Amasra kýyý alanlarýnda GŸncel Ostrakod topluluûu

Yerbilimleri, 26 (2002), 27-43 Hacettepe niversitesi Yerbilimleri Uygulama ve AraßtÝrma Merkezi BŸlteni Bulletin of Earth Sciences Application and Research Centre of Hacettepe University KaradenizÕin Üstanbul BoÛazÝ ÝkÝßÝ ile Zonguldak ve Amasra kýyý alanlarýnda GŸncel Ostrakod topluluûu The Recent Ostracoda association of Üstanbul Strait exit, and Zonguldak and Amasra coastal areas of Black Sea Cemal TUNOÚLU Hacettepe niversitesi, MŸhendislik FakŸltesi, Jeoloji MŸhendisliÛi BšlŸmŸ, 06532 Beytepe, ANKARA Z Bu alýßmada, Üstanbul BoÛazÝ Karadeniz ÝkÝßÝ ve doûuda Zonguldak-Amasra kýyý alanlarýndaki bentik ostrakod topluluûunun, 0-110 m arasý su derinliklerindeki daûýlýmý, 5 ayrý lokaliteden derlenen 19 grab šrneûinde incelenmißtir. Toplam 25 cinse ait 39 tÿr saptanmýß ve bu tÿrlerin 23 adeti daha šnce tanýmlanmýß olup, 16ÕsÝ ise isimlendirmeye a Ýk olarak býrakýlmýßtýr. Ostrakod topluluûu baskýn olarak Marmara ve Ege Denizlerini de i ine alan Akdeniz havzasý ile benzerlik gšstermekle birlikte, tÿr ve fert sayýsý daha az bulunmußtur. zellikle alýßma bšlgesinin doûuda kalan alanlarýnda (Zonguldak, Amasra) tÿr ve fert sayýsýnda dikkat ekici bir azalma gšzlenmektedir. Karadeniz havzasýna šzgÿ endemik tÿrler olduk a azdýr. Saptanan ostrakodlar genellikle kumlu kil, kumlu silt, a- mur ile orta ve ince kum šzelliûine sahip tabaný tercih etmektedir. Anahtar kelimeler: Amasra, GŸncel, Üstanbul BoÛaz ÝkÝßÝ, Karadeniz, Ostrakod, Zonguldak. ABSTRACT In this study, bathimetric and horizontal distribution of benthic ostracod association from five subareas along the Istanbul strait exit, Zonguldak and Amasra coastal areas of Black Sea were examined on 19 grab samples taken from the 0-110 m depth. 39 ostracod species of 25 genera were determined of which 23 are known and 16 belonging to open nomenclature. The ostracod association is dominantly very similar with Mediterranean biofacies which included Sea of Marmara and Aegean Sea, but number of species and individuals are less than the areas given above. The number of species and individuals decreases specially at the eastern localities (Zonguldak and Amasra). In the study area Black Sea Basin endemic ostracodes are rare and ostracod assemblages generally prefer sandy clay, sandy silt, mud, medium and fine sand substrates character. Key words: Amasra, Recent, Üstanbul Strait exit, Black Sea, Ostracod, Zonguldak. GÜRÜÞ AkdenizÕden yaklaßýk 15 milyon yýl šncesinden bu yana, bÿyÿk apta ayrýlmaya baßlayarak, kendine šzgÿ ayrý bir biyofasiyes olußturan Karadeniz (Paratetis), šzellikle Gelibolu YarÝmadasÝ ve Marmara Denizi evresi ile ÜÛneadaÕdan HopaÕya kadar, gÿnÿmÿzÿn kuzey kýyýsal alanlarý boyunca, etkileßim i inde kalmýßtýr. Bu etkileßim, yer yer ve zaman zaman regresif ve transgresif gelißimlere baûlý olarak Anadolu i lerindeki irili ufaklý havzalarda da ger ekleßmißtir. Karadeniz kýyýsý boyunca, ÜÛneada, Sinop, Samsun, Trabzon ve Rize yšrelerinde, Meosiyen ve Ponsiyen dšnemlere ait sedimanter istiflere yer yer rastlanýlmaktadýr. Bu birimlerle ilgili ostrakod faunasý Ÿzerine bir ok alýßma sšz konusudur (TunoÛlu, 1984; TunoÛlu ve Gšk en, C. TunoÛlu E-mail: tunay@hacettepe.edu.tr

