Gümüþ Daðý (Kütahya-Türkiye) Orman Vejetasyonu Üzerine Fitososyolojik Bir Araþtýrma

Gümüþ Daðý (Kütahya-Türkiye) Orman Vejetasyonu Üzerine Fitososyolojik Bir Araþtýrma 14, 55, 6-17 2005 Âdem TATLI, Mehmet BAÞYÝÐÝT Dumlupýnar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, KÜTAHYA Ömer VAROL Muðla Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, MUÐLA Ahmet Zafer TEL Dumlupýnar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, KÜTAHYA Özet 2000-2001 yýllarý arasýnda Gümüþ Daðý'nýn orman vejetasyonu fitososyolojik açýdan incelendi. Çalýþma alaný Akdeniz ve Avrupa-Sibirya ve Ýran-Turan fitocoðrafik bölgeler arasýnda geçiþ zonuna yakýn bir sahadýr. Alanýn vejetasyonu Braun-Blanquet metoduna göre analiz edildi ve orman vejetasyonuna ait dört bitki birliði ve iki alt birlik tanýmlandý. Birlikler ve ait olduklarý sintaksonomik kategoriler aþagýdaki gibidir: Üst sýnýf: Querco-Fagae Quezel, Barbero, Akman 1950 Sýnýf: Quercetea pubescentis (Oberd. 1948) Doing Kraft 1955 Takým: Querco-Carpinetalia orientalis Quezel, Barbero, Akman 1980 Alyans: Carpino-Acerion Akman, Barbero, Quezel 1977 1. Birlik: Fragario vescae-pinetum sylvestris ass. nov. Takým: Querco-Cedretalia libani Barbero, Loisel & Quezel 1974 Alyans: Ostryo-Quercion pseudocerridis Akman, Barbero, Quezel 1977 2. Birlik: Trifolio physodis-quercetum cerridis ass. nov. 3. Birlik: Dorycnio gracei-pinetum nigrae ass. nov. 1. Altbirlik: corylletosum avellanae subass. nov. 2. Altbirlik: cistetosum laurifolii subass. nov. 4. Birlik: Pino sylvestris-fagetum orientalis ass. nov. Anahtar Kelimeler: Fitososyoloji, Gümüþ Daðý, Kütahya, sinekoloji, Türkiye. A Phytosociological Research on the Forest Vegetation of Gumus Mountain (Kutahya-Turkey) Abstract The forest vegetation of Gumus Mountain was investigated between the years of 2000 and 2001 from the phytosociological point of view. The study area is close to the transitional area between the Mediterranean, Euro-Siberian and Irano-Turanian phytogeographic regions. The vegetation of the area was analyzed by Braun-Blanquet's method and four plant associations and two subassociations belong to forest vegetation types were described. Associations and their higher units are as follows: Upperclass: Querco-Fagae Quezel, Barbero, Akman 1950 Class: Quercetea pubescentis (Oberd 1948) Doing Kraft 1955 Ordo: Querco-Carpinetalia orientalis Quezel, Barbero, Akman 1980 Alliance: Carpino-Acerion Akman, Barbero, Quezel 1977 1. Association: Fragario vescae-pinetum sylvestris ass. nov. Ordo: Querco-Cedretalia libani Barbero, Loisel, Quezel 1974 Alliance: Ostryo-Quercion pseudocerridis Akman, Barbero, Quezel 1977 2. Association: Trifolio physodis-quercetum cerridis ass. nov. 3. Association: Dorycnio gracei-pinetum nigrae ass. nov. 1. subassociation: corylletosum avellanae subass. nov. 2. subassociation: cistetosum laurifolii subass.nov. 4. Association : Pino sylvestris-fagetum orientalis ass. nov. Keywords: Gumus Mountain, Kutahya, phytosociology, synecology, Turkey. 6 No: 55, 2005

