işvereniniz kendi seçtiği bir fona primleri yatıracaktır. İşvereninizin seçtiği fonu iyi tanımaya çalışınız. Mevcut emekililik fonunuz işverenin seçtiğinden farklı olabilir. Bu fonun sağladığı faydaları ve fon masraflarını en az iki fonla daha karşılaştırınız; örneğin bir endüstri fonu ve perakende fonu. Emeklilik fonu seçimi Bir fon seçme hakkınız var mı? Milyonlarca çalışanın işverenleri tarafından ödenen emeklilik garantisi primlerinin hangi fona gitmesi gerektiğini seçme hakları vardır. İstediğiniz zaman bir fon seçebilirsiniz. Ancak işvereninizden, fonunuzu yılda bir defadan fazla değiştirmesini isteyemezsiniz. Ayrıca işvereninizin ödeyeceği primleri kabul edeceğine dair seçtiğiniz fondan alacağınız bir onay yazısını da işvereninize vermeniz gereklidir. Daha önceki işveren prim ödemeleri dahil olmak üzere, mevcut hesaplarınız için bir fon seçme veya değiştirme işleminin ayrı ayrı yapılması gerekmektedir. Genel olarak, emeklilik birikimlerinizi mümkün olduğu kadar az sayıda fonda tutmanız, uzun vadede size zaman ve para tasarrufu sağlayacaktır Sayfa 33 deki Fon değiştirme kısmına bakınız. Eğer böyle bir seçim yapma hakkınız varsa, işvereniniz size bir standart seçenek formu ( standard choice form ) verecektir. Bir fon seçme hakkınız olup olmadığını öğrenmek için işvereninizle görüşünüz veya www.ato.gov.au sitesine bakınız. 10 11
Fon tipinizi ve işveren katkılarını kontrol ediniz Çoğu fonlar, birikim fonlarıdır (accumulation funds). Emekli ikramiyenizin miktarı şunlara bağlıdır: 1. işvereninizin ve sizin ne kadar prim ödediğinize Fonlar hakkında bilgi edinme Fonların ürün tanıtım bildirgesinde ( product disclosure statement ) aşağıdaki bilgiler dahil, bilmeniz gerekenleri bulabilirsiniz: 1. ödemeniz gereken ücret ve masraflar 2. ölüm ve sakatlık menfaatleri ve sigorta primleri 3. seçebileceğiniz yatırım stratejileri 2. fonunuzun, masraflar ve vergiler çıktıktan sonra yatırımdan ne kadar gelir elde ettiğine. Yatırım gelirleri, hesabınızın üstüne eklenmekte, yatırım kayıpları ise hesabınızdan çıkmaktadır. Bu fonlara girenler bir riske girmekte ve fonun yatırım performansının sağladığı faydalara sahip olmaktadırlar. Emekli olduğunuzda hesabınızdaki paranın tamamını çekebilirsiniz. Tanımlanmış fayda fonları (defined benefit funds) daha az yaygındır. Emekli ikramiyenizin değeri, fon kurallarına göre belirlenir ve genel olarak şu faktörlere bağlıdır: 1. ne kadar para ödendiğine 2. işvereniniz için ne kadar süre çalıştığınıza 3. emekli olduğunuz sırada ne kadar para kazandığınıza. Örneğin, 25 yıllık üyelik sonunda ikramiyeniz en son aldığınız maaş miktarının beş katı olabilir. 4. her yatırım stratejisinin amaçları, riskleri ve tahmini kazançları 12 5. fon özellikleri ve hizmetleri; şikayetleri değerlendirme işlemleri dahil. Fonları kıyaslamanıza yardımcı olmak amacıyla, aşağıdaki önemli bilgileri okuyunuz ve daha sonra istediğiniz bilgileri toplamak için sayfa 20 21 de sağlanan tabloyu kullanınız. 13
14 Tanımlanmış fayda fonları genelde daha cömert ve düşük risklidir. Fonunuzun yatırım performansı zayıf ise, işvereninizin fonun emekli olduğunuzda beklenen faydayı sağlamasını güvence altına alması yine de zorunludur. İşvereninizin buna gücü yettiği sürece, yatırım riskiniz kişisel prim ödemelerinden elde edilen kazanç ile sınırlı kalacaktır. Eğer bu iki çeşit fon arasında bir seçim yapabilirseniz, elde edilen faydaları ve kuralları dikkatle inceleyiniz. Eğer uzun süredir tam gün çalışan bir kimse iseniz, tanımlanmış fayda sizin açınızdan daha uygun olabilir. Kısa süre veya kısmi gün çalışan kimseler için bazı tanımlanmış fayda fonları sınırlayıcı olabilir. Örneğin, işverenden ayrıldığınız zaman, emekli olana kadar paranızı büyük ihtimalle düşük bir karla o fonda tutmaya zorlanabilirsiniz. (Not: Eğer bir tanımlanmış fayda fonunda iseniz ve fakat sadece biriken ( accumulation ) fayda elde ediyorsanız, biriken fonlar hakkındaki görüşlerimiz sizin için geçerli demektir.) Aşağıdaki hallerde bazı işverenler sizin için ilave prim ödeyebilirler: bağımsız olarak çalışan bir fon yerine işverenin fonuna üye olursanız işvereninizle belli bir süre çalışmaya