EMEKLĠ SANDIĞI VE BAĞ-KUR GENEL MÜDÜRLÜKLERĠ ĠLE SOSYAL SĠGORTALAR KURUMU BAġKANLIĞINCA SAĞLIK KARNESĠ VERĠLMESĠNDE BÜROKRASĠ VE KIRTASĠYECĠLĠĞĠN AZALTILMASI GĠRĠġ 58 inci Hükümet tarafından uygulamaya konulan Acil Eylem Planında, kamu hizmetlerinde bürokrasi ve kırtasiyeciliğin azaltılması, vatandaş memnuniyetinin artırılması, tüm vatandaşlara daha kaliteli sağlık hizmeti sunulması, dağınık biçimde üç ayrı sosyal güvenlik kuruluşu tarafından yürütülmekte olan sosyal güvenlik hizmetlerinde standardizasyonun ve koordinasyonun sağlanması ilke olarak belirlenmiştir. Bu çalışma ile kamu hizmetlerinde bürokrasi ve kırtasiyeciliğin azaltılması çalışmaları kapsamında, kamu oyunda ve basında yer alan yakınmalar da göz önünde bulundurularak Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü, Bağ-Kur Genel Müdürlüğü ve Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlına bağlı olarak çalışanlar ve emeklileri ile bunların bakmakla yükümlü oldukları yakınlarına sağlık karnesi verilmesi ve bu karnelerin yenilenmesine ilişkin süreçler gözden geçirilerek, işlemlerde bürokrasi ve kırtasiyeciliğin azaltılması, üç sosyal güvenlik kurumu arasında standardizasyon ve koordinasyonun sağlanması hedeflenmektedir. I. EMEKLĠ SANDIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ A. Sağlık Karnesine ve Ġstenilen Belgelere ĠliĢkin Yasal Dayanak 1. 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu a. Muhtaçlık(Madde-108): Kendisini ve Türk Medeni Kanunun hükümlerine göre bakmaya mecbur olduğu aile fertlerini geçindirmeye yetecek geliri, malı (para veya o mahiyetteki kıymetler dahil) veya kazancı bulunmayanlara, bu kanun hükümlerinin uygulanmasında (muhtaç) denir. Muhtaçlık, dul ve yetimler tarafından tanzim ve imzaları ihtiyar heyetlerince tasdik edilecek beyan kağıtları üzerine, daimi olarak oturdukları yerlerin bağlı bulundukları il veya ilçe idare heyetleri tarafından muhtaçlık sebepleri açıkça gösterilmek suretiyle verilecek mazbatalarla belirtilir. 1
Bu mazbatalara karşı ilgili veya Sandık tarafından Danıştay da dava açılabilir. Sandıkça itirazda bulunulması halinde, netice alınıncaya kadar aylığın yarısı ve toptan ödeme, kesenek iadesi ve ikramiye gibi ödemelerin tamamı emanet olarak sandıkta alıkonulur. 2. Devlet Memurlarının Tedavi Yardımı ve Cenaze Giderleri Yönetmeliği a. Sağlık Karnesi (Madde-38): Bu Yönetmeliğin tedavi ve yol giderlerinden yararlanacaklara ilişkin 3 üncü maddesinde belirlenenlere birer sağlık karnesi verilir. Sağlık karneleri, kendinden kopyalı reçeteli olarak verilir. (Değişik:14/5/2001-2001/2473 ) Memur ve bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri, sağlık kurum ve kuruluşlarına sağlık karneleri ile birlikte müracaat etmek zorundadır. Tabip tarafından gerekli görülen ilaçlar bu karnelere ekli reçetelere yazılır. Müteakip muayenelerde önceki tedaviler göz önünde bulundurulur. b. Bakmakla Yükümlü Olduğu KiĢileri Bildirme (Madde-40): Her Devlet memuru, tedavi yardımından yararlanabilecek eşi, bakmakla yükümlü olduğu ana, baba ve aile yardımı ödeneğine müstahak çocuklarını gösterir bir beyanname vermekle yükümlüdür. Tedavi yardımından yararlanacak ana ve babanın birden fazla devlet memuru (bu yönetmeliğin 48 inci maddesi kapsamına giren kurumlar personeli dahil) olan çocukları varsa, bu ana ve baba çocuklarından birinin beyannamesinde gösterilir. Beyannamede gösterilen şahısların durumunda bir değişiklik meydana geldiğinde memur 15 gün içinde yeniden bir beyanname düzenleyerek ilgili mercie verir. (1) Yönetmeliğin dayanağını teşkil eden, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 209 uncu maddesinde yer alan "aile yardımı ödeneğine müstahak" ibaresi, 243 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 31 inci maddesi ile Kanun metninden çıkarılmış olduğu için, bu maddede yer alan söz konusu ibarenin uygulanmasına imkan kalmamıştır. Karı ve kocanın her ikisinin de bu Yönetmelikten yararlanan memur olması halinde aile yardımı ödeneğine müstahak çocuklar anne veya babadan yalnız biri tarafından düzenlenecek beyannamede, boşanma ve ayrılık vukuunda ise, mahkeme çocuğun velayetini hangi tarafa vermişse, çocuk onun tarafından düzenlenecek beyannamede gösterilir. c.sağlık Karnesinin Yenilenmesi (Madde-43): Zamanla dolan veya kaybedilen sağlık karnelerinin yerine, ilgili makama yapılacak yazılı müracaatı müteakip yenileri verilir. Bu durumda eski sağlık karnesinde veya sağlık dosyasında bulunan, şahsın sağlık durumu ile ilgili olarak bilinmesi zorunlu görülen hususlar ve verilmiş sıhhi cihazlara ait kayıtlar yeni 2
