YAŞ MEYVE VE SEBZE DÜNYA ÜRETİMİ Dünya Yaş Sebze Üretimi Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) nün en güncel verileri olan 2011 yılı verilerine göre; 2011 yılında dünyada 56,7 milyon hektar alanda yaş sebze üretimi yapılmıştır. Söz konusu alanda yetiştirilen toplam yaş sebze 1,1 milyar ton olup, domates yaklaşık 159 milyon tonluk üretimi ile dünyada en çok yetiştirilen yaş sebze ürünüdür. Domates ürününü, sırasıyla karpuz (104 milyon ton), kuru soğan (85,3 milyon ton), lahana (68,8 milyon ton), hıyar ve kornişon (65,3 milyon ton) ürünleri takip etmektedir. 2011 yılı itibarıyla toplam yaş sebze üretiminde 2010 yılına kıyasla % 12,6 oranında artış meydana gelmiştir. Dünyada toplam 4,7 milyon hektar alanda domates ekimi yapılmaktadır. Domates üretiminde dünyada önde gelen ülkeler sırasıyla Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) (48,6 milyon ton), Hindistan (16,8 milyon ton), ABD (12,6 milyon ton), Türkiye (11 milyon ton), ve Mısır (8 milyon ton) iken, hektara göre verimin en yüksek olduğu ülke Hollanda dır. ÇHC dünya üretiminin yaklaşık üçte birini tek başına gerçekleştirmekte olup, ülkemizin küresel domates üretiminden aldığı pay %6,9 seviyesindedir. Dünyada en çok üretilen ikinci sebze ürünü karpuzdur. Dünyada toplam 3,6 milyon hektar alanda ekimi yapılan karpuzun, 2011 yılı itibarıyla küresel üretim hacmi 104,4 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Dünyadaki önemli karpuz üreticisi ülkeler; ÇHC (69,6 milyon ton), İran (4,5 milyon ton) ve Türkiye (3,8 milyon ton) dır. ÇHC dünya üretiminin %67 sini tek başına gerçekleştirmekte olup, ülkemizin küresel karpuz üretiminden aldığı pay %3,7 seviyesindedir. Tablo 1. Dünya Yaş Sebze Üretiminde İlk 10 Ürün (Ton) Sıra Ürün Adı 2010 2011 Değişim 1 Domates 145.652.579 159.023.383 9,2 2 Karpuz 89.153.514 104.472.354 17,2 3 Kuru Soğan 74.220.950 85.375.125 15,0 4 Lahana 58.023.731 68.840.531 18,6 5 Hıyar ve Kornişon 57.556.880 65.334.911 13,5 6 Patlıcan 41.829.973 46.685.777 11,6 7 Havuç Ve Şalgam 33.663.365 35.658.466 5,9 8 Biber 27.518.904 29.939.029 8,8 9 Marul Ve Hindiba 23.612.763 27.295.907 15,6 10 Kabak 22.396.399 24.302.703 8,5 Genel Toplam 965.751.346 1.087.591.891 12,6 Kaynak : FAO (%) Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 1
2011 yılı FAO verilerine göre; 562 milyon tonluk üretimi ile ÇHC dünyada en fazla yaş sebze yetiştiren ülke konumundadır. Geniş coğrafi yapısının etkisiyle tarımsal üretimin yoğun bir şekilde yapıldığı ÇHC de, iklim çeşitliliğinden dolayı tüm yaş sebze türlerinin üretimi yapılabilmektedir. ÇHC, dünya yaş sebze üretiminden % 51,6 oranında pay almaktadır. ÇHC nin yaş sebze üretimini sırasıyla Hindistan (105,8 milyon ton) ve ABD (34,7 milyon ton) takip etmektedir. Ülkemiz 27,4 milyon tonluk üretimi ile dünya sıralamasında 4 üncü sırada