28 Yerbilimleri 1985, 1991, 1995, 1997; TunoÛlu vd., 1997; TunoÛlu, 2001a, b; TunoÛlu, 2002). TŸrkiye, Karadeniz ile KaradenizÕi evreleyen Ÿlkeler i inde en uzun kýyýya sahip Ÿlke olmasýna raûmen, Karadeniz kýta ßelfi, ya da kýta sahanlýûý ile ilgili biyolojik, dip sedimanlarý, batimetri ve oßinografi ile ilgili ayrýntýlý alýßmalar ancak son 5 yýldan bu yana yÿrÿtÿlebilmektedir (EryÝlmaz vd., 2002; Meri vd., 2001). Olteanu (1978) Deep Sea Driling Project (DSDP) kapsamýnda, KaradenizÕin muhtelif kesimlerinde yapýlmýß sondaj šrneklerinin ostrakod faunasýna yšnelik ilk alýßmayý gerekleßtirirken, Stancheva (1989) ise, Bulgaristan ßelfinde yapýlmýß sondaj šrneklerinden elde edilen ostrakod faunasýna yšnelik benzer bir a- lýßma yapmýßtýr. ViyanaÕdan Aral GšlŸÕne kadar Hazar Denizi ve KaradenizÕi de i ine alan BŸyŸk Paratetis HavzasÝ, zaman zaman Akdeniz ile bugÿnkÿ boûazlar yoluna benzer baûlantýlar olußturmußtur. Bu iki biyofasiyes, anakkale ve Üstanbul BoÛazlarÝ ve Marmara Denizi yolu ile Ege Denizi Ÿzerinden bu baûlantýyý hala korumaktadýr. Bununla birlikte, yine de etkileßim konusunda Akdeniz ve Ege Denizi daha baskýn gšrÿnmektedir. ŸnkŸ arada ge ißi saûlayan Marmara Denizi gerek ostrakod faunasýna gšre (Nazik vd., 1996; TunoÛlu, 1999) ve gerekse diûer fauna ve floraya gšre (ÜslamoÛlu vd., 1996) daha ziyade Akdeniz biyofasiyes alanlarý ile olan baskýn bir etkileßimi yansýtmaktadýr. Bu alýßmanýn amacý, Üstanbul BoÛazÝ Karadeniz ÝkÝßÝ ile Zonguldak ve Amasra kýyýsal alanlarý boyunca alýnmýß olan grab šrneklerinde, ostrakod topluluûunu incelemektir. Bu kesimlerde baskýn havza etkisini saptamak ve sšz konusu šrnekleme alanlarýnda ostrakod faunasýnýn coûrafik ve batimetrik daûýlýmýný belirlemektir (Þekil 1, izelge 1, 2). alýßma alanýnýn bir kýsmýný da i ine alan GŸneybatÝ Karadeniz (ÜÛneada-Üstanbul BoÛazÝ- Kefken arasý bšlgenin) gÿncel škel daûýlým haritasý EryÝlmaz vd. (2002) tarafýndan hazýrlanmýßtýr. Bu alýßmada kullanýlan šrneklerin gÿncel bentik foraminifer topluluûu ve škel daûýlýmý ile ilgili šnemli bir alýßma ise, Meri vd. (2001) tarafýndan yapýlmýßtýr. RNEKLEME NOKTALARI, SICAKLIK VE TUZLULUK DEÚERLERÜ alýßmanýn malzemesini; Üstanbul BoÛazÝ, Karadeniz ÝkÝß bšlgesinden itibaren šzellikle Rumeli Feneri ve Anadolu Feneri a ÝklarÝndan alýnan 5, doûuya doûru Riva kýyýlarýndan 3 ve Domali kýyýlarýndan 5 adet olmak Ÿzere 13 grab šrneûi ile, Zonguldak ve Amasra a ÝklarÝndan alýnan 6 adet olmak Ÿzere, toplam 19 adet šrnek olußturmußtur. Bunlardan 7 adedi 50 metreye kadar su derinliûini temsil ederken, 12 adeti ise 50 ile 110 m arasý derinliûi temsil etmektedir (bkz. Þekil 1, izelge 1). alýßýlan bšlgedeki su sýcaklýûý deniz seviyesinde yýl i inde Ocak-Nisan (yaklaßýk ortalama 7-8.5 o C) ve AÛustos-EylŸl (ortalama 23-24 o C) aylarý olmak Ÿzere iki temel ve farklý deûerlerde seyretmektedir. Bu durum, Ocak-Nisan dšneminde batimetriye baûlý olarak deûißmezken, AÛustos ve EylŸl aylarýnda derinliûe baûlý olarak belirgin bir dÿßÿß izlenmekte ve 20 m derinlikten itibaren deniz suyu sýcaklýûý kýß dšnemi sýcaklýk koßullarýnda 7-8.5 o C deûerlerinde izlenmektedir (Meri vd., 2001). alýßma alanýnýn tuzluluk deûerlerinin mevsimsel ve su derinliûine baûlý farklýlýklarý incelendi- Ûinde (Meri vd., 2001), kýß dšneminde deniz seviyesi (Ocak-Nisan) tuzluluk oraný ä17.5 ve yaz dšneminde ise (AÛustos-EylŸl) tuzluluk oraný ä18-18.3 iken, bu deûer yÿzeyden itibaren batimetriye baûlý olarak derinlik arttýk a birbirine uyumlu gšreceli bir artýß gšstermekte ve 150 m derinlikte ise ä 20-21.5 deûerlerine ulaßmaktadýr. OSTRAKOD TOPLULUÚU VE DAÚILIMI Toplam 19 grab šrneûi Ÿzerinde ger ekleßtirilen ostrakod topluluûunu belirleme alýßmalarý sonucu, 25 ayrý cinse ait 39 farklý tÿr saptanmýßtýr. BunlarÝn i inden 23 adeti tanýmlanmýß tÿr olup, 16 tÿr ise sp. dÿzeyinde býrakýlmýßtýr. AraßtÝrma bšlgesi kendi i inde Üstanbul BoÛazÝ- Karadeniz ÝkÝßÝndan itibaren doûuya doûru beß as alan halinde deûerlendirebilir. Toplam 19 grab šrneûinden, 10, 11, 12, 14 ve 15 no.lu šrnekler hemen Üstanbul BoÛazÝ ÝkÝßÝ-Karadeniz (bkz. Þekil 1), 50-100 m derinlikte (bkz. izelge 1) grab šrnekleridir. Bunlardan 10 no.lu šrnek 63 m, 15 no.lu šrnek ise 93 m su derinliûinden alýnmýßtýr. izelge 2 denõde gšrÿlebileceûi gibi, bu šrnekler i inde šzellikle 11 ve 12 no.lu šrnekler 70-80 metrelerden alýnmýß olup, yirmialtýßar ostrakod tÿrÿ ile tÿm šrnekler i inde en fazla tÿr