karneye işlenir. Sağlık karnesinin kaçıncı defa ve ne sebeple verilmiş olduğu karnenin üzerine işaret edilir. 3.Emekli ve Malullük Aylığı BağlanmıĢ Olanlarla, Bunların Kanunen Bakmakla Yükümlü Bulundukları Aile Fertleri, Dul ve Yetim Aylığı Alanların Muayene ile Tedavileri Hakkında Yönetmelik a. Muayene ve Tedavi Hakkından Yararlanacaklar (Madde 4) : Muayene ve tedavi hakkından; A)Emekli, malullük aylığı alanlar, B) Dul ve yetim aylığı alanlar (yetim aylığı alan babanın sağ olması nedeniyle yetim aylığı bağlanamayan öz ana dahil), C) Emekli ve malullük aylığı alanların, a- Eşleri, b- Genel olarak 18, orta öğrenim yapmakta ise 20, yüksek öğrenim yapmakta ise 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan kız çocukları, c- Evli olmayan ve yardım edilmediği takdirde muhtaç duruma düşecek olan kız çocukları ile yaşları ne olursa olsun malul ve muhtaç çocukları, d- Kanunen bakmakla yükümlü bulundukları ve yardım etmedikleri takdirde muhtaç duruma düşecek öz ana ve babaları, D) 3292 sayılı Kanun hükümlerine göre vatani hizmet tertibinden aylık bağlanmış olanların yalnız kendileri, ölümleri halinde aylık bağlanan dul ve yetimleri, E) Yasama organı üyelerinin ve dışarıdan atandığı Bakanlık görevi sona erenlerin ölümleri halinde Sandıkça aylık bağlanan ana-babaları, yararlanırlar. Muhtaçlığın tespitinde, 5434 sayılı T.C Emekli Sandığı Kanununun 108 inci maddesinde belirtilen usul ve esaslar dikkate alınır. b. Kullanılacak Belgeler (Madde 46/1) : Bu yönetmeliğin uygulanması ile ilgili olarak kullanılacak belgeler; bunların kapsayacağı bilgiler ve diğer hususlar sandıkça belirlenir. B. Sağlık Yardımından Yararlanacak Olanlar 1.Sandıktan emekli, malullük, dul ve yetim aylığı alanlar, 3
2. Emekli veya malullük aylığı alanların; a. Eşleri, b. Yaşları 18 den küçük olan veya orta öğrenim yapmakta ise 20, yükseköğrenim yapmakta ise 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan erkek ve kız çocukları, c. Evli olmayan ve yardım edilmediği takdirde muhtaç duruma düşecek olan kız çocukları, d.yaşları ne olursa olsun malul veya muhtaç erkek çocukları, e. Öz anne ve babalar, C. Sağlık Karnesi Verilmesi Ġçin Ġstenilen Belgeler 1.Başvuru belgesi, 2.Vukuatlı nüfus kayıt örneği, 3. İkişer adet fotoğraf, Bu belgelere ilaveten karne talebinde bulunan kişinin durumuna göre; 4.18 yaşından büyük ve öğrenci olan çocuklar için öğrenci belgesi, 5. 18 yaşından büyük ve malul olan erkek çocuklar için, tam teşekküllü hastaneden alınacak sağlık kurulu raporu, mal bildirim ve muhtaçlık belgesi, 6. 18 yaşından büyük ve öğrenci olmayan kız çocuklar için, muhtaçlık ve mal bildirim belgesi, 7. Ana ve babalar için mal bildirim ve muhtaçlık belgesi, 8. Bayan emeklinin kocası için, başka bir sosyal güvenlik kurumuna bağlı olmadığına dair belge, (SSK, Bağ- Kur ve Özel Bankalar gibi kurumlardan alınacak resmi yazı) Ayrıca; 5, 6 ve 7. bentlerinde belirtilen muhtaçlık belgesini alabilmek için, talep sahibinin nüfus müdürlüğü, muhtarlık, belediye başkanlığı, vergi dairesi müdürlüğü, tapu sicil müdürlüğü, Bağ-Kur müdürlüğü, SSK müdürlüğü, trafik tescil şube müdürlüğü, jandarma komutanlığı veya emniyet müdürlüğünü dolaşarak görev alanlarıyla ilgili kayıt ve tasdikleri yaptırması gerekmektedir. D. ÖNERĠLER Emekli Sandığı Genel Müdürlüğünce sağlık karnesi verilmesi ve sırasında istenilen belgelerden; yenilenmesi işlemleri 4
1. Başvuru belgesi ekli örneğe göre yeniden düzenlenmelidir. (Ek-1) 2. Vukuatlı nüfus kayıt örneği istenilmemeli başvuru belgesi üzerinde nüfus bilgilerine açık olarak yer verilmeli Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü MERNİS projesi kapsamında Kimlik Paylaşım Sistemi üzerinden sorgulama yapılmalıdır. Bu belgelere ilaveten karne talebinde bulunan kişinin durumuna göre; 3. 18 yaşından büyük ve öğrenci olan çocuklar için, vize edilmiş öğrenci kimlik belgesinin ibrazı yeterli olmalı veya başvuru belgesi üzerinde öğrenci çocuklar için bölüm ayrılarak ilgili üniversitenin internet sitesi üzerinden gerektiğinde sorgulama yapılmalıdır. 4. 18 yaşından büyük ve malul olan erkek çocuklar için, mal bildirim belgesinin muhtar ve ihtiyar heyeti üyelerine imzalatılması zorunluluğu kaldırılarak ilgili tarafından doldurulup imzalanması yeterli kabul edilmeli, muhtaçlık belgesi istenilmemeli başvuru belgesine muhtaçlığın beyan edildiği bir sütun açılmalı gerektiğinde kurumca soruşturma yapılmalıdır. 5. 18 yaşından büyük ve öğrenci olmayan kız çocuklar için, muhtaçlık belgesi istenilmemeli başvuru belgesine muhtaçlığın beyan edildiği bir sütun açılmalı gerektiğinde kurumca soruşturma yapılmalı, mal bildirim belgesinin muhtar ve ihtiyar heyeti üyelerine imzalatılması zorunluluğu kaldırılarak ilgili tarafından doldurulup imzalanması yeterli kabul edilmelidir. 