yer almakta ve küresel yaş sebze üretiminden %2,5 oranında pay almaktadır. Tablo 2. Yaş Sebze Üreticisi Ülkeler (Ton) Sıra Ülke Adı 2010 2011 Değişim (%) 1 Çin Halk Cumhuriyeti 473.094.711 561.744.784 18,7 2 Hindistan 99.680.370 105.795.436 6,1 3 A.B.D 35.293.556 34.670.383-1,8 4 Türkiye 25.831.193 27.406.622 6,1 5 İran 18.678.490 25.961.062 39,0 6 Mısır 19.516.402 18.945.478-2,9 7 Rusya Federasyonu 13.233.450 16.275.330 23,0 8 İtalya 13.499.277 13.287.938-1,6 9 İspanya 12.125.391 12.408.559 2,3 10 Meksika 12.125.391 11.908.058-1,8 11 Brezilya 10.032.406 11.611.033 15,7 12 Nijerya 11.055.900 11.439.588 3,5 13 Güney Kore 9.401.222 11.364.423 20,9 14 Japonya 11.034.200 10.859.391-1,6 15 Ukrayna 8.911.100 10.608.400 19,0 Genel Toplam 965.751.348 1.087.591.892 12,6 Kaynak: FAO Dünya Yaş Meyve Üretimi FAO nun en güncel verileri olan 2011 yılı verilerine göre; dünyada toplam 57,1 milyon hektarlık arazide yaş meyve üretimi yapılmıştır. Söz konusu alanda yetiştirilen toplam yaş meyve 638 milyon ton olup, yaklaşık 106 milyon tonluk üretim miktarı ile muz, dünyada en çok yetiştirilen yaş meyve ürünüdür. Muz ürününü, sırasıyla elma (75,6 milyon ton), üzüm (69,7 milyon ton), portakal (69,6 milyon ton) ve plantain (38,9 milyon ton) ürünleri takip etmektedir. Dünya yaş meyve üretimi 2011 yılında 2010 yılına kıyasla %4,8 oranında artış kaydetmiştir. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 2
Tablo 4. Dünya Yaş Meyve Üretiminde İlk 10 Ürün (Ton) Sıra Ürün Adı 2010 2011 Değişim (%) 1 Muz 102.114.819 106.541.709 4,34 2 Elma 69.567.526 75.635.283 8,72 4 Üzüm 68.350.535 69.654.926 1,91 3 Portakal 69.507.617 69.605.815 0,14 6 Plantain 36.561.851 38.901.406 6,40 5 Mango 38.673.116 38.899.593 0,59 8 Mandarin 21.317.592 24.580.204 15,30 7 Armut 22.638.098 23.896.556 5,56 10 Ananas 19.418.306 21.582.237 11,14 Kaynak : FAO 9 Şeftali 20.278.439 21.528.690 6,17 Genel Toplam 608.926.157 637.864.630 4,8 Dünyada en fazla üretimi gerçekleştirilen yaş meyve ürünü olan muzun üretimi en fazla Asya ülkelerinde yapılmakta ve bu kıtayı sırasıyla Güney Amerika, Orta ve Kuzey Amerika, Afrika, Okyanusya ve Avrupa ülkeleri izlemektedir. Muz genellikle, tropik ürün yetiştiren, gelişmekte olan ülkelerde yetiştirilmektedir. 2011 yılı verilerine göre dünya muz üretim miktarı 106,5 milyon tondur. Hindistan muz üretiminde ilk sırada yer almakta olup 29,6 milyon tonluk üretim hacmiyle dünya üretiminin yaklaşık %27,8 ini tek başına gerçekleştirmektedir. Bu ülkeyi 10,7 milyon tonluk üretim ve % 10 luk pay ile ÇHC izlemektedir. Üçüncü sırada Filipinler yer almakta, 9,1 milyon tonluk üretim hacmiyle küresel üretimden %8,6 pay almaktadır. Ekvador ise dördüncü sırada gelmekte olup, 7,4 milyon tonluk muz üretimiyle toplam üretimden aldığı pay %7,0 dir. FAO nun 2011 yılı verilerine göre; dünyada