İCRA, İFLAS VE TİCARET HUKUKU UYGULAMALARI EĞİTİMİ Av. Begüm DEMİRCAN Av. Emre YILMAZ Av. Hümanur İSLAMOĞLU
İCRA TAKİBİNİN SAFHALARI İCRA TAKİBİ ÖDEME EMRİ(İCRA EMRİ) TAKİBİN KESİNLEŞMESİ HACİZ PARAYA ÇEVİRME(SATIŞ) PARALARIN PAYLAŞTIRILMASI İLAMLI İCRA ÖDEME EMRİNE İTİRAZ GAYRİMENKUL HACZİ İLAMSIZ İCRA ARAÇ HACZİ İTİRAZIN KALDIRILMASI DAVASI İTİRAZIN İPTALİ DAVASI POSTA ÇEKİ HACZİ FİİLİ HACİZ MAAŞ HACZİ HACİZ İHBARNAMESİ
İCRA TAKİBİ 1- İLAMLI İCRA Mahkeme Kararı Kayıtsız şartsız para borcu ikrarını içeren düzenleme biçimindeki noter senetleri, Avukatlık Kanunu nun 35/A maddesine göre yapılan uzlaşma tutanakları İtiraz Süresi: 7 GÜN Ödeme Süresi: 7 GÜN 2- İLAMSIZ İCRA 2.1.GENEL HACİZ YOLU İLE TAKİP Fatura Cari Hesap Dökümü Adi Senet vb. İtiraz Süresi: 7 GÜN (İcra Dairesi) Ödeme Süresi: 7 GÜN 2.2. KAMBİYO SENETLERİNE ÖZGÜ HACİZ YOLU İLE TAKİP Kambiyo Senetleri(POLİÇE, BONO VE ÇEK) İtiraz Süresi: 5 GÜN (İcra Mahkemesi) Ödeme Süresi:10 GÜN
İTİRAZ ÇEŞİTLERİ İLAMLI İCRA İLAMSIZ İCRA KAMBİYO SENETLERİNE ÖZGÜ HACİZ YOLU İLE TAKİP 1. YETKİYE İTİRAZ - + + 2. İMZAYA İTİRAZ - + (Ayrıca ve Açıkça) + 3. BORCA İTİRAZ + İcranın geri bırakılması + +
Genel Haciz Yolu ile Takip ve Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu ile Takip Arasındaki Farklar Genel Haciz Yolu ile Takip Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu İle Takip 1. Belge şartı yok/olabilir. 1. Kambiyo senedinin varlığı gereklidir. 2. Belge aslının takip talebine eklenme zorunluluğu yoktur. 2. Kambiyo senedinin aslının takip talebine eklenmesi zorunlu, çekte kısmi ödemede fotokopi ile takip yapılabilir. 3. İcra müdürü belgenin vadesini, niteliğini Ve zamanaşımını gözetmez fakat rehnin Varlığını gözetmek zorundadır. 3. İcra müdürü belgenin vadesini ve Niteliğini gözetmek zorunda fakat zamanaşımı ve rehnin varlığını gözetemez. 4. Şikâyet süresi 7 gündür. 4. İstisna olarak kambiyo senedinin niteliğine ilişkin ve alacaklının kambiyo hukukuna göre takip yapma hakkının olup olmadığına ilişkin şikâyet süresi 5 gündür. 5. Ödeme ve mal beyanı süresi 7 gündür. 5. Ödeme ve mal beyanı süresi 10 gündür. 6. İtiraz süresi 7 gündür. 6. İtiraz süresi 5 gündür. 7. İtiraz yeri icra dairesidir. 7. İtiraz yeri icra mahkemesidir. Takip kendiliğinden durmaz satış işlemi durur. 8. İcra müdürü takip talebini aldıktan sonra borçluya 3 gün içinde ödeme emri göndermek zorundadır. 8. İcra müdürü takip talebini aldıktan sonra borçluya hemen(derhal) ödeme emri göndermek zorundadır. 9. Ödeme emrine itiraz yazılı veya sözlü olarak yapılır. 9. Ödeme emrine itiraz yazılı dilekçe ile yapılır. 10. Ödeme emrine itirazın giderilmesi yolları, itirazın iptali davası, itirazın kesin ve geçici kaldırılması ile borçtan kurtulma davasıdır. 10. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda ise bu yollar mümkün değildir. Bunun sebebi itirazın doğrundan icra mahkemesine yapılması ve takibi durdurmamasıdır.