devam ederseniz kendi ödemelerinizden ilave prim katkısında bulunursanız. İşveren tarafından işinizden erken çıkarılmanız halinde bazı işveren fonları ilave fayda ödemesinde bulunabilirler. Ücret ve masrafları kıyaslayınız Bütün fonlar bir ücret talep ederler. Ürün tanıtım bildirgesi (product disclosure statement) önemli ücretlerin tamamını bir cetvel halinde göstermekte olup, ücretler dolar bazında bir örnekle açıklanmıştır. Ayrıca, ücretlerin etkisini ASIC in FIDO isimli tüketici sitesinde mevcut olan emeklilik hesaplayıcısında da kıyaslayabilirsiniz. Bunun için www.fido.gov.au sitesine bakınız. Daha fazla hizmet, daha fazla ücret demektir. Bu hizmetlerin sizin için ne kadar gerekli olduğunu düşününüz. Çünkü ücret olarak ödeyeceğiniz her dolar, en sonunda elinize geçecek ikramiye miktarını azaltmaktadır. Eğer her yıl %1 kadar ilave ücret öderseniz, 30 yıl sonunda emekli ikramiyenizin %20 sini kaybedebilirsiniz. 1 Önce genel olarak her yıl hesap bakiyenizin yüzdesi olarak talep edilen yönetim masrafına ( management costs ) bakınız. Örneğin, hesabınızda 10,000 dolarınız varsa, %1 lik yönetim masrafı 100 dolar; 50,000 dolarınız olması durumunda ise 500 dolar olacak demektir. Yönetim masraflarını kıyaslarken, fonları benzer yatırım stratejileri ile kıyasladığınızdan emin olunuz. Az büyüyen yatırım programları genel olarak fazla büyüyenlere göre daha ucuza mal olmaktadır. Ancak bunlar emekli olduğunuzda size daha düşük bir ikramiye sunabilirler. (Ayrıca, sayfa 25 deki Yatırım stratejilerinin anlamı, kısmına bakınız.) 1 Başlangıç bakiyesinin 50,000 dolar, maaşın 55,575 dolar ve yıllık ücretin %1 olması durumunda 30 yıl sonunda elde edeceğiniz ikramiye 359,000 dolar iken; yıllık ücretin %2 olması halinde 298,000 dolara düşmektedir. (FIDO emeklilik hesaplayıcısına göre.) 15
Yönetim masrafları tipik olarak her yıl %0.6 ile %3 arasında değişmektedir. Şirket ve endüstri fonları genel olarak perakende fonlarına göre daha ucuzdurlar. Perakende fonları genelde fonlarının satışını gerçekleştiren mali danışmanlara ücret öderler. Mali danışmanlık hizmetinin, özellikle ilave yatırım seçeneklerini veya perakende fonlarındaki diğer hizmetleri dikkate aldığınızda sizin için bir değeri olabilir. Daha sonra, diğer ücretleri kıyaslayınız. Örneğin prim, fondaki paranın çekilmesi ve fondan ayrılma ücretleri gibi. Mali bir danışmana giderek, bazı ücretlerin düşürülmesi konusunda perakende fonları ile pazarlık edebilirsiniz. Eğer prim ücretlerini geciktirirseniz, sonunda ödediğiniz toplam ücret daha fazla olabilir. Sigorta gibi diğer ücretler, ürün tanıtım bildirgesinin başka kısmında belirtilmiştir. Bu nedenle dökümanın tamamını inceleyiniz. Kendinizi hangi miktarda sigorta etmek istediğinize karar veriniz ve bunun masraflarını kıyaslayınız. Yeterince sigortanız olmaması halinde, siz veya size bağımlı olan kimseler riskte olabilirler. Fon değiştirmeden önce mutlaka nasıl bir sigorta yaptırmanız gerektiğini araştırınız. Yaş, tehlikeli meslek, yarım gün veya geçici iş ve annelik iznine ayrılma gibi sınırlamaları gözden geçiriniz. Bazı fonlar, bazı sigortaları zorunlu kılar; bazıları ise, bunu size bırakırlar ve sigortalanmayı seçmemeniz halinde ücret ödemezsiniz. Diğer bir takım fonlar ise sigorta kapsamına girmenize izin verirler. Yatırım seçeneklerini kıyaslayınız Çoğu fonlar, sizin bir yatırım stratejisi seçmenize izin verirler bazıları ise size çok sayıda yatırım seçenekleri önerirler. Bunların hiç birini seçmek zorunda değilsiniz çoğu kimseler, fon yöneticilerinin bir strateji belirlemesinden memnundurlar. Bazı işverenler, üye olmanızı teşvik etmek için kendi fonlarının ücretlerinin bir kısmını veya tamamını öderler. Ölüm ve sakatlık ikramiyeleri ve sigorta Vefat etmeniz veya bir hastalık veya kaza nedeniyle çalışamaz duruma düştüğünüz takdirde de fonlar sigorta ikramiyesi ödeyebilirler. Eğer işvereniniz ödemiyor ise, fonunuz genel olarak hesabınızdan sigorta için bir ücret düşecektir. Bazı fonlar, tıbbi muayene olmadan veya hiç soru sorulmadan, sizi hemen sigorta kapsamına alabilirler. Fonunuzu seçerken, gerçekte ne kadar yatırım seçeneği kullanacağınıza karar veriniz. Genel olarak dört veya buna yakın yatırım seçeneği önerilmektedir; sayfa 25 deki Yatırım stratejilerinin anlamı, kısmına bakınız. Genelde şunlardan birini seçmek faydalı olabilir: fazla büyüyen ve riski yüksek olan az büyüyen ve riski düşük olan. Bu size emekli fonundaki kaynaklarınızın nasıl yatırıma yönlendirildiği konusunda bir miktar kontrol imkanı sağlar. Sayfa 24 deki Yatırım stratejinizin belirlenmesi kısmına bakınız. 16 17