Gümüþ Daðý (Kütahya-Türkiye) Orman Vejetasyonu Üzerine Fitososyolojik Bir Araþtýrma GÝRÝÞ Türkiye'de vejetasyon araþtýrmalarý ilk olarak 1700-1702 yýllarýnda Tournefort tarafýndan Aðrý Daðý'nda yapýlan çalýþma ile baþlamýþtýr. Daha sonralarý ise Handel-Mazetti, Krause, Schwarz tarafýndan Türkiye vejetasyonuna yönelik ilk bilgiler verilmiþtir (Birand 1960). Birand (1960) ise Türkiye'de bitki sosyolojisi konusunda çalýþmalar yapan ilk Türk botanikçisidir. Birand'dan sonra Çetik, Akman, Tatlý, Seçmen, Yurdakulol, Ketenoðlu, Kýlýnç, Düzenli, Vural, Aksoy, Çýrpýcý, Aydoðdu, Gemici gibi Türk botanikçileri tarafýndan yapýlmýþ vejetasyon çalýþmalarý (Çýrpýcý 1987), bu konu üzerinde çok iyi mesafeler kaydedilmiþ olduðunu göstermesine raðmen, ülkemizin oldukca büyük bir yüzölçüme ve deðiþik vejetasyon tiplerine sahip olmasý nedeni ile yurdumuzun tam olarak bir vejetasyon haritasý çýkarýlamamýþtýr. Bu ve buna benzer bölgesel vejetasyon çalýþmalarýnýn ileride ülkemizin vejetasyon haritasýnýn çýkarýlmasýna oldukça yardýmcý olacaðý bir gerçektir. Bu çalýþmada, Gümüþ Daðý (Kütahya)'nýn orman vejetasyonu, fitososyolojik ve ekolojik yönden araþtýrýlarak, birlikler ve altbirlikler þeklinde sýnýflandýrýlmýþtýr. Çalýþma Alaný Çalýþma sahasý Türkiye'nin Ýçbatý Anadolu Bölgesinde, Kütahya Ýl sýnýrlarýnda ve grid sistemine göre B2 karesi içerisinde yer almaktadýr (Davis 1965-1988). Araþtýrma sahasý Güney-batýda Kirazlý Yayla, Güneyde Musa ve Pullar, Kuzeyde Dereköy, Doðuda Çamlýca, Kuzey-batýda Gümüþ Köyleri ile çevrili durumdadýr. Çalýþma sahasýnda ortalama yükselti 1000 m'lerden baþlayýp tedrici olarak en yüksek nokta olan Nalbant Tepeye (1901 m) kadar çýkmaktadýr (Þekil 1). Çalýþma alaný Akdeniz ikliminin tesiri altýndadýr. Yýllýk yaðýþ rejimi kýþ, ilkbahar, sonbahar ve yaz þeklindedir (Akman 1982). Araþtýrma alanýnda yýllýk ortalama sýcaklýk 10,5ºC'dir. Maksimum ortalama sýcaklýk (M) Haziran ayýnda ve 28ºC, minimum ortalama sýcaklýk (m) Aralýk ayýnda 4,5ºC'dýr. Meteoroloji Genel Müdürlüðünden alýnmýþ olan iklim verileri Tablo 1 ve 2'de verilmiþtir (Anonymous 2000). Tablo 1. Kütahya Ýlinin ortalama ve ekstrem iklim verileri (1928-2000). Þekil 1. Çalýþma alanýnýn coðrafik haritasý. MATERYAL VE METOT Bu çalýþmanýn materyali, Gümüþ Daðý'nda orman vejetasyonunu oluþturan bitki örnekleri ile, bunlarýn yetiþme yerlerinde bulunan toprak örnekleridir. Vejetasyon çalýþmasýnda Braun-Blanquet metodu kullanýlmýþtýr (Braun-Blanquet 1964). Sahadan alýnan örnek parsellerin büyüklükleri "minimal alan"a göre belirlenerek tüm parsellerde 200 m 2 olarak tespit edilmiþtir. Örnek parsellerin tüm ekolojik bilgileri vejetasyon tablolarýnda her bir parselin üst kýsmýnda verilmiþtir. Bu çalýþmada tespit edilen tüm bitki birlikleri uluslararasý fitososyolojik nomenklatür koduna göre adlandýrýlarak sýnýflandýrýlmýþtýr (Weber ve ark. 2000). Toprak numuneleri örnek parsellerden 30-40 cm'lik profiller açýlarak alýnmýþ ve analizleri toprak araþtýrma enstitülerinde Bouyoucos (1941), Black ve ark. (1965), Smith ve Weldon (1941) metodlarý ile yaptýrýlmýþtýr (Tablo 3). Bu çalýþmada tespit edilen birliklerle daha önce baþka araþtýrýcýlar tarafýndan tespit edilen birlikler Sorensen (1948)'nin benzerlik No: 55, 2005 7

