KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMUNA ŞİKÂYET BAŞVURULARI İLE İLGİLİ HUKUKİ DÜZENLEMELER NELERDİR? ŞİKÂYET BAŞVURUSU NEDİR? Şikâyet başvurusu; idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışları neticesinde hak ve özgürlükleri veya menfaatleri ihlal edilen gerçek ve tüzel kişilerin, ilgili idareye yapacakları başvuruların ardından kullanabilecekleri bir şikâyet mekanizması olarak tanımlanabilir. ŞİKÂYET BAŞVURUSUNUN TEMEL AMACI VE NİTELİKLERİ NELERDİR? Şikâyet başvurusunun temel amacı ve nitelikleri şu şekilde sıralanabilir: Şikâyet başvurusu, kamu idaresi ve birey arasındaki uyuşmazlıklarda bir şikâyet mekanizması olarak değerlendirilebilir. Şikâyet başvurusunun amacı, kendisine hizmet için var olan, ancak kendisinden güçlü kamu idaresi karşısında, bireyin haklarının insan olarak onuruna yakışır şekilde korunmasına katkı sağlamaktır. Şikâyet başvurusunun varlık nedeni, idarenin millet adına yargı dışında denetimidir. Şikâyet başvurusunda bulunabilmek 12 Eylül 2010 referandumu neticesinde tanınan Anayasal bir haktır. Şikâyet başvurusu, iç denetim, teftiş gibi diğer denetim yolları ile yargı, idareye başvuru gibi hak arama yollarına bir alternatif değildir. Diğer bir anlatımla, şikâyet başvurusu, idarenin yargı dışında TBMM adına dışsal denetime katkı sağlayacak bir mekanizmadır. Başvurularda sadece hukuka aykırılık iddiası değil iyi yönetim ilkeleri ile hakkaniyete aykırılık da ileri sürülebilir.
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMUNA NEDEN İHTİYAÇ DUYULMUŞTUR? Başta Avrupa olmak üzere dünyanın pek çok ülkesinde varlık bulan Ombudsmanlık Kurumu, idarenin kanunlara uygun, ayrımcılık yapmayan, eşit, tarafsız, dürüst, nezaketli, şeffaf, hesap verebilir şekilde davranmasını; kararlarını gecikmesizin vermesini ve kararlara karşı başvuru yollarını göstermesini, bilgi edinme hakkı başta olmak üzere dinlenilme, savunma haklarına saygılı olmasını sağlamak üzere kurulmuştur. Diğer bir ifadeyle, Ombudsman kamu vicdanı adına, iyi yönetim ilkelerinin ve insan haklarının idare nezdinde savunuculuğunu yapmaktadır. Benzer şekilde ülkemizde de idare-birey ilişkilerinde karşılaşılan uyuşmazlıkların etkin ve hızlı bir şekilde çözülmesi amacıyla; yargının işleyiş prosedürlerinden farklı olarak, idareyi birey adına yargı dışında inceleyen ancak idareye de bağlı olmayan bir denetim sistemi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Kamu Denetçiliği Kurumunun kurulmasıyla, kamu hizmetlerinin işleyişinin denetimine ilişkin bağımsız ve etkin bir şikâyet mekanizması oluşturulması hedeflenmiştir. Bu sayede, hukuka uygunluk denetimi yanında, hakkaniyet ve iyi yönetim ilkeleri gözetilerek yerindelik denetimi de yapılmaktadır. Bu açıdan bakıldığında, şikâyet başvurularının değerlendirilmesinde yargı denetiminden daha kapsamlı bir incelemenin yapıldığını söylemek mümkündür. Ayrıca, ülkemizin Avrupa Birliği üyeliği perspektifi doğrultusunda, 23. Fasıl olan Yargı ve Temel Haklar Faslının gayri resmî açılış kriterlerinden biri de Kamu Denetçiliği Kurumunun kurulmasıdır.
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMUNA ŞİKÂYET BAŞVURULARI İLE İLGİLİ HUKUKİ DÜZENLEMELER NELERDİR? Kamu Denetçisine başvuru hakkı, 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan referandum neticesinde 1982 Anayasasının 74 üncü maddesinin Dilekçe, Bilgi Edinme ve Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı olarak değiştirilmesiyle hukuk sistemimize girmiştir. Kamu Denetçiliği Kurumu, 29 Haziran2012 tarihinde Resmi Gazete de yayımlanan 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu ile kurulmuştur.