yaklaşık 4,7 milyon hektarlık alanda elma üretimi yapılmaktadır. Aynı yılda dünya elma üretimi 75,6 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Çin, 36 milyon tonluk üretim hacmiyle dünya üretiminden % 47,6 pay almaktadır. Bu ülkeyi sırasıyla ABD (4,3 milyon ton, %5,6 pay), Hindistan (2,8 milyon ton, %3,8 pay), Türkiye (2,7 milyon ton, %3,5 pay) ve Polonya (2,5 milyon ton, %3,3 pay) takip etmektedir. Dünyada üretilen elmanın büyük bir bölümü üretici ülkelerde yaş olarak tüketilmekte ve işleme sanayinde kullanılmaktadır. Dünyada üretilen elma çeşidi 6.500 civarında olup, en verimli çeşitler Starking, Golden, Starkrimson, Granny Smith ve Amasya olarak sayılabilir. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 3
Tablo 5. Yaş Meyve Üreticisi Ülkeler (Ton) Sıra Ülke Adı 2010 2011 Değişim 1 Çin 122.178.415 134.950.794 10,5 2 Hindistan 84.791.100 74.836.101-11,7 3 Brezilya 39.286.781 40.949.296 4,2 4 ABD 25.383.917 27.139.671 6,9 5 İtalya 16.907.895 17.352.686 2,6 6 Endonezya 14.867.762 17.196.074 15,7 7 Filipinler 16.181.731 16.138.618-0,3 8 Meksika 15.255.598 16.117.127 5,6 9 İspanya 15.184.420 15.452.053 1,8 10 Türkiye 13.945.604 14.388.206 3,2 15 Thailand 10.273.616 13.090.290 27,4 11 İran 12.126.041 11.233.465-7,4 12 Uganda 10.203.750 11.123.450 9,0 13 Mısır 9.581.146 9.922.292 3,6 14 Nijerya 9.979.700 9.870.000-1,1 Genel Toplam 608.926.157 637.864.630 4,8 Kaynak : FAO 2011 yılı FAO verilerine göre; yaş meyve üretiminde Çin, yaklaşık % 21,2 lik pay ve 135 milyon tonluk üretim ile ilk sırada yer alırken bu ülkeyi sırasıyla Hindistan (74,8 milyon ton), Brezilya (40,9 milyon ton), ABD (27,1 milyon ton) ve İtalya (17,3 milyon ton) izlemektedir. Ülkemiz yaklaşık 14,4 milyon tonluk yaş meyve üretimi ile dünya sıralamasında 10 uncu sırada yer almakta ve küresel üretimden %2,3 pay almaktadır. DÜNYA TİCARETİ Küresel Yaş Meyve İhracatı Aşağıdaki tablonun incelenmesinden anlaşılacağı üzere dünyada toplam yaş meyve ihracatı 2011 yılı itibarıyla 60,3 milyar dolar seviyelerindedir. 2011 yılında toplam ihracat 2010 yılına göre % 10,4 lük bir artış kaydetmiştir. Önde gelen ihracatçı ülkeler ise İspanya (7 milyar $), ABD (5,8 milyar $), Şili (4 milyar $), Hollanda (3,8 milyar $) ve İtalya dır (3,5 milyar $). Trademap verilerine göre ülkemiz 1,8 milyar dolarlık ihracat hacmiyle 2011 yılı itibarıyla dünya yaş meyve ihracatından % 2,9 luk pay almakta ve onbirinci sırada yer almaktadır. (%) Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 4
