STRATEJİK PLANI (2012-2016)
BURSA, Haziran 2012
Kalbinizi işinizin ve işinizi de kalbinizin içine yerleştirmelisiniz.
KONUNUN ÖNEMİ/SUNUM: Bursa Ticaret Borsası nın 2012-2016 yılları arasında gerçekleştirmeyi düşündüğü proje ve faaliyetler ve bunlara ilâveten daha önceki yıllarda da programladıkları ile birlikte bu devrede ileri hedefleri belirleyen ve bir bakıma yol haritası olan stratejik plânı, gerçekten büyük dönüşüm ve gelişim ruhunu yansıtan önemli bir belge olarak görmekteyiz. 5174 sayılı yasaya göre kurulan ve ticaretin kamu adına düzenlenmesinde ve sürdürülmesinde etkinliği ve yetkinliği tartışılmaz olan Ticaret Borsaları kamu tüzel kişiliğine sahip kurumlardır. Rekabete dayalı, güvenli, bilgi dolaşımı ve paylaşımı yüksek, dünya standartlarının uygulandığı ve bunlara uyulduğu bir serbest piyasa ekonomisi ortamında; dinamik ve rasyonel yapıya kavuşturulmuş Ticaret Borsalarının insan refahı ve geleceğindeki önemi yadsınamaz. Genel olarak Kamu Kurumu yönetiminin ve hüviyetinin; dünyadaki gelişmeleri ve yeni yönelimleri kavrayacak şekilde yapılandırılması, şekillendirilmesi ve iletişimin doruğa ulaştığı günümüzde insanın artarak süren ve sürecek olan beklentilerini cevaplayacak açık şeffaf ve hesap verebilir hale getirilmesi şart olmuştur. -Sahife 1-
Özetle her faktörün yeniden ele alındığı devrimsel nitelikteki yapısal değişimin yeni kompozisyonu sayılabilecek hazırlık döneminin ve sonuçlandırma sürecinin geleceğe ve kaliteye hizmet edeceğinden kuşku duyulmamaktadır. Nerede üretim ve alış-veriş varsa orada borsa oluşur fikrinden hareket ettiğimizde Ticaret Borsalarının hedef kitlerinin ve paydaşlarının genişliği kolayca anlaşılacaktır. Amaç daha iyi ve kaliteli hizmet ile aktif piyasa aktörlerine ve ekonomi alanındaki her birime eşit ve yeterli derecede fayda sağlamaktır. Ancak temel değerin insan olduğu ve bu ölçünün her hareket program ve plânlamanın omurgasını teşkil ettiği bilhassa zikredilmektedir. Fonksiyonların plânlı bir şekilde görülmesi artan oranda önem kazanan bir olgudur. Plânlı hizmet sunumunda, faaliyet politikası geliştirmede, belirlenen politikaları somut iş programlarına dayandırmada, uygulamayı etkili bir şekilde izlemede stratejik plânlama temel araç olarak benimsenmiştir. Stratejik plânlamaya rasyonelliğin diğer bir tanımı olarak bakılmaktadır. Mevzuat ve benimsenen temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonları oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek ve uygulamanın izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plânlamaya ruh vermeye çalışılmıştır. -Sahife 2-
Bursa Ticaret Borsası (2012-2016) Stratejik Planı
İÇİNDEKİLER KONUNUN ÖNEMİ/SUNUM 5 T.C. (2012-2016) STRATEJİK PLANI 7 İÇİNDEKİLER 8 BURSA NIN TARİHÇESİNE BAKIŞ BURSA İLİ GÖSTERGELERİN KARŞILAŞTIRILMASI (Türkiye ve Bursa Ölçeğinde) 15 BURSA NIN TARİHÇESİ NE BAKIŞ 16 04 1 Cumhuriyet Döneminde Bursa 17 Coğrafi Konum 19 Demografik Yapı 21 Ekonomik Yapı 23 İstihdam ve İşgücü İstatistikleri 24 - Eğitim Durumuna Göre Kurumsal Olmayan Nüfus (15 Yaş ve Üzeri Bin Kişi) 2007-2010 24 - Yaş Gruplarına Göre İşgücü (15 Yaş ve Üzeri-Bin Kişi) 2007-2010 25 - Yaş Gruplarına Göre İstihdam (15 Yaş ve Üzeri-Bin Kişi) 2007-2010 25 - Tam-Zamanlı ve Yarı Zamanlı İstihdam (15 Yaş ve Üzeri Bin Kişi) 26 2007-2010 - Tam-Zamanlı ve Yarı Zamanlı İstihdam (15 Yaş ve Üzeri-Bin Kişi) 26 2007-2010 - İktisadi Faaliyet Kollarına Göre İstihdam Edilenler (NACE Rev.2) 26 (15 Yaş ve Üzeri) 2009-2010 - Sahife 8 -