6. Ana ve babalar için; mal bildirim belgesinin muhtar ve ihtiyar heyeti üyelerine imzalatılması zorunluluğu kaldırılarak ilgili tarafından doldurulup imzalanması yeterli kabul edilmeli, muhtaçlık belgesi istenilmemeli başvuru belgesine muhtaçlığın beyan edildiği bir sütun açılmalı gerektiğinde kurumca soruşturma yapılmalıdır. 7. Bayan emeklinin kocası için diğer sosyal güvenlik kuruluşlarından çalışmadığına dair belge istenilmemeli, üç sosyal güvenlik kurumunun birbirleri arasında internet üzerinden her türlü sorgulama yapmaları sağlanmalıdır. Önerilerin Hayata Geçirilmesi Ġçin Gerekli Mevzuat DeğiĢiklikleri 1. Yukarıda 1-4 üncü maddelerde sayılan belgeler Emekli ve Malullük Aylığı Bağlanmış Olanlarla, Bunların Kanunen Bakmakla Yükümlü Bulundukları Aile Fertleri, Dul ve Yetim Aylığı Alanların Muayene ile Tedavileri Hakkında Yönetmeliğin 46 ıncı maddesinin birinci fıkrasının; Bu yönetmeliğin uygulanması ile ilgili olarak kullanılacak belgeler; bunların kapsayacağı bilgiler ve diğer hususlar sandıkça belirlenir. hükmüne istinaden belirlenerek genelge halinde yayımlanmak suretiyle istenilmesine başlanılmıştır. 5
Söz konusu Yönetmelik Fıkrası ile verilen yetkiye göre hazırlanacak yeni bir genelgeyle öneriler doğrultusunda, sağlık karnelerinin verilmesi ve yenilenmesi sırasında istenilecek belgelerin yeniden belirlenmesi gerekmektedir. 2. 4, 5, ve 6. maddelerde belirtilen sağlık karneleri verilirken il ve ilçe idare kurullarından muhtaçlık kararı ve belgesi alınması zorunluluğunun kaldırılması için; Emekli ve Malullük Aylığı Bağlanmış Olanlarla, Bunların Kanunen Bakmakla Yükümlü Bulundukları Aile Fertleri, Dul ve Yetim Aylığı Alanların Muayene ile Tedavileri Hakkında Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin C/c bendinin; Evli olmayan,bir işte çalışmayan ve yardım edilmediği takdirde muhtaç duruma düşeceği beyan edilen kız çocukları ile yaşları ne olursa olsun malul erkek çocukları, Aynı maddenin C/d bendinin ; Kanunen bakmakla yükümlü bulundukları ve yardım etmedikleri takdirde muhtaç duruma düşeceği beyan edilen öz ana ve babaları, Son fıkrasının ise; Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü gerektiğinde, doğruluğundan şüphe duyulan muhtaçlık beyanları hakkında 5434 sayılı Kanunun 109 uncu maddesine göre ilgili kurumlardan araştırma yaptırabilir. Beyanın doğru olmadığının tespiti halinde ilgilinin sağlık karnesi iptal edilerek hakkında Cumhuriyet savcılıklarına suç duyurusunda bulunulur. Şeklinde değiştirilmesi gerekmektedir. Böylece talep sahibinin sadece muhtaçlık belgesi alabilmek için, nüfus müdürlüğü, muhtarlık, belediye başkanlığı, vergi dairesi müdürlüğü ve tapu sicil müdürlüğü, jandarma komutanlığı veya emniyet müdürlüğünü dolaşarak görev alanlarıyla ilgili kayıt ve tasdikleri yaptırması zorunluluğu ortadan kalkmış olacaktır. II. SOSYAL SĠGORTALAR KURUMU BAġKANLIĞI A- Sağlık Karnesine ve Ġstenilecek Belgelere ĠliĢkin Yasal Dayanak 1. 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu a. EĢ Ve Çocuklara Sağlık Yardımı Yapılması (Madde-35): Sigortalının eşi ve geçindirmekle yükümlü olduğu çocukları, hastalıkları halinde, bu kanunun 33 üncü maddesinde belirtilen sağlık yardımlarından, 34 üncü maddede yazılı süreleri aşmamak üzere, 6
yararlanırlar. Ancak, ayakta yapılan tedavilerde verilen ilaç bedellerinin % 20 sini sigortalı öder. Sigortalının eşi ile geçindirmekle yükümlü olduğu çocuklarının yukarıda belirtilen sağlık yardımlarından yararlanabilmeleri için, sigortalının, hastalığın anlaşıldığı tarihten önceki bir yıl içinde en az 120 gün süreyle hastalık sigortası primi ödemiş olması şarttır. b. Ana ve Babaya Sağlık Yardımı Yapılması (Madde-42): Sigortalının geçindirmekle yükümlü bulunduğu ana ve babası, hastalıkları halinde, bu kanunun 33 üncü maddesinde belirtilen sağlık yardımlarından her hastalık olayı için 34 üncü maddede yazılı süreleri aşmamak üzere yararlanırlar. (Değişik: 16/6/1975-1912/3 md.) Ancak; bunların ayakta yapılan tedavilerinde verilen ilaç bedellerinin % 20'si ilgililerce ödenir. Sigortalının geçindirmekle yükümlü olduğu ana ve babasının yukarıda belirtilen sağlık yardımlarından yararlanabilmeleri için sigortalının, hastalığın anlaşıldığı tarihten önceki bir yıl içinde en az 120 gün süreyle hastalık sigortası primi ödemiş olması şarttır. c. Sigortalının Geçindirmekle Yükümlü Olduğu Kimseler (Madde-106): Bu kanunun uygulanmasında, sigortalının geçindirmekle yükümlü olduğu kimseler Diğer sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olarak çalışmayan yada gelir veya aylık almayan eşi, (Değişik: 29/7/2003-4958/45 md.) - 18 yaşını veya ortaöğrenim yapıyorsa 20 yaşını, yükseköğrenim yapıyorsa 25 yaşını doldurmamış veya 18 yaşını doldurmuş olup da çalışamayacak durumda malul erkek çocukları ile yaşları ne olursa olsun evli bulunmayan ve sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olarak çalışmayan veya bunlardan aylık yahut gelir almayan kız çocukları, - Geçiminin sigortalı tarafından sağlandığı belgelenen ana ve babasıdır. Geçici iş göremezlik ödeneği verilmesine hak kazanılan tarihten önce, sigortalı tarafından evlat edinilmiş, tanınmış veya nesebi düzeltilmiş, yahut babalığı hükme bağlanmış çocuklar da (b) fıkrası kapsamına girerler. 