Kuruma yapılacak şikâyet başvurularına ilişkin usul ve esaslar ise 28 Mart2013 tarihli ve 28601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik le düzenlenmiştir. ŞİKÂYET BAŞVURUSUNA HANGİ İDARELER VE NELER KONU EDİLEBİLİR? Şikâyet başvurusuna merkezi idare kapsamındaki tüm kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumları, mahalli idareler, mahalli idarelerin bağlı idareleri, mahalli idare birlikleri, döner sermayeli kuruluşlar, kanunlarla kurulan fonlar, kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsleri, sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait kuruluşlar ile bunlara bağlı ortaklıklar ve müesseseler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kamu hizmeti yürüten özel hukuk tüzel kişileri konu edilebilir. Bu kapsamda idarenin, işlem ve eylemleri ile kurumlarda her seviyede görev yapan personelin tutum ve davranışlarının sebep olduğu hak veya menfaat ihlalleri şikâyete konu edilebilmektedir. Bunun yanında, idarenin hukuka uygun olmakla birlikte hakkaniyete veya iyi yönetim ilkelerine aykırı olan kararları da şikâyete konu edilebilmektedir. Örneğin, idarenin zamanında, makul ve açık cevap vermemesi, kararların gerekçeli olmaması, idarenin nezaketsiz tutumu, bilgi edinme hakkı ihlali vb. konular şikâyet konusu olabilmektedir. HANGİ KONULAR KURUMUN İNCELEME VE DENETİM ALANI DIŞINDADIR? Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile resen imzaladığı kararlar ve emirler (yüksek yargı organlarına üye seçmek, kanunları tekrar görüşülmek üzere Meclise geri göndermek vb.) Yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler (kanun yapmak, değiştirmek, kaldırmak, sınır ötesi operasyon kararları vb.) Yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin kararlar (mahkeme kararları, vb.) Türk Silahlı Kuvvetlerinin sırf askeri nitelikteki faaliyetleri (askeri kaynakların kullanımı, savaş sırasındaki emir ve talimatlar vb.) Kurumun görev alanı dışındadır.
KİMLER ŞİKÂYET BAŞVURUSUNDA BULUNABİLİR? İdarenin işlem ve eylemleri ile tutum ve davranışı sonucu hak ve özgürlükleri veya menfaatleri ihlal edilen gerçek ve tüzel kişiler Kuruma başvuruda bulunabileceklerdir. Bu tanım çerçevesinde, tüm bireyler yanında; şirketler, sivil toplum örgütleri, dernekler, vakıflar, sendikalar vb. tüzel kişiler Kuruma başvuru hakkına sahiptir. Ayrıca, tabiiyet ve mütekabiliyet (karşılıklılık) şartı aranmaksızın yabancı ülke vatandaşları da Kuruma şikâyetlerini iletebileceklerdir. Şikâyet başvurusunun insan hakları, temel hak ve özgürlükler, kadın hakları, çocuk hakları ve kamuyu ilgilendiren genel konulara yönelik olması halinde, sadece hak ve özgürlüğü veya menfaati ihlal edilen kişiler değil, bunlar dışındaki gerçek ve tüzel kişiler de Kuruma başvuruda bulunabilmektedir. Dolayısıyla bu konularda, bireyler yanında dernekler ve vakıflar gibi sivil toplum örgütleri de idarenin denetimi mekanizmasında aktif rol alabilmektedir. Diğer taraftan, şikâyet başvurusu kanuni temsilci veya vekil tarafından da yapılabilmektedir. YABANCI ÜLKE VATANDAŞLARINA BAŞVURU HAKKI TANIMIŞ MIDIR? Tabiiyet ve mütekabiliyet (karşılıklılık) şartı aranmaksızın yabancı ülke vatandaşlarına da başvuru hakkı tanınmıştır. TÜZEL KİŞİLER ŞİKÂYET BAŞVURUSUNDA BULUNABİLİR Mİ? Gerçek kişilere tanınan başvuru hakkı, sivil toplum örgütleri, şirketler, dernekler, vakıflar, sendikalar vb. tüzel kişilere de aynı çerçevede tanınmıştır. ŞİKÂYET BAŞVURUSU NASIL VE NEREDE YAPILIR? Şikâyet başvurusu, Kuruma veya Kurumun gerekli gördüğü yerlerde açacağı bürolara; elden, posta, e-posta, faks veya elektronik başvuru sistemi yoluyla ulaştırılır. Ancak, faks veya elektronik posta yoluyla yapılan başvurulara ait
