Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI

Transkript

1 Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI

2 İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM İdarenin Denetlenmesi I. GENEL OLARAK...1 II. YARGI DIŞI DENETİM...2 A. İdari Denetim Genel İdari Denetim Özel İdari Denetim...9 B. Siyasal Denetim Hükümetin TBMM Tarafından Denetlenmesi Dilekçe Hakkı...20 C. Kamuoyu Denetimi...22 D. Ombudsmanlık...23 III. YARGI DENETİMİ...25 A. Genel Olarak...25 B. Yargı Denetiminde Uygulanan Belli Başlı Sistemler Yargı Birliği Sistemi Yargı Ayrılığı Sistemi (İdari Yargı Sistemi)...26 C. Ülkemizdeki İdari Yargı Sistemi...27 İKİNCİ BÖLÜM İdari Yargı Denetiminin Kapsamı ve Sınırları I. İDARİ YARGI DENETİMİNİN KAPSAMI...29 A. Genel Olarak...29 B. Yasama Kısıntıları Kavram ve Tarihsel Süreç Pozitif Hukuk...30 C. Yargı Kısıntıları...35 II. İDARİ YARGI DENETİMİNİN SINIRLARI...36 A. Genel Olarak...36 B. Bağlı Yetki - Takdir Yetkisi Ayrımı Bağlı Yetki Takdir Yetkisi...38 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İdari Yargı Örgütü I. GENEL İDARİ YARGI ÖRGÜTÜ...43 A. Danıştay Daireler Danıştay Genel Kurulu İdari İşler Kurulu İdari Dava Daireleri Kurulu ve Vergi Dava Daireleri Kurulu İçtihatları Birleştirme Kurulu Başkanlar Kurulu Başkanlık Kurulu Yüksek Disiplin Kurulu Disiplin Kurulu...54

3 VI II. Themıs Medeni Usul Hukuku B. Bölge İdare Mahkemesi...55 C. İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemeleri...55 ASKERİ İDARİ YARGI ÖRGÜTÜ...57 A. Daireler...58 B. Daireler Kurulu...58 C. Başkanlar Kurulu...59 D. Yüksek Disiplin Kurulu...59 E. Genel Kurul...59 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İdari Yargı Görevlileri I. GENEL İDARİ YARGI GÖREVLİLERİ...61 A. Danıştay Personeli Meslek Mensupları Diğer Görevliler...63 B. Bölge İdare Mahkemesi Personeli...64 C. İdare Mahkemeleri ile Vergi Mahkemelerinin Personeli...65 II. ASKERİ İDARİ YARGI PERSONELİ...66 III. YARGICIN YASAKLILIĞI (ÇEKİNMESİ) VE REDDİ A. Genel Olarak...67 B. Yargıcın Yasaklılığı ile Reddinin Karşılaştırılması...68 C. Hukuk Yargılamasında Yargıcın Çekinmesi ve Reddi Yargıcın Yasaklılığı Yargıcın Reddi...69 D. İdari Yargılamada Çekinme ve Ret Danıştay da Çekinme ve Ret Mahkemelerde Çekinme ve Ret Çekinme ve Reddin Sonuçları...74 BEŞİNCİ BÖLÜM İdari Yargının Görev Alanı I. GÖREV KAVRAMI...75 II. İDARİ YARGININ GÖREV ALANININ ANAYASAL DAYANAĞI SORUNU...76 III. İDARİ YARGININ GÖREV ALANINI BELİRLEYEN ÖLÇÜTLER...77 IV. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI DIŞINDA KALAN UYUŞMAZLIKLAR...78 A. Yasama ve Yargı İşlemleri...78 B. Adli Yargının Görev Alanına Giren Uyuşmazlıklar İnsan Zararlarına İlişkin Davalar Abonman Sözleşmeleri İdari Para Cezaları İdarenin Özel Kişilere Karşı Açtığı Davalar İdarenin Özel Hukuk Sözleşmelerinden Doğan Davalar Kamu Görevlilerine Karşı Açılan Davalar Tapu Siciliyle İlgili Davalar Kamulaştırmadan Doğan Özel Hukuk Uyuşmazlıkları Nüfus Kayıtlarına İlişkin Davalar İcra ve İflâs Dairesi Görevlilerinin Kusurlarından Doğan Tazminat Davaları Hizmet Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıklar Fiili Yol İdareye Ait Taşıtlarının Yaptığı Kazalardan Doğan Uyuşmazlıklar...94