BURSA İLİ GÖSTERGELERİN KARŞILAŞTIRILMASI (Türkiye ve Bursa Ölçeğinde) 27 1. NÜFUS GÖSTERGELERİ 28 1.1. Nüfus Yoğunluğu (Km2 ye Düşen Kişi Sayısı) 28 1.2. Cinsiyet Oranı 28 1.3. Nüfus Artış Hızı (%) (Cinsiyete Göre) 28 1.4. Nüfusun Türkiye Nüfusu İçindeki Payı (%) 28 2. SAĞLIK GÖSTERGELERİ 29 2.1. Yüz Bin Kişi Başına Hastane Yatak Sayısı 29 2.2. Yüz Bin Kişi Başına Eczane Sayısı 29 2.3. Yüz Bin Kişi Başına Hekim Sayısı 29 2.4. Yüz Bin Kişi Başına Hemşire Sayısı 29 2.5. Sağlık Personeli Sayısı 2007-2010 30 2.6. Eczane Sayısı 2009-2011 30 3. EĞİTİM GÖSTERGELERİ 31 3.1. Eğitim Düzeyi 31 3.1.1. Okuryazarlık Oranı (%) 31 3.1.2. İl/İlçe Merkezleri Okuryazarlık Oranı (%) 31 3.1.3. Köy/Belde Okuryazarlık Oranı (%) 32 3.1.4. Yetişkin Okuryazarlık Oranı (15 Yaş ve Üzeri) (%) 32 3.2. Okullaşma Oranları 33 3.2.1. İlköğretimde Net Okullaşma Oranı (%) 33 3.2.2. Ortaöğretimde Brüt Okullaşma Oranı (%) 33 3.3. Öğrenci Oranları 34 3.3.1. Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı 34 (İlköğretim ve Ortaöğretim) 3.4. Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) Puanı Sıralamasında ilk 50.000 de 34 Yeralan Öğrenci Sayısı 2007-2010 3.5. Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) Yerleştirme Puanına Göre %3 lük 34 Dilime Giren Öğrenci Sayısı 2007-2009 4. KÜLTÜR GÖSTERGELERİ 35 4.1. Bin Kişi Başına Halk Kütüphanesi Yararlanıcı Sayısı 35 4.2. Yüz Bin Kişi Başına Sinema Koltuk Sayısı 35 5. TURİZM GÖSTERGELERİ 35 5.1. Belediye Belgeli ve Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesislerinde 35 Yapılan Geceleme Sayısının Türkiye deki Payı 5.2. Belediye Belgeli ve Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesislerine 35 Geliş Sayısının Türkiye deki Payı (%) - Sahife 9 -
6. ADALET GÖSTERGELERİ 36 6.1. Yüz Bin Kişi Başına Ceza İnfaz Kurumuna Giren Hükümlü Sayısı 36 (Suçun İşlendiği Yerleşim Yerine Göre) 6.2. İşledikleri Suç Türüne Göre Ceza İnfaz Kurumuna Giren 36 Hükümlerin Oranları (Suçun İşlendiği Yerleşim Yerine Göre) (%) 7. SEÇİM GÖSTERGELERİ 37 7.1. Halk Oylaması Göstergeleri 37 7.2. Mahalli İdareler Seçimi Katılım Oranı (%) 37 7.3. Milletvekili Genel Seçimi Katılım Oranı (%) 37 8. TARIM, ORMAN ve BALIKÇILIK GÖSTERGELERİ 37 8.1. Kişi Başına Tarımsal Üretim Değeri (TL) 37 9. ENERJİ GÖSTERGELERİ 38 9.1. Abone Başına Düşen Net Elektrik Tüketimi (MWh) 38 9.2. Kişi Başına Düşen Net Elektrik Tüketimi (MWh) 38 9.3. Abone Başına Düşen Doğal Gaz Tüketimi (m3) 38 9.4. Kişi Başına Düşen Doğal Gaz Tüketimi (m3) 38 10. ULAŞTIRMA GÖSTERGELERİ 39 10.1. Kara Yolu Göstergeleri 39 10.1.1. Asfaltlı Beton Yol Oranı 39 (İl ve Devlet Yolları Toplamı İçindeki) (%) 10.1.2. Bölünmüş Yol Oranı (İl ve Devlet Yolları Toplamı İçindeki) (%) 39 10.1.3. Bin Kişi Başına Otomobil Sayısı 39 10.1.4. Bin Kişi Başına Motorlu Kara Taşıtı Sayısı 39 10.1.5. Trafik Kazası Göstergeleri 40 10.2. Demir Yolu Göstergeleri 40 10.2.1. Yüz Bin Kişi Başına Demir Yolu Uzunluğu (Km) 40 10.2.2. Demir Yolu Uzunluğunun Yüz ölçme Oranı (Km) 40 10.3. Hava Yolu Göstergeleri 40 10.3.1. Hava Meydanlarında İniş-Kalkış Yapan Uçak Sayısının ve 40 Taşınan Yolcunun Türkiye İçindeki Payı (%) 11. HABERLEŞME GÖSTERGELERİ 41 11.1. Bin Kişi Başına Sabit Telefon Abone Sayısı 41 11.2. Bin Kişi Başına Cep Telefonu Abone Sayısı 41 11.3. Bin Kişi Başına İnternet Abone Sayısı 41 - Sahife 10 -
12. SOSYAL GÜVENLİK GÖSTERGELERİ 41 12.1. İşkollarına Göre İşyeri Başına Sigortalı Ücretli Çalışan Oranı (%) 41 13. DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ 42 13.1. Dış Ticaret Dengesi ($) 42 13.2. Dış Ticaret Hacmi ($) 42 13.3. Kişi Başına İhracat (bin $) 42 13.4. Kişi Başına İthalat (bin $) 42 14. İSTİHDAM ve İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ 43 14.1. İstihdam Oranı 43 14.1.1. Cinsiyet ve Yaş Grubuna Göre Oranı (15 Yaş ve Üzeri) (%) 43 14.1.2. İşsizlik Oranı (Yaş Gruplarına Göre) (%) 43 14.1.3. Tarım Dışı İşsizlik Oranı (%) 43 15. BİNA ve İNŞAAT GÖSTERGELERİ 44 15.1. Kullanma Amacına Göre Tamamen veya Kısmen Biten Yeni 44 ve İlave Yapılarda Bina Başına Daire Sayısı 15.2. Kullanma Amacına Göre Yapılacak Yeni ve İlave Yapılarda 44 Bina Başına Daire Sayısı 16. SINAİ MÜLKİYET GÖSTERGELERİ 45 16.1. Patent