Â. TATLI, M. BAÞYÝÐÝT, Ö. VAROL, A. Z. TEL Tablo 2. Kütahya ilinin mevsimsel yaðýþ daðýlýmý. Tablo 3. Araþtýrma bölgesindeki bitki birliklerinin toprak analiz sonuçlarý. formülü ile karþýlaþtýrýlmýþ ve benzerlik oranlarý sonuç ve yorumlar bölümünde belirtilmiþtir. BULGULAR Çalýþma sahasýnda Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe, Pinus sylvestris L., Fagus orientalis Lipsky, ve Quercus cerris L. ormanlarýna ait dört birlik tespit edilmiþtir. Bu birlikler ve bunlarýn baðlý olduðu üst sintaksonlar aþaðýdaki þekildedir: Üst sýnýf: Querco-Fagae Quezel, Barbero, Akman 1950 Sýnýf: Quercetea pubescentis (Oberd 1948) Doing Kraft 1955 Ordo: Querco-Carpinetalia orientalis Quezel, Barbero, Akman 1980 Alyans: Carpino-Acerion Akman, Barbero, Quezel 1977 1. Birlik: Fragario vescae-pinetum sylvestris ass. nov. Ordo: Querco-Cedretalia libani Barbero, Loisel, Quezel 1974 Alyans: Ostryo-Quercion pseudocerridis Akman, Barbero, Quezel 1977 2. Birlik: Trifolio physodis-quercetum cerridis ass. nov. 3. Birlik: Dorycnio gracei-pinetum nigrae 1. Altbirlik: corylletosum avellanae subass. nova 2. Altbirlik: cistetosum laurifolii subass. nova 4. Birlik: Pino sylvestris-fagetum orientalis ass. nov. 1. Birlik: Fragario vescae-pinetum sylvestris Tatlý ve ark. ass. nov. Bu birlik Pullar ve Kirazlý Yaylalarý mevkilerinde 1620-1800 m yüksekliklerde, eðimi %20-50 arasýnda deðiþen, Kuzey, Kuzeydoðu, Batý ve Güneybatý yönlerinde, kireç taþý-kuvars ana kaya üzerindeki 8 kahverengi orman topraklarýnda geliþme göstermektedir. Birliðin topraklarý hafif asit karakterli, az kireçli ve killi bir yapýya sahiptir (Tablo 3). Birlik üç vejetasyon katýndan oluþmaktadýr, bu katlarýn özellikleri sýrasý ile þöyledir: (a) aðaç katý: genel örtüþü %40-90, boyu ise 15-25 m'dir. Bu katýn dominant türü Pinus sylvestris olmakla beraber, Fagus orientalis türü de alanda az oranda da olsa yapýya iþtirak etmektedir; (b) çalý katý: genel örtüþü %2-30, boyu 2-3,5 m arasýnda deðiþmektedir. Çalý katýnýn da dominant türü Pinus sylvestris'dýr. Bu katýn diðer önemli türleri Juniperus communis subsps. nana, Rosa pulverulenta, Acantholimon puberulum var. puberulum ve Rubus canescens var. glabratus'dur; (c) ot katý: genel örtüþü %25-60 arasýnda, boyu ise 30-90 cm arasýnda deðiþmekte olup step ve orman bitkilerinden oluþurlar. Bu katýn baskýn türü Poa nemoralis olmakla birlikte Dactylis glomerata subsp. hispanica, Fragaria vesca ve Festuca valesiaca da yoðunluklarý açýsýndan dikkat çekicidir. Birlik 10 örnek parselle tanýmlanmýþ olup parsellerin numara ve alýndýklarý yerler aþaðýdaki þekildedir: Örnek Parsel no: Lokalite 19-25: Pullar Yaylasý-Kirazlý Yayla arasý 1. km, yolun sað taraflarý. 