Yatırım performansını değerlendiriniz Fonunuzun yatırım performansı, emekli olduğunuzda elinize geçecek olan ikramiyenin miktarı bakımından büyük bir farklılık arzeder. Hiç kimse hangi fonun en iyi sonuç elde edeceğini tam olarak bilemez. Düşük ücretli fon hizmetlerini ve doğru yatırım stratejisini seçmek ve yatırım performansındaki iniş ve çıkışları kabullenmek çok daha güvenlidir. Performansın değerlendirilmesinde dikkat edilecek bazı ipuçları: 1. Makul bir performans peşinde olunuz. Gelecek yılın en iyi performans gösteren fonunu bulmaya çalışmak zaman kaybından başka bir şey değildir. 2. Performansı hesaplarken en az 5 yıllık bir süreye bakınız. Emeklilik, uzun vadeli bir yatırımdır. Bu nedenle kısa vadeli rakamlar (son 12 ay veya daha kısa bir süre gibi) hiç bir şey ifade etmez. 3. Benzer fonları kıyaslayınız. Eğer bir fon parasının %70 80 ini hisse senetlerine ve gayrimenkule yatırmışsa, böyle bir fonu, parasının %60 70 ini nakit ve sabit faize yatıranlarla değil, benzerleriyle kıyaslayınız. Ücretlerin yüksek olması karın yüksek olacağını garanti etmez. Eğer sizin fonunuz, 5 yıllık bir dönemde ortalamanın altında bir performans sergilediyse, fonu değiştirmeyi düşünebilirsiniz. Sayfa 33 deki Fon değiştirme kısmına bakınız. Geçmişteki başarı, gelecek açısından bir garanti değildir. Bugünün en başarılı fonları uzun vadede ortalama başarıya geri dönmektedirler. Ancak sürekli başarısızlık gösteren fonları düzeltmek de zordur. Araştırma kuruluşları emeklilik fonlarını değerlendirmekte ve sonuçlarını gazetelerde ve web sitelerinde yayınlamaktadırlar, bakınız sayfa 52. Tüketici dostu bir fon mu? Üye olma konusunda kendinizi rahat hissedip hissetmeyeceğinizi anlamak için fonun yıllık raporuna ve internet sitesine bakınız ve sorunuz varsa, onlarla irtibat kurunuz. Şunlara dikkat ediniz: 1. Yatırım stratejisi, uzun vadeli performans, yatırımlar ve yatırım riski yönetimi gibi konularda açık ve anlamlı bilgi 2. Etkin ve düşük masraflı yönetim 3. Vekiller (trustee) ile fon yöneticileri (fund managers) arasındaki ilişkinin net açıklaması 4. Her fon için aynı başlama ve bitiş tarihlerini kullanmaya gayret ediniz. Haziran dan Haziran a beş yıllık değerlendirme ile Ocak tan Ocağa yapılan bir değerlendirme farklılık gösterecektir. 4. Üyeler ve düzenleyicilerle (regulators) olan ilişkilerin sağlıklı kayıtları. Örneğin, teftiş raporlarına ve düzenleyicilere ait web sitelerine (ASIC, APRA, ATO) bakınız ASIC, farklı yatırım stratejileri için FIDO sitemizde 5 ve 10 yıllık ortalama performans rakamları yayınlamaktadır. Fonlardan birkaçı, uzun vadeli ortalamaların üzerine çıkmaktadırlar. Bunlardan birini seçip çıkarmaya çalışmak ise tahminden başka bir şey olmaz. 5. Zamanında yapılan yıllık raporlar, performans güncelleştirme bilgileri ve bültenler 6. Faydalı bir danışma hattı veya web sitesi. 18 19
Emeklilik fonu kıyaslama cetveliniz Birikim fonlarını kıyaslamada yardımcı olması için bu cetveli kullanınız. Fon adı Varsa, ilave emeklilik menfaatleri İlave işveren primi ödenebilir mi? İşten çıkarılma nedeniyle sağlanan menfaatler var mı? Ücretler ve masraflar Hesap toplamınızın % değeri olarak yatırım seçeneğinizin yönetim masrafları Dolar bazındaki ilave yönetim masraflarının miktarı Her prim ödemesinin % değeri olarak prim ödeme ücreti* Her çekilen miktarın % değeri olarak para çekme ücreti* Hesabınızı kapatma sırasındaki toplam para miktarının % değeri olarak fondan çıkma ücreti* Servis ücretleri, örneğin, fon değiştirme ücreti, danışmanlık hizmeti ücreti gibi Sigorta Otomatik sigorta veya tıbbi ankete veya muayeneye tabi mi? Hayat sigortası: istediğiniz hayat sigortası seviyesinin yıllık ücreti veya zorunlu sigortanın ücreti