Göstergeleri 45 16.1.1. Yüz Bin Kişi Başına Patent Başvuru Sayısı 45 16.1.2. Yüz Bin Kişi Başına Patent Tescil Sayısı 45 16.2. Marka Göstergeleri 45 16.2.1. Yüz Bin Kişi Başına Marka Başvuru Sayısı 45 16.3. Endüstriyel Tasarım Göstergeleri 45 16.3.1. Yüz Bin Kişi Başına Endüstriyel Tasarım Başvuru Sayısı 45 16.3.2. Yüz Bin Kişi Başına Endüstriyel Tasarım Tescil Sayısı 45 17. BANKACILIK GÖSTERGELERİ 46 17.1. Mevduat Göstergeleri 46 17.1.1. Kişi Başına Mevduat (TL) 46 17.1.2. Kişi Başına Tasarruf Mevduatı (TL) 46 17.1.3. Mevduatın Türkiye Toplamındaki Payı (TL) 46 17.2. Banka Kredisi Göstergeleri 46 17.2.1. Kişi Başına Kredi (TL) 46 - Sahife 11 -
GENEL GÖRÜNÜM ARAZİ 47 İKLİM 48 Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler (1975 2010) 48 Maksimum Sıcaklık 2007-2011 48 Minimum Sıcaklık 2007-2011 48 YERALTI KAYNAKLARI 49 Maden Potansiyeli 49 Linyit Potansiyeli 49 Bursa İli Maden Potansiyeli 50 BORSA NIN TARİHÇESİ NE BAKIŞ 51 GÖREVLERİ 58 BORSANIN HALİHAZIR FİZİKSEL MEKÂN YAPISI, PROJE BAZLI FAALİYETLERİ, VARLIKLARI-KAYNAKLARI VE MALİ SİYASASI 61 4 1 BORSA MERKEZ VE TEMSİLCİLİKLERİ 62 YILLIK PLÂN VE BÜTÇE PROGRAMLARINDA YER ALAN BAZI PROJE BAŞLIKLARI 64 4 1 Bursa Ticaret Borsası nın Varlık ve Kaynakları 69 Varlıklar 69 Kaynaklar 70 BORSA NIN KURUMSAL MALİ POLİTİKASI 71 KALİTE VE HİZMET DEĞERİNİ ARTTIRMA SÜRECİNDE BURSA TİCARET BORSASI NIN HAREKET TARZI, KURUMSAL KÜLTÜR VE KİMLİĞİNİ VİZYONU OLUŞTURAN MİSYONU TEMEL DEĞERLERİ 72 Misyonumuz 74 Vizyonumuz 75 - Sahife 12 -
Temel Değerlerimiz 76 NIN ODAK ALANLARI AMAÇLARI HEDEFLERİ 77 HEDEFLERİN AÇILIMI I- Yeterlilik Alanları Bakımından II- Hizmet Yörüngesi Bakımından 82 I- YETERLİLİK ALANLARINA BAKIŞ 83 Genel Yönetim Anlayışı ve Yasal Mevzuat 83 Mali Yapı 84 İnsan Kaynakları 84 İş Akış Plânlaması ve Yönlendirme 84 Bilgi İletişimi, Bilgi Yayımı ve İletişim Teknikleri 85 Üyelerle İlgi ve Bilgi Standartları 85 Ödünsüz Kalite 85 II- HİZMET YÖRÜNGESİ 86 İletişim ve Paylaşım 86 Karar Alıcılarla İrtibat 86 İş Geliştirme Eğitimi 87 Küresel Ticarete Katılım 87 KURUMSAL KÜLTÜR VE KİMLİĞİN, YENİDEN TANIMLANMASI İHTİYACI KARŞISINDA, VİZYON VE MİSYON İLE TEMEL DEĞERLER VURGUSU 88 Misyonun 89 Vizyonun 90 Temel Değerler ise 91 STRATEJİK PLANLAMA ÇALIŞMALARINDAKİ AŞAMALAR VE DURUM ANALİZİ KRİTERLERİ 92 Kamu İdareleri 93 - Sahife 13 -
DURUM ANALİZİ 94 İç Yapı Analizinde 94 Paydaş Analizinde 95 Çevre Analizinde 95 Swot Analizinde 96 - Fırsatlar 96 - Güçlü Yönler 97 - Zayıf Yönler 98 - Tehditler 98 PERFORMANS İZLEME VE DEĞERLENDİRME 99 STRATEJİK PLANIN UYGULANMASI 100 - Sahife 14 -
BURSA NIN TARİHÇESİNE BAKIŞ BURSA İLİ GÖSTERGELERİN KARŞILAŞTIRILMASI (Türkiye ve Bursa Ölçeğinde) - Sahife 15 -
BURSA NIN TARİHÇESİ NE BAKIŞ: Eski adı: Yunanca Προύσα Prussa veya Brusa dır. Yapılan araştırmalar Bursa yöresinin M.Ö 4000 lerden beri çeşitli yerleşimlere sahne olduğunu göstermektedir. Bu topraklara M.Ö. 13. Yüzyıldan sonra Bitinler ve Misler yerleşti. İlk çağda Bitinya ve Misya nın komşu olduğu bir alanda yer alan yöre M.Ö. 7. Yüzyılda Lidya nın, M.Ö.546 da da Perslerin egemenliğine girdi. M.Ö. 334 e kadar süren pers egemenliği boyunca Bitinyalılar kendi yöneticilerini seçme hakkına sahipti. M.Ö 328 de Bitinya Krallığı kuruldu. Kral Zipoetes döneminde gelişen krallık, oğlu I. Prusias Bursa kentinin kurucusu olarak kabul edilir. Bursa adının da kentin o zamanki adı Prusa dan kaynaklandığı sanılmaktadır. M.