27-28: Pullar Yaylasý-Dereköy arasý 3. km, yolun sað taraflarý. Holotypus: Tablo 4, örnek parsel no: 20. 2. Birlik: Trifolio physodis-quercetum cerridis Tatlý ve ark. ass. nov. Bu birlik Nalbant Tepenin Kuzeydoðusunda Pullar Yaylasý'ndan Dereköy'e inen yolun 8-9. km'lerinde, deniz seviyesinden 1210-1250 m yüksekliklerde, eðimi %15-40 arasýnda deðiþen, genellikle Batý ancak nadir de olsa Doðu ve Kuzey yamaçlardaki kireç ana kaya menþeli kahverengi orman topraklarý üzerinde geliþme göstermektedir. No: 55, 2005

Gümüþ Daðý (Kütahya-Türkiye) Orman Vejetasyonu Üzerine Fitososyolojik Bir Araþtýrma Toprak asidik özellikte olup killi-týnlý bir yapýya sahiptir (Tablo 3). Birlik üç vejetasyon katýndan oluþmaktadýr: (a) aðaç katý: bu katýn dominant türü, Quercus cerris var. cerris olup ayný zamanda birliðin karakter türüdür. Birlikte az da olsa Quercus pubescens türü de temsil edilmektedir. Genel örtüþü %60-90, boyu ise 9-16 m'dir; (b) çalý katý: genel örtüþü %1-80, boyu 0,2-3,5 m arasýnda deðiþmektedir; (c) ot katý: bu katýn genel örtüþü %15-65 arasýnda, boyu ise 30-50 cm arasýnda deðiþmekte olup step ve orman bitkilerinden oluþmaktadýr. Birliðin örnek parsel numaralarý ve alýndýklarý yerler aþaðýdaki gibidir: Örnek Parsel no: Lokalite 29-35: Pullar yaylasý-dereköy arasý 8-9. km'ler yolun saðýndaki yamaçlar Holotypus: Tablo 5, örnek parsel no: 33 3. Birlik: Dorycnio gracei-pinetum nigrae Tatlý ve ark. ass. nov. Araþtýrma alanýndaki karaçam ormanlarý Pullar Yaylasý, Aydoðdu Köyü ve Çamlýca mevkilerinde, 1120-1260 m arasýnda, eðimi %40-70 arasýnda deðiþen, büyük bir çoðunluðu batý bunun yanýnda Kuzeybatý, Güneydoðu ve Kuzey yamaçlarda, kireçjips ana kayalar üzerindeki kahverengi orman topraklarýnda geliþme göstermektedir. Birliðin topraklarý hafif bazik karakterli, az kireçli ve killitýnlý bir yapýya sahiptir (Tablo 3). Bu birlik iki alt birliðe ayrýlmýþtýr. Holotypus: Tablo 6, ö. parsel 61 a-) corylletosum avellanae subass. nova (ö. parsel 55-63) Holotypus: Tablo 6, ö.parsel: 56 Bu alt birlik Pullar Yaylasý'ndan Dereköy'e inen yolun 8-9. km'lerinde yolun saðýndaki yamaçlarda yayýlýþ gösterir. Bu alanlarda denizden yükseklik 1180-1230 m, eðim %40-70'dir. Alt birlikteki aðaç katýnýn yüksekliði 12-20 m, örtüþü ise %50-90, çalý katýnýn yüksekliði 0,4-3,5 m, çalý örtüþü %40-80, ot yüksekliði 15-20 cm, ot örtüþü %3-10'dur. Alt birliðin karakter türleri Cornus mas, Coryllus avellana var. avellana ve Lonicera etrusca var. etrusca'dir. b) cistetosum laurifolii subass. nova (ö. parsel 64-72) Holotypus: Tablo 6, ö. parsel: 69 Bu alt birlik Aydoðdu Köyü ile Çamlýca mevkilerinde, deniz seviyesinden 1120-1260 m yüksekliklerde, eðimi %30-70 arasýnda deðiþen yamaçlarda yayýlýþ göstermektedir. Alt birlikteki aðaç katýnýn yüksekliði 10-22 m, örtüþü ise %50-80, çalý katýnýn yüksekliði 1,5-3 m, çalý örtüþü %30-80, ot yüksekliði 30-60 cm, ot örtüþü %15-80'dur. Alt birliðin karakter türleri Cistus laurifolius ve