Tablo 6. Dünya Yaş Meyve İhracatı SIRA Ülkeler 2008 2009 2010 2011 Değ. (%) Pay (2011) 1 İspanya 6.870.424 6.389.876 6.638.683 7.032.368 5,9 11,6 2 ABD 4.627.193 4.505.505 5.135.542 5.764.117 12,2 9,5 3 Şili 3.276.769 2.880.223 3.473.799 3.994.111 15,0 6,6 4 Hollanda 3.526.372 3.084.659 3.199.020 3.810.675 19,1 6,3 5 İtalya 3.736.200 2.892.354 3.311.352 3.484.629 5,2 5,8 6 Belçika 3.270.145 2.887.126 2.614.797 2.728.310 4,3 4,5 7 Ekvador 1.698.586 2.069.389 2.099.682 2.322.363 10,6 3,8 8 Çin 1.481.179 1.749.380 1.961.725 2.322.273 18,4 3,8 9 Meksika 1.789.248 1.894.407 1.994.747 2.306.798 15,6 3,8 Güney 10 Afrika 1.468.068 1.503.493 1.915.509 2.032.618 6,1 3,4 11 Türkiye 1.223.688 1.421.764 1.613.706 1.769.880 9,7 2,9 Dünya Toplamı 51.992.818 49.504.111 54.695.091 60.386.751 10,4 100 Kaynak : International Trade Center Küresel Yaş Sebze İhracatı Tablo 7 den görüleceği üzere Trademap verilerine göre, dünya yaş sebze ihracatı 2011 yılında 2010 yılına kıyasla %4,9 luk bir artış kaydederek 37,7 milyar dolara ulaşmış durumdadır. Hollanda 6,1 milyar dolarlık ihracatı ile dünya ihracatından % 16,3 lük pay almakta, bu ülkeyi İspanya (4,6 milyar dolar), Meksika (4,4 milyar dolar), Çin (3,8 milyar dolar) ve ABD (2,3 milyar dolar) izlemektedir. Trademap verilerine göre ülkemiz 678 milyon dolarlık ihracat hacmiyle 2011 yılı itibarıyla dünya yaş meyve ihracatından % 1,8 lik pay almakta ve onikinci sırada yer almaktadır. Tablo 7. Dünya Yaş Sebze İhracatı SIRA Ülkeler 2008 2009 2010 2011 Değ. (%) Pay (2011) 1 Hollanda 5.506.379 4.935.270 5.698.610 6.145.332 7,8 16,3 2 İspanya 4.680.790 4.765.705 4.505.969 4.589.380 1,9 12,2 3 Meksika 3.352.092 3.175.125 3.816.529 4.389.561 15,0 11,6 4 Çin 1.451.454 2.074.844 3.646.648 3.817.025 4,7 10,1 5 ABD 2.012.615 1.912.834 2.252.265 2.360.603 4,8 6,3 6 Fransa 1.649.386 1.480.042 1.705.873 1.800.439 5,5 4,8 7 İtalya 1.188.038 1.082.210 1.372.473 1.306.160-4,8 3,5 8 Kanada 1.017.812 916.724 1.127.240 1.205.279 6,9 3,2 9 Fas 520.252 552.052 551.609 1.016.050 84,2 2,7 10 Belçika 1.016.332 912.030 981.933 917.427-6,6 2,4 12 Türkiye 611.796 617.902 711.068 678.009-4,6 1,8 Dünya Toplamı 30.665.645 30.081.305 35.968.003 37.723.449 4,9 100 Kaynak : International Trade Center Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 5
KÜRESEL TURUNÇGİL TİCARETİ Tablo 8 den görüleceği üzere, dünya turunçgil ihracatı 2011 yılında bir önceki yıla kıyasla % 3,9 oranında artış kaydetmiş ve 12 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İlk 5 sırada yer alan ülkeler toplam dünya ihracatının % 60 ından fazlasını gerçekleştirmektedir. Küresel turunçgil ihracatında ilk sırada İspanya yer almakta ve 3,5 milyar dolarlık ihracat hacmiyle toplam turunçgil ihracatından % 29 pay almaktadır. Bu ülkeyi % 8,9 luk pay ve 1 milyar dolarla Türkiye, % 8,8 lik pay ve 1 milyar dolarla ABD ve % 7,9 luk pay ve 944 milyon dolarla Güney Afrika izlemektedir. Tablo 8. Dünya Turunçgil İhracatı Sıra Ülkeler 2008 2009 2010 2011 Değ. Pay 2011 2011 (%) (%) 1 İspanya 3.571.830 3.449.744 3.391.356 3.464.507 2,2 28,9 2 Türkiye 576.445 788.494 862.252 1.065.186 23,5 8,9 3 ABD 839.424 772.137 954.114 