İTİRAZIN KALDIRILMASI DAVASI İ.İ.K. nun m.68-68/a daki belgeler nelerdir? İmzası İkrar Edilmiş Adi Senet İmzası Noterlikçe Onaylı Senetler Resmi Dairelerin Veya Yetkili Makamların Yetkileri Dâhilinde Ve Usulüne Göre Verdikleri Belgeler Kredi Kurumları İle İlgili Belgeler Borçlunun Resmi Daireler Veya Memurlar Huzurunda Borç İkrarında Bulunması İhtiyar Heyeti Tarafından Onaylı Senetler İtirazın Kesin veya Geçici Kaldırılması İ.İ.K nun m.68-68/a daki belgelerden birine dayanıyorsa işbu dava açılır. İtirazın tebliğinden itibaren 6 ay içinde açılabilir. Ticari defterler önem arz eder. İtirazın kaldırılmasına karar verilmesi Talep halinde yüzde yirmi (%20) icra - inkar tazminatına hükmedilir.
İTİRAZIN İPTALİ DAVASI İ.İ.K nun m68 68/a daki belgelerden birine sahip bulunmadığı hallerde açılır. Alacak (eda) davasıdır. Ticari defterler önem arz eder. Alacağının varlığına ve borçlunun dava konusu alacağı bu takipte ödemek zorunda olduğuna ve itirazın iptaline karar verilmesi Talep halinde yüzde yirmi (%20) icra - inkar tazminatına hükmedilir. İtirazın tebliğinden itibaren 1 yıl içinde açılabilir.
İcra inkâr tazminatının Şartları Geçerli bir ilamsız icra takibi yapılmış olmalıdır. Borçlu süresi içinde ödeme emrine itiraz etmiş olmalıdır. Süresi içerisinde açılmış bir itirazın iptali davası olmalıdır Talep şartı Borçlunun itirazının haksızlığına karar verilmesi Borçlunun inkâr tazminatına mahkum edilebilmesi için, onun ödeme emrine kötü niyetle itiraz etmiş olması kural olarak şart değildir. İnkâr tazminatının miktarı : %20 den aşağı olamaz. İtirazın iptali davası konusuz kalsa bile,(takip konusu alacağın sonradan ödenmesi nedeniyle) mahkemenin yargılamaya devam ederek, icra inkâr tazminatı talebi hakkında bir karar vermesi gerekir.
DAVANIN SONUÇLARI Davanın Reddi İcra Takibi İptal edilir. Alacaklının kötü niyetle icra takibinde bulunduğu ve itirazın iptali davası açtığı kanısına varılırsa, alacak miktarının %20 dan aşağı olmayacak şekilde kötü niyet tazminatına hükmedilir. Davanın Kabulü İtirazın iptaline karar verilir. Borçlu, yargılama giderleri ve vekâlet ücreti ödemeye de mahkûm edilir. Mahkeme kararının borçluya tefhim veya tebliğinden itibaren 3 gün içerisinde mal beyanında bulunmak zorundadır. Borçlu, alacak miktarının %20 dan aşağı olmayacak şekilde icrainkâr tazminatı öder.
TAKİBİN KESİNLEŞMESİ - HACİZ Takibin kesinleşmesinden sonra haciz istenebilir.(kesin Haciz) Haciz isteme hakkı, ödeme emrinin tebliği tarihinden itibaren 1 yıl geçmekle düşer. Haciz sırasında hazır bulunmayan alacaklıya veya borçluya 3 gün içinde haciz tutanağının incelenmesi ve diyeceği bir şey var ise bildirmesi için davet kâğıdı gönderilir. Bu davetiyeye uygulamada 103 davetiyesi denir. HACİZ TUTANAĞI, HACİZ VE HACZEDİLEN ŞEYLER İÇİN TEK İSPAT VASITASIDIR.
Borçlunun Haczedilecek Malları Taşınır mallar Taşınmaz Mallar 3. Kişilerdeki alacaklar Diğer Malvarlığı hakları Hacizde Tertip 1. Çekişmesiz Mallar 2. Taşınır Malları 3. Taşınmaz Malları 4. Çekişmeli Malları
KISMEN HACZEDİLEBİLEN MAAŞ HACZİ Borçlunun maaş veya ücretlerinden, borçlunun ve ailesinin geçimleri için gerekli olan miktar borçluya bırakıldıktan sonra, geriye kalan kısım haczedilebilir. Ancak haczolunacak miktar maaş ve ücretin ¼ den az olamaz. KURAL OLARAK; İŞÇİLERİN ÜCRETİNİN DÖRTTE BİRİNDEN FAZLASI HACZEDİLEMEZ, BAŞKASINA DEVREDİLEMEZ VE REHNEDİLEMEZ. Kıdem tazminatı, izin ücretleri, ihbar tazminatı ücretten sayılmadığından tamamı haczedilebilir. 5510 sayılı kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerine verilen gelir, aylık ve ödenekler, Sosyal Güvenlik Kurumunun prim alacakları ve nafaka borçları dışında haczedilemez. İlginç diğer bir husus borçlunun yabancı ülkeden aldığı emekli maaşı haczedilebilir.