TunoÛlu 29 Þekil 1. alýßma alaný yer bulduru haritasý, asalanlar ve šrnekleme noktalarý. Figure 1. Location map of the study area, subareas and sampling locations. izelge 1. rnekleme noktalarýna ait koordinatlar, su derinlikleri ve yerel coûrafik tanýmlamalar. Table 1. Coordinates, bathmetry and local geographic descriptions of the grap sample locations. Üstasyon Derinlik (m) Enlem Boylam Mevki 1 55 41 15 39 29 21 30 Domali 2 52 41 15 24 29 23 24 Domali 3 51 41 15 12 29 25 05 Domali 4 42 41 14 36 29 23 00 Domali 5 32 41 14 06 29 23 06 Domali 6 44 41 15 18 29 13 36 Riva 7 47 41 14 54 29 12 11 Riva 8 46 41 15 05 29 11 54 Riva 10 63 41 18 09 29 12 09 Üstanbul BoÛazÝ ÝkÝßÝ 11 80 41 20 30 29 06 09 Üstanbul BoÛazÝ ÝkÝßÝ 12 72 41 18 08 29 13 45 Üstanbul BoÛazÝ ÝkÝßÝ 14 78 41 21 12 29 07 57 Üstanbul BoÛazÝ ÝkÝßÝ 15 93 41 23 58 29 11 06 Üstanbul BoÛazÝ ÝkÝßÝ 16 63 41 32 12 31 53 30 Kilimli 18 65 41 30 51 31 50 20 Kilimli 20 71 41 31 06 31 48 56 Kilimli 21 110 41 50 06 32 28 06 Amasra 22 56 41 49 18 32 32 12 Amasra 23 28 41 46 00 32 24 45 Amasra

30 Yerbilimleri sayýsýna sahiptirler. DiÛer 3 šrnek ise, 19 šrnek arasýnda deûerlendirildiûinde 10, 11 ve 12 tÿr sayýsý ile daha az bir deûer taßýmaktadýr. zellikle 11 no.lu šrnekte Tyrrhenocythere amnicola en fazla fert sayýsýna sahiptir. Bunu Pterygocythereis jonesii, Falunia plicatula ve Loxoconcha agilis izlemektedir. 6, 7 ve 8 no.lu šrnekler Riva-Anadolufeneri a ÝklarÝna ait olup (bkz. Þekil 1), 30-50 m arasýndaki derinliklerden alýnmýßtýr (bkz. izelge 1). Bu šrneklerde ostrakod tÿr sayýsý 6, 11 ve 12 olarak saptanmýßtýr. Fert sayýsý ise, gšreceli olarak di- Ûerlerine gšre azdýr. BaßlÝca Callistocythere adriatica, Loxoconcha agilis, Pontocythere sp.1, Falunia plicatula, Aurila convexa, Carinocythereis carinata gibi denizel formlarýn yaný sýra Tyrrhenocythere amnicola ve Cyprideis sp.1 gibi acýsu (brahik) formlarý da i ermektedir (bkz. izelge 2). Bu kesimde denize dškÿlen ayaû-