1.059.397 11,0 8,8 4 Güney Afrika 663.343 631.099 896.914 944.199 5,3 7,9 5 Çin 437.374 592.245 615.767 726.457 18,0 6,1 6 Hollanda 629.153 546.979 694.533 604.169-13,0 5,0 7 Mısır 406.573 532.078 518.410 571.547 10,2 4,8 8 Fas 420.729 280.916 605.538 543.499-10,2 4,5 9 Arjantin 553.385 302.945 564.982 328.574-41,8 2,7 10 İtalya 269.208 215.868 276.752 254.526-8,0 2,1 Dünya Toplamı 10.418.832 10.048.269 11.546.976 12.000.134 3,9 100 Kaynak : International Trade Center Tablo 9 dan görüleceği üzere, dünya turunçgil ithalatı 2011 yılında bir önceki yıla kıyasla % 5,5 oranında artış kaydetmiş ve 12,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İlk 5 sırada yer alan ülkeler toplam dünya ithalatının % 40 ından fazlasını gerçekleştirmektedir. 2011 yılı itibarıyla küresel turunçgil ithalatında ilk sırada Rusya Federasyonu yer almakta, ülkemiz turunçgil ihracatında da ilk sırada yer almakta olan bu ülke 1,6 milyar dolarlık ihracat hacmiyle toplam ihracattan % 12,4 pay almaktadır. Bu ülkeyi % 8,6 lık pay ve 1,1 milyar dolarla Almanya, % 7,9 luk pay ve 1 milyar dolarla Fransa, % 7 lik pay ve 886 milyon dolarla Hollanda izlemektedir. Bir diğer önemli ithalatçı olan İngiltere nin ithalatı ise 693 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Hollanda ve ABD nin gerek küresel ihracatta gerekse de küresel ithalatta üst sıralarda oldukları dikkat çekmektedir. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 6
Tablo 9. Dünya Turunçgil İthalatı Sıra Ülkeler 2008 2009 2010 2011 Değ. Pay 2011 2011 (%) (%) 1 Rusya Federasyonu 951.019,0 1.018.464,0 1.280.469,0 1.578.798,0 23,3 12,4 2 Almanya 1.135.897,0 1.093.186,0 1.057.855,0 1.092.468,0 3,3 8,6 3 Fransa 1.166.952,0 1.019.480,0 1.094.411,0 998.455,0-8,8 7,9 4 Hollanda 960.128,0 863.990,0 945.017,0 886.698,0-6,2 7,0 5 İngiltere 734.807,0 633.115,0 659.840,0 693.398,0 5,1 5,5 6 ABD 512.917,0 515.308,0 610.989,0 628.061,0 2,8 5,0 7 Kanada 408.438,0 404.073,0 444.584,0 452.837,0 1,9 3,6 8 Japonya 405.845,0 371.657,0 415.451,0 426.172,0 2,6 3,4 9 Polonya 439.006,0 357.176,0 386.597,0 368.756,0-4,6 2,9 10 İtalya 346.983,0 380.200,0 316.109,0 337.745,0 6,8 2,7 Dünya Toplamı 11.497.963 10.865.661 12.019.233 12.681.147 5,5 100 Kaynak : International Trade Center TÜRKİYE ÜRETİMİ Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2012 yılında ülkemiz meyve üretim miktarı bir önceki yıla göre % 4,8 oranında artarak yaklaşık 18 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Meyveler içinde önemli ürünlerin üretim miktarlarına bakıldığında bir önceki yıla göre, elma üretiminin %7,8 artarak 2,9 milyon ton olarak gerçekleştiği, üzüm üretiminin %2,6 oranında azalarak 4,3 milyon tondan 4,2 milyon tona gerilediği, turunçgil üretiminin ise %3,8 azalarak 3,5 milyon ton olarak gerçekleştiği görülmektedir. Zeytin üretiminde