4 İçindekiler VII 14. Vakıf Üniversitelerine İlişkin Uyuşmazlıklar...96 C. Askeri İdari Yargının Görev Alanına Giren Uyuşmazlıklar AYİM in Görev Alanının Belirlenmesi...98 V. GÖREV VE HÜKÜM UYUŞMAZLIKLARI A. Genel Olarak B. Görev Uyuşmazlığı Olumlu Görev Uyuşmazlığı Olumsuz Görev Uyuşmazlığı C. Hüküm Uyuşmazlığı Genel Olarak Koşulları Hüküm Uyuşmazlığının Giderilmesi D. Uyuşmazlık Çıkarılamayacak Durumlar E. Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarını Bekletici Sorun Sayma F. Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarının Sonuçları ALTINCI BÖLÜM İdari Davalar I. GENEL OLARAK A. Edim (= Eda) Davaları B. Tespit Davaları C. Yenilik Doğuran (İnşai) Davalar II. İDARİ DAVA TÜRLERİ III. İPTAL DAVALARI A. Genel Olarak B. İptal Davasının Özellikleri C. İptal Davasının Konusu D. İptal Davasının Ön Koşulları Mahkemeye İlişkin Ön Koşullar Davanın Konusuna İlişkin Ön Koşullar Davacıya İlişkin Ön Koşullar Davalıya İlişkin Ön Koşullar İptal Davasının Süresine İlişkin Ön Koşullar İptal Davasının Biçimine İlişkin Ön Koşullar E. İptal Davasının Esasa İlişkin Koşulları YETKİ UNSURU ŞEKİL KURALLARI İDARİ İŞLEMİN SEBEP UNSURU İDARİ İŞLEMİN KONU UNSURU İDARİ İŞLEMİN AMAÇ UNSURU F. Yürütmenin Durdurulması Genel Olarak Hukuksal Niteliği Koşulları Yürütmenin Durdurulması Kararlarına İtiraz Temyiz veya İtiraz İstemlerinde Yürütmenin Durdurulması Yürütmenin Durdurulması Kararının Sonuçları Yürütmenin Durdurulması Kararı Verilemeyecek Durumlar Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde Yürütmenin Durdurulması G. İptal Davasının Sonuçları İptal Davasının Reddedilmesinin Sonuçları...150

5 VIII Themıs Medeni Usul Hukuku 2. İptal Davasının Kabul Edilmesinin Sonuçları H. İptal Kararının Uygulanması İdarenin Sorumluluğu Kamu Görevlisinin Sorumluluğu: IV. TAM YARGI DAVALARI A. Genel Olarak B. Türleri C. Tam Yargı Davasının Ön Koşulları Mahkemeye İlişkin Ön Koşullar Dava Konusuna İlişkin Ön Koşullar Davacıya İlişkin Ön Koşullar Davalıya İlişkin Ön Koşullar Süreye İlişkin Ön Koşullar Biçime İlişkin Ön Koşullar D. Tam Yargı Davasının Esasına İlişkin Koşullar Kusurlu Sorumluluk (Hizmet Kusuru) Kusursuz Sorumluluk E. Tam Yargı Davasının Sonuçları Davanın Reddinin Sonuçları Davanın Kabulünün Sonuçları F. Tam Yargı Davasında Verilen Kararların Uygulanması V. İDARİ YARGIDA YER ALMAYAN DAVA TÜRLERİ A. Temyiz Davaları B. Yorum Davaları Genel Olarak Özellikleri Koşulları Türleri Pozitif Hukukumuzda Yorum Davasının Durumu C. Tespit Davaları Genel Olarak Özellikleri Koşulları Türleri Pozitif Hukukumuzda Tespit Davalarının Durumu YEDİNCİ BÖLÜM İdari Davaların Açılması ve Yürütülmesi I. İDARİ DAVALARIN AÇILMASI A. Dava Dilekçesi B. Dava Dilekçesinde Gösterilmesi Gereken Hususlar Tarafların ve Varsa Vekillerinin veya Temsilcilerinin Ad ve Soyadları veya Unvanları ve Adresleri Davanın Konusu Davanın Nedenleri Davanın Dayandığı Kanıtlar Davaya Konu Olan İdari İşlemin Yazılı Bildirim Tarihi İstem Sonucu Diğer Hususlar Sonuç Olarak C. Dava Dilekçesinin Verileceği Yerler...172