TunoÛlu 31 zý DereÕnin ortamýn tuzluluk deûerini dÿßÿrerek, acýsu formlarýnýn denizel formlarla birarada gšrÿlmesini saûladýûý dÿßÿnÿlebilir. Domali a ÝklarÝndan alýnmýß olan 1-5 no.lu 5 šrnek (bkz. Þekil 1), 30-55 metreler arasýndan elde edilmiß olup (bkz. izelge 1), bu šrneklerin hemen hemen tamamýnda 10-12 arasý tÿr saptanmýßtýr. Beß šrneûin tÿmÿnde de en fazla fert sayýsý Callistocythere adriaticaõya aittir. Bunu Xestoleberis dispar, Pontocythere sp. 1, Falunia plicatula ve Aurila convexa izlemektedir. DiÛer tÿrlerin fert sayýsý ise olduk a dÿßÿktÿr. Bu kesimdeki tÿm šrnekler denizel olup, acýsu (brahik) tÿrlerine rastlanmamýßtýr (bkz. izelge 2). Daha doûuda 16, 18 ve 20 no.lu šrnekler Kilimli (Zonguldak) a ÝklarÝna ait olup (bkz. Þekil 1), 63-71 metreler arasýndan elde edilmißtir (bkz. izelge 1). Bu šrneklerde tÿr sayýsý 5-8 arasýndadýr ve Callistocythere adriatica fert sayýsý en fazla tÿr olarak dikkati ekmekte, bunu Loxoconcha agilis, Falunia plicatula ve Xestoleberis dispar izlemektedir (bkz. izelge 2). 21, 22 ve 23 no.lu grab šrnekleri beß numaralý as alan Amasra a ÝklarÝna ait olup, sýrasýyla (bkz. Þekil 1), 28, 56 ve 110 m derinliklerden alýnmýßtýr (bkz. izelge 1). TŸr ve fert sayýsý ise 19 šrnek i inde en az olanlardan biridir. Buraya ait šrneklerin herbiri 3-4 ostrakod tÿrÿ ile temsil edilmektedir. Loxoconcha agilis, fert sayýsý en fazla tÿr olup, 21 numaralý šrnekte saptanmýßtýr. AynÝ šrnekte Falunia (Hiltermannicythere) sp. 1 ve sp. 2 de kaydadeûer tÿrlerdir. DiÛer šrneklerde fert sayýsý olduk a dÿßÿktÿr (bkz. izelge 2). Genel bir deûerlendirme yapýlacak olursa, 5 ayrý as alan i inde genel olarak tÿr ve fert sayýsýnda doûuya doûru gidildik e belirgin bir azalmanýn varlýûý izlenmektedir (bkz. izelge 2). 11 ve 12 no.lu šrnekler en fazla tÿr sayýsý ile tÿm šrnekler i inde dikkat ekicidir. Bu alan; Üstanbul BoÛazÝ Karadeniz ÝkÝßÝnda, 50-100 m arasý su derinliûine sahip olmasý ve bazý šnemli Karadeniz endemik tÿrlerini i ermesi a ÝsÝndan da šnemlidir. Riva a ÝklarÝ, ayný zamanda acýsu (brahik) tÿrlerinin varlýûý ile de belirgindir. Su derinliûi a ÝsÝndan deûerlendirildiûinde, tÿr ve fert sayýsýndaki bolluk alanlarýnýn, 50-100 metre arasýnda yeraldýûý sšylenebilir. 0-50 metre arasýndaki derinliklerden alýnan šrneklerde ise, tÿr ve fert sayýsýnda azalma gšzlenmektedir. Bu arada 4 ve 5 no.lu bšlgelerde gittik e azalan tÿr ve fert sayýsýnýn nedeni ise, doûuya doûru gidildik e ßelf alanýnýn daralmasý ve ßelf bšlgesi yama eûiminin artmasý, ayrýca Akdeniz tuzluluk koßullarýnýn azalarak Karadeniz (acýsu/brahik/somatr, ä 18) tuzluluk koßullarýnýn artmasýna baûlanabilir. Falunia plicatula ve Loxoconcha agilis tÿm šrnekler i inde, 18 šrnekte de gšzlenmesi ile inceleme alanýnýn en yaygýn tÿrÿ olup, bunu 12 ve 13 ayrý lokalitede gšzlenmesi ile Callistocythere adriatica, Falunia (Hiltermannicythere) sp. 1 ve sp. 2, Xestoleberis dispar, Pontocythere sp.1 izlemektedir. Ancak Callistocythere adriatica šzellikle fert sayýsý a ÝsÝndan en bol tÿr olarak ortaya ÝkmaktadÝr. Bunu Loxoconcha agilis, Falunia plicatula, Xestoleberis dispar izlemektedir. Euxinocythere bacuana, Amnicythere pirsagatica gibi KaradenizÕe šzgÿ tÿrler ise, sadece birer šrnekte saptanmýßtýr. ORTAMSAL YORUM Uffenorde (1972); Kuzey Adriyatik Denizi, Limski KanalÝÕnda ger ekleßtirdiûi ostrakod faunasýna yšnelik alýßmasýnda Aurila convexa, Costa edwardsii, Carinocythereis carinata, C. antiquata ve Pterygocythereis jonesii tÿrlerinin de i inde yer aldýûý geniß bir ostrakod topluluûu saptamýßtýr. Ancak Limski ostrakod topluluûu i inde, bu alýßmada saptanmamýß olan Semicytherura ve Cytherura cinsine ait tÿrler olduk a bol bulunmußtur. Yassini (1979) tarafýndan Cezayir a ÝklarÝnda, Bou Üsmail KšrfeziÕnde yapýlan alýßmada, Karadeniz topluluûu i inde de gšzlenen Neonesidea mediterranea, Pterygocythereis jonesii, Carinocythereis carinata, C. antiquata, Aurila convexa, Loxoconcha tumida ve Costa edwardsii tÿrleri de yeralmaktadýr. Üzmit Kšrfezinde GŸlen vd. (1995) tarafýndan ger ekleßtirilen a- lýßmada ise, bu araßtýrmada da saptanmýß olan Carinocythereis carinata, Costa edwardsii tÿrleri ve bol miktarda tatlý su, acýsu/brahik formlarý bulunmußtur. TunoÛlu (1999) tarafýndan ger ekleßtirilen ve Marmara Denizinin Ostrakod fauna topluluûuna ilißkin alýßmada ise, baßlýca Loxoconcha tumida, L. agilis, Acaonthocythereis ascoli, Pterygocythereis jonesii, Carinocythereis carinata, C. antiquata, Costa edwardsii, Falunia plicatula, Aurila convexa ve Tyrrhenocythere amnicola tÿrleri ile bu alýßmada saptanan Karadeniz topluluûu bÿyÿk bir benzerlik gšstermek-