2. Sosyal Sigorta ĠĢlemleri Yönetmeliği Ayrıca Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin Sağlık Karnesi Düzenlenmesi başlıklı 50 nci, Sağlık Karnelerinin İadesi ve Kaybolması başlıklı 51 inci ve Muayene ve Tedavi İçin İşverenlerin Düzenleyeceği Belgeler başlıklı 53 üncü maddelerinde sağlık karnesi verilmesi için istenilecek belgelere yer verilmiştir. 7
B. Sağlık Karnesi Verilmesi Ġçin Ġstenilen Belgeler 1. ÇalıĢan Sigortalı Ġçin Sağlık yardımından yararlanmak ve sağlık karnesi alabilmek için, hastalığın anlaşıldığı tarihten önceki bir yıl içerisinde en az 90 gün süreyle hastalık sigortası primi ödenmiş olması gerekmektedir. - Ġstenilen Belgeler a. Bir adet renkli vesikalık fotoğraf, b. Halen çalıştığına dair 506 sayılı Yasanın 90. maddesine uygun olarak düzenlenmiş vizite kağıdı, (Ek-3) c. Vizite kağıdında yeterli gün sayısı yok ise ilgili sigorta müdürlüğünce düzenlenecek sigortalı hizmet döküm fişi, d. Sigortalı, verilen dönem bordrosundan sonra işe girmişse, işe giriş bildirgesi. 2.Sigortalının EĢi ve Çocukları Ġçin Son bir yıl içerisinde en az 120 gün süreyle hastalık sigortası primi ödenmiş olması yanında; - Ġstenilen Belgeler a. Halen çalıştığına dair 506 sayılı Yasanın 90. maddesine uygun olarak düzenlenmiş vizite kağıdı, b. Eşinin ve 5 yaşını geçmiş çocuklarının renkli vesikalık birer fotoğrafı, c. Eşinin ve çocuklarının nüfus cüzdanlarının fotokopisi, eşinin soyadı değişmemiş ise, evlilik cüzdanı fotokopisi veya tüm aile efradını gösterir bağlı bulunduğu nüfus idaresinden alınmış vukuatlı nüfus kayıt örneği, d. Vizite kağıdında yeterli gün sayısı yok ise, ilgili sigorta müdürlüğünce düzenlenecek sigortalı hizmet döküm fişi, e. 18 yaşını doldurmuş veya orta öğrenim yapıyorsa 20 yaşını, yüksek öğrenim yapıyorsa 25 yaşını doldurmamış erkek çocukların halen okuduklarına dair okuldan tasdikli belge, f. Çalışamayacak durumda malul erkek çocuklar için, durumlarını gösterir kurum sağlık kurulu raporu, 8
g. Yaşları ne olursa olsun evli olmayan ve sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olarak çalışmayan veya buralardan aylık veya gelir almayan kız çocukları için beyan ve taahhüt belgesi, 3. Sigortalının Anne ve Babası Ġçin Sigortalının anne ve babasına sağlık karnesi verilmesi için öncelikle, son 1 yıl içinde 120 gün süreyle Hastalık sigortası primi ödemiş olması (sağlık karnesi talep tarihine kadar). Yukarıdaki şartın yerine getirilmesi halinde; -Ġstenilen Belgeler a. Örneği Müdürlüklerden alınacak beyan ve taahhüt belgesi, b.sigortalının babası adına bağlı bulunduğu nüfus idaresince verilmiş vukuatlı nüfus kayıt örneği, c. Anne ve babanın yeni çekilmiş vesikalık renkli birer fotoğrafı, d. Sigortalıya ait, 506 sayılı Yasanın 90. maddesine uygun olarak düzenlenmiş vizite kağıdı, e. Vizite kağıdında yeterli gün sayısı yoksa, ilgili Müdürlüğünce düzenlenecek sigortalı hizmet döküm fişi, Anne veya babanın, Bağ-Kur üyesi, Bağ-Kur'dan aylık ve gelir alması, T.C. Emekli Sandığından yaşlılık aylığı alması halinde sağlık karnesi düzenlenmez. 4. Kurumdan Gelir ve Aylık Almakta Olan Sigortalılar ile EĢ-Çocukları, Ana ve Babası ve Hak sahibi Olarak Gelir ve Aylık Alanlar için; (Emekli sigortalının kendisi diğer Sosyal Güvenlik Kuruluşlarına tabi olarak çalışmayan yada gelir veya aylık almayan eşi, çocukları, anne ve babası ile; Kurumdan gelir veya aylık almakta iken vefat eden emekliden dolayı, Kurumca kendisine gelir veya aylık bağlanmış veya bağlanmaya hak kazanmış olan eş, çocuk, ana ve babası) -Ġstenilen Belgeler a. Kurumdan aylık aldığını belirtir "Aylık Alanlara Mahsus Özel Belge", b. Nüfus hüviyet cüzdanları, evlenme cüzdan fotokopisi veya vukuatlı nüfus kayıt örneği, c. Birer adet yeni çekilmiş renkli fotoğraf, 9