dilekçe asıllarının 15 gün içerisinde Kuruma gönderilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, şikâyet başvurusu geçersiz sayılmaktadır. İlgili Yönetmeliğin ekinde yer alan Gerçek Kişiler için Şikâyet Başvuru Formu veya Tüzel Kişiler için Şikâyet Başvuru Formu doldurulmak suretiyle Kuruma başvurulabilmektedir. Yönetmelikte belirlenen zorunlu bilgi ve belgelerin sunulması koşuluyla form kullanılmadan da şikâyet başvurusu yapılabilir. Diğer taraftan, haklı bir nedenin bulunması halinde başvuru yapılan yerde yardımcı olunmak suretiyle sözlü şikâyette bulunulması mümkündür. Ayrıca, illerde valilikler ve ilçelerde kaymakamlıklar aracılığıyla da şikâyet başvurusu yapılabilmektedir. Ancak, burada, valilik ya da kaymakamlığın şikâyet başvurusuna ilişkin herhangi bir inceleme gerçekleştirmediklerinin altını çizmekte yarar görülmektedir. Valilik veya kaymakamlıklar, şikâyetleri tarih ve sayı vermek suretiyle kayıt altına aldıktan sonra şikâyet başvurusunu ve varsa eklerini en geç 3 iş günü içerisinde doğrudan Kuruma göndermektedirler.
ŞİKÂYET BAŞVURUSU HANGİ DİLDE YAPILMALIDIR? Başvuru Türkçe dilekçe ile yapılır. Ancak şikâyetçinin kendisini daha iyi ifade edebildiği başka bir dildeki başvurusu, Kurumca haklı ve makul olduğunun tespiti halinde kabul edilebilir.
BAŞVURULARDA FORM KULLANILMASI ZORUNLU MUDUR? Başvuruda bulunmak için başvuru formunun doldurulması zorunlu değildir. Şikâyet dilekçesinde; Şikâyetçi gerçek kişi ise şikâyetçinin; Adı, soyadı, imzası, Vatandaşlık kimlik numarası (yabancı ülke vatandaşı ise pasaport numarası, uyruğu ve varsa kimlik numarası), İletişim bilgileri (ev veya iş adresi, telefon ve faks numaraları, varsa e-posta adresi), Şikâyet edilen idare, idareye başvuru tarihi ve idarenin cevap tarihi, Şikâyet konusu ve talep, Şikâyetçi tüzel kişi ise şikâyetçinin; Unvanı, İletişim bilgileri (adresi, telefon ve faks numaraları, varsa e-posta adresi), Varsa merkezi tüzel kişilik numarası; yetkili kişinin adı, soyadı unvanı, imzası ve iletişim bilgileri (adresi, telefon ve faks numaraları, varsa e-posta adresi), yetkili kişinin yetki belgesinin aslı veya onaylı örneği, Şikâyet edilen idare, idareye başvuru tarihi, idarenin cevap tarihi, Şikâyet konusu ve talep, bilgilerine yer vermesi, başvurunun kabul edilmesi için yeterlidir. Görüldüğü üzere, Kuruma şikâyet başvurularında herhangi bir şekil şartı kısıtlamasına gidilmeyerek yukarıdaki bilgilerin sunulması koşuluyla başvuruların kabul edilmesi esası benimsenmiştir. Böylece vatandaşlarımızın Kuruma erişimi kolaylaştırılmaktadır. BAŞVURU FORMU NEREDEN VE NASIL TEMİN EDİLEBİLİR? Başvuru formlarına, Kurumun internet adresinden ulaşılabileceği gibi ilgili Yönetmelik ekinde de başvuru formu yer almaktadır.