32 Yerbilimleri tedir. Sissingh (1972) tarafýndan GŸney Ege AdalarÝ ve evresinde, Bonaduce vd. (1975) tarafýndan Adriatik Denizinde ger ekleßtirilen, Ostrakod topluluûunun belirlenmesi yšnÿndeki alýßmalarda, bu alýßmada saptanan topluluk ile bÿyÿk bir benzerlik gšrÿlmektedir. Ancak, bu alýßmaya ait ostrakod topluluûunun tÿr ve fert sayýsýnýn, Adriyatik DeniziÕne gšre olduk a az olduûu da, izelge 2Õden gšrÿlmektedir. YukarÝda deûinilen tÿm alýßmalarda ortaya konulan ostrakod topluluûu 50-100 m arasýnda bir su derinliûinde baskýn olarak izlenmekte ve o- Ûunlukla siltli, kumlu bir zemini tercih etmektedir (Bonaduce vd., 1975). Karadeniz ßelfi šrneklerinde saptanan ostrakod topluluûunun ise 20-30 m derinlikten itibaren 100 mõye kadar olan bir derinlikte siltli, kumlu, kavký kýrýntýlý bir zemini tercih ettiûi gšrÿlmektedir. Ünceleme alanýndaki ostrakod fauna topluluûu, Olteanu (1978) ve Stancheva (1989)ÕnÝn KaradenizÕin daha derin sularýnda ve Bulgaristan ßelf bšlgesinde yaptýklarý alýßmalarda saptadýklarý ostrakod topluluûu ile karßýlaßtýrýldýûýnda, bu araßtýrmaya ait šrneklerin hemen hemen tamamýnýn Akdeniz havzasýna ait olduûu sšylenebilir. Olteanu (1978) ve Stancheva (1989)ÕnÝn alýßmalarýnda saptadýklarý ostrakod topluluûu ise, bÿyÿk oranda Karadeniz/Paratetis biyofasiyesine aittir. Bu durum, Akdeniz/Tetis biyofasiyesinin šzellikle Karadeniz-Üstanbul BoÛaz ÝkÝß bšlgesinden itibaren belli bir kesime kadar etkisini sÿrdÿrdÿûÿ, ancak kuzeye, kuzey batýya ve kuzeydoûuya gidildik e, derinliûin artmasýna ve tuzluluûun azalmasýna koßut olarak, Akdeniz biyofasiyesinin yerini Karadeniz biyofasiyesine terk ettiûi sšylenebilir. Tuzluluk a ÝsÝndan daha yoûun olan Marmara Denizi sularýnýn (ä32) Üstanbul BoÛazÝÕndan itibaren KaradenizÕe doûru alt/taban akýntýlarý ßeklinde gelißirken, daha az yoûun tuzluluûa sahip Karadeniz sularý (ä18-20) ise ters yšnde, yani KaradenizÕden Marmara DeniziÕne doûru ve yÿzeyden bir akýß ßeklinde seyir izlemektedir. Bu durum, Marmara DeniziÕnin dip akýntýlarýnýn, bentik ostrakod faunasýný, diûer bentik fauna (foraminifer, mollusca) ile birlikte, Üstanbul BoÛazÝ yolu ile KaradenizÕe doûru yšnlendirdiûi ve Akdeniz topuluûunun bu alanlara kadar yayýlýmýný saûlayan uygun bir tuzluluk ve sýcaklýk ßartlarÝ olußturduûu sonucunu ortaya koymaktadýr. Bšylece bentik faunaya coûrafik olarak, Karadeniz ÝkÝßÝndan itibaren kuzeye, doûuya ve batýya doûru yayýlan, yayvan bir mantar ßapkasÝ ßeklinde bir yaßam alaný olußturmaktadýr. SONU LAR Bu alýßmadan elde edilen sonu lar aßaûýda verilmißtir: (1) Toplam 19 grab šrneûi Ÿzerinde ger ekleßtirilen ostrakod topluluûunu belirleme alýßmasý sonucunda 25 ayrý cinse ait 39 farklý tÿr saptanmýßtýr. BunlarÝn i inde 23 adeti bilinen tÿrler olup, 16 tÿr ise sp. dÿzeyinde býrakýlmýßtýr. (2) Saptanan ostrakod faunasý baskýn bir ßekilde Akdeniz (Marmara-Ege Denizleri de dahil) biyofasiyesine ait olup, Karadeniz biyofasiyesine ait tÿr ve fert sayýsý KaradenizÕin araßtýrýlmýß di- Ûer bšlgelerine oranla son derece azdýr. (3) AkdenizÕin fizikokimyasal koßullarý, šzellikle dip akýntýlarýnýn ters yšnde MarmaraÕdan KaradenizÕe aktýûý da dÿßÿnÿlÿrse, šzellikle coûrafik olarak tabanda Akdeniz biyofasiyesinin bir mantar ßapkasÝ bi iminde, Üstanbul BoÛazÝÕndan itibaren KaradenizÕe doûru bir yayýlým gšsterdiûi sšylenebilir. (4) KaradenizÕin olduk a dikleßen doûu ßelf alanlarýnda, batimetrik šzelliklere baûlý olarak, hem dip sedimanlarý bÿyÿk oranda batýya gšre farklýlýk sergilemekte, hem de ostrakod toplulu- Ûu a ÝsÝndan tÿr ve fert sayýsýnda belirgin bir azalma izlenmektedir. (5) Bentik ostrakod faunasýnýn genellikle siltli kum, killi kum, amur ve ince-orta-kaba kum tÿrÿ škel malzemelerden olußan bir tabaný tercih ettiûi saptanmýßtýr. KATKI BELÜRTME Yazar, šrneklerin teminindeki katkýlarý nedeniyle Dr. Fulya YŸcesoy-EryÝlmaz (Mersin.) ve Dr. Mustafa EryÝlmazÕa (Mersin.), šzellikle ostrakod faunasýnýn SEM (Jeol-6400 Scanning Elektron Microscope) incelemeleri ve fotoûraf ekimlerine mÿsadelerinden dolayý AR ELÜK Ar-Ge Merkezi BaßkanlÝÛÝÕna ve SEM operatšrÿ sayýn Turgay GšnŸlÕe i ten teßekkÿrlerini sunar.