d. 18 yaşını doldurmuş veya orta öğrenim yapıyorsa 20 yaşını, yüksek öğrenim yapıyorsa 25 yaşını doldurmamış erkek çocuklarının halen okuduklarına dair okuldan tasdikli belge, e.yaşları ne olursa olsun evli bulunmayan veya Sosyal Güvenlik Kuruluşlarına tabi olarak çalışmayan veya buralardan aylık veya gelir almayan kız çocukları hakkında beyan ve taahhüt belgesi, C. ÖNERĠLER Yasal dayanağı bulunmayan ve ihtiyaca göre değişik tarihlerde yayımlanan genelgelere istinaden Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığınca sağlık karnesi verilmesi ve yenilenmesi işlemleri sırasında istenilmekte olan belgelerden aşağıda sayılanların yayımlanacak yeni bir genelge ile istenilmemesi durumunda kurumdan sağlık karnesi talebinde bulunanlar açısından bürokrasi ve kırtasiyeciliğin azaltılması sağlanmış olacaktır. 1. ÇalıĢan Sigortalılar Ġçin; a) SSK bilgi sistemi içerisinde sorgulama imkanı olduğundan, vizite kağıdında yeterli gün sayısı yok ise ilgili sigorta müdürlüğünce düzenlenecek sigortalı hizmet döküm fişi, b) E- bildirge uygulamasının başlamasından sonra ihtiyaç duyulmadığından, sigortalı, verilen dönem bordrosundan sonra işe girmişse, işe giriş bildirgesi, İstenilmemelidir. 2. Sigortalının EĢi ve Çocukları Ġçin; a.) Sigortalının 5 yaşını geçmiş çocuklarının renkli vesikalık fotoğrafı istenilmektedir, üç sosyal güvenlik kurumu arasında uygulama birliği sağlanması açısından fotoğraf sigortalının 7 yaşını geçmiş çocukları için istenilmelidir. b) SSK bilgi sistemi içerisinde sorgulama imkanı olduğundan, vizite kağıdında yeterli gün sayısı yok ise ilgili sigorta müdürlüğünce düzenlenecek sigortalı hizmet döküm fişi istenilmemelidir. c) Sigortalının eşinin ve çocuklarının nüfus cüzdanlarının fotokopisi, eşinin soyadı değişmemiş ise, evlilik cüzdanı fotokopisi veya tüm aile efradını gösterir bağlı bulunduğu nüfus idaresinden alınmış vukuatlı nüfus kayıt örneği istenilmemeli vizite kağıdı üzerinde nüfus bilgilerine açık olarak yer verilmeli Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü MERNİS projesi kapsamında Kimlik Paylaşım Sistemi üzerinden sorgulama yapılmalıdır. 10
d. E- bildirge uygulamasının başlamasından sonra ihtiyaç duyulmadığından,vizite kağıdında yeterli gün sayısı yok ise, ilgili sigorta müdürlüğünce düzenlenecek sigortalı hizmet döküm fişi istenilmemelidir. e. 18 yaşını doldurmuş veya orta öğrenim yapıyorsa 20 yaşını, yüksek öğrenim yapıyorsa 25 yaşını doldurmamış erkek çocukların halen okuduklarına dair okuldan tasdikli belge istenilmemeli vize edilmiş öğrenci kimlik belgesinin ibrazı yeterli olmalı veya vizite kağıdı üzerinde öğrenci çocuklar için bölüm ayrılmalı ve ilgili üniversitenin internet sitesi üzerinden gerektiğinde sorgulama yapılmalıdır. 3.Sigortalının Anne ve Babası Ġçin; a) Sigortalının babası adına bağlı bulunduğu nüfus idaresince verilmiş vukuatlı nüfus kayıt örneği istenilmemeli vizite kağıdı üzerinde nüfus bilgilerine açık olarak yer verilmeli Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü MERNİS projesi kapsamında Kimlik Paylaşım Sistemi üzerinden sorgulama yapılmalıdır. b) SSK bilgi sistemi içerisinde sorgulama imkanı olduğundan, vizite kağıdında yeterli gün sayısı yok ise ilgili sigorta müdürlüğünce düzenlenecek sigortalı hizmet döküm fişi istenilmemelidir. c) Anne veya babanın, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı üyesi, olup olmadığına ilişkin belge istenilmemeli, üç sosyal güvenlik kurumunun birbirleri arasında internet üzerinden her türlü sorgulama yapmaları sağlanmalıdır. 4. Kurumdan Gelir ve Aylık Almakta Olan Sigortalılar ile EĢ-Çocukları, Ana ve Babası ve Hak sahibi Olarak Gelir ve Aylık Alanlar için; (Emekli sigortalının kendisi diğer Sosyal Güvenlik Kuruluşlarına tabi olarak çalışmayan yada gelir veya aylık almayan eşi, çocukları, anne ve babası ile; Kurumdan gelir veya aylık almakta iken vefat eden emekliden dolayı, Kurumca kendisine gelir veya aylık bağlanmış veya bağlanmaya hak kazanmış olan eş, çocuk, ana ve babası) a) Nüfus hüviyet cüzdanları, evlenme cüzdan fotokopisi veya vukuatlı nüfus kayıt örneği istenilmemeli vizite kağıdı üzerinde nüfus bilgilerine açık olarak yer verilmeli Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü MERNİS projesi kapsamında Kimlik Paylaşım Sistemi üzerinden sorgulama yapılmalıdır. b) 18 yaşını doldurmuş veya orta öğrenim yapıyorsa 20 yaşını, yüksek öğrenim yapıyorsa 25 yaşını doldurmamış erkek çocukların halen okuduklarına dair okuldan tasdikli belge 11
istenilmemeli, vize edilmiş öğrenci kimlik belgesinin ibrazı yeterli olmalı veya vizite kağıdı üzerinde öğrenci çocuklar için bölüm ayrılmalı ve ilgili üniversitenin internet sitesi üzerinden gerektiğinde sorgulama yapılmalıdır. III. BAĞ-KUR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ A. Sağlık Karnesine ve Ġstenilecek Belgelere ĠliĢkin Yasal Dayanak 1. 