Tam ve sürekli sakatlık: dolar olarak istediğiniz sigorta seviyesinin yıllık ücreti veya zorunlu sigortanın ücreti 2 yıla kadar maaşın devamı veya geçici sakatlık sigortası: dolar olarak istediğiniz sigorta seviyesinin yıllık ücreti İlgili diğer kısıtlamalar, örneğin, yaş sınırlaması, tehlikeli meslekler, annelik izni gibi Yatırım seçenekleri En azından bir büyümeli, bir de daha az riskli seçenek var mı? E/H Sizin için yeterince seçenek var mı? E/H Yatırım performansı Yatırım seçeneğinize bağlı olarak 5 yıllık ortalama performans dikkate alındığında her yılın performans % si İhtiyacınız olan diğer hizmetler ve özellikler İlgili ayrıntıları yazınız İşvereniniz tarafından seçilen fon Endüstri fonu Perakende fonu 20 * Daha düşük ücret için müzakere edebilirsiniz. İlgili fonun web sitesi veya danışma hattı size daha fazla bilgi sağlayabilir. İşvereniniz veya meslek sendikanız sorularınıza cevap verebilir. Ancak bu kimselerin ehliyeti yoksa, kendilerine danışmayınız. 21
Öz yönetimli bir emeklilik fonu mu? Başka yardıma ihtiyacınız mı var? Kendi özel emeklilik fonunuzu kurabilir ve kendiniz yönetebilirisiniz. Ancak bunu ATO in sıkı kuralları çerçevesinde yapmanız gerekir. Kendi fonunuzu yönetmek karmaşık bir iştir; bu nedenle böyle bir fon oluşturmadan önce iyi düşünmeniz gerekir. Kısaca şunları yapmanız gerekmektedir: fonun yetkili sorumlusu (trustee) olunuz. Bu görev size önemli yasal sorumluluklar yüklemektedir parayı bir iş yürütmek veya fonun dışında bir amaçla kendinize vaya başkasına çıkar sağlamak amacıyla değil, sadece emeklilik amacıyla kullanınız fonda, üyelerin emeklilik ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde bir yatırım politikası oluşturunuz ve bu politikayı izleyiniz teftiş yapılabilecek şekilde kayıtlarınızı çok sağlam tutunuz. Bu amaçla aşağıdakilere ihtiyacınız olacaktır: fon kurmaya ve yapılan yıllık masraflara değmesi için fonda yaklaşık olarak 200,000 dolar (bu konuda farklı tahminler vardır) bulundurmak işleri düzenli yürütmek amacıyla profesyonel muhasebe, vergi, teftiş ve yasal danışmanlık bu hizmetlerin hepsinin bir maliyeti vardır fonu iyi yönetmek ve uygun hayat sigortası ayarlamak için zaman, beceri ve ilgi. Öz-yönetimli bir emeklilik fonunun yetkili sorumlusu olarak ayrıntılı bilgi için Self managed superannuation funds Role and responsibilities of trustees, NAT 11032 (Öz-yönetimli emeklilik fonları Fon yetkililerinin rol ve sorumlulukları) adlı broşürü ATO dan isteyebilirsiniz. Eğer emeklilik fonları hakkında bilgi edinmek için kendinize zaman ayırırsanız ve bu bilgileri iyi anlarsanız, buradaki bilgileri yeterli bulabilirsiniz. Eğer işveren tarafından para ödenerek işinizden çıkartılacaksanız veya emekli olmayı planlıyorsanız, bir emekli maaşı veya ödenek talep etmeyecek bile olsanız, Centrelink in Mali Danışmanlık Servisi (Financial Information Service) size ücretsiz ve tarafsız bilgi sağlayabilir (bakınız sayfa 50). Bu durumda bir profesyonel danışmandan da tavsiye almanız gerekebilir. Örneğin, eğer kendi fonunuzu yönetiyorsanız, emekli fonunda veya diğer mallara yatırılmış fazla miktarda paranız varsa ya da alışılmamış olan veya daha karmaşık mali ürünlere yatırım yapmış iseniz. Kişisel tavsiye için emeklilik konusunda uzman olan ehliyetli bir mali danışmanlık bürosu seçiniz. ASIC in bu konudaki Getting advice (Tavsiye alma) adlı kitapçığı danışman seçmenize yardımcı olabilir. Bu kitapçığın ücretsiz bir kopyasını elde etmek için lütfen FIDO adlı internet sitemize bakınız veya ASIC in 1300 300 630 nolu Danışma Hattını arayınız. Danışmanlar ücreti doğrudan talep edebilirler ya da bu ücreti fon ücretlerinin bir parçası olarak ödeyebilirisiniz. Çoğu danışmanlar, endüstri veya şirket fonlarını tavsiye etmezler. Bu nedenle danışmanınızın tavsiye ettiği fon ile işvereninizin fonunu ve bir endüstri fonunu kıyaslayınız. Eğer danışmanınız fonu değiştirmeyi önerirse, birtakım kayıplarınızın olup olmayacağını, fonun 5 yıllık performansının mevcut fonunuza göre nasıl olduğunu ve yeni fonda hangi ücretlerin ve ne gibi önemli değişikliklerin olacağını mutlaka sorunuz. Danışmanınızdan bunu danışma bildirgesinde açıkça belirtmesini isteyiniz. 22 23