TunoÛlu 33 KAYNAKLAR Bonaduce, G., Ciampo, G., and Masoli, M., 1975. Distribution of Ostracoda in the Adriatic Sea. Publicazioni della Stazione Zoologica di Napoli, 40(1), 1-304. EryÝlmaz, M., TŸrker, A. ve AydÝn, Þ., 2002. GŸneybatÝ Karadeniz (ÜÛneada-Üstanbul BoÛazÝ- Kefken arasý) gÿncel škel daûýlým haritasý. 55. TŸrkiye Jeoloji KurultayÝ, Bildiri zleri KitabÝ, 93, 94. GŸlen, D., Kuban, C. ve AltÝnsa lý, S., 1995. Üzmit Kšrfezi (Hersek Burnu-Kaba Burun) Kuvaterner istifinin ostrakod faunasý. Üzmit Kšrfezi Kuvaterner Üstifi, E. Meri (ed.), Deniz Harp Okulu KomutanlÝÛÝ BasÝmevi, 153-171. ÜslamoÛlu, Y., Kapanyeßilyurt, S. ve Taner, G., 1996. Recent Molluscan fauna and their ecology of the Southern Part of the Marmara Sea (Turkey), TŸbitak Ulusal Deniz Jeolojisi ve JeofiziÛi ProgramÝ, Marmara Denizi alýßtayý, ÜT Maden FakŸltesi, Bildiriler, s. 6. Meri, E., Avßar, N., EryÝlmaz, M. ve YŸcesoy-EryÝlmaz, F., 2001. GŸneybatÝ Karadeniz (Kilyos-Üstanbul BoÛazÝ kuzeyi-riva-domali- Kilimli ve Amasra) gÿncel bentik foraminifer topluluûu ve škel daûýlýmý, Yerbilimleri (Geosound), 39, 155-183. Nazik, A., Meri, E., and Avßar, N., 1996. Environmental interpretation of Quaternary sediments: KŸ Ÿksu Palace (Asiatic Side of the Üstanbul Bosphorus, Turkey). 3rd European Ostracodologist Meeting, Paris/Bierville, Book of Abstracts, p. 54. Olteanu, R., 1978. Ostracoda from DSDP LEG 42B. Initial Reports of the Deep sea Drilling Project, XLII, 2, sites 379-381, 1017-1038. Sissingh, W., 1972. Late Cenozoic Ostracoda of the South Aegean Island Arc. Utrect Micropaleontological Bulletins, 6, Schotanus Publishing Company B.V., Ultrecht, Netherlands, 187 pp. Stancheva, M., 1989. Taxonomy and biostratigraphy of the Pleistocene ostracods of the western Black Sea Shelf. Geologica Balcanica, 19(6), 3-39. TunoÛlu, C., 1984. ÜncipÝnarÝ-Kurtkuyusu (Sinop batýsý) yšresi NeojenÕinin Ostrakod biyostratigrafisi. YŸksek MŸhendislik Tezi, Hacettepe niversitesi, Fen Bilimleri EnstitŸsŸ, 173 s. (yayýmlanmamýß). TunoÛlu, C., 1999. Recent Ostracoda association in the Sea of Marmara, NW Turkey. Yerbilimleri, 21, 63-89. TunoÛlu, C., 2001a. New Pontian Tyrrhenocythere (Ostracoda) species from AraklÝ (Trabzon), Eastern Black sea region of Turkey. Yerbilimleri, 23,129-143. TunoÛlu, C., 2001b. Pontian aged Loxoconcha (Ostracoda) species from eastern Black Sea region of Turkey. Yerbilimleri, 24,127-142. TunoÛlu, C., 2002. A new Pontian Genus and Subgenus discovery of Candonidae (Ostracoda) from the Eastern Black Sea Region of Turkey, TŸrkiye Jeoloji BŸlteni. 45(1), 99-111. TunoÛlu, C. ve Gšk en, N., 1985. ÜncipÝnarÝ-Kurtkuyusu ( Sinop BatÝsÝ) st Miyosen istifinde yeni Ostrakoda faunasý. Yerbilimleri, 12, 19-39. TunoÛlu, C. ve Gšk en, N., 1991. ÜncipÝnarÝ-Kurtkuyusu (Sinop BatÝsÝ) st Miyosen istifinin ostrakoda biyostratigrafisi. TŸrkiye Jeoloji BŸlteni, 34(1), 37-43. TunoÛlu, C., and Gšk en, N., 1995. Tethys and Paratethys transition on the Black Sea Coast of TŸrkiye. EUG-8, European Union of Geosciences, Strasbourg, France, OS1 Paleontology, Stratigraphy and Sedimentology, Abstracts, p. 262. TunoÛlu, C., and Gšk en N., 1997. Pontian Ostracodes of the Sinop Area, Black Sea Coast of Turkey. Revue de MicropalŽontologie, 40(4), 347-366. TunoÛlu, C., nal, A. ve Bilen, C., 1997. DoÛu Karadeniz kýyýsý boyunca Tetis-Paratetis ge ißi ve etki alanlarýnýn araßtýrýlmasý. T BÜTAK, Proje No: YDAB AG-133, 149 s (yayýmlanmamýß). Uffenorde, H., 1972. kologie und jahreszeitliche Verteilung rezenter benthonischer Ostracoden des Limski kanal bei Rovinj (nšrdliche Adria). Gšttinger Arbeiten zur Geologie und Palaontologie, 13, 121 pp. Yassini, I., 1979. The littoral system ostracodes from the Bay of Bou-ismail, Algiers, Algeria. Revista Espanola de Micropaleontologia,

