LPG OTOGAZ İSTASYONLARINDA ALINACAK ÖNLEMLER 12.09.2010 TS 11939 Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG)-İkmal İstasyonu-Karayolu Taşıtları İçin-Emniyet Kuralları (Liquefied petroleum gases (LPG) refueling station for automotives- Safety rules) standardına ve iş mevzuatına göre LPG İkmal İstasyonlarında alınacak önlemler aşağıda belirtilmiştir. (Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi ve Sayısı : 09.03.2001/24337 Tebliğ No: ÖSG-2001/13-14) - LPG TÜP DOLUMU LPG ikmal istasyonlarında herhangi bir tip veya boyuttaki LPG tüpünün dolumu yapılamaz. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:1.5) - TESİSAT PROJESİ ve VAZİYET PLANI LPG İkmal istasyonları projesine uygun olarak tesis edilmeli, tesisat projesi ve vaziyet planı gibi projelerin birer örneği de tesiste bulundurulmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:1.10) - LPG İSTASYONU BAYİLİK SÖZLEŞMESİ Bir LPG dağıtım şirketi ile bayilik sözleşmesi yapılmadan LPG ikmal istasyonu kurulamaz ve işletilemez. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:1.21) - TSE HİZMET YETERLİLİK BELGESİ Bu standarda göre kurulmuş olan LPG İkmal İstasyonları TSE Hizmet Yeterlilik belgesi almış olmalı, kurulacak olan LPG ikmal istasyonları ise bu belgeyi açılma ruhsatı alma safhasında almalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:1.23) -DİSPENSERDE TİP VE SİSTEM ONAYI LPG ikmal istasyonlarında sadece Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından "Tip ve Sistem Onayı" yapılmış dispenserler kullanılmalıdır. Dispenser sayacının kalibrasyon işlemleri, istasyon işletmeye alındıktan sonra düzenli olarak yılda en az bir defa yapılmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.1.1) - LPG DE ÇALIŞANLARA EĞİTİM SERTİFİKASI LPG ikmal istasyonlarında, LPG'nin özellikleri ve meydana getirebileceği tehlikeler konusunda, eğitim sertifikasına sahip olmayan personel çalıştırılmamalıdır. Bu sertifika, ana dağıtım firması tarafından, ya da ana dağıtım firmasının yetkili kılacağı kişi veya kuruluşlar tarafından verilmelidir. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:1.8) -LPG TESİSİ LPG ikmal istasyonları bina içine tesis edilmemelidir. Sundurma gibi örtülerin yapılması durumunda çevresinin en az yarısı açık kalmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:1.9)
-PARATONER TESİSİ Kurulmuş ya da kurulacak olan tüm LPG ikmal istasyonlarında, yıldırım tehlikesine karşı TS 622'ye uygun bir paratoner sistemi kurulmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:1.12) - LPG TAŞIT TOPRAKLAMASI LPG ikmali yapacak taşıt, dolum başlamadan önce topraklanmalı ve dolum sırasında topraklanmış olmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:1.15) -ZEMİN VE AYDINLATMA: LPG ikmal istasyonunun zemini düzgün olmalı, araçların giriş ve çıkışı için gerekli emniyet tedbirleri alınmış ve aydınlatma yapılmış olmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:1.18) -EMNİYET AYAKKABISI VE KORUYUCU ELDİVEN: Tesiste çalışan personel kıvılcım meydana getirmeyen emniyet ayakkabısı ve koruyucu eldiven giymelidir. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:1.19) - LPG DİSPENSERİ HORTUMU: Dispenser hortumu en az 3 metre ve en fazla 5 metre uzunluğunda olmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.1.3) - LPG DİSPENSER HORTUMUNA KAPLİN Dispenser hortumunun içinde veya üzerinde, hortumun çekmeye karşı zorlanması durumunda, belirli bir değerden sonra ayrılarak gaz akışını durduran ayrılabilir (kırılabilir) kaplin bulunmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.1.4) - ACİL DURDURMA BUTONU Oluşabilecek tehlikeli bir durum karşısında, pompayı durduran, pompanın basma hattını ve dispenserin dönüş hattını otomatik olarak kapatan, 1 adet dispenser üzerinde, 1 adet idari binada ve 1 adet tanka 8 m'den yakın, 30 m'den uzak olmayacak şekilde uygun bir yerde olmak üzere en az 3 adet acil durdurma düğmesi bulunmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.1.5) - LPG YAZISI LPG ikmal istasyonuna girişte ve dispenser üzerinde en az 15 cm x 30 cm ebadında "LPG" yazılmış olmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.1.8)
- SİGARA İÇİLMEZ LEVHASI Akaryakıt ve LPG ikmal istasyonunun girişine, en az 15 cm x 30 cm ebadında "sigara içilmez" levhası asılmış olmalı ve bu ikaz aynı boyutlardaki işaretlerle de belirtilmiş olmalıdır. (TS 11939 ÖSG- 2001/13-14 Madde:2.1.9) -DİSPENSERE KORUGAN Dispenser en az 20 cm yüksekliğinde olan beton kaide üzerine monte edilmeli ve dispenserlerin etrafına yerden en az 50 cm yüksekliğinde dispenseri dışarıdan gelecek darbelerden korumak için, yeterli mukavemette ve hava akımına engel olmayacak sabit korugan yapılmalıdır. LPG ikmali için gelen taşıtların ikmal istasyonunda dolum yaparken duracağı alanlar 15 cm genişliğinde sarı renkli bir çizgi ile belirlenmeli ve diğer taşıtların bu bölgeler dışında durmaları sağlanmalıdır.(ts 11939 ÖSG- 2001/13-14 Madde:2.1.10) -DİSPENSER TRAFİK YOLU ARASINA KORUGAN Dispenser ile trafik yolu arasına, taşıt giriş-çıkış kısmı hariç, en az 50 cm yüksekliğinde sabit korugan yapılmalıdır.(ts 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.1.11) - GAZ ALARM SİSTEMİ Dispenser ve tank sahasına, yerden 20 cm yüksekte, ark sızdırmaz (ex-proof) en az birer LPG dedektörü olan gaz alarm sistemi konulmalıdır. Gaz kaçağı olması durumunda, alarm sistemi tesisin yangın söndürme ve aydınlatma sistemi haricinde bütün elektriğini kesebilmelidir. (TS 11939 ÖSG- 2001/13-14 Madde:2.1.12) - GAZ BİRİKEBİLECEK TEHLİKELİ ÇUKURLAR Tank sahasında ve dispenserin 5 metreden daha yakınında herhangi bir kanal ve/veya kanalizasyon girişi ve bodrum kat benzeri çukurlukları bulunmamalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.2.1) - TANK SAHASI ÇEVRESİNE TEL ÖRGÜ - TANK SAHASI KAPISI Tankın ve aksamının (pompa dahil) çevresi, dış cidarların en az 1 metre uzağından itibaren en az 180 cm yüksekliğinde tel örgü veya çit ile çevrilmiş olmalıdır. Bu alanın dışa açılan zıt yönlerinde en az iki kapısı bulunmalıdır.(ts 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.2.3) -TOPRAKLAMA Boru, vana, pompa, motor, tank ve dispenser üzerindeki bütün topraklamalar eksiksiz olmalıdır. Bu topraklamalar için yılda en az bir kez, gerekli kontrol ve ölçme işlemleri yapılmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.2.5, 2.2.