1479 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız ÇalıĢanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu a. Sağlık Sigortasının Kapsamı (Ek Madde-11): Bu Kanunun 24 üncü maddesine göre sigortalı olanlardan; - Sigortalılığı devam edenler ile eş ve bakmakla yükümlü oldukları çocukları, ana ve babaları, - Yaşlılık ve malûllük aylığı almakta olanlar ile eş ve bakmakla yükümlü oldukları çocukları, ana ve babaları, (Değişik : 24/8/2000 -KHK- 619/28 md.; İptal: Ana.Mah.nin 26/10/2000 tarih ve E.:2000/61, K.:2000/34 sayılı Kararı ile; Değişik 24/7/2003-4956/37 md.) - Ölüm aylığı alanlar, Sağlık sigortası yardımlarından yararlanırlar. Sağlık hizmeti; Sağlık Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Kurumu, mahalli idareler, üniversiteler, kamu iktisadi teşebbüslerine ait sağlık tesisleri ile gerçek ve tüzel kişilerden satın alınmak suretiyle yürütülür. Buna ilişkin usul ve esaslar Kurumca belirlenir. b. Sağlık Sigortasından Faydalanma ġartları (Ek Madde-12): Bu Kanuna göre ilk defa sigortalı olanların sağlık yardımından yararlanmaları, en az sekiz ay, yeniden sigortalı olanların ise en az dört ay eksiksiz sağlık sigortası primi ödemiş olmaları, sağlık ve sigorta prim borcu bulunmaması şartına bağlıdır. (Değişik : 24/8/2000 -KHK- 619/29 md.; İptal: Ana.Mah.nin 26/10/2000 tarih ve E.:2000/61, K.:2000/34 sayılı Kararı ile; Değişik : 24/7/2003-4956/38 md.) c.yönetmelik (Ek Madde-18): Sağlık sigortası yardımlarının şekil ve şartları, bu yardımlardan yararlanma ve bu amaçla kullanılacak sağlık karne ve/veya kartlarının verilmesi, geçerlilik süresi ve kullanımına iliģkin esas ve usuller, ilaç bedelinden katkı payı alınmayacak hastalıklar, tedavi süresince gerekli görülen ilaçlar, sürekli kullanılan ilaçların ilaç katkı payından muafiyetine ilişkin sağlık kurulu raporlarının taşra teşkilatınca onaylanması, diş hastalıkları tedavisi, gözlük,işitme cihazı, ortez, protez ve iyileştirme 12
vasıtaları ve benzeri yardımların yapılması ile bunların cinsi, evsafı, miktarı, kullanma süresi ve Kurumca ödenecek bedel tespitine ilişkin esaslar yönetmelikle düzenlenir. Bu yönetmeliğin yürürlüğe gireceği tarihe kadar mevcut yönetmeliğin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur. (Değişik:24/8/2000 -KHK- 619/33 md.; İptal: Ana.Mah.nin 26/10/2000 tarih ve E.:2000/61, K.:2000/34 sayılı Kararı ile ;Değişik: 24/7/2003-4956/42 md.) 2. 2926 Sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına ÇalıĢanlar Sosyal Sigortalar Kanunu a. Sağlık Sigortası Kapsamı (Ek Madde-1): Bu Kanunun 2 nci maddesine göre sigortalı olanlardan; - Sigortalılığı devam edenler ile eş ve bakmakla yükümlü oldukları çocukları, ana ve babaları, - Yaşlılık ve malûllük aylığı almakta olanlar ile eş ve bakmakla yükümlü oldukları çocukları, ana ve babaları, - Ölüm aylığı alanlar, Sağlık sigortası yardımlarından yararlanırlar. Sağlık hizmeti; Sağlık Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Kurumu, mahalli idareler, üniversiteler, kamu iktisadi teşebbüslerine ait sağlık tesisleri ile gerçek ve tüzel kişilerden satın alınmak suretiyle yürütülür. Buna ilişkin usul ve esaslar Kurumca belirlenir. (Ek: 4/11/1998-4386/1 md.;değişik:24/7/2003-4956/53 md.) b. Ek Madde 3-1479 sayılı Kanunun birinci kısmında yer alan 20 nci madde, ikinci kısım ikinci, üçüncü,dördüncü ve beşinci bölümde yer alan maddelerin tamamı, altıncı bölümde yer alan 56 ncı madde dahil 74 üncü maddeye kadar olan maddelerin tamamı ile 76, 78 ve 79 uncu maddeleri, yedinci bölümde yer alan 80 inci maddesi, ek 9, ek 12, ek 13, ek 14, ek 15, ek 16, ek 17, ek 18, ek 19 uncu maddeleri, geçici 10 ve 11 inci maddeleri, 2926 sayılı Kanuna tâbi sigortalılar hakkında da uygulanır. (Ek:24/7/2003-4956/54 md.) 3- Bağ-Kur Sağlık Sigortası Yardımları Yönetmeliği a. Sağlık Karnesinin Verilmesi ve Vize Edilmesi Sırasında Aranacak Belgeler (Madde- 11) : (13.03.1990 tarih ve 20460 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve yayım tarihi itibariyle yürürlüğe giren değişik şekli) Sağlık karnesinin ilk defa verilmesi sırasında aranacak belgeler şunlardır. - Örneğine uygun başvurma dilekçesi, 13
- (13.03.1990 tarih ve 20460 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve yayım tarihi itibariyle yürürlüğe giren değişik şekli) Mecburi sigortalılar için bağımsız çalışmasının devam ettiğine dair belge, - Vukuatlı nüfus kayıt örneği, - Öğrenciler için öğrenim durumlarını gösteren belge, - (20.07.1990 tarih ve 20580 sayılı Resmi gazetede yayımlanan ve yayım tarihi itibariyle yürürlüğe giren değişik şekli) Geçimi, sigortalılar ile yaşlılık veya malullük aylığı almakta olanlar tarafından sağlanan ana, baba ve 18 yaşını geçmiş, evli olmayan, geçimini sağlayacak başka geliri bulunmayan kız çocukları için; bu kimseler tarafından doldurularak ilgili muhtarlarca onaylanacak beyan kağıtlarının, bağlı bulundukları Bağ-Kur İl Müdürlüklerince, gerektiğinde inceleme ve araştırma yapılarak değerlendirilmesi suretiyle, geçimlerini sağlayacak başka gelirlerinin olmadığının tespiti sonucu düzenlenen muhtaçlık belgesi, -(13.03.1990 tarih ve 20460 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve yayım tarihi itibariyle yürürlüğe