Ö. 74 te Roma ya bağlanan Bitinya nın başkenti, Prusa dan Nikomedeia ya (İzmit) taşındı. M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu nun ikiye bölünmesinden sonra Bizans yönetiminde kalan Bursa, imparatorluğun Doğu Eyaleti ne bağlı beş diyosezden, Asya Diyosezi sınırları içindeydi. Kent özellikle 11. Yüzyılda Selçukluların saldırısına uğradıysa da 14. Yüzyıla değin Bizans yönetimi altında kaldı. Uzun çatışmalardan sonra 1326 da Orhan Bey Bursa yı alarak Osmanlıların başkenti yaptı. Bursa nın fethi (1326 yılında) ile kurulan Bursa Mehterhanesi 1826 yılında Yeniçeriliğin kaldırılışıyla beraber kapatılmıştır. Bursa 1365 te Edirne nin başkent yapılmasına bu durumunu korudu. Bursa, İstanbul un fethi ne kadar Osmanlıların en önemli merkeziydi. Bursa 14.yy dan itibaren İran dan gelen ipeğin ve Hindistan-Cidde-Halep üzerinden gelen baharatın sayesinde ekonomik açıdan büyük bir gelişme gösterdi. Özellikle 16.yy da doruğa çıkan ipek ve baharat ticareti kente büyük canlılık kazandırdı. - Sahife 16 -
Kentin meşhur İpek, Koza, Fidan, Emir Han ları bu ticaretin kalbinin attığı yerlerdi. Bu dönemde kentin nüfusu 75bin e yakındı. Batı Avrupa dan gelen birçok tüccar, özellikle Floransa ve Venedik ten gelen İtalyanlar bu dönemde kente yerleşip, ipek ve baharat karşılığında Batı Avrupa mamulü yünlü dokumaları satmaya başladılar. Bursa da satın alınan ipek ve baharat buradan İstanbul a geçiyor, oradan da ya Ege/Akdeniz üzerinden İtalya ve Batı Avrupa pazarlarına, ya da Karadeniz üzerinden Kili-Akkirman-Liviv (bugünkü Ukrayna) güzergahını izleyerek Orta ve Doğu Avrupa pazarlarına çıkıyordu. Hem Osmanlı İmparatorluğu na hem de Bursa ya büyük zenginlik getiren bu ticaret, 17.yy dan itibaren İngiliz ve Hollandalıların Hint Okyanusu nda hakimiyeti ele geçirip, baharat ve ipeği Avrupa ya Ümit Burnu üzerinden direk taşımaya başlamalarıyla giderek azalmış ve önemini kaybetmiştir. Bursa yöresi 900 lerin başında Hüdavendigar Vilayeti nin sınırları içindeydi. Kentin belediyesi 1877 de kuruldu. Kurtuluş Savaşı yıllarında çeşitli yörelerinde ayaklanmalar çıkan Bursa 08.Temmuz.1920 de Yunanlılarca işgal edildi; 11.Eylül.1922 de işgalden kurtuldu. Cumhuriyet Döneminde Bursa: 08.Temmuz.1920 de Bursa nın Yunanlılar tarafından işgalinden sonra, 11.Eylül.1922 de yeniden Türk egemenliğine geçmiştir. 29.Ekim.1923 te ilan edilen Cumhuriyet ile birlikte Bursa şehri kültür, sanayi ve tarım merkezi olarak gelişmesini sürdürmüştür. Cumhuriyet dönemiyle birlikte planlama çalışmalarına başlanan şehirde, 1960 lı yıllardan itibaren sanayinin önemi artmış, kentin nüfus ve kentsel gelişimi hızlı değişime uğramıştır. - Sahife 17 -
Coğrafi konumu, tarımsal, ticari ve sanayi potansiyelinin yüksek oluşu kentin çekiciliğini her dönem korumasını sağlamaktadır. Hızlı Sanayileşme, göç ve nüfus artışı beraberinde çevre kirliliği, kaçak yapılaşma, işsizlik, suç oranının artması gibi dünyanın büyük metropollerine özgü birçok kentsel sorunu da doğurmuştur. Bu sorunlarla mücadele etmek için 1990 larda başlayan bir hareketle yerel, ulusal ve uluslararası kaynaklardan yararlanarak içme suyu, kanalizasyon, ulaşım, eğitim, çevre kirliliği, güvenlik, sağlık ve istihdam gibi konularda önemli adımlar atılmaya başlanmıştır. Sivil toplum örgütleri, özel sektör, üniversite ve vatandaşların giderek artan duyarlığına cevap verebilmek için yeni parklar, binalar, kültür merkezleri, çevresel yatırımlar ve kentsel düzenlemeler yapılmaktadır. 01.Ekim1925 te temeli atılan Bursa Dokumacılık Fabrikası (İpekiş) 1927 yılında hizmete açılmıştır. İpekiş, Kültürpark ın bitişiğinde 32 dönüm arazi içinde, tarihi binalarıyla müze gibi bir kuruluştur. Bursa yöresinde koza üretiminin ve ipekböcekçiliğinin teşviki amacıyla Mustafa Kemal ATATÜRK ün talimatıyla İş Bankası tarafından yaptırılmıştır. 1940 larda Yün-iş ile birleşen İpekiş, 1991 de özelleştirilmiştir. Tarman Grup adlı özel sermaye grubu tarafından işletilmektedir. 1933-1937 yılları arasında uygulanan 1. Beş Yıllık Sanayi Planı nda tekstil, kendirkesen, demir-çelik, porselen-çini, klor, suni ipek, selüloz ve kağıt tesisleri, şeker, süngercilik ve gül sanayileri gibi alanlar yer almıştır. Bu kapsamda, 1938 yılında Bursa Merinos Fabrikası ve Gemlik Suni İpek Fabrikası kurulmuştur. 1935 yılında Gemlik te temeli atılan ve 1938 yılında hizmete açılan Suni İpek Viskon ve Selefon Fabrikası, zamanla teknolojinin eskimesi sonucu üretimini durdurmuş, 1997 yılında özelleştirme kapsamında Sümer Holding bünyesinde satışa sunulmuş, - Sahife 18 -
