DİN EĞİTİMİ - 2 Dr. Öğr. Ü. M. İsmail BAĞDATLI mismailbagdatli@yahoo.com
Eğitimin Diğer Bilimlerle İlişkisi
Psikoloji ve Eğitim:
Psikoloji, İnsan tecrübelerini tarif ve izah etmeye çalışır. Psikoloji, insanın zihni faaliyetlerinin davranışla olan ilişkisini ortaya koymaya çalışır ve buradan hareket eder. İnsanın her davranışının nasıl ve niçin meydana geldiğini incelemeye çalışır. İnsan psikolojisi, beklenti, idrak, hayal, duygu, düşünme, hafıza ve hareket etme gibi başlıca faaliyetlerle ilgilenir. Psikoloji eğitime hem bulguları hem de usulleri ile yardım etmiştir.
Psikolojinin eğitime yansıması ile eğitim psikolojisi doğmuştur.
Eğitim psikolojisi, Eğitimin toplumsal yönünü ele almaz. Eğitime insanı tek tek fertleri ele alarak bakar. Eğitime gelişme açısından bakar.
Psikolojik yönden eğitimin tanımı: Kontrol altına alınmış çevrede temelli olarak insanın gelişmesidir.
Eğitim psikolojisi öncelikli olarak nasıl ve ne zaman sorularına cevap aramaktadır. Gayeleri gerçekleştirmek için nasıl ve ne zaman teşebbüs edeceğiz? Değer taktir duyguları ve idealler nasıl en iyi şekilde gelişebilir? Çocuk, yapmak zorunda olduğunu bildiği şeyleri yapmak için nasıl en iyisini öğrenebilir?
Eğitim, psikolojideki öğrenme, motivasyon gibi konulara dikkat etmek zorundadır. Bu gibi konularda eğitim ve psikoloji yan yana yürümektedirler.
Psikolojik yönden eğitimin hedefi: Bireyin gücünün yettiği kadar, toplum içinde mesuliyet almaya müsait, iyice olgunlaşmış bir hale getirmek ve gelişmesine imkân ve zemin hazırlamaktır.
Biyoloji ve Eğitim:
İnsanın psikolojik yapısı, biyolojik yapısı ile beraber gelişmektedir. İnsanın ruh ve zihin gelişmesi biyolojik kanunlara bağlıdır.
Öğrenimin biyolojik büyüme ile yakın alakası vardır. Belli bir yaşa kadar neyin nasıl öğretileceğini tespit eder.
Biyoloji eğitim ilişkisinden biyolojik pedagoji ilmi doğmuştur.
و ل م ا ب ل غ ا ش د ه ا ت ي ن اه ح ك م ا و ع ل م ا و ك ذ ل ك ن ح ز ى ال م ح س ن ين Yusuf tam kemal çağına varınca kendisine, ilim ve hikmet verdik (Yusuf 12/22)
و ل م ا ب ل غ ا ش د ه و اس ت و ى ا ت ي ن اه ح ك م ا و ع ل م ا و ك ذ ل ك ن ح ز ى ال م ح س ن ين Musa yiğitlik çağına erip olgunlaşınca, biz ona hikmet ve ilim verdik. İşte güzel davrananları biz böylece mükâfatlandırırız. (Kasas 28/14)
و م ن ن ع م ر ه ن ن ك س ه ف ى ال خ ل ق ا ف ل ا ي ع ق ل ون Kime uzun ömür verirsek biz onun gelişmesini tersine çeviririz. Hiç düşünmüyorlar mı? (Yasin 36/68)
Sosyoloji ve Eğitim:
Sosyoloji bir toplum bilimidir. Toplumu hedef almayan eğitim gayesiz çalışmaktadır denilebilir. Eğitim yetiştirdiği kişilere toplumun değerlerini benimsetmelidir.
Toplum bir eğitimcidir. Örf - adet, lisan bunlar toplumda öğrenilir.
Sosyolojik manada eğitimin hedefi; Topluluğun yücelttiği idealleri mümkün olduğu kadar çok benimseyen kişiler oluşturmaktır. Toplumsal mirasın bir kuşaktan diğerine aktarılmasıdır.
Eğitimin sosyolojik açıdan görevleri: Toplum değerlerini ve kurallarını öğretmektir. Toplumda yenilik yapacak kişileri yetiştirmek.
Emanetin ehline verilmesi için, bilenle bilmeyeni, kabiliyetli ile kabiliyetsizi birbirinden ayırmak. Eğitilmiş insan gücü yetiştirerek ekonomik katkı sağlamak.