ŞİKÂYET DİLEKÇESİNDE YER ALMASI GEREKEN HUSUSLAR İLE DİLEKÇE EKİNE EKLENMESİ GEREKEN BELGELER NELERDİR? Başvuru formu veya dilekçede, şikâyetin konusu net ve açık bir şekilde belirtilmeli (şikâyet konusu idarenin bir işlemi ise, işlemi tesis eden idare, işlem tarihi ve numarası yazılması; eylem, tutum ve davranış ise bunların ne olduğu somut olarak ifade edilmesi) ve şikâyet konusu işlem, eylem, tutum ve davranışın tebliğ ya da öğrenme tarihi ile idareye yapılan başvurunun sonucu bildirilmelidir. Ayrıca, inceleme ve araştırmayı kolaylaştırmak bakımından varsa şikâyete konu işlem veya eylem hakkındaki tüm bilgi ve belgeler başvuru formuna veya şikâyet dilekçesine eklenmelidir. Şikâyet başvurusunun kanuni temsilci veya vekil tarafından yapılması halinde, temsilci veya vekilinin yetki belgesinin başvuru formuna eklenmesi gerekmektedir. ŞİKÂYETÇİ BAŞVURU FORMUNA EKLEMEK İSTEDİĞİ BELGELERE ERİŞEMİYORSA NE YAPMALIDIR? Şikâyetçi, başvuru formu veya dilekçesine eklemek istediği belgelere erişememesi halinde bu durumu dilekçesinde belirtebilir. Kurum, şikâyetçinin belirttiği ya da dilekçesine eklediği bilgi ve belgelerle sınırlı kalmaksızın inceleme ve araştırma konusu için gerekli gördüğü her türlü bilgi ve belgeyi ilgili idareden isteyebilir. İdare, istenilen bilgi ve belgeleri derhal elektronik posta yoluyla ve bu isteğin bildirildiği tarihten itibaren en geç 30 gün içinde de belgelerin onaylı örnekleri ile birlikte yazılı olarak Kuruma göndermekle yükümlüdür. Bu süre içinde istenen bilgi ve belgeleri haklı bir neden olmaksızın vermeyenler veya eksik verenler hakkında Kamu Baş denetçisi veya Kamu Denetçisinin başvurusu üzerine ilgili merci soruşturma açar. Soruşturma açılmasına ilişkin işlem ve soruşturma sonucu hakkında ilgili merci Kurumu bilgilendirir. Ancak, devlet sırrı veya ticari sır niteliğindeki bilgi ve belgeler, yetkili mercilerce gerekçesi belirtilmek suretiyle verilemeyebilir. Bu durumda, devlet sırrı niteliğindeki bu bilgi ve belgeler Kamu Baş denetçisi veya görevlendireceği Kamu Denetçi tarafından yerinde incelenebilecektir.
BAŞVURU İLE İLGİLİ KOŞULLARDA İNCELEME DEVAM EDERKEN HERHANGİ BİR DEĞİŞİKLİK OLMASI HALİNDE ŞİKÂYETÇİ NE YAPMALIDIR? Başvuru formu ve eklerinde sunulan hususlarda inceleme devam ederken değişiklik olması ya da tamamen yeni bir durumun ortaya çıkması halinde, şikâyetçinin bu durumu en kısa sürede Kuruma yazılı olarak bildirmesi ve meydana gelen değişiklik veya yeni durumla ilgili tüm bilgi ve belgeleri Kuruma iletmesi, inceleme ve araştırmanın daha sağlıklı yürütülmesi açısından yararlı olacaktır. ŞİKÂYET BAŞVURUSU GİZLİ YAPILABİLİR Mİ? Şikâyet başvurusunun gizli tutulması talep edilebilir. Kurum şikâyet başvurularındaki gizlilik talebi hakkında gerekli tedbirleri almaktadır. Ancak, kişiler, Kuruma kimlik bilgilerini gizleyerek başvuru yapamazlar. Başvuruda kişinin adı, soyadı, kimlik numarası gibi bilgilerin bildirilmesi zorunludur. KANUNİ TEMSİLCİ VEYA VEKİL ARACILIĞIYLA BAŞVURU YAPILABİLİR Mİ? Şikâyet başvurularının şahsen yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır. İhtiyaç duyulması halinde başvuru, kanunî temsilci veya vekil tarafından da yapılabilir. Bu durumda, temsilci veya vekilin geçerli bir yetki belgesi sunması gerekmektedir. Ayrıca, şikâyet başvuru dilekçesinde kanunî temsilci veya vekilin; adı, soyadı, imzası, vatandaşlık kimlik numarası (yabancı ülke vatandaşları için pasaport numarası, uyruğu ve varsa kimlik numarası) ve iletişim bilgileri (ev ve iş adresi, varsa bildirime esas elektronik posta adresi, telefon ve faks numarası) yer almalıdır. Bu gibi durumlarda, şikâyet başvurusunun incelenmesi neticesinde şikâyetçiye yapılacak olan tebligatlar doğrudan kanunî temsilci veya vekile yapılır.