-KATODİK KORUMA Tankların yer altına gömülmesi durumunda yer altında kalan boru tesisatının ve tankın katodik koruması yapılmalıdır. Bu koruma için yılda en az bir kez, gerekli kontrol ve ölçme işlemleri yapılmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.2.6, 2.2.7) - TANK ETRAFINDAKİ OTLAR Tankların 3 metre yakınına kadar kuru ot vb. kolay tutuşabilen yanıcı madde bulundurulmamalı ve bu mesafedeki bu tip kolay tutuşabilen maddeler için gereken tedbirler alınmalıdır. (TS 11939 ÖSG- 2001/13-14 Madde:2.2.9) - STATİK ELEKTRİK TOPRAKLAMA BAĞLANTISI LPG ikmal istasyonuna gelen LPG tankeri tesise girmeden önce aracın egzoz çıkışına alev tutucu takılmalı, tanklara LPG ikmali başlatılmadan önce de aracın tekerleklerine her iki yönde takoz konulmalı ve araç topraklanmalıdır. Gaz ikmali süresince topraklama işlemine devam edilmelidir. Tank sahasında gerekli topraklama bağlantı ucu kolay görünür durumda bulunmalıdır.(ts 11939 ÖSG- 2001/13-14 Madde:2.3.2) -UYARI İŞARETLERİ Dökme olarak tanklara boşaltma yapılan bölümlerde ısıtıcı bulunmamalı, sigara içilmemeli ve ateş yakılmamalıdır. "Sigara İçilmez" ve "Ateşle Yaklaşılmaz" gibi uyarı işaretleri tesiste kolay görülebilen yerlere yeterince konulmalıdır.(ts 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.3.3) - LPG TANKER BOŞALTMA TALİMATI LPG dökme dolum yeri içerisinde "Tanker Boşaltma Talimatı" yazılı olarak bulunmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.3.7) - YANGIN SÖNDÜRÜCÜ -SPRİNKLER (DUŞ) SİSTEMİ Her dispenserin yanında 1 adet 6 kg'lık, toplam kapasitesi 10 m³'e kadar olan tankların yanında 4 adet 6 kg'lık, toplam kapasitesi 10 m³ ila 40 m³ arası olan tankların yanında 6 adet 6 kg'lık TS 862'ye uygun kuru kimyevi tozlu yangın söndürücü, tesis sahasında ise 2 adet 25 kg'lık veya 1 adet 50 kg'lık arabalı (tekerlekli) kuru kimyevi tozlu yangın söndürücü bulunmalıdır. Buna ilave olarak yer üstü tankları üzerinde otomatik veya elle çalıştırılan sprinkler (duş) sistemi olmalıdır.(ts 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.5.2) - YANGIN ALARM SİSTEMİ İstasyonda otomatik yangın alarm sistemi bulunmalıdır. (TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.5.3)
-YANGIN DOLAPLARI VE HORTUMLARI Bütün ikmal istasyonlarında en az iki yangın hidrantı (karşılıklı veya çapraz konumlarda) ve her hidrantın yanında bir dolap içerisinde, ikmal istasyonunun tamamına ulaşabilecek uzunlukta yangın hortumu olmalıdır. Bu sistemde kullanılmak üzere, genel şebekeden yeterli basınç ve miktarda su sağlanamadığı durumlarda, tank yüzey alanının m²'si başına en az 1 saat süreyle dakikada 3 litre su sağlayacak su kaynağı ile bunu yeterli basınçla sevk edecek motopomp vb. tesisat bulunmalıdır.(ts 11939 ÖSG-2001/13-14 Madde:2.5.4) TS 11939 ÖSG-2001/13-14 Standardı dışında ayrıca aşağıdaki iş sağlığı ve güvenliği önlemleri de alınmalıdır. - SORUMLU MÜDÜR Dolum tesisi ve otogaz istasyonunda sorumlu müdür çalıştırılması zorunludur. Sorumlu müdürler, ikamet ettikleri il ve komşu olan iller sınırları içerisinde en fazla beş otogaz istasyonunda görev alabilirler.dolum tesislerinde görev alacak sorumlu müdürler, başka bir dolum tesisi veya otogaz istasyonunda görev alamazlar. (Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Sorumlu Müdür Yönetmeliği Madde:5) - SORUMLU MÜDÜR BELGESİ Sorumlu müdür olacak kişilerde; a) Makine, kimya, çevre ve petrol mühendisliği dallarından birinin eğitimini almış olmak, b) Sorumlu müdür belgesi sahibi olmak, c) Görevin gereklerini yerine getirmesini engelleyecek sağlık engeli bulunmamak,şartları