ÖLÜM SİGORTASINDAN SAĞLANAN YARDIMLARDA ZAMANAŞIMI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÖLÜM SİGORTASINDAN SAĞLANAN YARDIMLARDA ZAMANAŞIMI"

Ömer Taş
5 yıl önce
İzleme sayısı:

Sosyal Güvenlik Kurumu, ölüm olayının gerçekleşmesi ile birlikte sigortalının geride kalan eş, çocuk, anne ve baba gibi yakınlarına yaşamlarını idame ettirebilmeleri için bir takım desteklerde

1 ÖLÜM SİGORTASINDAN SAĞLANAN YARDIMLARDA ZAMANAŞIMI Yasin KULAKSIZ 33 * ÖZ Bütün canlılar gibi insanlar da doğar, büyür, yaşar ve ölürler. Sosyal devlet anlayışının bir gereği olarak faaliyette bulunmak üzere kurulan Sosyal Güvenlik Kurumu doğumdan ölüme kadar yaşanan birçok sosyal risk halinde insanların yanında yer almaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu, ölüm olayının gerçekleşmesi ile birlikte sigortalının geride kalan eş, çocuk, anne ve baba gibi yakınlarına yaşamlarını idame ettirebilmeleri için bir takım desteklerde bulunmaktadır. 1. GİRİŞ: 01/10/2008 tarihinde bütün hükümleri ile birlikte yürürlüğe giren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda sosyal sigortaların kapsamında kısa ve uzun vadeli sigortalar yer almıştır. Kısa vadeli sigortalar; iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigorta kollarından, uzun vadeli sigorta kolları ise; malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta kollarından oluşmuştur. Kısa vadeli sigorta kollarından ödenek verilmesi veya gelir bağlanması söz konusu iken uzun vadeli sigorta kollarından aylık bağlanmaktadır SAYILI KANUN HÜKÜMLERİNCE ÖLÜM AYLIĞI: 5510 sayılı Kanunun 32 nci maddesine göre ölüm sigortasından hak sahiplerine; Ölüm aylığı bağlanması, Ölüm toptan ödemesi yapılması. Aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi, Cenaze ödeneği verilmesi söz konusu olabilecektir. Kanunun devamı 32 nci maddesinin ikinci düzenlemesinde ölüm aylığının bağlanabilmesi için; En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının * 33 * SGK Müfettişi * Makale Geliş Tarihi: Yayın Kurulu Kabul Tarihi: TEMMUZ - AĞUSTOS

2 (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş, 5510 sayılı Kanunun 47 nci maddede yazılı sebeplerle kazaya uğramış, malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış, Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerinin, yazılı istekte bulunmaları gerekmektedir. Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanların hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için ölen sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığından dolayı prim ve prime ilişkin her türlü borcunun olmaması veya ödenmesi şarttır sayılı Kanunun 34 üncü maddesinde ise ölüm aylığından yararlanacak hak sahipleri, yararlanma şartları ile hangi oranda yararlanabilecekleri açıklanmıştır. Buna göre sigortalının; Dul eşine % 50 si; aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise bu Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde % 75 i,, Bu Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan; 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya, Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malul olduğu anlaşılanların veya, Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızlarının, her birine % 25 i, Yukarıda belirtilen çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve ba- 274 TEMMUZ - AĞUSTOS

3 basız kalan veya sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber ana veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi bulunmayanların her birine % 50 si, Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya toplam % 25 i oranında; ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şartlarla toplam % 25 i, ölüm aylığı olarak bağlanacaktır. 3. ÖLÜM SİGORTASINDAN SAĞLANAN YARDIMLARDA ZAMANAŞIMI: Hukukumuzda def i olarak kabul edilen zamanaşımı kavramı hak olma özelliğinin doğrudan bir sonucu olarak yalnızca ilgilerce ileri sürülebilmektedir. Yani kişi bu hakkını kullanmazsa başka bir kişi hatta hakim dahi onun adına bu hakkın kullanılmasını sağlayamayacaktır sayılı Kanunun 97 nci maddesine göre; bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, iş kazası, meslek hastalığı, vazife malullük ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmının zamanaşımına uğrayacağı belirtilmiştir. Burada hak sahiplerince dikkat edilmesi gereken konu, ölüm sigortasından sağlanacak olan yardımlarla ilgili olarak sadece ölüm aylığının istenmeyen kısmının zamanaşımına uğrayacağı hususudur. Ayrıca yine Kanun hükümlerine göre Kuruma müracaat etmemelerinin örneğin ağır hastalık hali gibi haklı bir sebebe dayandığını genel hükümlere göre ispat eden hak sahipleri hakkında bahsi geçen beş yıllık zamanaşımı süresi uygulanmayacaktır. Ölüm sigortasından sağlanacak olan ölüm toptan ödemesi ile cenaze ve evlenme ödenekleri ise ölüm aylığından tamamen farklı olarak hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıl içinde istenmemesi halinde düşecektir. TEMMUZ - AĞUSTOS