Yatırım stratejilerinin anlamı Yatırım kategorileri genelde dört büyük başlık altında toplanırlar: büyüme ( growth ), dengeli ( balanced ), sermaye güvenli ( capital stable ) veya sermaye garantili ( capital guaranteed ). Bu terimlerle ilgili olarak aşağıda tahmini bir rehber sunulmuştur. Hisse senetleri ve gayrimenkule kıyasla nakit ve sabit faize ne kadar oranda yatırım yapıldığına dikkate ediniz. Yatırım stratejinizin belirlenmesi Çoğu emeklilik fonları, değişik yatırım seçenekleri arasında seçim yapmanıza olanak tanırlar. Fonunuzun ürün tanıtım bildirgesi (product disclosure statement) her seçeneğin arkasındaki stratejiyi, amaçladığı karı ve mevcut riskleri açıklamaktadır. Fonunuz ayrıca, kendi seçimini yapmak istemeyenler için hazır bir seçenek sunacaktır. Buna bazen olağan seçenek ( default option ) denmektedir. Ürün tanıtım bildirgesi bu konuda bilgi vermektedir. Bu seçeneğin size uygun olduğundan emin olunuz. Sayfa 26 daki Doğru yatırım staratejisi nedir? kısmına bakınız. Terim Büyüme Dengeli Sermaye güvenli Yaklaşık anlamı Yatırımın %70 80 ini hisse senedi ve gayrimenkule yapar. Uzun vadede yüksek kar amaçlar ve bu nedenle de kötü yıllarda yüksek zarar riskine girer. Tarihsel olarak, bu yüksek riskli yatırımlar uzun vadede en yüksek karı elde etmişlerdir. Yatırımın %60 70 ini hisse senedi ve gayrimenkule, kalanı da sabit faize ve nakite yapar. Kötü yıllardaki zarar riskini azaltmak amacıyla, makul derecede olmakla beraber büyüme fonlarına göre daha düşük kar amacı güder. Yatırımın bir kısmını hisse senedi ve gayrimenkule yapmakla beraber, %60 70 ini sabit faize ve nakite yapar. Zarar riskini azaltmayı amaçlar; bu nedenle de uzun vadede daha az karlı olmayı kabullenir. 24 Sermayeniz ve karınız yatırımlardan kaynaklanan zarar nedeniyle yine de azalabilir. Tarihsel olarak, sabit faize ve nakite ne kadar çok yatırım yapılırsa, kar da o kadar az olmaktadır. 25
26 Terim Sermaye garantili Yaklaşık anlamı Yasalara göre, yatırımın %100 ünü Avustralya nın depozit kabul eden kuruluşlarına veya bir sermaye garantili ( capital guaranteed ) hayat sigortası poliçesine yapar. Buna göre sermayeniz garanti altındadır ve birikmiş kazanımlar yatırım zararı nedeniyle azalmaz. Tarihsel olarak, bu strateji en az karı etmektedir. Bu kar, enflasyon oranının azıcık üzerindedir. Doğru yatırım stratejisi nedir? Bir strateji belirlemek, emekliliğinizi kendi kişisel şartlarınıza göre ayarlamanıza imkan verir. İlk işinizden emekliliğinize kadar 30 40 yıl rahatlıkla geçebilir. Emeklilikten sonra da hayat 20 30 yıl daha sürebilir. Bu süre içinde hayat standardınız büyük olasılıkla yükselecektir. Yatırım stratejiniz, emekliliğinizde ne kadar parayla emekli olacağınızı belirleyecektir. Bu nedenle, emeklilik fonuna yapılan yatırım uzun vadelidir ve genelde hisse senedi ve gayrimenkule yapılan büyümeli veya dengeli stratejiler daha uygun olmaktadır. Büyüme stratejisinin dezavantajlı tarafı, kötü yıllarda ortaya çıkan kayıplardır. 30 40 yıllık bir dönemde her büyümeli stratejinin en az 4 6 yıl zarar etme olasılığı vardır. Bu zarar sizi rahatsız edebilir ve arka arkaya birden fazla yılda zarar sözkonusu olursa, yanlış stratejiyi seçtiğinizi sanabilirsiniz. Tarihsel olarak herhangi bir 20 yıllık dönem dikkate alındığında, sadece büyümeli veya dengeli stratejiler artan yaşam standartları ile başedebilmiştir. Beklenen karın risk almaya değip değmeyeceğine sizin karar vermeniz gerekir. Düşük risk ve düşük kar stratejisi ( sermaye garantili veya sermaye güvenli ), daha çok güven ve düşük risk isteyen kimseler için uygundur. Örneğin, eğer emekli fonundaki paranızın tamamını 5 yıldan daha kısa sürede çekecekseniz ve elinize geçecek olan paranın miktarını bilmek istiyorsanız. Aşağıda risk ve karın karşılıklı etkileşimlerini gösteren bir örnek verilmiştir. Bu örnekte, karda meydana gelen çok küçük değişmelerin uzun vadede nasıl birikim yaptığını görülebilir. 20 yıllık kar oranı; elde edilen karların yeniden yatırıma yönlendirilmesi kaydıyla Başlangıç miktarı Vade sonu miktarı Yılda %4 $10,000 $22,000 Yılda %6 $10,000 $32,000 İlave %2 lik oran, 20 yılda ilave olarak 10,000 dolarlık artışa neden olmuştur. 27