Quercus pubescens'dir. Dorycnio-Pinetum nigrae birliði toplam olarak 18 örnek parselle tanýmlanmýþ olup parsel numaralarý ve alýndýklarý yerler aþaðýdaki þekildedir: Örnek Parsel no: Lokalite 55-63: Pullar Yaylasý'ndan Dereköy'e inen yolun 8-9. km'ler yolun saðýndaki yamaçlar 64-72: Aydoðdu Köyü ile Çamlýca mevkileri arasý piknik alanlarý 4. Birlik: Pino sylvestri-fagetum orientalis Tatlý ve ark. ass. nov. Bu birlik Nalbant Tepenin Kuzeydoðusunda Pullar Yaylasý'ndan Dereköy'e inen yolun 3-4. km'lerinde yolun saðýnda, deniz seviyesinden 1630-1710 m yüksekliklerde, eðimi %45-80 arasýnda deðiþen, batý ve güney yamaçlarda, ana kaya kireç olan kahverengi orman topraklarýnda yayýlýþ göstermektedir. Toprak asidik karakterde killi-týnlý bir yapýya sahiptir (Tablo 3). Birlik aðaç, çalý ve ot olmak üzere üç vejetasyon katýndan meydana gelmiþtir. Bu katlarýn genel özellikleri þu þekildedir: (a) aðaç katý: genel örtüþü %75-100, boyu ise 18-20 m; (b) çalý katý:genel örtüþü %3-6 m, boyu 0,6-3 m; (c) ot katý: genel örtüþü %1-8 arasýnda, boyu ise 10-60 cm'dir. Birliðin örnek parsel numaralarý ve alýndýklarý yerler aþaðýdaki gibidir: Örnek Parsel no: Lokalite 45-54: Pullar yaylasý-dereköy arasý 3-4. km'ler yolun saðýndaki yamaçlar Holotypus: Tablo 7, örnek parsel no: 47 TARTIÞMA VE SONUÇ Bu çalýþmada orman vejetasyonuna ait dört bitki birliði tanýmlanmýþtýr. Bu birlikler uluslararasý bitki sosyolojisi adlandýrma koduna göre sýnýflandýrýlarak adlandýrýldý (Weber ve ark. 2000). Birliklerin yapýlarý ve ekolojik özellikleri alanýn vejetasyon özellikleri bölümünde verilmiþtir. Pinus sylvestris ormanlarý, dünya üzerinde geniþ yayýlýþa sahip önemli çam ormaný tiplerinden biridir. Ayný þekilde yurdumuzda da tüm Karadeniz Bölgesinde yayýlýþa sahip olan bu türün doðudaki yayýlýþý Kars'a, Batýdaki yayýlýþý Sündiken (Ekim ve Akman 1990) ve Akdað (Gemici 1988) Daðlarýna kadar uzanmaktadýr. Türkiye'de bu ormanlar ilk defa Czeczott (1938) ve Zohary (1973) tarafýndan sýnýflandýrýlmýþtýr. Ayrýca bu ormanlar yurdumuzun deðiþik bölgelerinde diðer Türk araþtýrýcýlar tarafýndan (Akman ve Ketonoðlu 1978, Kýlýnç 1984, Tatlý 1987, Gemici 1988, Özen ve Kýlýnç 1995) incelenerek mevcut olan birlikler ortaya konmuþtur. Çalýþma alanýmýzda tanýmladýðýmýz Fragario vescae- Pinetum sylvestris birliði ile diðer araþtýrýcýlarýn bulduklarý birlikler Sorensen'in (Sorensen 1948) benzerlik formülü ile karþýlaþtýrýlmýþ ve benzerlik oranlarý %7-18,3 arasýnda çýkmýþtýr (Tablo 8). Birlik içerisinde bulunan türlerin yoðunluk ve No: 55, 2005 9

