ÖZÜRLÜ ÇOCUKLARIN AİLELERİNE YÖNELİK HİZMETLER ÜLKEMİZDEKİ AİLE EĞİTİMİ PROGRAMLARI VE YASAL DÜZENLEMELER ÖZÜRLÜ ÇOCUKLARIN AİLELERİYLE YAPILAN ÇALIŞMALAR Psikolojik danışma çalışmaları Aile eğitimi çalışmaları Aile terapisi çalışmaları Erken eğitim çalışmaları ÖZÜRLÜ ÇOCUĞU OLAN ANNE BABALARLA ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR Gönüllü Kuruluşlar Destek Hizmetleri Aile Rehberliği ğ Araştırmalar Uygulamalar Anne Baba Eğitimi Programları Erken Eğitim Programları YASALARDA ÇOCUK-ÖZÜRLÜ ÇOCUK Türk hukukunda Çocuk: doğumla başlayıp erişkinliğe kadar devam eden süreç küçüklük, yaş küçüklüğü olarak adlandırılır. T.C. Anayasa sının 41. Maddesinde Ailenin Korunması kavramı içinde çocukların korunmasından söz edilmekte, ancak Çocuk kelimesi hangi yaşlar arasındaki grubun kastedildiği konusuna açıklık getirilmemektedir. 1
Çocuk Mahkemeleri Kanunu 41. Maddesinde Küçük deyimi açıklanmıştır. Buna göre Bu kanundaki küçük deyimi suçu işlediği tarihte henüz 15 yaşını bitirmemiş kimseleri kapsar demektedir. Sonuç olarak kanunda kimi yerde 0-15, kimi yerde ise 0-18 yaş grupları b) Çocuk Hakları Sözleşmesi: Çocuk hakları sözleşmesi, Birleşmiş Milletler Genel Asemblesi tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde kabul edilerek 2 Eylül 1990 tarihinde de yürürlüğe konulmuştur. arasındakiler çocuk yada küçük olarakele alınmıştır. Genel Prensipler Fark gözetmeme (Madde 2) Çocuğun ğ yararı (Madde 3) Yaşama,hayatta kalma ve gelişme hakkı (Madde 6) Çocuğun görüşlerine saygı (Madde 12) ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİNDE ELE ALINAN ÇOCUK HAKLARININ ALT BAŞLIKLARI Sivil Haklar ve Özgürlükler Aile Çevresi Ve Alternatif Bakım Temel Sağlık Ve Refah Eğitim Boş Vakti Değerlendirme Ve Kültürel Etkinlikler 2
Taraf devletler zihinsel ya da bedensel özürlü çocukların saygınlıklarını güvence altına alan, özgüvenlerini geliştiren ve toplumsal yaşama etkin biçimde katılmalarını kolaylaştıran şartlar altında eksiksiz bir yaşama etkin biçimde katılmalarını kolaylaştıran şartlar altında eksiksiz bir yaşama sahip olmalarını kabul ederler. Taraf devletler, özürlü çocukların özel bakımdan yararlanma hakkını tanırla ve eldeki kaynakların yeterliliği ölçüsünde ve yapılan başvuru üzerine, yardımdan yararlanabilecek durumda olan çocuğa onun bakımından sorumlu olanlara, çocuğun durumu ve anababanın veya çocuğa bakanların içinde bulundukları koşullara uygun düşecek yardımın yapılmasını teşvik ve taahhüt eder. Özürlü çocuğun, özel bakıma gereksinimi olduğu bilincinden hareketle bu maddenin 2. fıkrası uyarınca yapılması öngörülen yardım yardım, çocuğun anababasının ya da çocuğa bakanların parasal (mali) durumları gözönüne alınarak, olanaklar ölçüsünde ücretsiz sağlanır. Bu yardım; özürlü çocuğun eğitimi, meslek eğitimi, tıbbi bakım hizmetleri, rehabilitasyon hizmetleri, bir işte çalışabilecek duruma getirme hazırlık programları ve dinlenme/eğlenme olanaklarından etkin olarak yararlanmasını sağlamak üzere düzenlenir ve çocuğun en eksiksiz biçimde toplumla bütünleşmesi yanında, kültürel ve ruhsal yönü dahil bireysel gelişmesini gerçekleştirme amacını güder. Taraf devletler, uluslar arası işbirliği ruhu içinde, özürlü çocukların koruyucu sıhhi bakımı, tıbbi, psikolojik ve işlevsel tedavileri alanlarına ilişkin gerekli bilgilerin alışverişi yanında, rehabilitasyon, eğitim ve mesleki eğitim hizmetlerine ilişkin yöntemlerin bilgilerini de içerecek şekilde taraf devletlerin bu alanlardaki güçlerini, anlayışlarını geliştirmek ve deneyimlerini zenginleştirmek amacıyla bilgi ve dağıtımını ve bu bilgiden yararlanmayı teşvik ederler. Bu bakımdan, gelişmekte olan ülkelerin gereksinimleri, özellikle gözönüne alınır. 3