giren değişik şekli) 7 yaşından küçük çocuklar hariç, her sağlık karnesi için bir adet vesikalık fotoğraf, - Yaşları ne olursa olsun, çalışamayacak durumda malul bulunan çocuklar için Kanunun 56 ıncı maddesine uygun tam teşekküllü hastanelerin birinden alınacak sağlık kurulu raporu, Gereklidir. (13.03.1990 tarih ve 20460 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve yayım tarihi itibariyle yürürlüğe giren değişik şekli) sağlık karnesi vizesinin usul ve esasları kurumca tespit edilir. b. Sağlık Karnesinin Yenilenmesi (Madde-13) : Sağlık karnesini kaybedenlere mahalli bir gazetede çıkacak kayıp ilanını takiben bağlı bulunduğu İl Müdürlüğüne müracaatı halinde yeni bir sağlık karnesi verilir. B. Sağlık Karnesi Verilmesi ve Vize Edilmesi Ġçin Ġstenilen Belgeler 1479 sayılı Esnaf Ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu ile 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa tabi olup ilk defa veya yeniden sigortalı olanların ve hak sahiplerinin sağlık yardımından yararlanmaları için; en az sekiz ay süreyle eksiksiz sağlık sigortası primi ödemiş olmaları, sağlık ve sigorta prim borçlarının bulunmaması gerekmektedir. 14
Muayene ve tedavi hakkı sağlık sigortası primi ödenen 8 inci ayı takip eden aybaşından itibaren başlar. Bu koşulları yerine getiren sigortalı ve hak sahiplerinin sağlık karnesi almak için aşağıda belirtilen belgeleri temin ederek il müdürlüklere başvurmaları gerekmektedir ; 1. Talep Formu, 2. Sigortalılık Belgesi, (aktif sigortalılar için) Bu belge, 1479 sayılı Esnaf Ve Sanatkarlar Ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanuna tabi sigortalılar (esnaf ve sanatkar) için doldurulduğunda; -Vergi dairesi veya malmüdürlüğü, -Meslek kuruluşu (gerektiğinde ticaret ve sanayi odasınca), -Esnaf ve sanatkarlar sicil memurluğu, (04.10.2000 tarihinden sonra sigortalı olanlar için sadece vergi dairesinden onaylatılmaktadır.) 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa tabi sigortalılar (Tarım Sigortalıları) için doldurulduğunda; - Köy veya mahalle muhtarlığı, -Ziraat odası başkanlığı, -Tarım kredi kooperatifi, -İlgili birlik başkanlığı veya şube müdürlüğü, - tapu sicil müdürlüğü, Tarafından ilgili bölümlerinin onaylanması gerekmektedir. 3. Tüm hak sahipleri için vukuatlı nüfus kayıt örneği (yalnızca sigortalının kendisi için karne talep edilmesi halinde nüfus kayıt örneği yeterlidir.) 4. Bağ-Kur Yönetim Kurulunun 22.01.1992 tarih ve 92/4, 11.11.1994 tarih ve 94/45 sayılı kararları gereği istenilen aktif sigortalılar için hesap ekstrası, (Varsa hesaba geçmeyen ödemelerine ilişkin makbuzlar) emekli sigortalılar için maaş ekstrası 5. İlk defa karne alınması ve yenilemelerde fotoğraf (7 yaşından büyükler için) 6. 18 yaşını doldurmuş öğrenimde bulunan çocuklar için; 15
- Öğrenim Belgesi - Sosyal güvenlik kurumları kayıtları 7. Geçimi sigortalı tarafından sağlanan ana, baba ve 18 yaşını geçmiş evli olmayan, geçimini sağlayacak başka geliri bulunmayan kız çocukları için muhtarlarca onaylanacak muhtaçlık belgesi ile birlikte; -Talep sahibi sigortalıdan alınacak, bakmakla yükümlü olduğuna ve geçimlerinin kendisi tarafından sağlandığına ilişkin taahhütname, - Sosyal güvenlik kurumları kayıtları, - 2022 sayılı Kanuna göre aylık alıp almadıklarına dair belge, 8. 18 yaşını dolduran çalışamayacak durumda malul bulunan çocuklar için tam teşekküllü resmi sağlık kurum ve kuruluşlarından alınan ve Kurum Sağlık Kurulunca kabul edilen sağlık kurulu raporu, 9. Sağlık karnesi yenilenmesi taleplerinde, sayfaları tamamlanmış sağlık karnesi, sağlık karnesi kayıp edilmişse gazetede verilecek kayıp ilanı. Sağlık karnelerinin kullanım süresi 1 yıldır. Bir yıl sonunda vizesi yapılmayan sağlık karneleri geçersizdir. Kurumumuzdan yaşlılık ve malullük aylığı almakta olanların kendi karnelerinin vize yapılmasına gerek yoktur. Vize işlemleri sırasında da aynı belgeler istenilmekte sadece sigortalılık belgesinin onaylatılması gereken yerlerin sayısı azaltılmaktadır. C.ÖNERĠLER Bağ-Kur Genel Müdürlüğünce sağlık karnesi verilmesi ve vize edilmesi işlemleri sırasında istenilen belgelerden; 1. Halen istenilmekte olan talep formu, talep ve taahhüt belgesi olarak ekteki örneğe uygun olarak yeniden düzenlenmelidir. (Ek-2) 2. 1479 sayılı Kanunlara tabi aktif sigortalılardan (esnaf ve sanatkarlar) sigortalılık belgesinin istenilmemeli ; sigortalının talep ve taahhüt belgesi üzerinde sigortalılık tesciline esas olan kurum bilgilerinin beyan edilmesi yeterli hale getirilmelidir. 3. 2926 sayılı Kanuna tabi aktif sigortalılardan (tarımda çalışanlar) sigortalılık belgesinin istenilmemeli, sigortalının talep ve taahhüt belgesi üzerinde sigortalılık tesciline esas olan kurum bilgilerinin beyan edilmesi yeterli hale getirilmelidir. 16