aranır. (Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Sorumlu Müdür Yönetmeliği Madde:6) - MESLEKİ EĞİTİM Onaltı yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ile çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim almamış işçiler ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz. Hangi işlerin ağır ve tehlikeli işlerden sayılacağı, kadınlarla onaltı yaşını doldurmuş fakat onsekiz yaşını bitirmemiş genç işçilerin hangi çeşit ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılabilecekleri Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir. (İş Kanunu Madde:85) - İLKYARDIMCI Mekanik cihazların yoğun bulunduğu, yangın riski yüksek olan ve yeraltı maden ocakları gibi kaza riski yüksek olan işyerlerinde her on personel için bir "İlkyardımcı"nın bulundurulması zorunludur. (İlkyardım Yönetmeliği Madde:16) - İŞÇİ ÖZLÜK DOSYASI:İşveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenler. İşveren bu dosyada, işçinin kimlik bilgilerinin yanında, bu Kanun ve diğer kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır.işveren, işçi hakkında edindiği bilgileri dürüstlük kuralları ve hukuka uygun olarak
kullanmak ve gizli kalmasında işçinin haklı çıkarı bulunan bilgileri açıklamamakla yükümlüdür.(iş Kanunu Madde:75) - İŞÇİLERİN PERİYODİK SAĞLIK MUAYENELERİ - AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE RAPOR Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimleri tarafından verilmiş muayene raporları olmadıkça, bu gibilerin işe alınmaları veya işte çalıştırılmaları yasaktır. Sosyal Sigortalar Kurumu işe ilk giriş muayenesini yapmaktan kaçınamaz. İşyeri hekimi tarafından verilen rapora itiraz halinde, işçi en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi sağlık kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir. Yetkili memurlar isteyince, bu raporları işveren kendilerine göstermek zorundadır. Bu raporlar damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır. Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenen Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalışacaklara Ait İşe Giriş / Periyodik Muayene Formu örneği EK-II de verilmiştir. (İş Kanunu Madde:86, Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği Madde:5-Ek-II) - ELEKTRİK TESİSATININ PERİYODİK KONTROLÜ Aydınlatma devresi de dâhil olmak üzere bütün elektrik tesisatı bir yılı geçmeyen süreler içinde muntazaman ehliyetli elemanlar tarafından (Elektrik Mühendisi) kontrol ve bakıma tabi tutulacaktır.(par. Pat. Tehlikeli ve Zararlı Mad. Çal. İşyerleri ve İşlerde Alınacak Ted. Hak. Tüzük Madde:40) - PARATONERİN KONTROLÜ Paratonerler ve yıldırıma karşı alınan diğer koruyucu tertibat yılda en az bir defa, ehliyetli bir elemana kontrol ettirilecektir. Düzenlenen belge ilgililerin her isteminde gösterilmek üzere işyerinde saklanacaktır.(par. Pat. Tehlikeli ve Zararlı Mad. Çal. İşyerleri ve İşlerde Alınacak Ted. Hak. Tüzük Madde:57) - TOPRAKLAMA ÖLÇÜM RAPORU Bir topraklama sisteminin saha uygulama ve denetleme planı bulunmalıdır. Bu plan üzerinde; topraklayıcıların yerleri, çeşitleri, boyutları, topraklama için kullanılan malzemeler, gömülme derinlikleri, topraklayıcıların düzenlenme biçimleri, topraklama iletkenlerinin cinsi, topraklama iletkenlerinin bağlantılarına ilişkin detaylar, ölçmelerin yapılabileceği ayırma noktaları, başka topraklayıcılar ile bağlantı yerleri, topraklamalara ilişkin direnç değerleri, dokunma gerilimleri, topraklamanın yapıldığı tarih, ölçmeyi yapan elektrik mühendisi (Adı soyadı, Ünvanı, Oda kayıt no vb) gösterilmelidir. Topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve denetleme periyotları; Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için bir yılı, sabit olmayan ve yer değiştirebilen işletme elemanları için 6 ayı aşamaz. (İşyeri
Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Madde:8/b, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği Madde:10, Ek-P) - LİFTLERİN KONTROLÜ Liftler, yetkili teknik bir eleman (Makine Mühendisi) tarafından üç ayda bir bütünü ile kontrol edilecek ve bir kontrol belgesi düzenlenerek işyeri dosyasında saklanacaktır. Liftler, kabul edilen en ağır yükün 1.5 katı ile teste tabi tutulacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:378) - KOMPRESÖRÜN PERİYODİK KONTROLÜ Kompresörlerin güvenlikle çalışmalarını sağlamak üzere; kompresörlerin montajından sonra ve çalıştırılmasından önce, kompresörler üzerinde yapılacak değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, periyodik olarak yılda bir kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar (Makina Mühendisi) tarafından yapılacak ve sonuçları, sicil kartına veya defterine işlenecektir.kompresörlerin her kademesinde basınç deneyi, o kademede müsaade edilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:244) - KOMPRESÖRE AYRI BÖLME Sabit kompresörlerin depoları, patlamalara karşı dayanıklı bir bölmede olacak, seyyar kompresörler, çalışan işçilerden en az 10 metre uzaklıkta veya dayanıklı bir bölme içinde bulunacaktır.(işçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:249) - LPG TANK SAHASI GİRİŞİNE STATİK YÜK GİDERİCİ(NÖTRALİZÖR) Statik elektrik birikmelerine karşı, gerekli yerlere statik elektrik yük gidericileri veya nötralizörler konulacak veya uygun diğer tedbirler alınacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:339) - SOYUNMA YERLERİ ELBİSE DOLAPLARI DUŞ YERLERİ TUVALET VE LAVABOLAR: 18.1.1 İş elbisesi giyme zorunluluğu olan işçiler için uygun soyunma yerleri sağlanacak, işçilerden soyunma yerleri dışındaki yerlerde üstlerini değiştirmelerine izin verilmeyecektir. Soyunma yerleri kolayca ulaşılabilir ve yeterli kapasitede olacak ve buralarda yeterli sayıda oturma yeri bulunacaktır. 18.1.2 Soyunma odaları yeterli büyüklükte olacak ve her işçi için çalışma saatleri içinde elbiselerini koyabilecekleri kilitli dolaplar bulunacaktır. Nemli, tozlu, kirli ve benzeri işlerde veya tehlikeli maddelerle çalışılan yerlerde, iş elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde saklanabilmesi için, elbise dolapları yan yana iki bölmeli olacak veya iki ayrı elbise dolabı verilecektir. 18.1.3 Kadın ve erkek işçiler için ayrı soyunma yerleri sağlanacaktır. 18.2.1 Yapılan işin veya sağlıkla ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde işçiler için uygun duş tesisleri yapılacaktır. Duşlar kadın ve erkek işçiler için ayrı ayrı olacaktır. 18.2.2 Duşlar işçilerin rahatça yıkanabilecekleri genişlikte ve uygun hijyenik koşullarda olacaktır. Duşlarda sıcak ve soğuk akar su bulunacaktır.
18.2.3 Duş tesisi gerektirmeyen işlerde, çalışma yerlerinin ve soyunma odalarının yakınında, gerekiyorsa akar sıcak suyu da bulunan lavabolar bulunacaktır. Lavabolar erkek ve kadın işçiler için ayrı ayrı olacaktır. 18.2.4 Duş veya lavaboların soyunma yerlerinden ayrı yerlerde bulunması durumunda, duş ve lavabolar ile soyunma yerleri arasında kolay bağlantı sağlanacaktır. Çalışma yerlerine, dinlenme odalarına, soyunma yerlerine, duş ve yıkanma yerlerine yakın yerlerde yeterli sayıda tuvalet ve lavabo bulunacaktır. Tuvalet ve lavabolar erkek ve kadın işçiler için ayrı ayrı olacaktır. (İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I.18)