ise %10 luk bir artış vuku bulmuş ve sözkonusu ürünün üretimi 2,97 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 2012 yılında sebze ürünleri üretim miktarı bir önceki yıla göre %0,7 oranında artarak 27,8 milyon ton olmuştur. Sebzeler grubunun önemli ürünlerinden domates üretimi %3,1 oranında artarak yaklaşık 11,3 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Biber üretimi ise sözkonusu yılda %3,4 nispetinde artış kaydederek 2 milyon tona ulaşmıştır. Hıyar üretiminde kayda değer bir değişiklik gerçekleşmemiş bu üründe 2012 yılı üretim miktarı 1,7 milyon ton olmuştur. Toplam sebze üretimimizde önemli bir yer teşkil eden karpuzda ise bir önceki yıla kıyasla %4,1 artış kaydedilmiş 2012 yılı karpuz üretim miktarı 4 milyon ton olmuştur. Kavun üretimi 2012 yılında bir önceki yıla göre %2,5 nispetinde yükselerek 1,7 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Kuru soğanda ise %22,1 gibi önemli bir düşüş kaydedilmiş, 2012 yılı kuru soğan üretim miktarı 1,7 milyon ton olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 7
TÜRKİYE İHRACATI Genel YMS İhracatı 1996 yılında 490 milyon dolar civarlarında seyreden yaş meyve ve sebze (YMS) ürünleri ihracatımız, 2000 yılında 434 milyon dolar, 2005 yılında 1,1 milyar dolar, 2009 yılında 1,87 milyar dolar, 2010 yılında ise bir önceki yıla göre % 15,3 oranında artarak 2,16 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında ise sözkonusu ürün grubunda ihracat 2010 yılına kıyasla %6,8 oranında artış kaydetmiş ve 2,3 milyar dolara yükselmiştir. Tablo 10. Ürün Bazında YMS İhracatımız Ürünler 2010 2011 2012 Değişim 12/11 (%) TON BİN $ TON BİN $ TON BİN $ TON BİN $ Domates 574.279 476.867 576.726 432.553 560.291 400.691-2,8-7,4 Mandarin 429.401 290.722 472.097 338.883 405.853 292.674-14,0-13,6 Limon 426.713 312.931 487.376 354.526 367.302 266.533-24,6-24,8 Portakal 212.832 143.474 361.672 259.205 326.663 229.925-9,7-11,3 Üzüm 237.860 203.925 239.933 175.551 209.396 162.602-12,7-7,4 Kiraz 65.294 147.828 46.613 131.042 55.039 156.394 18,1 19,3 Greyfurt 156.692 101.942 158.274 110.043 165.708 107.938 4,7-1,9 Biber 61.247 69.366 68.610 77.628 69.722 74.914 1,6-3,5 Nar 63.148 59.600 86.271 70.711 84.702 74.027-1,8 4,7 Hıyar 105.060 75.463 81.034 59.193 88.634 67.060 9,4 13,3 Genel Toplam 2.897.050 2.156.585 3.199.230 2.303.981 2.980.951 2.127.510-6,8-7,7 Kaynak: Ekonomi Bakanlığı Bilgi Sistemi 2012 yılında ise bir önceki yıla göre YMS ihracatımız % 7,7 lik azalış kaydetmiş ve 2,3 milyar dolardan 2,1 milyar dolara gerilemiştir. Bu yılda en fazla ihracatı yapılan YMS ürünleri sırasıyla domates (401 milyon dolar), mandarin (293 milyon dolar), limon (267 milyon dolar), portakal (230 milyon dolar) ve üzüm (163 milyon dolar) olmuştur. 