Â. TATLI, M. BAÞYÝÐÝT, Ö. VAROL, A. Z. TEL tekerrürleri göz önüne alýndýðýnda bu birliðin Quercetea pubescentis sýnýfýna baðlý Querco-Carpinetalia orientalis ordosunun Carpino-Acerion alyansýna baðlanmasýnýn fitososyolojik açýdan uygun olduðu kanaatine varýlmýþtýr. Birliðin sintaksonomik sýnýflandýrýlmasý aþaðýdaki gibidir: Sýnýf: Quercetea pubescentis (Oberd 1948) Doing Kraft 1955 Ordo: Querco-Carpinetalia orientalis Quezel, Barbero, Akman 1980 Alyans: Carpino-Acerion Akman, Barbero, Quezel 1977 Birlik: Fragario vescae-pinetum sylvestris ass. nov. Quercus cerris var. cerris ormanlarý yurdumuzda bulunan meþe türleri arasýnda en geniþ yayýlýþa sahip olanýdýr. Ancak oldukca fazla tahrip görmesinden dolayý bazý alanlarda kesintili yayýlýþ göstermektedir. Bu ormanlar üzerine deðiþik bölgelerde farklý araþtýrýcýlar tarafýndan araþtýrmalar yapýlmýþtýr (Görk 1982, Ocakverdi ve Çetik 1982, Ekim ve Akman 1990). Bu araþtýrmalarda bulunan birliklerle bizim araþtýrma alanýnda bulduðumuz birlik arasýndaki benzerlik %12,82-22 arasýndadýr. Quercus cerris ormanlarýnýn oluþturduðu birlikler farklý araþtýrýcýlar tarafýndan deðiþik ordo ve alyanslara baðlanmýþtýr (Tablo 9). Bizim araþtýrma sahamýzdaki bu ormanlarýn floristik yapýsý ve karakter türlerin konstans deðerleri dikkate alýndýðýnda birliðin Quercetea pubescentis sýnýfýna baðlý Querco-Cedretalia libani ordosunun Ostryo-Quercion pseudocerridis alyansýna baðlanmasýnýn fitososyolojik açýdan uygun olduðu kanaatine varýlmýþtýr. Birliðin sintaksonomik sýnýflandýrýlmasý aþaðýdaki gibidir: Sýnýf: Quercetea pubescentis (Oberd 1948) Doing Kraft 1955 Ordo: Querco-Cedretalia libani Barbero, Loisel, Quezel 1974 Alyans: Ostryo-Quercion pseudocerridis Akman, Barbero, Quezel 1977 Birlik: Trifolio physodis-quercetum cerridis ass. nov. Pinus nigra ormanlarý yurdumuzda daha ziyade Ýçbatý Anadolu taraflarýnda yoðun olarak bulunmakla beraber Akdeniz ve Kuzeybatý Karadeniz Bölgelerinde de oldukça iyi yayýlýþý bulunmaktadýr. Diðer araþtýrýcýlar tarafýndan deðiþik alanlarda bu ormanlar üzerine bir çok fitososyolojik araþtýrmalar yapýlmýþ olup (Görk 1982, Akman ve ark. 1983, Aydoðdu 1988, Ekim ve Akman 1990) bu araþtýrmalar ile bizim alanýmýzda tespit ettiðimiz Dorycnio gracei-pinetum nigrae birliði ve bu birliðe baðlý iki alt birliðin (1. corylletosum avellanae, 2. cistetosum laurifolii) benzerlikleri karþýlaþtýrýldýðýnda %17-26,15 oranlarý arasýnda olduðu görülmektedir (Tablo 10). Birlik içerisinde bulunan türlerin yoðunluk ve tekerrürleri göz önüne alýndýðýnda bu birliðin Quercetea pubescentis sýnýfýna baðlý Querco-Cedretalia libani ordosunun Ostryo-Quercion pseudocerridis alyansýna baðlanmasýnýn fitososyolojik açýdan uygun olduðu kanaatine varýlmýþtýr. Birliðin sintaksonomik sýnýflandýrýlmasý aþaðýdaki gibidir: Sýnýf: Quercetea pubescentis (Oberd 1948) Doing Kraft 1955 Ordo: Querco-Cedretalia libani Barbero, Loisel, Quezel 1974 Alyans: Ostryo-Quercion pseudocerridis Akman, Barbero, Quezel 1977 Birlik: Dorycnio gracei-pinetum nigrae ass. nov. 1. Altbirlik: corylletosum avellanae subass. nov. 2. Altbirlik: cistetosum laurifolii subass. nov. Fagus orientalis ormanlarý esas olarak Karadeniz Bölgesinde yayýlýþ göstermektedir. Ancak lokal olarak Güney bölgelerimizde de küçük boyutlu ormanlar oluþturduðu bilinmektedir (Akman ve ark. 1983, Kýlýnç 1985, Varol ve Tatlý 2001). Fagus orientalis ormanlarýnýn oluþturduðu birliklerde