ÖZÜRLÜLERE SAĞLANAN HAKLAR ÖZÜRLÜ KİMLİK KARTI VERGİ REFORM KANUNU İLE SAKATLARA GETİRİLEN HAKLAR SOSYAL YARDIMLAŞMA Ş VE DAYANIŞMA Ş VAKIFLARI SAKATLIK VE MALULLÜK AYLIĞI 65YAŞINI DOLDURMUŞ MUHTAÇ GÜÇSÜZ VE KİMSESİZ TÜRK VATANDAŞLARINA AYLIK BAĞLANMASI HAKKINDA KANUN HALK BANKASI KREDİSİ Özürlü Kimlik Kartı Değişik kurum ve kuruluşlardan istenen rapor yenileme işlemlerinden kurtulacaktır, Gelir Vergisi indiriminden faydalanabilecektir. (Gelir Vergisi indirimi, özürlü kişinin herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmaması durumunda kendisine bakmakla yükümlü olan kişi içinde geçerli olacaktır) Özürlü Kimlik Kartı Havayolları ile seyahat etmesi ve özür oranının %50 veya üstü olması halinde %40 indirimden yararlanabilecektir. Yerel Yönetimlerin alacağı kararlar ile belediye otobüslerinden ücretsiz ya da indirimli yararlanabilecektir. Özürlü Kimlik Kartı Sinema, Tiyatro vb. faaliyetler için ödeyeceği ücretlere indirim uygulanacaktır. K mu Ku um Ku uluşl n n Kamu Kurum ve Kuruluşlarının özürlü çalıştırma zorunluluklarına bağlı olarak özürlü istihdamı amacıyla açılan sınavlarda özrünü kanıtlayabilecektir. Telsim tarafından %40 indirim uygulanmaktadır. 4
VERGİ REFORM KANUNU Ailesinde sakat bulunan ücretliler de sakatlıkindirimindenyararlanacaklardır. Serbest meslek erbabı olarak çalışan özürlüler de sakatlık indiriminden yararlanacaktır. Ailesindesakat bulunan serbest meslek erbabıdaaynışartlarlasakatlıkindirimin denyararlanabilecektir. Basitusuldevergilendirilen özürlülerden ücretli duruma girmeksizin imalat ve tamirat ve küçük sanat işleriyle uğraşan özürlüler sakatlık indiriminden yararlanabileceklerdir. SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA VAKIFLARI Geçici olarak küçük bir yardım veya eğitim ve öğretim imkanı sağlanması halinde topluma faydalı ve üretken olabilecek kişilere yönelik yardımları yapar. Sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olan ve bu kuruluşlardan aylıkvegeliralan özürlülerin tedavi giderleri ile fonksiyon kazandırıcı ortopedik ve diğer yardımcı araç ve gereçlerin kurumlarca karşılanmayan kısımları da karşılanır. SAKATLIK VE MALULLÜK AYLIĞI Çalışma ve işgörme gücünün %40 ile %70 arasında kaybetmiş muhtaç sakatlara bağlanan aylıklardır. Aylık bağlanabilmesi için 18 yaşını doldurmuş olmak, çalışma ve işgörme gücünü en az %40 oranında kaybettiklerini tam teşekküllü hastanelerden alacakları sağlık kurulu raporu ile kanıtlamaları gerekmektedir. 65 YAŞINI DOLDURMUŞ MUHTAÇ GÜÇSÜZ VE KİMSESİZ TÜRK VATANDAŞLARINA AYLIK BAĞLANMASI HAKKINDA KANUN 65 yaşını doldurmuş, vatandaşlar ile özürlü kimselerden kendisine kanunen bakmakla mükellef kimsesi bulunmayan, sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birisinden her ne nam altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlanmayan, nafaka bağlanmamış veya bağlanması mümkün olmayan, 5
65 YAŞINI DOLDURMUŞ MUHTAÇ GÜÇSÜZ VE KİMSESİZ TÜRK VATANDAŞLARINA AYLIK BAĞLANMASI HAKKINDA KANUN Mahkeme kararıyla veya doğrudan doğruya kanunla bağlanmış herhangi bir devamlı gelire sahip bulunmayan ve muhtaçlığını İl veya İlçe İdare Heyetlerinden alacakları belgelerle kanıtlayan Türk Vatandaşlarına hayatta bulundukları sürece, 300 gösterge rakamının her yıl bütçe kanunu ile tespit edilecek katsayı ile çarpımından bulunacak tutarda aylık bağlanır. 6