ŞİKÂYET BAŞVURULARINDAN ÜCRET ALINMAKTA MIDIR? Şikâyet başvurusundan herhangi bir nedenle ücret alınmaz. ŞİKÂYET BAŞVURUSUNUN ŞARTLARI NELERDİR? Şikâyet başvurusunun en önemli ve öncelikle üzerinde durulması gereken maddi şartları şunlardır: Şikâyetçinin menfaatinin ihlal edilmiş olması İdari başvuru yollarının tüketilmiş olması
Şikâyet başvurusunun süresinde yapılması MENFAAT İHLALİ KAVRAMI NEYİ İFADE ETMEKTEDİR? Kural olarak, menfaati ihlal edilen gerçek ve tüzel kişiler Kuruma şikâyet başvurusunda bulunabilir. Menfaat ihlali ile anlatılmak istenen; idari işlem veya eylemler ile idarenin tutum veya davranışları neticesinde şikâyetçinin; kişisel, meşru ve güncel bir menfaatinin olumsuz etkilenmiş olması, kısaca, işlem, eylem, tutum ve davranış ile şikâyetçi arasında bir menfaat bağının bulunmasıdır. HANGİ HALLERDE MENFAAT İHLALİ ARANMAZ? Şikâyetin insan hakları, temel hak ve özgürlükler, kadın hakları, çocuk hakları ve kamuyu ilgilendiren genel konulara yönelik olması hâlinde menfaat ihlali aranmaz. Bu kapsamda, idarenin bu konulardaki işlem ve eylemleri ile tutum ve davranışlarından dolayı doğrudan hak kaybına uğrayan veya menfaati ihlal edilen kişinin şikâyet başvurusunda bulunmadığı veya bulunamadığı hallerde, gerçek ya da tüzel üçüncü kişiler de konuya ilişkin şikâyet başvurusunda bulunabilmektedir. İDARİ BAŞVURU YOLLARININ TÜKETİLMESİ NEYİ İFADE ETMEKTEDİR? Şikâyet başvurusunda bulunabilmek için, kural olarak idari başvuru yollarının tüketilmiş olması gerekir. Yani, Şikâyetçi hakkında tesis edilmiş bir idari işlem bulunmamakla birlikte, şikâyetçinin idareden işlem tesis edilmesini veya eylemde bulunulmasını gerektiren bir talebi varsa, öncelikle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu nun 10. maddesi kapsamında, idarî davaya konu olabilecek bir işlem tesisi veya eylemin yapılması için idarî makamlara başvuru yapılması, İdarenin, ilgilinin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu nun 10. maddesi kapsamında bir başvurusu olmaksızın tesis ettiği bir işlem varsa idarî işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılmasının üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan idarî dava açma süresi içinde istenmesi, İdari eylemden kaynaklı bir zarar varsa; bu zararın giderilmesinin, yazılı bildirim üzerine veya başka suretle öğrenildiği tarihten itibaren bir yıl ve
her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde ilgili idareden talep edilmesi, Varsa özel kanunlarda yer alan zorunlu idarî başvuru yollarının da tüketilmesi, gerekmektedir. Kamu Denetçiliği Kurumuna şikâyet başvurusunda bulunulabilmesi için, varsa özel kanunlarda yer alan zorunlu idarî başvuru yollarının da tüketilmesi gerekir. HANGİ HALLERDE İDARİ BAŞVURU YOLLARININ TÜKETİLMESİ ŞARTI ARANMAZ? Yukarıda bahsedilen idari başvuru yolları tüketilmeden doğrudan Kamu Denetçiliği Kurumu na yapılan şikâyetler, bazı istisnai durumlarda, yönetmeliğin ilgili hükümleri doğrultusunda kabul edilmektedir. Bu doğrultuda; İdarenin tutum ve davranışlarına karşı, İdarenin kanunlarda açıkça kesin olduğu belirtilen işlemlerine karşı, Telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ihtimali