CEZAİ HÜKÜMLER Madde 356: Maaş ve Ücret Haciz İhtarına Uymayanlar Hakkındaki Hükümler Madde 289: Muhafaza görevini kötüye kullanma Madde 331: Alacaklısını zarar sokmak kastıyla Mevcudunu Eksiltme Suçu Madde 337: Mal Beyanında Bulunmama Eylemi Madde 338: Yalan Beyanda Bulunma Suçu Madde 340: Taahhüdü İhlal Eylemi
MADDE 89: HACİZ İHBARNAMESİ Borçlunun 3. Kişilerdeki alacaklarının haczi: Burada borçlunun bir kıymetli evraka bağlı olmayan, yani hamiline ait olmayan veya cirosu kabil bir senede bağlı bulunmayan alacaklarıdır. Bu alacakları da; Maaş ve ücretler Maaş ve ücret dışındaki alacaklar İ.İ.K nun 89. Maddesinde öngörülen usul, daha çok borçlunun maaş ve ücretleri dışındaki alacaklar içindir.
Birinci Haciz İhbarnamesi Birinci haciz ihbarnamesi ile 3. Kişiye, takip borçlusunun kendisinden olan alacağına haciz konulduğu, bundan böyle 3. Kişinin borcunu ancak icra dairesine ödeyebileceği, takip borçlusuna borcu olmadığı iddiasında ise bunu 7 gün içinde icra dairesine bildirmesi bildirmezse borcun zimmetinde sayılacağı bildirilir. Üçüncü kişinin birinci haciz ihbarnamesine itiraz etmemesi: 3.kişi, birinci haciz ihbarnamesinin kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içinde bu haciz ihbarnamesine itiraz etmezse, borç zimmetinde sayılır. Bunun üzerine icra dairesi, 3. Kişiye ikinci haciz ihbarnamesi gönderir. İkinci Haciz İhbarnamesi İkinci haciz ihbarnamesi ile 3. Kişiye 7 gün içinde birinci haciz ihbarnamesine itiraz etmediği için borcun zimmetinde sayıldığı bildirilir. Bu ikinci ihbarnamede ayrıca 3. Kişinin ihbarnamenin kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içinde borcu olmadığı itirazında bulunabileceği, bulunmadığı takdirde zimmetinde sayılan borcu icra dairesine ödemesi 3. Kişiden istenir. Üçüncü Haciz İhbarnamesi ikinci ihbarnameye süresi içinde itiraz etmeyen ve zimmetinde sayılan borcu icra dairesine ödemeyen 3. Kişiye 15 gün içinde icra dairesine ödemesi veya bu süre içinde menfi tespit davası açması aksi takdirde borcu ödemeye zorlanacağı üçüncü haciz ihbarnamesi ile bildirir.
GENEL OLARAK ÇEK VE ÇEK TAZMİNATI Türk Ticaret Kanunu nun 780. Maddesi; (1) Çek; a) Senet metninde çek kelimesini ve eğer senet Türkçe den başka bir dille yazılmış ise o dilde çek karşılığı olarak kullanılan kelimeyi, b) Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havaleyi, c) Ödeyecek kişinin, muhatabın ticaret unvanını, d) Ödeme yerini, (zorunlu değil) e) Düzenlenme tarihini ve yerini, f) Düzenleyenin imzasını, g) (Ek: 15/7/2016-6728/70 md.) Banka tarafından verilen seri numarasını, h) (Ek: 15/7/2016-6728/70 md.) Kare kodu içerir.
Keşideci: Çeki düzenleyen Muhatap: Çeki ödeyecek banka Şubesi borçlu Hamil: Keşide edilmiş çeki elinde bulunduran kişi, alacaklı
Düzenleme günü olarak gösterilen günden önce ödenmek için ibraz olunan çek, ibraz günü ödenir. Çekin karşılığı yok ise, karşılıksızdır yazılır. ÇEK TAZMİNATI Muhatap nezdinde karşılığı kısmen veya tamamen bulunmayan bir çek düzenleyen kişi, çekin karşılıksız kalan bedelinin %10 unu ödemekle yükümlü olduktan başka, hamilin bu yüzden uğradığı zararı da tazmin eder. ÇEK KOMİSYONU Çekte karşılıksız gelen bedelin binde üçü oranında istenir. SORUMLULUK Banka, süresinde ibraz edilen çekin karşılığının bulunmaması halinde her çek yaprağı için 2019 yılı içinde 2.030,00 TL ödeme yapmakla yükümlüdür. Belirtilen bu sorumluluk miktarı her sene değişmektedir
5941 sayılı Çek Kanunu nun Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı başlıklı 5. maddesinin 1. fıkrasına göre; Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, bin beş yüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Kanunun lafzından anlaşılacağı üzere; karşılıksız çek düzenleme suçu şikâyete bağlı olup, şikâyet hakkı da sadece hamile tanınmıştır. İcra ve İflas Kanunu m.347 ye göre; şikâyet hakkı, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer. Yani süre çekin karşılıksız kaldığının öğrenildiği tarihten itibaren başlayacaktır.