4. Tüm hak sahipleri için vukuatlı nüfus kayıt örneğinin istenilmemesi için, talep formu üzerinde nüfus bilgilerine açık olarak yer verilerek Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü MERNİS projesi kapsamında Kimlik Paylaşım Sistemi üzerinden sorgulama yapılmalı ve Bağ-Kur Sağlık Sigortası Yardımları Yönetmeliği nin 11 inci maddesinin (c) fıkrasının yürürlükten kaldırılması gerekmektedir. 5. Bağ-Kur Bilgi Sistemi SALK panelinde prim borcu ve maaşın devam edip etmediğinin kontrolleri yapılabildiğinden, Daha önce alınmış yönetim kurulu kararlarına istinaden aktif sigortalılar için istenilmekte olan hesap ekstrası, (varsa hesaba geçmeyen ödemelerine ilişkin makbuzlar) ve emekli sigortalılar için maaş ekstrası istenilmemelidir. 6. 18 yaşını doldurmuş öğrenimde bulunan çocuklar için, tasdikli öğrenci belgesi ve sosyal güvenlik kurumları kayıtları istenilmemeli, vize edilmiş öğrenci kimlik belgesinin ibrazı yeterli olmalı veya talep ve taahhüt belgesi üzerinde öğrenci çocuklar için bölüm ayrılarak ilgili üniversitenin internet sitesi üzerinden gerektiğinde sorgulama yapılmalıdır. üç sosyal güvenlik kurumunun birbirleri arasında internet üzerinden her türlü sorgulama yapmaları sağlanmalıdır. 7. Geçimi sigortalı tarafından sağlanan ana, baba ve 18 yaşını geçmiş evli olmayan, geçimini sağlayacak başka geliri bulunmayan kız çocukları için istenilen muhtarlıktan onaylı muhtaçlık belgesinin istenilmemesi için; Bağ-Kur Sağlık Sigortası Yardımları Yönetmeliği nin 11 inci maddesinin (e) fıkrasının; Geçimi, sigortalılar ile yaşlılık veya malullük aylığı almakta olanlar tarafından sağlanan ana, baba ve 18 yaşını geçmiş, evli olmayan, geçimini sağlayacak başka geliri bulunmayan kız çocukları için; bu kimseler tarafından doldurulan sağlık karnesi talep ve taahhüt belgesinin ilgili bölümünde muhtaçlığın beyan edilmiş olması ve gerektiğinde Bağ-Kur İl Müdürlüklerince yapılacak inceleme ve araştırma sonucunda, geçimlerini sağlayacak başka gelirlerinin olmadığının tespitine ilişkin düzenlenecek belge, Şeklinde değiştirilmesi gerekmektedir. 8. Geçimi sigortalı tarafından sağlanan ana, baba ve 18 yaşını geçmiş evli olmayan, geçimini sağlayacak başka geliri bulunmayan kız çocuklarının 2022 sayılı Kanuna göre aylık alıp almadıklarına dair belge ve sosyal güvenlik kurumları kayıtlarına ilişkin belge istenilmemeli, Bağ-Kur Sağlık Sigortası Yardımları Yönetmeliği nin 5 inci ve 11 inci maddelerinde yapılacak düzenleme ile bu konularda talep sahibi sigortalıdan alınacak, sağlık karnesi talep ve taahhüt belgesinin ilgili bölümündeki beyan ve taahhüt yeterli sayılmalıdır. 17
Gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu anlaşılanlar hakkında Türk Ceza Kanununun 528 inci maddesine göre işlem yapılmak üzere kurumca Cumhuriyet savcılıklarına suç duyurusunda bulunulmalı, elde ettiği hak ve kazançlar faiziyle birlikte tahsil edilmelidir. 9. Sağlık karnelerinin kayıp nedeniyle yenilenmesi taleplerinde gazetede kayıp ilanı verilmesinin istenilmemesi ve kişinin beyanının yeterli sayılması için, talep ve taahhüt belgesinde sağlık karnesinin talep nedeninin belirtildiği bölüm konularak, Bağ-Kur Sigortası Yardımları Yönetmeliği nin 13 üncü maddesinin birinci fıkrası; Sağlık karnesini kaybedenlere bağlı bulunduğu İl Müdürlüğüne müracaatı halinde kurumca belirlenecek ücret mukabilinde yeni bir sağlık karnesi verilir. Şeklinde değiştirilmesi gerekmektedir. (Halen sağlık karnelerinin kayıp nedeniyle yenilenmesinde sağlık karneleri için SSK tarafından ücret alınmamakta, Bağ-kur tarafından 5 YTL ve Emekli Sandığı genel Müdürlüğü tarafından 15 YTL ücret alınmakta olup, yapılacak yeni düzenlemede üç sosyal güvenlik kurumunda aynı miktarda olmak üzere ücret tespit edilmelidir.) SONUÇ Raporda belirtilen öneriler doğrultusunda, Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı, Bağ-kur Genel Müdürlüğü ve Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü tarafından; ilgili mevzuatta sayılan hak sahiplerine sağlık karnesi verilmesi, bu sağlık karnelerinin yenilenmesi ve vize edilmesine ilişkin işlem süreçleri ile istenilen belgeler yeniden gözden geçirilmeli, beyan ve güven esasına dayalı bir sistem kurulmalı, gerekli mevzuat değişiklikleri de yapılmak suretiyle sağlık yardımlarından yararlananların memnuniyet düzeyleri artırılarak bu işlemlerde bürokrasinin ve kırtasiyeciliğin azaltılması sağlanmalıdır. Bu çalışmalar sırasında üç sosyal güvenlik kuruluşu arasında uygulama birliği ve koordinasyonun sağlanması da gözetilmelidir. Önerilerin hayata geçirilmesi için, gerekli yönetmelik değişiklikleri bir an önce yapılarak, uygulamanın buna göre yapılmasına ilişkin genelgelerin yayımlanması sağlanmalıdır. 18