Verginizi ödedikten sonra yaptığınız ek prim ödemeleri Eğer para ayırabilirseniz, vergisi ödenmiş paranızdan yaptığınız prim ödemeleri yatırımınızı güçlendirebilir. Emeklilik fonunuza ilaveler yapılması Emekli fonunuza kendi paranızdan ilave para yatırmak, vergi indirimleri ve diğer hükümet yardımları nedeniyle genelde mükemmel bir yatırımdır. Emekli olmadan çok önce başlamak, emekli olma döneminden birkaç yıl önce son dakika hamlesine göre büyük olasılıkla çok daha iyi sonuç verecektir. Önce bunun için para ayırıp ayıramayacağınıza bakınız. Parayı yatırdıktan sonra emekli olana kadar emekli fonunuzda kalacaktır. İlave emeklilik faydalarını diğer önceliklerinizle kıyaslayınız. Örneğin: kredi kartları veya diğer yüksek faizli borçlarınızın ödenmesi Emekli fonunuz vergi indirimlerinden yararlanmaktadır. Bu nedenle emekliliğe yatırım yaptığınız zaman, aynı mala fon dışında yatırım yapmaya kıyasla genel olarak daha fazla karınız olacaktır. Vergi ödedikten sonraki gelirinizden fonunuza prim öderken vergi kesilmemektedir. Bazı işverenler, ek prim ödemeniz halinde kendileri de ek prim ödemek suretiyle sizin ek prim ödemenizi teşvik ederler. Her yıl vergiden sonra ödeyebileceğiniz en yüksek prim miktarı 150,000 dolardır; ya da 65 yaşından küçük olmak kaydıyla üç yıllık bir dönem içinde 450,000 dolar prim yatırabilirsiniz. (Küçük işletme mallarının satışından elde edilen paralar ile sürekli sakatlığa neden olan bir incinme nedeniyle alınan tazminat paraları için bazı muafiyetler vardır.) Bu miktarların üzerindeki prim ödemeleri için en yüksek oranda verginin yanısıra Medicare harcı ödemeniz gerekecektir. 65 ve 74 yaşları arasında iken 30 günlük bir dönem içinde 40 saat çalışmanız kaydıyla genel olarak emeklilik fonunuza istediğiniz zaman prim yatırabilirsiniz. Eğer mevcut fonunuz ek prim ödemenize izin vermiyorsa, bu amaçla başka bir fona üye olabilirsiniz. ev almak, aile kurmak veya eğitim için tasarruf etmek istediğiniz zaman çekmek üzere yatırımlarınızın üzerine para yatırmak. 28 29
Hükümet prim katkıları (Co-contributions) Eğer verginizi ödedikten sonra ek prim öderseniz ve bir çalışan olarak kazanç sağlarsanız, gelirinize ve ne kadar prim ödediğinize bağlı olarak hükümetten de prim alabilirsiniz. Bazı koşullara bağlı olarak, kendi işini yapan kişilerin de bundan yararlanma hakkı vardır. Eğer toplam geliriniz $28,980 veya daha az ise, ödediğiniz her $1 karşılığında $1.5 olmak üzere hükümetten en çok $1,500 ek prim alabilirsiniz. Geliriniz arttıkça hükümetin ödediği prim azalır ve gelir $58,980 veya daha fazla olduğunda sıfıra düşer. Bu gelir seviyeleri 2007 08 vergi vergi yılı için geçerlidir. Eğer hakkınız varsa, vergi beyannamenize ve fonunuzdan elde edilen bilgilere bağlı olarak ATO bu primi fonunuza otomatik olarak yatırır. Alabileceğiniz prim-katkısı miktarını ATO in www.ato.gov.au sitesinde bulunan hesaplayıcılar yardımıyla bulabilirsiniz. Vergi öncesi katkılar veya maaş fedakarlıkları ( salary sacrificing ) İşvereniniz vergisi ödenmemiş gelirinizden ilave prim ödemenize ya da maaş fedakarlığına izin verirse, yüksek gelirli kimseler bundan karlı çıkabilir. (Eğer hükümet primlerinden faydalanma hakkınız varsa, vergisi ödenmiş paranızdan ek prim ödemeniz sizin için daha iyi olabilir.) Diyelim ki vergiden önceki geliriniz $70,000 ve emeklilik fonunuza ek prim ödemek istiyorsunuz. Maaşınızdan $10,000 fedakarlık ediyorsunuz ve yeni maaşınız $60,000 oluyor. Bu durumda geliriniz azalacağı için, ödeyeceğiniz vergi de az olacaktır. Feda ettiğiniz bu $10,000 dan prim vergisi olarak sadece %15 kesinti olmaktadır. Sonuç olarak, aynı $10,000 ı elinize normal maaş olarak alıp, vergisini ödedikten sonra yatırım yapmaya kıyasla daha fazla yatırımda bulunmuş olmaktasınız. Bu düzenlemeleri işvereninizle dikkatlice konuşunuz. Maaş fedakarlığında bulunmanız halinde işvereninizin prim ödemelerinin azalmayacağını güvence altına alınız. Yasal olarak, maaş fedakarlıkları işveren primleri ( employer contributions ) sayılmakta olup, işvereniniz bunu emeklilik garantisinin ( super guarantee ) bir parçası sayabilir. Aranızda anlaşmadığınız takdirde, işvereninizin şu hakları olabilir: yaptığınız toplam maaş fedakarlığını ödedikleri normal prim miktarından düşebilirler, veya azalan yeni maaş miktarınız üzerinden daha düşük bir prim ödeyebilirler. 30 31