34 Yerbilimleri 11(3), 353-416.

TunoÛlu 35 LEVHA 1 / PLATE 1

36 Yerbilimleri LEVHA 1 Þekil 1. Cytherella sp. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 180. Þekil. 2-5. Neonesidea mediterranea (G.W. MŸller, 1894) 2. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 90. 3. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 90. 4. SaÛ kapak, i gšrÿnÿm, x 90. 5. Sol kapak, i gšrÿnÿm, x 75. Þekil 6, 7. Loxoconcha agilis Ruggieri, 1967 6. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 130. 7. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 80. Þekil 8, 9. Loxoconcha gibboides Livental, 1949 8. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 70. 9. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 70. Þekil 10. Loxoconcha sublepida Stancheva, 1989 SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 90. Þekil 11. Loxoconcha tumida (Brady, 1869) SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 95. Þekil 12. Loxoconcha sp. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 95. Þekil 13. Paracytheridea sp. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 85. Þekil 14, 15. Pseudocytherura calcarata (Seguenza, 1880) 14. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 65. 15. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 120. PLATE 1 Figure 1. Cytherella sp. Right valve, external view, x 180. Figure 2-5. Neonesidea mediterranea (G.W. MŸller, 1894) 2. Right valve, external view, x 90. 3. Left valve, external view, x 90. 4. Right valve, internal view, x 90. 5. Left valve, internal view, x 75. Figure 6, 7. Loxoconcha agilis Ruggieri, 1967 6. Left valve, external view, x 130. 7. Right valve, external view, x 80. Figure 8, 9. Loxoconcha gibboides Livental, 1949 8. Right valve, external view, x 70. 9. Left valve, external view, x 70. Figure 10. Loxoconcha sublepida Stancheva, 1989 Right valve, external view, x 90. Figure 11. Loxoconcha tumida (Brady, 1869) Right valve, external view, x 95. Figure 12. Loxoconcha sp. Left valve, external view, x 95. Figure 13. Paracytheridea sp. Right valve, external view, x 85. Figure 14, 15. Pseudocytherura calcarata (Seguenza, 1880) 14. Left valve, external view, x 65. 15. Right valve, external view, x 120.

TunoÛlu 37 LEVHA 2 / PLATE 2

38 Yerbilimleri LEVHA 2 Þekil 1-3. Xestoleberis dispar (G.W. MŸller, 1894) 1. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 130. 2. Sol kapak, i gšrÿnÿm, x 110. 3. Kabuk, sýrt gšrÿnÿmÿ, x 110. Þekil 4-6. Bythocythere sp. 4. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 75. 5. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 75. 6. Sol kapak, sýrt gšrÿnÿmÿ, x 120. Þekil 7, 8. Paradoxostoma simile (G. W. MŸller, 1894) 7. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 80. 8. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 140. Þekil 9-12. Pontocypris sp. 9. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 85. 10. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 85. 11. SaÛ kapak, i gšrÿnÿm, x 85. 12. Sol kapak, i gšrÿnÿm, x 75. Þekil 13. Pontocypris acuminata (G. W. MŸller, 1894) SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 95. Þekil 14. Cypria sp. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 140. PLATE 2 Figure 1-3. Xestoleberis dispar (G.W. MŸller, 1894) 1. Left valve, external view, x 130. 2. Left valve, internal view, x 110. 3. Carapace, dorsal view, x 110. Figure 4-6. Bythocythere sp. 4. Right valve, external view, x 75. 5. Left valve, external view, x 75. 6. Left valve, dorsal view, x 120. Figure 7, 8. Paradoxostoma simile (G. W. MŸller, 1894) 7. Left valve, external view, x 80. 8. Right valve, external view, x 140. Figure 9-12. Pontocypris sp. 9. Right valve, external view, x 85. 10. Left valve, external view, x 85. 11. Right valve, internal view, x 85. 12. Left valve, internal view, x 75. Figure 13. Pontocypris acuminata (G. W. MŸller, 1894) Right valve, external view, x 95. Figure 14. Cypria sp. Right valve, external view, x 140.