floristik yapý, tepe tacýnýn örtüþüne baðlý olarak oldukça fakirdir. Bizim alanýmýzda da bu ormanýn floristik yapýsý oldukça zayýf olup baðlanacaðý sintaksonlarý ayýrt etmek oldukca zordur. Bu ormanlar üzerine deðiþik bölgelerde farklý araþtýrýcýlar tarafýndan araþtýrmalar yapýlmýþtýr. Bu araþtýrmalarda bulunan birliklerle bizim araþtýrma alanýnda bulduðumuz birlik arasýndaki benzerlik %15-19 arasýndadýr (Tablo 11). Birlik ordo ve alyans seviyesinde iyi temsil edilememiþtir. Ancak sýnýf seviyesinde Quercetea pubescentis'in içerisinde deðerlendirilmesi kanaatimizce uygun olacaktýr. Birliðin sintaksonomik sýnýflandýrýlmasý aþaðýdaki gibidir: Sýnýf: Quercetea pubescentis (Oberd 1948) Doing Kraft 1955 Birlik: Pino sylvestris-fagetum orientalis ass. nov. Bu çalýþma sonucunda üç floristik bölgemizin kesiþme noktalarýna yakýn bulunan Gümüþ Daðý'na ait orman formasyonlarý araþtrýlmýþ, dört bitki birliði tespit edilerek bunlarýn baðlanacaðý üst birimler belirlenmiþtir. Özellikle böyle floristik bölgeler arasýndaki geçiþ zonlarýnýn sosyolojik yapýlarýnýn belirlenmesinin ileride yapýlacak Türkiye vejetasyon haritasýnýn ortaya çýkarýlmasýnda katkýlar saðlayacaðý ümidindeyiz. 10 No: 55, 2005

Gümüþ Daðý (Kütahya-Türkiye) Orman Vejetasyonu Üzerine Fitososyolojik Bir Araþtýrma Tablo 4. Fragario vescae-pinetum sylvestris Tatlý ve ark. ass. nov. *Typus: Örnek parsel 20 No: 55, 2005 11

Â. TATLI, M. BAÞYÝÐÝT, Ö. VAROL, A. Z. TEL Tablo 5. Trifolio physodis-quercetum cerridis Tatlý ve ark. ass. nov. *Typus: Örnek parsel 33 12 No: 55, 2005

Gümüþ Daðý (Kütahya-Türkiye) Orman Vejetasyonu Üzerine Fitososyolojik Bir Araþtýrma No: 55, 2005 13

Â. TATLI, M. BAÞYÝÐÝT, Ö. VAROL, A. Z. TEL 14 No: 55, 2005

Gümüþ Daðý (Kütahya-Türkiye) Orman Vejetasyonu Üzerine Fitososyolojik Bir Araþtýrma Tablo 7. Pino sylvestri-fagetum orientalis Tatlý ve ark. ass. nov. *Typus: Örnek parsel 47 Tablo 8. Fragario vescii-pinetum sylvestris ass. nov. birliðinin diðer araþtýrma sonuçlarý ile karþýlaþtýrýlmasý. No: 55, 2005 15

Â. TATLI, M. BAÞYÝÐÝT, Ö. VAROL, A. Z. TEL Tablo 9. Trifolio physoidi-quercetum cerridis ass. nov. birliðinin diðer araþtýrma sonuçlarý ile karþýlaþtýrýlmasý. Tablo 10. Dorycnio gracei-pinetum nigrae birliðinin diðer araþtýrma sonuçlarý ile karþýlaþtýrýlmasý. Tablo 11. Pino sylvestri-fagetum orientalis ass. nov. birliðinin diðer araþtýrma sonuçlarý ile karþýlaþtýrýlmasý. KAYNAKLAR Akman Y (1982) Climats et Bioclimats Mediterraneens en Turquie. Ecologia Mediterranea Tome VIII, 1, 2, 73-87. Akman Y, Ketenoðlu O (1978) The phytosociological investigations of Köroðlu Mountain. Com de la Fac Scý d'ankara C2, 24, 1-50. Akman Y, Yurdakulol E, Demirörs M (1983) A Phytosociological Research on the Vegetation of the Semen Mountains (Bolu), Com de la Fac Sc d'ankara C1, 6, 71-86. 16 No: 55, 2005