Toplum bireylerinin evlenmelerini sağlamak: Aranızdaki bekârları, kölelerinizden ve cariyelerinizden elverişli olanları evlendirin. Eğer bunlar fakir iseler, Allah kendi lütfu ile onları zenginleştirir. Allah, (lütfu) geniş olan ve (her şeyi) bilendir. (Nur, 24/32)
Bireylerin dost edinmelerini sağlamak. Kalpleri birleştirmek. Ve (Allah), onların kalplerini birleştirmiştir. Sen yeryüzünde bulunan her şeyi verseydin, yine onların gönüllerini birleştiremezdin, fakat Allah onların aralarını bulup kaynaştırdı. Çünkü O, mutlak galiptir, hikmet sahibidir. (Enfal, 8/63) Müminler ancak kardeştirler. Öyleyse kardeşlerinizin arasını düzeltin ve Allah'tan korkun ki esirgenesiniz. (Hucurat, 49/10)
Sosyolojik açıdan eğitimin tanımı, Tabiatın, sosyal müeseselerin ve diğer insanların bizim zeka ve irademiz üzerine icra ettikleri tesirlerden ibarettir.
Sosyolojik açıdan eğitimin amacı: Toplumsal mirası bir kuşaktan diğerine iletmektir.
Ahlâk ve Eğitim:
Ahlak, iyi ve kötü davranışlarla ilgilenir. İyiyi ve yapılması gerekeni gösterir.
Bazı değerler insana bağlıdır. Mesela pijama ile sokakta yürümek gibi. Dinen bir sakıncası yoktur fakat ayıp karşılanır
Değerler kimi zaman mutlak olabilir tüm insanlar için aynı değeri taşırlar. Hayırseverlik veya adalet gibi... Fakat mazlumun ve zalimin adalete bakışları farklı olacaktır. Hayırseverliğin nasıl gerçekleşmesi gerektiğine dair veya neyin hayır neyin şer olduğunu gösteren elimizde bir ölçü bulunmalıdır
Bu ölçünün kaynağı dindir. Yani Kur an ve Allah (c.c.) tarafından eğitilen kişi olarak Peygamber Efendimiz (s.a.v.). Doğru ve iyinin ilahi dinler tarafından sınırları çizilmiştir.
و ا ن ك ل ع ل ى خ ل ق ع ظ يم (Kalem, 5) Ve sen elbette yüce bir ahlâk üzeresin.
Ben iyi ahlakı tamamlamak için gönderildim. (Muvatta, Husnü l-huluk, 8.)
و م ا ا ب ر ى ن ف س ى ا ن الن ف س ل ا م ار ة ب الس وء ا ل ا م ار ح م ر ب ى ا ن ر ب ى غ ف ور ر ح يم ٥٣ Ben nefsimi temize çıkaramam; çünkü nefis ısrarla kötülüğü emreder; ama Rabbimin merhamet etmesi durumu başka. Rabbim bağışlayıcı ve merhametlidir (Yûsuf 12/53)
Sa d b. Hişam diyor ki: Ben: Ey müminlerin annesi, bana Rasulüllah ın (s.a.v.) ahlakını anlat, dedim. O (Âişe): Sen, Kur an okuyorsun değil mi? diye sordu. Ben: Evet, okuyorum, dedim. Bunun üzerine O (Âişe) : İşte Allah Elçisi nin (s.a.v.) ahlakı Kur an idi, dedi. (Müslim, Müsafirin, 139.)
Ne irfandır veren ahlaka yükseklik, ne vicdandır, Fazilet hissi insanlarda, Allah korkusundandır. M. Akif Ersoy
Andolsun ki, Rasulüllah sizin için, Allah a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah ı çok zikredenler için güzel bir örnektir. (Ahzab, 33/21.)
Hayırlınız, ahlâkı güzel olanınızdır. (Buhârî, Menâkıb 23, Fezâilü ashâbi n-nebî 27, Edeb, 38-39; Müslim, Fezâil 68. Ayrıca bk. Tirmizî, Birr 47, 69)
Ebü d-derdâ radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Kıyamet gününde mü min kulun terazisinde güzel ahlâktan daha ağır bir şey bulunmaz. Allah Teâlâ çirkin hareketler yapan, çirkin sözler söyleyen kimseden nefret eder (Tirmizî, Birr 61)
Eğitim de aynı yönde cereyan etmesine rağmen zihin eğitimi ile de meşgul olmaktadır dolayısıyla Ahlâk a göre eğitim daha geniş alanı kapsamaktadır.
Eğitim geniş çapta bir ahlaki faaliyettir. Eğitimci için her an göz önünde bulundurulması gereken ahlak ve faziletleri ortaya koyar. (öğrenciye karşı davranış, örneklik teşkil etmek)
İyi ile kötünün doğru ile yanlışın saha ve sınırlarını tespit eder. Eğitimci öğrencilerine iyinin niçin ve neden yapılacağını anlatır. Ebedi hayattaki mutluluk ile iyi davranış arasındaki bağı belirtir.
Teşekkürler... mismailbagdatli@yahoo.com ismailbağdatlı.com.tr