4 Örnek: TL brüt ücretle (X) şirketinde kepçe operatörü olarak çalışmaya başlayan sigortalı (Y) 05/05/2010 tarihinde evinde geçirmiş olduğu kalp krizi sonucu aynı gün vefat etmiştir. Sigortalı (Y) evli olup eşi (Z) meydana gelen kazanın iş kazası olduğu gerekçesiyle 05/05/2015 tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat etmiştir. (Y) nin 15 yıldan beri sigortalı olduğu ve toplam 2000 gün sigortalılığının bulunduğu tespit edilmiştir. Örnek olayda hakkın kazanıldığı tarih ölüm günü olan 05/05/2010 tarihini takip eden aybaşı olan 01/06/2010 tarihidir. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılan araştırma sonucunda (Y) nin eşi (Z) nin çalışmaması ve eşi (Y) nin ölüm aylığının bağlanabilmesi açısından gerekli 5 yıl sigortalılık süresi ile 900 gün sigortalılık gün şartını yerine getirdiği tespit edilmiştir. Bu durumda (Z) ye bağlanacak olan ölüm aylığının istenmeyen kısmı, 01/06/2015 tarihinde zamanaşımına uğrayacaktır. (Z) nin Kuruma müracaat tarihinin 05/05/2015 olduğu görüldüğünden hakkında 5 yıllık zamanaşımı hükümleri uygulanmayacak ve kendisine hakkın kazanıldığı 01/06/2010 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanacaktır. Örnek: (XYZ) A.Ş. de TL brüt ücretle insan kaynakları müdürü olarak çalışmaya başlayan (Ö) 20/09/2009 tarihinde sokakta geçirmiş olduğu beyin kanaması sonucu 10/10/2009 tarihinde kaldırıldığı hastanede vefat etmiştir. (Ö) nün eşi (Ş) yaşanan olay sonucu ölüm sigortasından ölüm aylığı talebiyle 07/11/2014 tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat etmiştir. (Ş) ayrıca cenaze ödeneği de talep etmiştir. (Ö) nün 10 yıldan beri sigortalı olduğu ve toplam 800 gün sigortalılığının bulunduğu tespit edilmiştir. Örnek olayda hakkın kazanıldığı tarih ölüm günü olan 10/10/2009 tarihini takip eden 01/11/2009 tarihidir. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılan araştırma sonucunda (Ö) nün eşi (Ş) nin çalışmaması ve eşi (Ö) nün ölüm aylığının bağlanabilmesi açısından gerekli 5 yıl sigortalılık süresi ile 900 gün sigortalılık gün şartını yerine getirdiği tespit edilmiştir. Bu durumda (Ş) ye bağlanacak olan ölüm aylığının istenmeyen kısmı 01/11/2014 tarihinde zamanaşımına uğrayacaktır. (Ş) nin müracaat tarihine bakıldığında 07/11/2014 tarihinin bu tarihten sonra olduğu görüldüğünden alacağın istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrayacak, (Ş) ye bu tarihten sonra yani 02/11/2014 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanacaktır. 276 TEMMUZ - AĞUSTOS

5 Olayda aynı zamanda cenaze ödeneği de talep eden (Ş) nin ödeneğe hak kazandığı tarih eşi (Ö) nün vefat günü olan 10/10/2009 tarihidir. (Ş) nin müracaat tarihi 07/11/2014 tarihinin, ödenekle ilgili 5 yıllık zamanaşımı tarihi olan 10/10/2014 tarihinden daha sonra olduğu görüldüğünden (Ş) nin cenaze ödeneği artık düşecektir. 4. SONUÇ: Meydana gelen ölüm olayı sonucu sigortalının hak sahiplerine ölüm sigortasından bağlanacak olan ölüm aylığının tamamı zamanaşımına uğramayıp, aylığın hakkın kazanıldığı tarihten itibaren 5 yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrayacaktır. Buna karşın bu sigorta kolundan sağlanacak olan evlenme ve cenaze ödenekleri ile ölüm toptan ödemesi hakkın kazanıldığı tarihten itibaren 5 yıl içinde istenmemesi halinde düşecektir. Hakkın hak sahiplerine teslimi adına yardımlardan yararlanacak kişilerin Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat yolunda bu süreleri bilmeleri hak kaybı yaşamamaları veya hakkın ortadan kalkmaması adına oldukça anlamlıdır. KAYNAKÇA: T.C. Yasalar ( ) sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (26200 sayılı) T.C. Yasalar ( ). Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği. Ankara : Resmi Gazete (27579 sayılı) TEMMUZ - AĞUSTOS

6 278 TEMMUZ - AĞUSTOS

Benzer belgeler

İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SONUCU ÖLEN SİGORTALININ HAK SAHİPLERİNE BAĞLANACAK AYLIK VE GELİRLERİN BİRLEŞMESİ

İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SONUCU ÖLEN SİGORTALININ HAK SAHİPLERİNE BAĞLANACAK AYLIK VE GELİRLERİN BİRLEŞMESİ Ahmet ÖZCAN* 39 1.GİRİŞ 1982 Anayasası nın (1) 2 nci maddesinde; Türkiye Cumhuriyeti nin