2012 yılında, çoğu YMS ürününün, münhasıran turunçgil grubunun ihracatında düşüşler kaydedilmiştir. En yüksek ihracat kaybı %24,8 ile limon ürününde yaşanmıştır. Diğer taraftan, önemli ihraç ürünlerimizden kirazda ise %19,3 oranında artış kaydedilmiştir. Söz konusu yılda YMS ihracatında yaşanan gerilemenin en önemli sebeplerini iklim koşullarının sert geçmesi ve Rusya pazarında yaşanan gelişmeler dolayısıyla bu ülkeye yönelik turunçgil ihracatımızda vuku bulan düşüş oluşturmuştur. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 8
Tablo 11. Ülke Bazında YMS İhracatımız Ülke 2010 2011 2012 Değişim 12/11 TON BİN $ TON BİN $ TON BİN $ TON BİN $ Rusya 987.239 779.018 1.128.549 829.095 1.065.514 788.118-5,6-4,9 Irak 347.766 146.544 488.191 260.112 587.538 301.471 20,4 15,9 Almanya 151.133 202.280 132.436 195.347 125.074 192.163-5,6-1,6 Ukrayna 275.889 180.820 284.910 187.536 240.971 168.826-15,4-10,0 Bulgaristan 210.451 166.847 159.534 116.025 122.022 82.682-23,5-28,7 Romanya 187.641 122.775 155.397 103.730 113.296 70.843-27,1-31,7 S.Arabistan 147.148 94.719 171.174 109.708 122.918 68.169-28,2-37,9 İngiltere 22.778 31.132 27.323 35.237 21.457 29.981-21,5-14,9 Moldova 27.343 16.353 52.024 34.917 40.997 28.360-21,2-18,8 İran 44.900 28.609 91.170 64.177 34.043 25.630-62,7-60,1 Genel Toplam 2.897.050 2.156.585 3.199.230 2.303.981 2.980.951 2.127.510-6,8-7,7 Kaynak: Ekonomi Bakanlığı Bilgi Sistemi (%) Ülkeler itibariyle 2011 yılı YMS ihracatımız incelendiğinde; ilk sırayı, %36 payla Rusya Federasyonu nun (RF) (829 milyon dolar) aldığı görülmektedir. Bu ülkeyi sırasıyla, %11,3 lük payla Irak (260 milyon dolar), % 8,5 ile Almanya (195 milyon dolar), % 8,1 lik payla Ukrayna (187 milyon dolar) izlemektedir. 2012 yılında ise RF sektör ihracatındaki liderliğini açık ara farkla muhafaza etmeye devam etmiştir. Bu ülkeye yönelik ihracat bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 4,9 azalarak 788 milyon dolar olmuş ve 2012 yılında RF YMS ihracatımızdan % 37 lik bir pay almıştır. Aynı dönemde Irak yükselen bir pazar olarak temayüz etmiştir. Bu ülkeye olan YMS ihracatımız % 15,9 gibi bir artışla 301 milyon dolara yükselmiş, böylece Irak yaklaşık % 14,2 lik pay ile sektör ihracatında ikinci sıradaki konumunu korumuştur. Bu ülkenin takip eden süreçte, sektör ihracatında mevcut konumunu muhafaza etmesi beklenmelidir. Aynı dönemde İran a yönelik sektör ihracatında da yüksek oranlı bir azalış (% 60) gözlenmiştir. Üçüncü sıradaki Almanya ya yönelik ihracatımız ise %1,6 azalarak 195,3 milyon dolardan 192,1 milyon dolara düşmüştür. Turunçgil İhracatı Tablo 11. Ürün Bazında Turunçgil İhracatımız Değişim Ürün Adı 2010 2011 2012 12/11 (%) TON BİN $ TON BİN $ TON BİN $ TON BİN $ Limon 426.713 312.931 487.376 354.526 354.335 266.533-27,3-24,8 Mandarin 429.401 290.722 472.097 338.883 338.001 292.674-28,4-13,6 Portakal 212.832 143.474 361.672 259.205 258.649 229.925-28,5-11,3 Greyfurt 156.692 101.942 158.274 110.043 109.915 107.938-30,6-1,9 Diğer 51 73 23 46 45,906 34,861 99,6-24,2 Genel Toplam 1.225.690 849.142 1.479.441 1.062.703 1.265.556 897.104-14,5-15,6 Kaynak: Ekonomi Bakanlığı Bilgi Sistemi Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 9