bulunan hâllerde, idarî başvuru yolları tüketilmese dahi şikâyet başvuruları kabul edilmektedir. Böylece, idari başvuru yollarının tüketilmesi aşamasında oluşabilecek hak kayıplarının önüne geçilerek şikâyetçinin vakit kaybetmeksizin Kuruma başvurabilmesi mümkün kılınmıştır. KURUMUNA ŞİKÂYET BAŞVURUSU NE ZAMAN YAPILABİLİR? Kuruma başvuru süresi altı aydır. Bu sürelerin işlemeye başlaması aşağıdaki şekilde olmaktadır. Şikâyetçiler yukarıda belirtilen idari başvuru yolları kapsamında yaptıkları başvuru sonucunda; İdare tarafından verilen cevabın kendilerine bildirildiği tarihten, ya da, İdare tarafından 60 gün içinde cevap verilmediği takdirde (talep zımnen reddedilmiş sayılır) bu sürenin bittiği tarihten,
itibaren altı ay içinde Kuruma başvuruda bulunabilir. İdarenin tutum ve davranışları ile kanunlarda kesin olduğu belirtilen işlemlerine karşı ve telafisi güç ve imkansız zararların doğması ihtimali bulunan hallerde, idareye başvurma şartı aranmaksızın; şikâyet konu olayın gerçekleşmesi, öğrenilmesi veya şikâyetçiye bildirilmesinden itibaren altı ay içinde Kuruma başvuruda bulunulabilir.
ŞİKÂYETÇİ HANGİ SÜRE İÇERİSİNDE BAŞVURUSUNUN KARARA BAĞLANMASINI BEKLEMELİDİR? Kurum, inceleme ve araştırmasını şikâyet tarihinden itibaren en geç altı ay içinde sonuçlandırır. Bu süre içinde inceleme ve araştırmanın sonuçlandırılamaması hâlinde şikâyetçiye sonuçlandırılamama gerekçesi ve dava açma süresinin işlemeye başladığı hususu bildirilerek inceleme ve araştırmaya devam edilir. Ancak, inceleme ve araştırma devam ederken şikâyet konusuyla ilgili olarak dava açılması hâlinde, Kurum inceleme ve araştırmasını dava sonuçlanıncaya kadar bekletebilir veya şikâyet başvurusunun mahiyetine göre inceleme ve araştırmasını sonlandırabilir. Bekletilen şikâyet başvurusu hakkında kesinleşen dava sonucuna göre Kurum, inceleme ve araştırmayı karara bağlar. HEM KURUMA HEM DE YARGI YOLUNA BAŞVURULMASI MÜMKÜN MÜDÜR? Kurum, idari başvuru yollarının tüketilmesinin ardından, yargı yoluna gidilmeden önce başvurulabilecek bir şikâyet mercii olarak görevlendirilmiştir. Bu doğrultuda, Kamu Denetçiliği Kurumu ile yargı yoluna aynı anda başvurmak mümkün olmayıp şikâyetçi bu iki tercih arasında bir seçim yapmak durumundadır. Bununla birlikte, dava açma süresi içerisinde Kuruma yapılan başvuru, dava açma süresini durdurmaktadır. Bu nedenle, önce Kuruma başvurularak başvuru tarihinden itibaren altı ay içerisinde herhangi bir cevap verilmemesi, başvurunun reddedilmesi veya tavsiye kararı verilmekle birlikte idarenin 30 gün içerisinde tavsiye kararının gereğini yerine getirmemesi halinde durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlayacağından, bu yönteme başvurulması da olanaklıdır. YARGIYA İNTİKAL ETMİŞ KONULARDA KURUMA BAŞVURU YAPILMASI MÜMKÜN MÜDÜR? Kuruma yapılan başvurulara ilişkin inceleme ve araştırmaya geçilmeden önce, şikâyet başvurusu ön incelemeye tabi tutulur. Bu çerçevede, başvuru; görev alanı, süre, idari başvuru yollarının tüketilmesi, menfaat ihlali, bulunması zorunlu bilgilerin varlığı, konunun yargıya intikal etmiş olması, vb. yönlerden incelenir.