6 İçindekiler IX D. Dava Dilekçesinin Kaydı ve Dilekçeler Üzerine Uygulanacak İşlem E. Tarafların Kişilik ve Niteliğinde Değişiklik F. Aynı Dilekçe ile Dava Açılabilecek Durumlar Tek Dilekçe ile Birden Çok İdari İşleme Karşı Dava Açılması Birden Çok Kişinin Tek Dilekçe ile Dava Açması II. İDARİ YARGIDA İLK İNCELEME A. Genel Olarak B. Dilekçeler Üzerine İlk İnceleme C. İlk İnceleme Üzerine Verilecek Kararlar D. İlk İnceleme Üzerine Verilen Kararlara Karşı Başvuru III. TEBLİGAT VE CEVAP VERME IV. DURUŞMA A. İlk Derece Yargı Yerinde Duruşmaya Karar Verilmesi Tarafların istemi üzerine Yargı Yerinin Kararı Üzerine B. Temyiz ve İtirazlarda Duruşmaya Karar Verilmesi C. Duruşmaya İlişkin Diğer Hükümler SEKİZİNCİ BÖLÜM İdari Yargıda Görev ve Yetki I. GÖREV A. Kavram B. Özellikleri C. İdari Yargı Sistemimizde Yer Alan Mahkemelerin Görevleri Danıştay ın Yargısal Görevleri Bölge İdare Mahkemesinin Görevleri İdare Mahkemeleri ile Vergi Mahkemelerinin Görevleri II. YETKİ A. Kavram B. Özellikleri C. Genel Yetki Kuralı D. Özel Yetki Kuralları Kamu Görevlileri ile İlgili Davalarda Yetki Taşınmaz Mallara İlişkin Davalarda Yetki Taşınır Mallara İlişkin Davalarda Yetki Tam Yargı Davalarında Yetki Vergi Uyuşmazlıklarında Yetki III. GÖREVSİZLİK VE YETKİSİZLİK HALLERİNDE YAPILACAK İŞLEMLER DOKUZUNCU BÖLÜM İdari Yargıda Süreler I. GENEL OLARAK II. DAVA SÜRELERİ A. Genel Süreler B. Özel Süreler III. SÜRELERİN BAŞLAMASI IV. SÜRELERİN HESAPLANMASI A. 60 Günlük Süreler B. 30 Günlük Süreler C. Şubat Tebligatları...206