İşvereninizin ve sizin herhangi bir mali yılda vergi kesilmeden önce ödeyebileceğiniz en fazla prim miktarı 50,000 dolardır. Bu miktarın değişkenliği, ortalama haftalık olağan çalışma kazancına bağlı olacaktır. Bu miktarın üzerinde yapılan prim ödemeleri için %31.5 oaranında vergi ödemeniz gerekecektir. Ancak 50 yaşın üzerinde iseniz ya da 30 Haziran 2012 tarihinden önce 50 yaşınızı doldurursanız, 30 Haziran 2012 de sona erecek olan geçiş dönemi boyunca ilave prim ödemeye devam edebilirsiniz. 50 yaşınızı doldurmanızdan sonra (ya da halihazırda 50 veya daha yukarı yaştaysanız), 30 Haziran 2012 tarihine kadar, 50 yaşınızı doldurduğunuz mali yıl da dahil olmak üzere, her mali yıl döneminde 100,000 dolara kadar prim ödeyebilirsiniz. Fon değiştirme Örneğin; 50 yaşınızı 1 Eylül 2009 da dolduracaksanız 2009 2010, 2010 2011 ve 2011 2012 mali yıllarında yılda 100,000 dolar prim ödemeniz mümkün olacaktır. Bu 100,000 dolarlık sınır endekslenmeyecektir. Eşiniz adına yapılan prim ödemeleri Eğer eşinizin geliri yoksa veya düşükse, eşinizin adına ödeyeceğiniz emekli primlerinden belirli bir miktara kadar vergi kesintisi talep edebilirsiniz. Eş ( spouse ) deyince, yasal olarak evli olmasa bile, kocanız veya karınız olarak sizinle aynı evi paylaşan bir kimse anlaşılmalıdır. Ayrı yaşayan ve sürekli olarak sizden ayrı olan bir kimse bu kapsama girmez. Bu konuda ATO size daha fazla bilgi sağlayabilir. Fon değiştirmek, önemli bir adımdır. Önemli haklarınızı kaybetmediğinizden veya ilave ücret ödemeyeceğinizden emin olunuz. (Vergi Dosya Numaranızı (Tax File Number) yeni fonunuza bildirmeyi unutmayınız). Mevcut bir hesabın fonunu değiştirmek için (önceki bir işveren tarafından veya kişisel olarak yapılan primler dahil), eski veya yeni fonunuzdan bir transfer formu isteyiniz. Emekli fonundaki paranızı, bazı sınırlı istisnalarla transfer (roll over) edebilirsiniz. Eski fonunuzun transfer işlemlerini 1 ayda tamamlaması gerekir. Gelecekteki işveren prim ödemelerinin fonunu değiştirmek için, sayfa 10 daki Fon seçimi kısmında belirtilen yolu takip ediniz. 32 33
Fon değiştirmeyi gerektiren olumlu nedenler: iş değiştiriyorsanız ve yeni işvereniniz mevcut fonunuzla çalışmıyorsa masrafları ve kağıt işlerini azaltmak için emekli fonlarınızı birleştiriyorsanız fonun düşük masraflı olması veya size daha uygun olan hizmetlerin olması benzer fonlara kıyasla 5 yıllık bir dönem içindeki yatırım performansının zayıf olması. Fon değiştirmeyi gerektiren olumsuz nedenler: fonunuzun bir kere zarar etmesi nedeniyle korkuya kapılmak. Performansı denerken 5 yıldan daha fazla bir süreyi dikkate alınız en iyi performans gösteren bir fona düşünmeden geçme isteği. Çoğunlukla olduğu gibi, bu fon gelecek yıl başarısız olabilir ve sizi hayal kırıklığına uğratabilir. Işveren prim ödemeleri etkileniyor mu? Fon değiştirme yüzünden işvereninizin primlerinde değişiklik olup olmadığını öğreniniz. Eğer işvereniniz mevcut fonunuza zorunlu olan %9 dan daha fazla bir ödeme yapıyorsa, fon değiştirmek zararınıza olabilir. Bu, özellikle tanımlanmış fayda fonlarında (defined benefit funds) olmak üzere, bazen farkında olmadan da olabilir. Örneğin, işvereniniz daha fazla ödemek veya daha iyi yardımlar sağlamak yoluyla mevcut fonunuzu tercih edebilir: hizmet süreniz arttıkça kendiniz prim öder veya prim ödemelerinizi artırırsanız paranız, işverenle belirli bir süre kalmak koşuluyla tamamen sizin olursa (buna tam kazanılmış hak ( fully vested ) denmektedir). Elde edilen fayda ve masraflar üzerindeki etkiyi gözden geçiriniz Emeklilik hakları. Özellikle tanımlanmış fayda fonları (defined benefit funds) olmak üzere bazı fonlar, emekli olana kadar fonda kalmanızı daha çekici hale getirmek suretiyle ne kadar transfer edebileceğinizi sınırlayabilir veya azaltabilir. Sigorta hakları. Sigorta kapsamında olduğunuzdan emin olunuz. Sigortalanma otomatik mi olacaktır? Eski fonunuz sizi ne kadar süreyle kapsamaktadır ve yeni fonunuzdaki sigortanız ne zaman başlamaktadır? Masraflar. Eski fondan çıkma ücretini ve yeni fondaki prim ücretlerini öğreniniz. Bunlar sizin hesabınızdan düşmekte ve ikramiyenizi azaltmaktadır. 34 35