Gümüþ Daðý (Kütahya-Türkiye) Orman Vejetasyonu Üzerine Fitososyolojik Bir Araþtýrma Anonymous (2000) Ortalama, Ekstrem Sýcaklýk ve Yaðýþ Deðerleri Bülteni. Devlet Meteoroloji Ýþleri Genel Müdürlüðü, Ankara. Aydoðdu M (1988) A pyhtosociological research on the sylvatic vegetation of Çankýrý, Çorum and Sungurlu. Commun. Fac. Sci. Üniv. Ankara C, 6, 29-45. Birand H (1960) Erste ergebnisse der vegetation-unterschungen in der zentral anatolischen steppe I. Halophytengesellschaften des Tuz Gölü. Botanisch Jahrb. 79, 254-296. Black CA, Evans DD, Ensminger LE, White JL, Clark FE (eds) (1965) Methods of soil analysis. Part 2, Chemical and microbiological properties, Amer. Soc. Agron, Madison. Bouyoucos GJ (1962) Hydrometer method improved for making particle size analysis of soils. Agron. J. 54, 464-465. Braun-Blanquet J (1964) Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde, 3rd ed. Springer, Wien-New York. Czeczott H (1939) Zeitschnift für Botanische Taxonomie und Geobotanik (Acontribution to the knowledge of the flora and vegetation of Turkey). Feddes Repertorium 107, 1-281. Çýrpýcý A (1987) Türkiye'nin flora ve vejetasyonu üzerindeki çalýþmalar. Doða-Tr. J. of Botany 11, 2, 217-232. Davis PH (ed.) (1965-1988) Flora of Turkey and the East Aegean Islands. I-X, Edinburgh Univ. Press, Edinburg. Ekim T, Akman Y (1990) Eskiþehir ili, Sündiken Daðlarý'ndaki orman vejetasyonunun bitki sosyolojisi yönünden araþtýrýlmasý. Doða-Tr. J. of Botany 15, 28-40. Gemici Y (1988) Akdað (Afyon-Denizli) ve çevresinin vejetasyonu. Doða Türk Botanik Dergisi 12, 1, 8-57. Görk G (1982) Eðrigöz Daðý (Emet) Flora ve Vejetasyonu. Doktora Tezi, Ege Üniv. Fen Fak. Botanik Bölümü, Bornova- Ýzmir. Kýlýnç M (1984) Kýrýkkale-Kalecik ve Elmadað arasýndaki serpantin formasyonunun vejetasyonu üzerinde ekolojik ve sosyolojik bir araþtýrma. Bitki 1, 4, 479-521. Kýlýnç M (1985) Ýç Anadolu, Batý Karadeniz geçiþ bölgesinde Devrez Çayý ile Kýzýlýrmak Nehri arasýnda kalan bölgenin vejetasyonu. Doga Bilim Derg. A2, 9, 2, 238-314. Özen F, Kýlýnç M (1995) Alaçam-Gerze ve Boyabat-Duraðan Arasýnda Kalan Bölgenin Orman ve Bozuk Orman Vejetasyonu. Turk J Bot 19, 1, 87-105. Ocakverdi H, Çetik AR (1982) Sultan Daðlarý Doðanhisar (Konya) bölgesinin fitososyolojik ve fitoekolojik yönden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen-Edeb. Fak. Fen Dergisi 2, 73-90. Smith HW, Weldon MD (1941) A comparison of some meth-ods for the determination of soil organic matter. Proc. Am. Soil Soc 5, 177-182. Sörensen T (1948) A method of establishing groups of equal amplitude in plant sociology based on similarity of species content. Biol. Skr. K. Dan. Vidensk. Selsk. 5, 4, 1-34. Tatlý A (1987) Allahuekber Daðlarýnýn bitki sosyolojisi yönünden araþtýrýlmasý. Doða TU Botanik Dergisi 11, 1, 169-194. Varol Ö, Tatlý A (2001) The Vegetation of Çimen Mountain (K.Maraþ). Turk J Bot 25, 335-358. Weber HE, Moravec J, Théurillat JP (2000) Code of Phytosociological Nomenclature. J. Veg. Sci. 11, 5, 739-768. Zohary M (1973) Geobotanical foundations of the Middle East. Vol. I-II, Gustav Fischer Verlag, Stutgart. No: 55, 2005 17