1998 de Tekel e devredilmiştir. 2002 yılında da, 293 dönümlük arazisi Uludağ Üniversitesi ne devredilmiştir. Coğrafi Konum: Bursa 40 derece boylam ve 28-30 derece enlem daireleri arasında Marmara Denizi nin güneydoğusunda yer alan, toplam il nüfusu 2007 yılı Genel Nüfus Tespit sonuçlarına göre 2.439.876 ile Türkiye nin 4. Büyük kentidir. Bursa ili doğuda Bilecik, Adapazarı, kuzeyde Kocaeli, Yalova, İstanbul ve Marmara Denizi, güneyde Kütahya, batıda Balıkesir illeriyle çevrilidir. Denizden yüksekliği 155 metre olan Bursa, genelde ılıman bir iklime sahiptir. Ancak,iklim bölgelerine göre de değişiklik göstermektedir. Kuzeyde Marmara Denizi nin yumuşak ve ılık iklimine karşılık güneyde Uludağ ın sert iklimi ile karşılaşılmaktadır. İlin en sıcak ayları Temmuz Eylül, en soğuk ayları ise Şubat-Mart tır. 52 yıllık gözlem süresi itibarı ile yıllık ortalama yağış miktarı 706 mm. dir. İlde ortalama nispi nem %69 civarındadır. İlin yüzey şekilleri, birbirinden eşiklerle ayrılmış çöküntü alanlarıyla, dağlar halindedir. Çöküntü alanlarının başlıcalarını İznik ve Uluabat gölleriyle Yenişehir, Bursa ve İnegöl ovaları oluşturmaktadır. - Sahife 19 -
EN ÖNEMLİ OVALAR Ova Bursa M. Kemal Paşa Karacabey İnegöl İznik Orhangazi Yenişehir Yüzölçümü (km2) 365 193 537 150 76 97 152 Toplam yüzölçümü 10.819 km2 olan Bursa ili topraklarının %17 sini ovalar oluşturmaktadır. İl sınırları dahilinde Uluabat (1.134 km2) ve İznik (298 km2) gölleri bulunmaktadır. İlin önemli akarsuları; Mustafakemalpaşa Çayı, Uludağ ın güney yamaçlarından doğan ve gene Uludağ dan kaynaklanan bir çok küçük dere ile beslenen Nilüfer Çayı, Göksu Çayı, Koca Dere, Kara Dere, Aksu Deresi dir. İlin sahip olduğu 135 km. kıyı bandının 22 km lik kısmı kullanıma uygun olup, diğer kısmı değerlendirilememektedir. Bursa ili topraklarının yaklaşık %35 ini dağlar kaplamaktadır. Dağlar genellikle doğu-batı yönünde uzanan sıradağlar şeklindedir. Bunlar; Orhangazi nin batısından Gemlik Körfezi nin batı ucunda bulunan Bozburun a doğru uzanan Samanlı Dağları, Gemlik Körfezi nin güney yüzünü kaplayan ve Bursa Ova sını denizden ayıran Mudanya Dağları, İznik gölünün güneyi ile Bursa ovasının kuzey kesimleri arasında yer alan Katırlı Dağları, Mudanya Dağları nın uzantısı olan Karadağ ve Marmara Bölgesi nin en yüksek dağı olan Uludağ dır. (2543 m). - Sahife 20 -
Demografik Yapı: Adrese dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) 2011 yılı sonuçlarına göre Bursa ilinin toplam nüfusu 2.652.126 ya ulaşmıştır. Bu rakam ülke nüfusunun %3,55 ini oluşturmaktadır. Toplam nüfusun 2.359.804 ü il ve ilçe merkezinde, 292.322 kişi ise belde ve köylerde yaşamaktadır.toplam nüfusun %89 u kentsel alanlarda yaşamaktadır. İlçeler arasında Osmangazi ilçesi 775.951 nüfusu ile en kalabalık ilçe olurken, Büyükorhan ilçesi 2.967 nüfusu ile son sırada yer almaktadır. - Sahife 21 -
2011 YILI BURSA İLİ VE İLÇELERİNİN TOPLAM, ŞEHİR VE KÖY NÜFUSLARI İl/ilçe merkezleri (Şehir) Belde/Köyler Toplam İLÇELER TOPLAM ERKEK KADIN TOPLAM ERKEK KADIN TOPLAM ERKEK KADIN Osmangazi 789.575 388.525 387.426 775.951 6.773 6.851 13.624 395.298 394.277 Yıldırım 626.669 313.701 311.647 625.348 628 693 1.321 314.329 312.340 Nilüfer 316.753 150.683 152.459 303.142 6.770 6.841 13.611 157.453 159.300 Gemlik 101.590 47.399 46.065 93.464 4.335 3.791 8.126 51.734 49.856 Gürsu 60.884 29.208 28.873 58.081 1.377 1.426 2.803 30.585 30.299 Mudanya 73.639 26.638 27.663 54.301 9.638 9.700 19.338 36.276 37.363 Kestel 48.424 19.219 19.238 38.457 4.839 5.128 9.967 24.058 24.366 İnegöl 225.472 