İhtiyati Haciz Alacaklının bir para alacağını zamanında ödenmesini garanti altına almak için, mahkeme kararı ile borçlunun mallarına önceden geçici olarak el konulmasına ihtiyati haciz denir. İhtiyati hacze karar veren mahkeme, aynı zamanda alacaklıdan bir teminat alınmasına da karar verebilir. Bu teminat, ihtiyati haciz isteyen alacaklının ileride haksız çıkması halinde borçlunun bu yüzden uğrayacağı bütün zararları karşılamak için alınır ve teminatın miktarı bunu karşılayacak oranda olur. Uygulamada alacağın yüzde on beşi oranında bir teminat yatırılmaktadır. Alacaklı ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren 10 gün içinde icra dairesine başvurarak ihtiyati haciz kararının yerine getirilmesini istemek zorundadır. Aksi halde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar.
İhtiyadi haciz şartları; Rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir para borcunun alacaklısı tarafından istenir. Yani sadece para alacakları içindir. Alacaklıya henüz kesin haciz isteme yetkisinin gelmediği bir dönemde, alacaklının para alacağının zamanında ödenmesi garanti altına alınır. İhtiyadi hacizde haczedilen mallar üzerinde bir çekişme yoktur ve bu nedenle bu mallar alacaklının açtığı veya yaptığı bir dava veya icra takibinin konusu değildir. İhtiyadi hacizde alacaklı davasında veya icra takibinde haklı çıkarsa üzerine ihtiyati haciz konulmuş olan mal icra dairesi tarafından satılır ve bedeli ile alacaklının alacağı ödenir. Alacaklının alacağının vadesi gelmiş ise ve alacağın güvencesi bir rehin yoksa alacaklı mahkemeye başvurarak ihtiyati haciz kararı verilmesini isteyebilir. Alacaklının alacağının vadesi henüz gelmemişse alacaklı kural olarak borçlunun mallarına ihtiyati haciz konulmasını isteyemez. Ancak alacaklı mahkemede aşağıdaki hususlardan birini ispat ederse mahkeme borçlunun mallarına ihtiyaten haczine karar vermek zorundadır. 1- Borçlunun belli bir yerleşim yeri bulunmadığını 2-Borçlunun taahhütlerinden kurtulmak amacıyla mallarını gizlemeye, kaçırmaya hazırlandığını veya borçlunun kendisini kaçmaya hazırladığını/kaçtığını ya da bu maksatla alacaklının haklarını ihlal eden hileli işlemler yaptığını.
İhtiyati Haczin Etkisi: İhtiyati haciz alacaklının devam etmekte olan bir takip veya davasının sonucunda akacağının ödenmesini garanti altına almak için borçlunun mallarına geçici olarak el konulmasıdır. Bu nedenle ihtiyati haczin kesin bir etkisi yoktur. Haksız ihtiyati hacizden zarar gören borçlunun açacağı Tazminat Davası 1. Borçlunun malları için ihtiyati haciz kararı alınmış ve bu karar yerine getirilmiş olmalı. 2. İhtiyati haciz koydurmuş olan alacaklı, haksız çıkmalı. 3. Borçlu malları üzerinde ihtiyati haciz konulmasından bir zarar görmüş olmalıdır. Haksız ihtiyati hacizden dolayı tazminat davası, haksız fiillerde olduğu gibi 1 yıllık zamanaşımına tabidir. Davacı tazminat davasını kazanırsa, lehine hükmolunan tazminatı, alacaklının ihtiyati haciz kararı alırken yatırmış olduğu teminattan alır.
AIM İLETİŞİM BİLGİLERİ Instagram: aimdanismanlik Twitter: aim_danismanlik Facebook: www.facebook.com/aimdanismanlik E-Posta: info@aimdanismanlik.com Web Sitesi: www.aimdanismanlik.com Linkedin: AIM Eğitim Koçluk ve IK Danışmanlığı