2011 yılında 2010 yılına kıyasla narenciye ihracatımız % 25,2 oranında artış göstererek 850 milyon dolardan 1 milyar dolara yükselmiş ve sektör YMS ihracatı içerisindeki lider konumunu sürdürmüştür. Bilhassa portakal ürünündeki % 81 lik artış dikkat çekicidir. Turunçgil ürünlerinde limon 354 milyon dolarla birinci sırada yer almakta, bu ürünü sırasıyla mandarin (339 milyon dolar), portakal (259 milyon dolar) ve greyfurt (110 milyon dolar) izlemektedir. 2012 yılında ise turunçgil ihracatında gerek miktar gerek değer bazında kayıplar yaşanmış, turunçgil ihracatı %15,6 oranında gerileyerek 1 milyar dolar seviyesinden 897 milyon dolar seviyesine gerilemiştir. Anılan düşüşte RF ye yönelik ihracatta yaşanan kayıplar etkili olmuştur. Mezkûr ürün grubu ihracatında mandarin 293 milyon dolarla ilk sırada yer almış, bu ürünü 267 milyon dolarla limon izlemiştir. Tablo 11. Ülke Bazında Turunçgil İhracatımız 2010 2011 2012 Değişim 12/11 Ülke TON BİN $ TON BİN $ TON BİN $ TON BİN $ Rusya 386.723 273.340 466.717 331.912 366.042 262.627-21,6-20,9 Irak 156.395 104.052 274.939 203.153 327.133 235.877 19,0 16,1 Ukrayna 185.376 126.573 181.672 131.391 141.608 99.817-22,1-24,0 S. Arabistan 89.336 64.892 103.968 80.392 63.804 43.948-38,6-45,3 Romanya 83.946 55.158 72.950 52.852 58.707 37.121-19,5-29,8 İran 25.888 17.231 81.940 58.732 33.557 25.107-59,0-57,3 Polonya 34.346 25.045 26.841 17.708 25.143 18.039-6,3 1,9 Almanya 34.728 26.048 30.161 23.032 23.471 17.488-22,2-24,1 Sırbistan 20.778 14.166 20.503 13.590 18.819 13.710-8,2 0,9 Bulgaristan 25.520 13.854 23.410 13.550 21.628 12.056-7,6-11,0 Genel 1.225.690 849.142 1.479.441 1.062.703 1.265.556 897.104-14,5-15,6 Toplam Kaynak: Ekonomi Bakanlığı Bilgi Sistemi 2012 yılı itibarıyla % 15,6 lık bir azalış kaydederek 897 milyon dolara gerileyen turunçgil ihracatımız içerisinde RF 263 milyon dolar ile ilk sırada almakta ve sektörün vazgeçilmez pazarı olma niteliğini muhafaza etmektedir. Diğer taraftan, Irak a olan narenciye ihracatımız aynı dönemde % 16,1 oranında artarak 236 milyon dolar seviyesine yükselmiştir. Ukrayna pazarı da narenciye ihracatındaki önemini 2012 yılında muhafaza etmiştir. Bu dönemde İran a olan narenciye ihracatı % 57,3 oranında azalmış, bu ülkeye olan ihracatımız 25,1 milyon dolara gerilemiştir. Bir diğer önemli azalış ise Suudi Arabistan a yönelik ihracatta kaydedilmiştir. Bahse konu ülkeye yapılan ihracat % 11 lik bir azalış kaydederek 44 milyon dolar olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 10