86.586 85.820 172.406 26.580 26.486 53066 113.166 112.306 M.Kemalpaşa 100.727 27.588 27.979 55.567 22.287 22.873 45.160 49.875 50.852 Orhangazi 75.354 28.494 28.209 56.703 9.230 9.421 18.651 37.724 37.630 Karacabey 79.736 27.093 27.203 54.296 12.587 12.853 25.440 39.680 40.056 Yenişehir 52.079 15.573 15.630 31.203 10.269 10.607 20.876 25.842 26.237 İznik 44.010 11.198 11.463 22.661 10.534 10.815 21.349 21.732 22.278 Orhaneli 23.099 3.871 3.873 7.744 7.440 7.915 15.355 11.311 11.788 Harmancık 7.352 1.913 2.030 3.943 1.729 1.860 3.589 3.642 3.890 Keles 14.327 1.835 1.735 3.570 5.190 5.567 10.757 7.025 7.302 Büyükorhan 12.256 1.453 1.514 2.967 4.532 4.757 9.289 5.985 6.271 TOPLAM 2.652.126 1.180.977 1.178.827 2.359.804 144.738 147.584 292.322 1.325.715 1.326.411 2011 yılı ADNKS sonuçlarına göre; Bursa ili nüfusunun yarısı erkek, yarısı kadın nüfustan oluşmaktadır. Bu durum, hemen hemen bütün sayımlarda benzerlik göstermektedir. 2011 yılında 2.652.126 olan il nüfusunun 1.325.715 i, bir başka deyişle %49,98 i erkek nüfus, 1.326.411 i yani %50,02 ü ise kadın nüfustur. - Sahife 22 -
Ekonomik Yapı: Bursa, ekonomik yönüyle, Türk ekonomisinin geliştirilmesi ve ona yeni ivmeler kazandırılmasında aktif ve yönlendirici bir gücü temsil etmektedir. Ülke ve bölge ekonomisinin gelişmesine, ihracat yönüyle döviz girdisi sağlanmasına ve sanayi altyapısının güçlenmesine sağladığı katkılarla Bursa, ekonomik açıdan büyük bir dinamizm sergilemektedir. Bursa, ülke ekonomisine sağladığı katma değer açısından İstanbul, Kocaeli ve İzmir den sonra 4. Sırada yer almaktadır. İmalat sanayinde ise Türkiye katma değerinin (GSMH tan aldığı pay) %8-9 unu tek başına sağlamaktadır. Bursa nın Türkiye GSMH sine katkısı 2000 de %3.7, 2004 yılında %3.9 olduğu tahmin edilirken, 2005 yılında Bursa nın Türkiye GSYH sine katkısı %4 olarak tahmin edilmektedir. 2011 yılı TÜİK verilerine göre, Türkiye de cari fiyatlarla GSYH 1.294.893 Milyon TL olarak kaydedilirken bu rakamın 14.435 milyon dolarını Bursa gerçekleştirmiştir. 2009 yılında kişi başına düşen gelirin, Bursa da 15.948 Dolar seviyelerinde olduğu tahmin edilmektedir. TÜİK tarafından 2011 yılında Türkiye geneli için KBGSYH 17.510 TL olarak açıklanmıştır. 2003 yılı illerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması sonuçlarına göre; sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi itibariyle Bursa, İstanbul, Ankara ve İzmir den sonra 4. Sırada yer almaktadır. Bursa, Türkiye nin hem nüfus sıralamasına göre hem de ekonomik yapıya göre 4. büyük ilidir. - Sahife 23 -
Yüksek Öğretim mezunu Lise ve dengi meslek mezunu Lise altı eğitimliler Okur yazar olmayan T.C. İşyeri ve çalışan sayılarına göre Bursa, Marmara Bölgesi nde İstanbul dan sonra 2. sırada bulunmaktadır. TÜİK 2009 yılı verilerine göre Bursa da istihdamın sektörel dağılımına baktığımızda %41 i sanayi, %24 ü hizmet, %12 si tarım, %23 ü ticaret sektöründe yer almaktadır. TÜİK verilerine göre istihdamını en fazla sanayide sağlayan tek ildir. Çalışabilir işgücü durumuna göre Bursa; İstanbul, İzmir den sonra 2012 Şubat ayı itibariyle 533.515 kişi ile Türkiye genelinde 3. Sırada yer almaktadır. TÜİK 2010 yılı verilerine göre işgücüne katılım oranı %48,4 istihdam oranı %43,3 olarak gösterilmektedir. Bu sayının 401.576 sı istihdam edilebilmekte ve toplam nüfusu içinde Bursa %48.9 ile Türkiye genelinde işgücüne katılım oranının en yüksek olduğu il konumundadır. İSTİHDAM ve İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ Eğitim Durumuna Göre Kurumsal Olmayan Nüfus (15 Yaş ve Üzeri Bin Kişi) 2007-2010 2007 2008 2009 2010 Türkiye Türkiye Türkiye Türkiye Toplam 19 994 50 772 51 686 52 541 Toplam Erkek 24 513 24 917 25 369 25 801 Toplam Kadın 25 480 25 855 26 317 26 740 Toplam 5 783 5 674 5 787 5 825 Erkek 935 932 1 003 977 Kaynak: TÜİK-BEBKA Kadın 4 848 4 743 4 783 4 847 Toplam 30 662 31 232 31 884 32 450 Erkek 15 516 15 766 16 161 16 452 Kadın 15 146 15 466 15 723 15 998 Toplam 9 418 9 349 9 168 9 117 Erkek 5 573 5 532 5 378 5 353 Kadın 3 845 3 817 3 791 3 765 Toplam 4 131 4 516 4 846 5 149 Erkek 2 489 2 687 2 827 3 019 Kadın 1 642 1 829 2 020 2 130 - Sahife 24 -