TunoÛlu 39 LEVHA 3 / PLATE 3

40 Yerbilimleri LEVHA 3 Þekil 1. Leptocythere sp. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 95. Þekil 2. Euxinocythere (Euxinocythere) bacuana Livental, 1938 Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 95. Þekil 3. Leptocythere pellucida (Livental, 1949) SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 95. Þekil 4, 5. Amnicythere pirsagatica (Livental, 1949) 4. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 90. 5. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 90. Þekil 6. Amnicythere quinquetuberculata (Schweyer, 1949) SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 85. Þekil 7, 15. Leptocythere sp. 7. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 130. 15. SaÛ kapak, i gšrÿnÿm, x. 130. Þekil 8. Callistocythere sp. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 140. Þekil 9. Callistocythere sp. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 130. Þekil 10-14 Callistocythere adriatica Masoli, 1968 10. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 130. 11. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 85. 12. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 85. 13. SaÛ kapak, i gšrÿnÿm, x 80. 14. SaÛ kapak, i gšrÿnÿm, x 80. Þekil 16. Cyprideis sp. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 100. Þekil 17-20. Cytheridea acuminata (Bosquet, 1852) 17. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 75 18. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 75 19. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 75 20. Sol kapak, i gšrÿnÿm, x 75 PLATE 3 Figure 1. Leptocythere sp. Right valve, external view, x 95. Figure 2. Euxinocythere (Euxinocythere) bacuana Livental, 1938 Left valve, external view, x 95. Figure 3. Leptocythere pellucida (Livental, 1949) Right valve, external view, x 95. Figure 4, 5. Amnicythere pirsagatica (Livental, 1949) 4. Left valve, external view, x 90. 5. Right valve, external view, x 90. Figure 6. Amnicythere quinquetuberculata (Schweyer, 1949) Right valve, external view, x 85. Figure 7, 15. Leptocythere sp. 7. Right valve, external view, x 130. 15. Right valve, internal view, x. 130. Figure 8. Callistocythere sp. Left valve, external view, x 140. Figure 9. Callistocythere sp. Left valve, external view, x 130. Figure 10-14 Callistocythere adriatica Masoli, 1968 10. Left valve, external view, x 130. 11. Left valve, external view, x 85. 12. Right valve, external view, x 85. 13. Right valve, internal view, x 80. 14. Right valve, internal view, x 80. Figure 16. Cyprideis sp. Left valve, external view, x 100. Figure 17-20. Cytheridea acuminata (Bosquet, 1852) 17. Right valve, external view, x 75 18. Right valve, external view, x 75 19. Left valve, external view, x 75 20. Left valve, internal view, x 75

TunoÛlu 41 LEVHA 4 / PLATE 4

42 Yerbilimleri LEVHA 4 Þekil 1, 2. Pontocythere sp. 1. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 100. 2. SaÛ kapak, i gšrÿnÿm, x 95. Þekil 3, 4. Carinocythereis antiquata (Baird, 1850) 3. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 60. 4. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 60. Þekil 5. Carinocythereis sp. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 120. Þekil 6. Carinocythereis carinata (Roemer, 1838) Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 75. Þekil 7, 8. Acanthocythereis ascoli Puri, 1963 7. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 75. 8. Kabuk, sýrt gšrÿnÿmÿ, x 100. Þekil 9-11. Pterygocythereis jonesii (Baird, 1850) 9. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 95. 10. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 95. 11. SaÛ kapak, sýrt gšrÿnÿmÿ, x 90. Þekil 12-15. Costa edwardsii (Roemer, 1838) 12. SaÛ kapak, dýß gšrÿnÿm, x 110. 13. Sol kapak, dýß gšrÿnÿm, x 80. 14. SaÛ kapak, i gšrÿnÿm, x 65. 15. Kabuk, sýrt gšrÿnÿmÿ, x 95. PLATE 4 Figure 1, 2. Pontocythere sp. 1. Right valve, external view, x 100. 2. SaÛ kapak, internal view, x 95. Figure 3, 4. Carinocythereis antiquata (Baird, 1850) 3. Right valve, external view, x 60. 4. Left valve, external view, x 60. Figure 5. Carinocythereis sp. Right valve, external view, x 120. Figure 6. Carinocythereis carinata (Roemer, 1838) Left valve, external view, x 75. Figure 7, 8. Acanthocythereis ascoli Puri, 1963 7. Right valve, external view, x 75. 8.Carapace, dorsal view, x 100. Figure 9-11. Pterygocythereis jonesii (Baird, 1850) 9. Right valve, external view, x 95. 10. Left valve, external view, x 95. 11. Right valve, dorsal view, x 90. Figure 12-15. Costa edwardsii (Roemer, 1838) 12. Right valve, external view, x 110. 13. Left valve, external view, x 80. 14. Right valve, internal view, x 65. 15. Carapace, dorsal view, x 95.

TunoÛlu 43 LEVHA 5 / PLATE 5