Yargıya intikal etmiş konular Kurumun görev alanı dışında kalmaktadır. Yapılan ön inceleme neticesinde konunun yargıya intikal etmiş olduğunun tespit edilmesi halinde şikâyete ilişkin herhangi bir inceleme ve araştırma yapılmaksızın incelenemezlik kararı verilmektedir. Ancak, inceleme ve araştırma devam ederken şikâyet konusuyla ilgili olarak dava açılması hâlinde, Kurum inceleme ve araştırmasını dava sonuçlanıncaya kadar bekletebilir veya şikâyet başvurusunun mahiyetine göre inceleme ve araştırmasını sonlandırabilir. Bekletilen şikâyet başvurusu hakkında kesinleşen dava sonucuna göre Kurum, inceleme ve araştırmayı karara bağlar. ŞİKÂYET BAŞVURULARI İLE YARGIYA İLİŞKİN DAVA SÜRELERİ NASIL HESAPLANMAKTADIR? Dava açma süresi içerisinde Kuruma yapılan şikâyet başvurusu, işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurur. Durmuş olan dava açma süresinin yeniden işlemeye başlaması aşağıdaki şekilde olur: Şikâyet başvurusu hakkında, başvurunun kayda girmesinden itibaren altı ay içerisinde başvuru hakkında karar verilerek şikâyetçiye tebliğ edilmemesi durumunda altı aylık sürenin bitimini izleyen günden itibaren, Şikâyet başvurusunun Kurum tarafından reddedilmesi hâlinde, bu kararın şikâyetçiye tebliğini izleyen günden itibaren, Kurumun karar verilmesine yer olmadığına dair karar vermesi durumunda, bu kararın şikâyetçiye tebliğini izleyen günden itibaren, Şikâyet başvurusunun kabul edilerek Kurum tarafından yapılan inceleme neticesinde ilgili idareye yapılan tavsiye üzerine, tavsiye kararının ilgili idareye tebliğini izleyen 30 gün içinde herhangi bir işlem tesis edilmez veya eylemde bulunulmaz ise, 30 günlük sürenin bittiği günü izleyen günden itibaren, durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlar. Dava açma süresinin hesabında Kuruma şikâyet başvurusu yapılıncaya kadar geçen süre de hesaba katılır. Yönetmeliğin uygulanmasında süreler, tebliğ tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar. Tatil günleri sürelere dâhil olup, sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar.
KURUM TARAFINDAN HANGİ KARARLAR VERİLMEKTEDİR? Kurum tarafından başvurularda usul yönünden bir eksiklik bulunmadığı durumlarda, başvurunun esası hakkında tavsiye ya da ret kararı verilmektedir. Ret kararı, idarenin şikâyet konu işlem, eylem, tutum veya davranışında hukuka, hakkaniyete ve iyi yönetim ilkelerine aykırı bir durumun bulunmadığı anlamını taşımaktadır. Tavsiye kararı ise, belirtilen hususlarda idarenin hatalı davrandığı anlamına gelmektedir. Kurum tarafından verilen tavsiye aşağıdaki huşuları içerebilir: Hatalı davranıldığının kabulü, Zararın tazmini, İşlem yapılması veya eylemde bulunulması, Mevzuat değişikliğinin yapılması, İşlemin geri alınması, kaldırılması, değiştirilmesi veya düzeltilmesi, Uygulamanın düzeltilmesi, Uzlaşmaya gidilmesi, Tedbir alınması. KURUMUN KARARLARI BAĞLAYICI MIDIR? Kurumun kararları tavsiye niteliğinde olup bağlayıcı değildir. Bununla birlikte, idareler tavsiye kararının kendilerine tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde kararın gereklerinin yerine getirilip getirilmeyeceği noktasında bir karar vererek, önerilen çözümü uygulanabilir nitelikte görmediği takdirde Kuruma gerekçesini bildirmek zorundadır.