Yaş Gruplarına Göre İşgücü (15 Yaş ve Üzeri-Bin Kişi) 2007-2010 2007 2008 2009 2010 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Toplam 23 114 1 242 23 805 1 283 24 748 1 289 25 641 1 268 Toplam Erkek 6 016 329 6 329 333 6 851 358 7 383 345 Toplam Kadın 17 098 913 17 476 951 17 898 930 18 257 923 15-24 25-34 35-54 55 yaş ve üzeri Kaynak: TÜİK-BEBKA Toplam 4 364 239 4 381 240 4 454 217 4 426 203 Erkek 2 916 157 42 905 155 2 937 132 2 872 132 Kadın 1 449 82 1 477 85 1 517 85 1 554 71 Toplam 7 353 421 7 577 418 7 839 435 8 028 415 Erkek 5 516 316 5 633 312 5 697 316 5 771 309 Kadın 1 837 105 1 944 106 2 141 119 2 257 106 Toplam 9 524 501 9 867 539 10 326 548 10 906 569 Erkek 7 307 377 7 493 414 7 726 416 7 974 419 Kadın 2 217 124 2 373 125 2 600 132 2 932 150 Toplam 1 873 82 1 980 87 2130 88 2 281 81 Erkek 1 360 64 1 445 69 1 537 66 1 640 63 Kadın 513 17 536 18 593 22 641 18 Yaş Gruplarına Göre İstihdam (15 Yaş ve Üzeri-Bin Kişi) 2007-2010 2007 2008 2009 2010 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Toplam 20 738 1 142 21 194 1 151 21 277 1 110 22 594 1 140 Toplam Erkek 15 382 839 15 598 862 15 406 811 16 170 834 Toplam Kadın 5 356 303 5 595 289 5 871 299 6 425 305 15-24 25-34 35-54 55 yaş ve üzeri Kaynak: TÜİK-BEBKA Toplam 3 493 200 3 484 192 3 328 164 3 465 165 Erkek 2 345 130 2 321 127 2 190 105 2 269 109 Kadın 1 148 70 1 163 65 1 137 60 1 196 56 Toplam 6 570 390 6 703 377 6 655 373 7 016 368 Erkek 4 960 293 5 016 286 4 873 274 5 107 279 Kadın 1 610 96 1 687 91 1 782 99 1 909 90 Toplam 8 864 472 9 105 498 9 272 489 9 940 528 Erkek 6 775 353 6 890 382 6 907 370 7 254 386 Kadın 2 089 119 2 215 117 2 365 119 2 686 141 Toplam 1 811 80 1 902 83 2 022 83 2 173 78 Erkek 1 302 63 1 372 66 1 437 62 1 540 60 Kadın 508 17 530 17 586 21 634 18 - Sahife 25 -
Tam-Zamanlı ve Yarı Zamanlı İstihdam (15 Yaş ve Üzeri - Bin Kişi) 2007-2010 2007 2008 2009 2010 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Toplam 20 738 1 142 21 194 1 151 21 277 1 110 22 594 1 140 İşveren ve kendi hesabına Ücretli, maaşlı ve yevmiyeli 5 575 207 5 573 217 5 638 228 5 750 209 12 534 832 12 937 853 12 770 800 13 762 853 Ücretsiz aile işçisi 2 628 103 2 684 81 2 869 82 3 083 78 Kaynak: TÜİK-BEBKA Tam-Zamanlı ve Yarı Zamanlı İstihdam (15 Yaş ve Üzeri - Bin Kişi) 2007-2010 2007 2008 2009 2010 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Toplam 20 738 1 142 21 194 1 151 21 277 1 110 22 594 1 140 Toplam Erkek 15 382 839 15 598 862 15 406 811 16 170 834 Toplam Kadın 5 356 303 5 595 289 5 871 299 6 425 305 Tam Zamanlı Yarı Zamanlı Toplam 19 065 1 055 19 382 1 077 18 913 1 013 20 002 1 043 Erkek 14 706 803 14 851 830 14 422 767 15 083 789 Kadın 4 359 252 4 530 248 4 491 246 4 920 254 Toplam 1 673 87 1 812 74 2 364 97 2 592 97 Erkek 676 36 747 32 985 44 1 088 45 Kadın 997 51 1 065 42 1 380 53 1 504 52 Kaynak: TÜİK-BEBKA İktisadi Faaliyet Kollarına Göre İstihdam Edilenler (NACE Rev.2) (15 Yaş ve Üzeri) 2009-2010 2009 2010 Türkiye TR41 Türkiye TR41 Toplam 21 277 1 110 22 594 1 140 Tarım 5 240 131 5 683 126 Sanayi 5 385 453 5 927 501 Hizmetler 10 652 526 10 985 513 Kaynak: TÜİK-BEBKA Not: İnşaat sektörü sanayi sektörü içinde değerlendirilmiştir. - Sahife 26 -
BURSA İLİ GÖSTERGELERİN KARŞILAŞTIRILMASI (Türkiye ve Bursa Ölçeğinde) - Sahife 27 -