7 X Themıs Medeni Usul Hukuku V. SÜRELERİN DURMASI A. İlgililerin, Haklarında İdari Davaya Konu Olabilecek Bir İşlem ya da Eylemin Yapılması için İdari Makamlara Başvurması (İYUK. m. 10 Başvurusu) B. Üst Makamlara Başvurma (İYUK m. 11 Başvurusu) C. Bilgi Edinme Kapsamında Yapılan Başvuru D. Askeri İdari Yargıda İdari Başvurular Zorunlu İdari Başvuru İhtiyari Başvuru İdari Makamların Sükutu VI. SÜRELERİN KESİLMESİ A. Görevli Olmayan Yargı Yerlerine Başvurma B. Dilekçelerin Reddi Kararından Sonraki Ek Süre C. İdari İşlem Nedeniyle İptal ve Tam Yargı Davasının Birlikte Açılması Durumunda Tam Yargı Davasının Süresinin İşlememesi VII. TAM YARGI DAVALARINDA SÜRE A. İdari İşlemden Doğan Tam Yargı Davasında Süre (İYUK. md.12) B. İdari Eylemden Doğan Tam Yargı Davasında Süre (İYUK. m.13) ONUNCU BÖLÜM İdari Yargıda Özel Durumlar I. İDARİ DAVALARDA İSPAT VE KANITLARIN TESPİTİ II. YARGI YERİ BELİRLENMESİ (MERCİ TAYİNİ) III. BAĞLANTILI DAVALAR A. Genel Olarak B. Koşulları C. Bağlantı Kararının Verilmesi D. Bağlantı İsteminin İlk Derece Yargı Yerince Kabul Edilmemesi Kararına İtiraz IV. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN İDARİ DAVALARDA YER ALMASI A. Davaya Katılma Genel Olarak Koşulları Usul Sonuçları Giderler B. Davanın İhbarı (Duyurulması) Tanımı ve Koşulları Usul Sonucu V. DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ A. Davadan Feragat B. Kabul VI. İDARİ YARGIDA HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU İLE VERGİ USUL KANUNUNUN UYGULANACAĞI DURUMLAR ON BİRİNCİ BÖLÜM İdari Yargıda Kanun Yolları (Kararlara Karşı Başvuru Yolları) I. GENEL OLARAK II. KANUN YOLLARININ AMACI III. KANUN YOLLARININ ÇEŞİTLERİ...242

8 İçindekiler XI IV. KANUN YOLLARINA BAŞVURULAMAYACAK KARARLAR V. KARARLARA KARŞI KANUN YOLLARI DIŞINDA DİĞER BAŞVURU YOLLARI A. Kararın Açıklanması veya Aykırılıkların Giderilmesi ve Yanlışlıkların Düzeltilmesi Yolları Açıklama veya Aykırılıkların Giderilmesi Yanlışlıkların Düzeltilmesi B. Kanun Yolu Niteliği Taşımayan Özel İtiraz Yolu VI. OLAĞAN KANUN YOLLARI A. İtiraz Genel Olarak İtiraz Mercii İtirazın Konusu Olan Kararlar İtiraz Süresi İtiraz Yöntemi ve İtiraz Dilekçesinin İncelenmesi İtirazın İncelenmesi ve İtiraz Üzerine Verilen Kararlar B. Temyiz Temyiz Mercii Temyiz İstemi Temyizin Konusu Olan Kararlar Temyiz Edilemeyecek Olan Kararlar Temyiz Süresi Temyiz Yöntemi ve Temyiz Dilekçesinin İncelenmesi Temyiz İncelemesi Temyiz Nedenleri Temyiz İncelemesi Sonucunda Verilecek Kararlar Temyizden Vazgeçme Kanun Yollarında (Temyiz ve İtiraz Yolunda) Yürütmenin Durdurulması İstemi C. Kararın Düzeltilmesi VII. OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI A. Kanun Yararına Bozma B. Yargılamanın Yenilenmesi Koşulları Yargılamanın Yenilenmesi İsteminin İnceleneceği Yer ve Usulü VIII. ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİNDE KANUN YOLLARI A. Genel Olarak B. Olağan Kanun Yolu: Kararın Düzeltilmesi C. Olağanüstü Kanun Yolu: Yargılamanın Yenilenmesi Çözümlü Çıkmış Sorular İDARİ YARGI TEMEL KANUNLARI Danıştay Kanunu Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun İdari Yargılama Usulü Kanunu Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu...441