Eğer mevcut fonunuzdan tamamen çıkmanız gerekiyorsa, yeni işinize başladığınızda paranızı seçtiğiniz yeni fona aktarabilirsiniz. Eğer paranızı fonda bırakabilirseniz, yeni işvereninizin fonunu ve diğer fonların ne gibi hizmetler sunduğunu öğreniniz. Yeni işvereninizin mümkünse mevcut fonunuzu kullanmasını isteyebilirsiniz. Bazı hallerde işinizi değiştirmeniz halinde eski fonunuza ödediğiniz ücretler artabilir. Özellikle yeni işvereniniz eski fonunuzu desteklemiyorsa bu durum ortaya çıkabilir. İş değiştirmek Eğer işinizden çıkarılırsanız, fonunuzun size herhangi bir hak sağlayıp sağlamadığını öğreniniz. Karar vermeden, paranızı almadan veya herhangi bir belge imzalmadan önce, paranızı en iyi nasıl kullanabileceğinizi araştırınız. Memnun olmadığınız bir kararı tersine çeviremeyebilirsiniz. Başka bir işe girmek için mevcut işvereninizden ayrıldığınız dönem, emekli fonlarınızı gözden geçirmek veya birleştirmek için iyi bir zamandır. Mevcut fonunuzu ne yapacağınıza karar vermeniz gerekir. Ayrıca gelecek prim ödemeleri için yeni işvereniniz tarafından önerilen yeni fonu dikkate almanız gerekir. Emekli fonunuzu mümkün olduğu kadar az hesapta tutmak size genel olarak zaman ve para tasarrufu sağlayacaktır. Aksi halde iş değiştirdikçe, sizden ücret talep eden ve irtibat bilgilerinizi sorup duran bir dizi emeklilik fonu (sigorta açısından da gereksiz olan) ile karşı karşıya kalırsınız. Sayfa 33 deki Fon değiştirme kısmına bakınız. Korunan ve korunmayan faydalar Bir işten çıktığınız zaman, büyük ihtimalle biriken paranızın çoğunu bir fonda tutmanız gerekecektir. Yatırım gelirleri dahil, 1 temmuz 1999 tarihinden sonra yatırılan paraların, emeklilik fonunda saklanması veya korunması ( preserved ) gerekmektedir. (Bu tarihten önce işveren tarafından finanse edilen faydaların da korunması zorunlu olabilir.) Korunmayan ( unpreserved ) kaynağınız olup olmadığını en son yıllık bildirgenizden veya fonunuzdan öğrenebilirsiniz. Bunları da yeni emeklilik fonunuza katabilirsiniz. Böylece emeklilik tasarrufunuzu gerçekten artırabilirsiniz. Bu parayı harcamak veya başka bir yerde yatırım yapmak için çekerseniz, ek vergi ödemeniz gerekebilir. 36 37
6. hükümet vergisi olarak kesilen miktar 7. fonun yatırımlar nedeniyle hesabınıza geçtiği kar miktarı 8. yılın sonunda elinizde kalan miktar 9. Vergi Dosya Numaranızı fonunuza verdiniz. 38 Emeklilik fonunuzun takibi Yıllık bildirgelerinizi inceleyiniz Size bildirge gönderilmesini güvence altına almak için emeklilik fonunuzdaki irtibat bilgilerinizi güncelleyiniz. Birden fazla hesabınız varsa, her fondaki irtibat bilgilerinizi güncelleyiniz. Bildirgenizi aldığınızda her kalemin mantıklı olduğunu gözden geçiriniz: 1. yılın başında ne kadar paranız vardı 2. yıl içinde işvereninizin ödediği para miktarı 3. varsa, sizin ödediğiniz miktarlar 4. düşülen ücretler 5. sigorta ücreti Bildirgeyi anlayamazsanız, fonunuza başvurunuz. Net bir açıklama alma hakkınız vardır. Eğer istediğiniz bilgiyi alamazsanız, sayfa 43 daki Emeklilik fonunuz hakkındaki şikayetler kısmına bakınız. Hesaplarınızı takip edebilmek ve gerektiğinde fonunuza başvurabilmek için bildirgelerinizin hepsini güvenli bir yerde tutunuz. Bu kitapçığın bir kopyasını bildirgelerinizin yanında saklayınız. Emeklilik fonunuzun yıllık raporunu okuyunuz Fonunuz paranızla ne kadar iyi bir yatırım yapmış? Fonun yıllık raporu, yaptığı yatırımlar ve yıl içindeki performansı hakkında bilgi vermektedir. Elde edilen kar fonun ürün tanıtım bildirgesinde (product disclosure statement) belirtilen hedefi tutturuyor mu? Değilse, bir açıklama elde etmeye çalışınız ve bunun mantıklı olup olmadığını kendinize sorunuz. Fonunuzun en az 5 yıllık başarısını gözden geçiriniz. Elde edilen karı aynı süre için piyasa ile kıyaslayınız. Çoğu fonlar bu kıyaslamaları göstermektedirler. Sayfa 18 deki Yatırım performansını değerlendiriniz kısmına bakınız. 39