1. NÜFUS GÖSTERGELERİ 1.1. Nüfus Yoğunluğu (Km2 ye Düşen Kişi Sayısı) Türkiye Bursa 2007 92 234 2008 93 241 2009 94 245 2010 96 250 2011 97 254 Kaynak: TÜİK-BEBKA Not : ADNKS verileri ve göl hariç alanlar kullanılarak hesaplanmıştır. 1.2 Cinsiyet Oranı Türkiye Bursa 2007 100,47 99,81 2008 100,8 99,87 2009 101,01 99,71 2010 100,99 99,62 2011 100,92 99,95 Kaynak: TÜİK-BEBKA 1.3. Nüfus Artış Hızı (%) (Cinsiyete Göre) 2008 2009 2010 2011 Türkiye Bursa Toplam Nüfus 13,10 27,52 Kadın Nüfusu 11,47 27,21 Erkek Nüfusu 14,72 27,84 Toplam Nüfus 14,50 16,88 Kadın Nüfusu 13,47 17,65 Erkek Nüfusu 15,51 16,10 Toplam Nüfus 15,88 21,28 Kadın Nüfusu 15,97 21,73 Erkek Nüfusu 15,80 20,82 Toplam Nüfus 13,49 17,74 Kadın Nüfusu 13,85 16,11 Erkek Nüfusu 13,14 19,37 Kaynak: TÜİK-ADNKS-BEBKA 1.4. Nüfusun Türkiye Nüfusu İçindeki Payı (%) 2007 2008 2009 2010 2011 Bursa 3,46 3,51 3,52 3,53 3,55 Kaynak: TÜİK-ADNKS- BEBKA - Sahife 28 -
2. SAĞLIK GÖSTERGELERİ 2.1. Yüz Bin Kişi Başına Hastane Yatak Sayısı Türkiye Bursa 2007 241 242 2008 241 230 2009 248 230 2010 250 234 Kaynak: TÜİK-BEBKA Not : Sağlık Bakanlığı, Üniversite, Özel ve Diğer Kamu Kurum Hastaneleri kapsanmıştır. 2.2. Yüz Bin Kişi Başına Eczane Sayısı Türkiye Bursa 2009 31,97 31,36 2010 31,91 30,82 2011 32,12 30,77 Kaynak: SB-İEGM-BEBKA 2.3. Yüz Bin Kişi Başına Hekim Sayısı Türkiye Bursa 2007 153,57 134,88 2008 158,22 142,90 2009 163,50 143,53 2010 167,45 143,73 Kaynak: TÜİK-BEBKA Not : Sağlık Bakanlığı, Üniversite, Özel ve Diğer Kamu Kurum Hastanelerinde çalışanlar kapsanmıştır. 2.4. Yüz Bin Kişi Başına Hemşire Sayısı Türkiye Bursa 2007 134,11 140,99 2008 139,70 143,14 2009 144,95 142,40 2010 155,68 149,41 Kaynak: TÜİK-BEBKA Not : Sağlık Bakanlığı, Üniversite, Özel ve Diğer Kamu Kurum Hastanelerinde çalışanlar kapsanmıştır. - Sahife 29 -
2.5. Sağlık Personeli Sayısı 2007-2010 2007 2008 2009 2010 Türkiye Bursa Toplam Hekim 108.402 3.291 Uzman Hekim 54.439 1.725 Asistan Hekim 19.404 478 Pratisyen Hekim 34.559 1.088 Diş Hekimi 19.278 743 Sağlık Memuru 78.439 2460 Hemşire 94.661 3440 Ebe 47.175 1770 Eczacı 23.977 809 Toplam Hekim 113.151 3584 Uzman Hekim 56.973 1886 Asistan Hekim 20.415 567 Pratisyen Hekim 35.763 1.131 Diş Hekimi 19.959 758 Sağlık Memuru 83.993 2.710 Hemşire 99.910 3.590 Ebe 47.673 1.742 Eczacı 24.778 834 Toplam Hekim 118.641 3.661 Uzman Hekim 60.655 1.880 Asistan Hekim 22.075 585 Pratisyen Hekim 35.911 1.196 Diş Hekimi 20.589 798 Sağlık Memuru 92.061 2.812 Hemşire 105.176 3.632 Ebe 49.357 1.749 Eczacı 25.201 865 Toplam Hekim 123.447 3.745 Uzman Hekim 63.563 1.945 Asistan Hekim 21.066 581 Pratisyen Hekim 38.818 1.219 Diş Hekimi 21.432 747 Sağlık Memuru 94.443 2.779 Hemşire 114.772 3.893 Ebe 50.343 1.724 Eczacı 26.506 894 Kaynak: TÜİK-BEBKA Not : Sağlık Bakanlığı, Üniversite, Özel ve Diğer Kamu Kurum Hastanelerinde çalışan sağlık personelini kapsar. 2.6. Eczane Sayısı 2009-2011 Türkiye - Sahife 30 - Bursa 2009 23.200 800 2010 23.523 803 2011 24.005 816 Kaynak: SB-İEGM-BEBKA
3. EĞİTİM GÖSTERGELERİ 3.1. Eğitim Düzeyi 3.1.1. Okuryazarlık Oranı (%) 2008 2009 2010 2011 Türkiye Bursa Toplam 91,78 94,8 Erkek 96,70 98,03 Kadın 86,91 91,63 Toplam 92,47 95,19 Erkek 97,04 98,23 Kadın 87,90 92,20 Toplam 93,96 95,92 Erkek 97,79 98,56 Kadın 90,13 93,31 Toplam 95,13 96,37 Erkek 98,30 98,77 Kadın 91,94 93,98 Kaynak: TÜİK-ADNKS-BEBKA Not : İlde ikamet eden 6 yaş ve üzerindeki kişiler kapsanmıştır. Oranlar hesaplanırken okuryazarlık durumu bilinmeyenler kapsanmamıştır Yabancılar kapsam dışıdır. 3.1.2. İl/İlçe Merkezleri Okuryazarlık Oranı (%) 2008 2009 2010 2011 Türkiye Bursa Toplam 93,77 95,50 Erkek 97,64 98,43 Kadın 89,93 92,61 Toplam 94,28 95,85 Erkek 97,90 98,60 Kadın 90,67 93,15 Toplam 95,49 96,54 Erkek 98,48 98,89 Kadın 92,48 94,22 Toplam 96,29 96,94 Erkek 98,81 99,06 Kadın 93,75 94,84 Kaynak: TÜİK-ADNKS-BEBKA Not : İlde il/ilçe merkezlerinde ikamet eden 6 yaş ve üzerindeki kişiler kapsanmıştır. Oranlar hesaplanırken okuryazarlık durumu bilinmeyenler kapsanmamıştır Yabancılar kapsam dışıdır. - Sahife 31 -